59 ο Νηπιαγωγείο Πατρών

59 ο Νηπιαγωγείο Πατρών Χαιρετώντας με νόημα την Ευρώπη Παστού Ιωάννα (Νηπιαγωγός) Μπαρής Θεόδωρος (Υπεύθυνος ambassador) 59 ο Νηπιαγωγείο Πάτρα Μάϊος 2018

Περίληψη εργασίας Το 59ο νηπιαγωγείο Πάτρας με υπεύθυνες νηπιαγωγούς την Ιωάννα Παστού και την Θεοδώρα Αγγελακοπούλου, συμμετείχε για το τρέχον σχολικό έτος 2017-2018, στην εκπόνηση προγράμματος Teachers4Europe. Με την τεχνική της βιωματικής μάθησης, του ομαδοσυνεργατικού πνεύματος και της διαθεματικής προσέγγισης του θέματος βάση του ΔΕΠΠΣ, οι μαθητές των τμημάτων εμπλάκησαν σε δραστηριότητες δημιουργικής δράσης αναζητώντας ιδανικά, αξίες, υιοθετώντας θέσεις, στάσεις και συμπεριφορές που να διευκολύνουν τη θετική στάση και το αίσθημα σεβασμού απέναντι στην διαφορετικότητα και στην ποικιλομορφία και να επισημάνουν την ανάγκη Ενότητας, Ειρήνης, Φιλίας και Αγάπης μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής κοινότητας. Ταξιδεύουν σε Ευρωπαϊκές χώρες, μαθαίνουν για την νοηματική γλώσσα και πως για να μπορεί κάποιος να νοηματίζει πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χέρια του και να βλέπει. Τα νοήματα γίνονται είτε με το ένα χέρι, είτε με τα δύο. Στο ταξίδι αυτό έμαθαν πως η νοηματική είναι μια οπτικοκινητική γλώσσα που χρησιμοποιεί χειρομορφές και κίνηση. Συνεργάστηκαν και κατανόησαν πως κάθε νόημα πρέπει να έχει τουλάχιστον μια χειρομορφή. Η κίνηση στα νοήματα είναι σημαντικό κομμάτι της δομής τους καθώς και ο χώρος που γίνονται αυτά είναι «ουδέτερος» από το κεφάλι, τον κορμό και το άνοιγμα των χεριών, που καθορίζεται ως νοηματικός χώρος. Κατέληξαν πως μπορούν με ένα νόημα να χαιρετήσουν την Ευρώπη ελπίζοντας πως θα καταφέρουν να προβάλλουν τις αξίες της αναγνώρισης, της αποδοχής, της ετερογένειας και της πολλαπλότητας στα πλαίσια του αμοιβαίου σεβασμού στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2

Προφίλ εργασίας Στοιχεία σχολείου: 59 ο Νηπιαγωγείο Πατρών Διεύθυνση : Ιωάννη Βιτσάρη Τηλέφωνο : 2610 334928 e-mail: mail@59nip.ach.sch.gr Τάξη εργασίας : Κλασικό Τμήμα Αριθμός μαθητών :44 (νήπια και προνήπια ) Σχολικό έτος: 2017-2018 Εκπαιδευτικοί και φορείς που συνεργάστηκαν: Στα πλαίσια του προγράμματος συνεργαστήκαμε με τη συνάδελφο Αγγελακοπούλου Θεοδώρα και τους μαθητές της από το έτερο τμήμα του σχολείου. Ο δάσκαλος της νοηματικής γλώσσας Χρήστος Βάββας μας τίμησε με την παρουσία του και με την σημαντική του βοήθεια τα παιδιά κατάφεραν να έρθουν σε επαφή με την κουλτούρα των κωφών, να μάθουν λέξεις και να προσεγγίσουν την ιδιαιτερότητα αυτής της γλώσσας. Ενδεικτικοί Στόχοι Να μάθουμε την Ευρώπη, χώρες που αποτελούν το γεωγραφικό μωσαϊκο της και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και την θέση της Ελλάδας σε αυτήν. Να έρθουμε σε επαφή με τη νοηματική γλώσσα και την ιδιαιτερότητά της που έγκειται στο ότι είναι οπτικοκινητική και όχι προφορική. Εκφράζεται με κίνηση και μορφή των χεριών, του προσώπου και του σώματος. Να μάθουμε πως η νοηματική γλώσσα δεν είναι διεθνής. Κάθε χώρα αναπτύσσει τη δική της με διαφορετικά νοήματα και διαφορετικό αλφάβητο. Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά αλλά και διαφορές σε μορφολογικό επίπεδο. 3

Να έχουν θετική στάση και αίσθημα σεβασμού απέναντι στη διαφορετικότητα και στην ποικιλομορφία. Να εξοικειωθούν με βιωματικές και εναλλακτικές παιδαγωγικές τεχνικές. Να ψυχαγωγηθούν μέσα από τη συμμετοχή τους σε παιχνίδια ατομικά και ομαδικά και α μάθουν να εργάζονται ομαδικά, να συνθέτουν μέσα από αντιθέσεις, να συνεργάζονται. Μεθοδολογία Κατά την διάρκεια του προγράμματος η νηπιαγωγός φρόντισε την διαμόρφωση της ομάδας και του καλού ομαδοσυνεργατικού κλίματος. Επιστρατεύθηκαν τεχνικές για την εξέλιξη και την ολοκλήρωση του παραγόμενου έργου. Ενδεικτικά: Τεχνικές διερεύνησης (ομάδες εργασίας). Καταιγισμός ιδεών,αυθόρμητη έκφραση ιδεών. Παίξιμο ρόλων. Τα παιδιά υποδύονται ρόλους που συνδέονται με συγκεκριμένη κατάσταση στα πλαίσια της διδακτικής ενότητας. Διαθεματική προσέγγιση του θέματος με τα γνωστικά αντικείμενα βάση του ΔΕΕΠΣ του αναλυτικού προγράμματος. Η μέθοδος της ομαδοσυνεργατικής μάθησης διευκόλυνε την εκπαιδευτική διαδικασία. Η τεχνική της βιωματικής μάθησης επιτυγχάνει την αλληλεπίδραση των μαθητών, δίνοντας την δυνατότητα να ανταλλάξουν ιδέες, συναισθήματα, να επικοινωνήσουν, να εμπλακούν σε δράσεις δημιουργικής έκφρασης και κριτικής σκέψης. Τέλος η χρήση των ΤΠΕ εξυπηρέτησε τις ανάγκες του προγράμματος κερδίζοντας το ενδιαφέρον των παιδιών. 4

Το ταξίδι ξεκινά Η Ευρώπη, λεγόμενη και αλλιώς Γηραιά ήπειρος, θεωρείται μια από τις 7 ηπείρους του κόσμου. Τοποθετείται ανάμεσα την Αφρική, την Βόριο και Νότιο Αμερική, την Ασία, την Ανταρκτική και την Ωκεανία και εκτείνεται από την Αρκτική έως την Μεσόγειο και από τον Ατλαντικό Ωκεανό ως τα Ουράλια Όρη. Είναι η ήπειρος η οποία θα μας απασχολήσει και την οποία θα εξερευνήσουμε στα πλαίσια της καινοτόμου διαδραστικής εκπαιδευτικής δράσης με τίτλο Teachers 4 Europe. Ξεκινώντας το πρόγραμμα προσπαθήσαμε να κάνουμε κατανοητό στα παιδιά τι είναι η Ευρώπη και ποια η σχέση μας μαζί της. Έτσι λοιπόν, χρησιμοποιώντας την υδρόγειο σφαίρα και χάρτες της Ευρώπης και της Ελλάδας, είδαμε πώς το ένα συνδέεται με το άλλο και πώς βουνά και ποτάμια μπορούν να αποτελέσουν συνδετικό κρίκο.μελετήσαμε λοιπόν τη Γη,την υδρόγειο σφαίρα, που είναι το μεγάλο μας σπίτι. Η Γη χωρίζεται σε μικρότερες ηπείρους, τις οποίες αναφέραμε και για λίγο ταξιδέψαμε βλέποντας εικόνες χαρακτηριστικές από μέρη και τόπους. Η ήπειρος στην οποία ανήκουμε είναι η Ευρώπη κι η χώρα μας είναι η Ελλάδα. Τα παιδιά ζωγράφισαν την Ευρώπη όπως τη βλέπουν μέσα από τα δικά τους μάτια, αξιοποιώντας τόσο την αναπαραστατική τους σκέψη όσο και την κριτική τους ικανότητα. 5

Η αρπαγή της Ευρώπης Η αρπαγή της Ευρώπης από τον μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία,ήταν μια ιστορία που διαβάσαμε, δραματοποίησαν και ζωγράφισαν τα παιδιά. Συναισθήματα και εικόνες ζωντάνεψαν τόσο στο χαρτί όσο και στα πρόσωπά τους στο παιχνίδι. Στη συνέχεια παρατηρήσαμε το κέρμα των 2 ευρώ όπου στη μια του όψη απεικονίζεται η αρπαγή της Ευρώπης, η Ευρώπη πάνω στον ταύρο. Τα παιδιά έδειξαν ενδιαφέρον και προθυμία να φτιάξουν το δικό τους κέρμα. Αφού έκοψαν κύκλους, στην μια πλευρά ζωγράφισαν την Ευρώπη που την έκλεψε ο Δίας και στην άλλη ένα σχέδιο που το κάθε ένα επιθυμούσε. Έτσι φτιάξαμε το δικό μας νόμισμα των 2 ευρώ. 6

Οροπαιδιο Η αποκριάτικη δράση θεατρικού παιχνιδιού Ο κύριος Φιλμ και η Μαγική Μηχανή από τη θεατρική ομάδα παιδαγωγών Οροπαιδιο ήταν ένας πολύ ενδιαφέρον σταθμός στο ταξίδι μας σχετικά με την Ευρώπη. Η παιδαγωγική μέσα από το θέατρο δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να διασκεδάσουν, να εκφραστούν, να φανταστούν, να παίξουν και να απολαύσουν τη συμμετοχή τους στην πλοκή της ιστορίας.ενας παράξενος φωτογράφος και καρναβαλιστές απ ο τόπους μακρινούς μας ταξιδεύουν σε καρναβάλια του κόσμου.από το λασπωμένο πάρτυ της Βραζιλίας μέχρι το ρομαντικό και ατμοσφαιρικό καρναβάλι της Βενετίας και από το λουλουδοπόλεμο στη Νίκαια της Γαλλίας μέχρι τη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση της Πάτρας. Χρώματα και φαντασία έδωσαν χαρά στα παιδιά και την ευκαιρία για ένα σύντομο ταξίδι σε μέρη της Ευρώπης. 7

Έλμερ Ο Έλμερ ο παρδαλός ελέφαντας είναι ένας τρυφερός ήρωας που μαθαίνει στα παιδιά την αποδοχή και το σεβασμό της διαφορετικότητας. Το μικρό ελεφαντάκι είναι αισιόδοξο, λαμπερό, αστείο, περιπετειώδες και γεμάτο χρώματα. Με αφορμή τις δυσκολίες του όπως παρουσιάζονται μπορούμε να προσεγγίσουμε τη διαφορετικότητα και το φόβο της απόρριψης. Αναγνωρίζοντας τα αρνητικά συναισθήματα και μέσα από την ενσυναίσθηση, δόθηκε η δυνατότητα στα παιδιά να μοιραστούν εμπειρίες και να προτείνουν τρόπους να μην φοβούνται, να ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και την μοναδικότητα μέσα στο σύνολο της ομάδας και να εκτιμήσουν τη διαφορετικότητα ως πλεονέκτημα. Παιχνίδι με γράμματα Η κατάκτηση της γλώσσας είναι η κυρίαρχη προϋπόθεση για την προσέγγισή της. Στο νηπιαγωγείο η σχέση που αναπτύσσεται με την ανάγνωση και την γραφή, θεωρείται εξαιρετικά σημαντική για τη θετική σχολική εξέλιξη των παιδιών και τη συνακόλουθη ένταξή τους σε μια κοινωνία γραπτής επικοινωνίας. Σ αυτό το πλαίσιο αξιοποιώντας το ενδιαφέρον των παιδιών και επιδιώκοντας την ενεργοποίηση της 8

σκέψης τους, συμμετείχαν σε δραστηριότητες εγγραμματισμού με τη μορφή παιχνιδιού με τη μορφή παιχνιδιού. Έτσι, γράψανε την λέξη ΕΥΡΩΠΗ, ονόμασαν κάθε ένα γράμμα, το αναγνώρισαν και αφού μέτρησαν από πόσα γράμματα αποτελείται η λέξη, τα έκοψαν ένα ένα και προσπάθησαν να την ανασυντάξουν. VELLA QUARESMA Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας στην Ευρώπη, την περίοδο της Σαρακοστής, ανακαλύψαμε την Vella Quaresma την αντίστοιχη κυρά Σαρακοστή της Ισπανίας. Την παρατηρήσαμε σε εικόνες στον παγκόσμιο ιστό,εντοπίσαμε ομοιότητες και διαφορές και τη ζωγραφίσαμε ο καθένας βέβαια με το δικό του τρόπο. Οι ομοιότητές τους είναι πως και οι δυο φορούν μαντήλι στο κεφάλι, μακριές φούστες και ποδιές,φορούν μπλούζες με μακριά μανίκια και έχουν 7 πόδια. Οι διαφορές τους είναι πως η κυρά Σαρακοστή δε φορά γυαλιά, δεν έχει στόμα, τα χέρια της είναι σταυρωμένα γιατί προσεύχεται και δεν κρατά τίποτα. Ενώ η Vella Quaresma δεν εμφανίζεται σε όλες τις εικόνες φορωντας ή κρατώντας σταυρό. 9

«Ευρωζωική κοινότητα» Το παραμύθι με τίτλο Ευρωζωική κοινότητα της Σοφίας Ζαραμπούκα, είναι απλό και με εύστοχο τρόπο εξηγεί τι είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και πως αυτή λειτουργεί. Τα παιδιά αποτύπωσαν στο χαρτί τις εντυπώσεις τους από το βιβλίο και τον τρόπο που φαντάζονται την ομάδα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κοινούς στόχους, αλληλοσεβασμό και αλληλεγγύη. 10

«Τα αστέρια της Ευρώπης» Διαβάσαμε το εξαιρετικό βιβλίο «Τα αστέρια της Ευρώπης» του Θοδωρή Παπαϊωάννου το οποίο με ένα ιδιαίτερο τρόπο κατάφερε να επικοινωνήσει στα παιδιά τις αξίες και τους σκοπούς που αντιπροσωπεύει το οικοδόμημα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ιστορία είναι γεμάτη συμβολισμούς και μηνύματα και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών. Η μικρή Ευρώπη είχε μία και μόνη επιθυμία, να ταξιδεύσει και να γνωρίσει όσες περισσότερες χώρες μπορούσε. Στο σημειωματάριο που της χάρισε ο παππούς της σημείωνε πάν σε αστέρια τις αξίες που ανακάλυψε αυτές που φανερώθηκαν ζώντας ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετική κουλτούρα, αλλά κοινά βιώματα, ίδιες ανάγκες και ελπίδες. Η δραματοποίηση του παραμυθιού βοήθησε να εκφραστούμε χωρίς να μιλάμε,αφού υπάρχει κι άλλη γλώσσα εκτός από το λόγο, η γλώσσα του σώματος.με το σώμα λοιπόν και με εκφράσεις του προσώπου δείχνουμε τον πόνο, τη λύπη, τη χαρά. 11

Οι στόχοι και οι αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτέλεσαν θέμα συζήτησης στην παρέα μας,καθώς η ειρήνη, η ευημερία των πολιτών και η ελευθερία αποτελούν βασικές αρχές στην αρμονική συνύπαρξη όλων των χωρών που συμπληρώνουν το πολυμορφικό πάζλ της Ευρώπης. Η εδαφική συνοχή, η αλληλεγγύη καθώς και η πλούσια πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία προκάλεσαν έντονο το ενδιαφέρον των μαθητών. Στα πλαίσια λοιπόν της γλωσσικής πολυμορφίας γνώρισαν πως οι κάτοικοι των χωρών της Ευρώπης μιλούν πολλές διαφορετικές γλώσσες. Μάθαμε το καλημέρα στα Αγγλικά, στα Ιταλικά, στα Γερμανικά, στα Γαλλικά και στα Ισπανικά. Στη συνέχεια αναφερθήκαμε και στη νοηματική γλώσσα η οποία είναι οπτικοκινησιακή, δηλαδή βασίζεται στην κίνηση των χεριών,στη στάση ή την κίνηση του σώματος, καθώς και στις εκφράσεις του προσώπου για να αποδώσει ένα νόημα. Η ελληνική νοηματική γλώσσα αναγνωρίζεται ως η πρώτη γλώσσα των κωφών και βαρηκόων μαθητών και ως ισότιμη με την ελληνική γλώσσα. Η ιδιαιτερότητά της έγκειται στο ότι είναι οπτικοκινητική και όχι προφορική.δεν εκφράζεται δηλαδή με τη φωνή όπως η ομιλούμενη αλλά με την κίνηση και τη μορφή των χεριών,την έκφραση του προσώπου,τις κινήσεις του σώματος. Έχει τους δικούς της γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες που τη διαφοροποιούν από την ομιλούμενη.η νοηματική γλώσσα είναι ένα μέσο επικοινωνίας κι όχι ένα είδος παντομίμας ή αναπαράστασης,κάποιες από τις φωνούμενες γλώσσες. 12

Οι νοηματικές γλώσσες είναι πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους.η κάθε χώρα έχει διαφορετική εθνική νοηματική γλώσσα καθώς κάθε γλώσσα εξυπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων ενός συγκεκριμένου τόπου. Δε διαφέρουν όμως από τις υπόλοιπες φυσικές γλώσσες καθώς ακολουθούν γλωσσολογικές αρχές που διέπουν την επικοινωνιακή τους λειτουργία. Τα νοήματα μπορούν να έχουν λεξική ή γραμματική σημασία ακριβώς όπως τα μορφήματα και οι λέξεις στις φυσικές γλώσσες. Τα νοήματα μοιάζουν με τις λέξεις ή και φράσεις άλλων γλωσσών,έχουν όμως και πολλές διαφορές. Τα χέρια κινούνται, τα δάχτυλα παίρνουν διάφορες μορφές,ακουμπάνε το σώμα σε διάφορα σημεία,το σώμα κινείται,μορφασμοί του προσώπου και διάφοροι ήχοι αποτελούν βασικά συστατικά των νοημάτων της γλώσσας. Η γνώση της γλώσσας και ο σεβασμός της κουλτούρας των κωφών αποτελούν προϋπόθεση για την ένταξη οποιουδήποτε ατόμου στην κοινότητα των κωφών. Στα πλαίσια της γνωριμίας μας με τον κόσμο της κοινότητας των κωφών καλέσαμε έναν φίλο να μας μυήσει στην υπέροχα επικοινωνιακή γλώσσα του. Αυτό που συνειδητοποιήσαμε αρχικά ήταν πως εκείνος προσαρμόστηκε στα δικά μας δεδομένα προσπαθώντας να μας κάνει να νιώσουμε άνετα και να έρθει πιο κοντά στα δικά μας πρότυπα επικοινωνίας. Μέσα από παιχνίδι και αξιοποιώντας τη δημιουργική φαντασία των παιδιών κατανοήσαμε πως ο νοηματικός λόγος είναι ένα βουβό μήνυμα με περίσσια εκφραστικότητα. Τα παιδιά προσπάθησαν να αναπαραστήσουν στη νοηματική μια λέξη και πολλές φορές το αποτέλεσμα ήταν αντάξιο των προσδοκιών μας. Στη συνέχεια και διαρκώς ρωτούσαν το Χρήστο για να μάθουν κι άλλες λέξεις χρησιμοποιώντας τη δύναμη της γλώσσας του σώματος, κάτι που τους έκανε πολύ εντύπωση και τους έδωσε τόση χαρά ώστε τις επόμενες μέρες γινόταν πάντα αναφορά σ ότι είχαν ήδη μάθει στη νοηματική γλώσσα. Με μεγάλη χαρά υποδεχθήκαμε τους φίλους μας από το ειδικό νηπιαγωγείο κωφών, να παίξουμε και να περάσουμε μια εποικοδομητική μέρα μαζί. Τα παιδιά αφού γνωρίστηκαν μεταξύ τους ανέπτυξαν σχέσεις συνεργασίας μέσα από το ελεύθερο 13

παιχνίδι. Υπήρξε πνεύμα ομαδικότητας,κοινωνικότητας και αλληλεπίδρασης. Τα παιδιά όλα μαζί έγιναν μια ομάδα τόσο στις ελεύθερες όσο και στις οργανωμένες δραστηριότητες. Παρακολουθήσαμε όλοι μαζί πώς γίνεται η αφήγηση ενός παραμυθιού στο δικιά τους παρεούλα και μας εξέπληξε η κίνηση του σώματος και η εκφραστικότητα του καθώς αυτό έπαιρνε μορφή και ψυχή μπροστά στα μάτια των παιδιών-θεατών. Το ουσιαστικό και το πιο σημαντικό που μας άγγιξε όλους είναι πως τα παιδιά δυο διαφορετικών σχολείων κατάφεραν να βρουν κώδικα επικοινωνίας και να αποδείξουν πως οι ομοιότητες είναι πολλές περισσότερες από τις διαφορές. Η διαχείριση της ετερογένειας και πολλαπλότητας σε κλίμα αναγνώρισης, αποδοχής και αμοιβαίου σεβασμού μας βοηθά να συνειδητοποιούμε πόσα μπορούμε να κάνουμε για να υπερνικήσουμε τις δυσκολίες της κώφωσης. Έτσι ώστε να είναι λιγότερος ο αριθμός των ατόμων που απομονώνεται από το περιβάλλον και την κοινωνία. Λέξεις σε άλλες γλώσσες Οι νοηματικές γλώσσες αποτελούν σημαντικό μέρος της Ευρωπαϊκής γλωσσικής πολυμορφίας. Βασιζόμενες σε χειρομορφές και χειρονομίες είναι τόσο πλούσιες όσο αι οι ομιλούμενες γλώσσες από την άποψη της γραμματικής, της δομής, του συντακτικού και του λεξιλογίου. Κάθε ομιλούμενη γλώσσα στην ΕΕ έχει μια αντίστοιχη νοηματική γλώσσα. Εκτιμάται πως 1 στους 1000 χρησιμοποιεί μια εθνική νοηματική γλώσσα ως πρώτη και άλλοι τη χρησιμοποιούν ως δεύτερη ή Τρίτη για 14

παράδειγμα οικογένεια και οι φίλοι κωφών και ατόμων με μειωμένη ακοή. Εμείς μάθαμε κάποιες έννοιες όπως «Ειρήνη», «Αγάπη», «Φιλία», «Ελπίδα» στην νοηματική γλώσσα της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας. Εντοπίσαμε τις ομοιότητες και τις διαφορές που έχουν οι χειρομορφές στις διάφορες νοηματικές γλώσσες καθώς μιλήσαμε και για τις ίδιες λέξεις στην διεθνή νοηματική γλώσσα. Έντυπο ενημέρωσης - Αφίσα Για την ημέρα της Ευρώπης που γιορτάζεται στις 12 Μαΐου στην πλατεία Υψηλών Αλωνίων ετοιμάσαμε δημιουργήσαμε με χαρά ένα έντυπο ενημέρωσης για όσους θα παραβρεθούν να παρακολουθήσουν τα έργα και τις δράσεις μας. Το έντυπο σε μορφή κόμικ, αποδίδει τη νοηματική γλώσσα ως ισάξια με κάθε ομιλούμενη και οι χειρομορφές που παρουσιάζονται είναι «λέξεις» για την «αγάπη», την «ελπίδα» και την «ειρήνη», έννοιες που θα πρέπει να είναι στην σκέψη όλων των αυριανών Ευρωπαίων πολιτών. Επιπλέον δημιουργήσαμε μια αφίσα με κίνηση και ζωντάνια. Τα παιδιά έδωσαν ιδέες και όλα μαζί βοήθησαν να ολοκληρωθεί η όμορφη εικόνα. Ένα καράβι που ταξιδεύει με τα αστέρια της Ευρώπης να το περιτριγυρίζουν και να του δίνουν αέρα και οι έννοιες «Αγάπη», «Φιλία» και «Ειρήνη» να ρίχνουν τις άγκυρες για μια ενωμένη Ευρώπη που όλοι ονειρευόμαστε. 15

Τραγούδι Το τραγούδι των Locomondo «Χέρια σαν κι αυτά», μας ενέπνευσε να το νιώσουμε και να το χορέψουμε στη νοηματική. Τα παιδιά το χάρηκαν τόσο πολύ που αυθόρμητα έκαναν κινήσεις και έδωσαν χρώμα και ενέργεια στην προσπάθειά τους να το τραγουδήσου και με το σώμα. Αξιολόγηση Υλοποίησης Σχεδίου Εργασίας Στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας οι νηπιαγωγοί είχαν ορίσει την επεξεργασία του προγράμματος Τ4Ε δυο φορές την εβδομάδα.η ροή του προγράμματος Τ4Ε διευκόλυνε και τις ανάγκες του ημερήσιου προγράμματος μιας και η ευελιξία και η διαθεματική προσέγγιση ενίσχυσαν την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων. Δεν υπήρχαν αρνητικά σημεία κατά την διάρκεια του προγράμματος. Οι γονείς ήταν αρωγοί της προσπάθειας μας και ενίσχυσαν με χαρά τις δράσεις μας. 16

Αυτό που τυπώθηκε στην σκέψη όλων είναι ο σεβασμός του ενός προς τον άλλο μέσω της κατανόησης και της ανάπτυξης καθολικών αξιών όπως η αποδοχή διαφορετικότητας, η δημοκρατία και η μη βία. Κάπως έτσι συνεπάγεται η γνωριμία με άλλες γλώσσες και κουλτούρες για την αποδοχή του γεγονότος πως υπάρχουν περισσότεροι από ένας τρόποι για την ερμηνεία του κόσμου που μας περιβάλει. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ Το υλικό το οποίο χρησιμοποιήσαμε το αντλήσαμε από το διαδίκτυο. Αρκετά χρήσιμη η ιστοσελίδα http://europa.eu/kids-corner/parentsteach/index_el.htm Περιέχει παιχνίδια,παζλ,εικονογραφημένα βιβλία σε μορφή PDF, πληροφοριακό υλικό για παιδιά κι εκπαιδευτικούς. Παραδοσιακά παραμύθια : Η Αρπαγή της Ευρώπης Έλμερ ο παρδαλός ελέφαντας Το χαρούμενο λιβάδι Ευρωζωϊκή κοινότητα Τα αστέρια της Ευρώπης Χρησιμοποιήσαμε το ΔΕΕΠΣ για το νηπιαγωγείο https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/ecd151/27deppsaps_nipiag ogiou.pdf Χάρτες Ευρώπης: http://www.flags.net/euun.htm 17