ΠΤΔΕ Διδακτική Μεθοδολογία: Δομικά στοιχεία διδασκαλίας Διδάσκων: Αντώνιος Μπούρας Κίνητρα Μάθησης Επιμέλεια: Αποστολίδη Στεργιανή Νταρή Ελένη Περισανίδου Αναστασία
Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με τα κίνητρα μάθησης λόγω της σπουδαιότητάς τους στον σχολικό χώρο. Τα κίνητρα γενικά είναι οτιδήποτε υποκινεί σε ενέργεια- το «γιατί» της συμπεριφοράς. Τα κίνητρα αποτελούν τον πυρήνα της μάθησης, χωρίς αυτά δεν νοείται μάθηση. Θέτουν σε «κίνηση» τον μαθητή. Προκαλούν, κατευθύνουν, στηρίζουν και προσδιορίζουν την ένταση των προσπαθειών του. Στηρίζουν την αμείβουσα όψη της ενίσχυσης. Ικανοποιούν την περιέργεια, την ανάγκη για γνώση, τη χαρά εποικοδομητικής χρήσης των ταλέντων, την επιδοκιμασία, την αυτοεκτίμησης.
Τα κίνητρα μάθησης διακρίνονται σε εσωτερικά και εξωτερικά. Τα εσωτερικά είναι αυτά που ωθούν το άτομο σε μια ενέργεια, η οποία αποτελεί για το ίδιο αυτοσκοπό. Αυτά διακρίνονται περαιτέρω σε Γνωστικά, αυτοέκφρασης, αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, διαπροσωπικών σχέσεων και σε βασιζόμενα σε φυσιολογικές ανάγκες. Ενώ τα εξωτερικά προέρχονται από το περιβάλλον του μαθητή. Πρόκειται κυρίως για τις διάφορες εξωτερικές θετικές ή αρνητικές ενισχύσεις που κάνουν το μαθητή να προσπαθεί να επιτύχει το σκοπό του. Διακρίνουμε τύπους εξωτερικών κινήτρων που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της μάθησηςστοσχολικόχώροκαιείναιοιεξής: οι αμοιβές και οι ποινές, η γνώση των αποτελεσμάτων, η άμιλλα, η ανάγκη για επίτευξη ή κίνητρο επιτεύξεως, η στάθμη των φιλοδοξιών και η υπερπαρώθηση.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν τα κίνητρα μάθησης του μαθητή μέσα στη σχολική τάξη σύμφωνα με τον W. Knorzer είναιοιεξής: α) Ο αξιολογικός προσανατολισμός, για παράδειγμα η επίδοση μπορεί να εξασφαλίζει κοινωνική αναγνώριση ή και να θεωρείται «σπασίκλα». β) Οι προσδοκίες των άλλων μελών της ομάδας της σχολικής τάξης, δηλαδή του εκπαιδευτικού και των μαθητών. γ) Η ταύτιση με τον εκπαιδευτικό, η οποίαείναι συνήθως μεγαλύτερη στα μικρότερα παιδιά. δ) Η πίεσητωνεπιδόσεων στην οποία εκτίθεται ο μαθητής στο σχολείο, στο σπίτι και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. ε) Η ποιότητα της διδασκαλίας, η οποία ασφαλώς πρέπει να εξετάζεται με βάση πολλές παραμέτρους. στ) Η σύνθεσητηςομάδαςτης σχολικής τάξης Ο κάθε μαθητής διαφέρει από τον άλλο και σε νοητικό επίπεδο μέσα σε μια τάξη, ο εκπαιδευτικός συνήθως δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για τους μέτριους που είναι και η πλειοψηφία, ενώ αδικούνται οι πιο αδύναμοι και οι καλύτεροι από το μέσο όρο. Οι ατομικές διαφορές όμως δεν μένουν μόνο στο νοητικό επίπεδο. Ακόμη και η ίδια συμπεριφορά έχει διαφορετική αξία τόσο για διαφορετικά άτομα όσοκαιγιατοίδιοτοάτομοσε διαφορετικές περιστάσεις. Καθήκον του εκπαιδευτικού είναι να ενεργοποιήσει κατά το δυνατόν και με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τα κίνητρα μάθησης όλων των μαθητών, αφού σκοπός του σχολείου είναι προαγάγει τον κάθε μαθητή ανάλογα με τις δυνατότητές του, να τον βοηθήσει να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα ανάπτυξης του δυναμικού του.
Διάφοροι παράγοντες που έχουν σχέση με τα κίνητρα μάθησης περιέργεια και προσοχή άγχος συνεργασία και ανταγωνισμός επανατροφοδότηση
Στη συνέχεια παραθέτουμε κάποιες μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς κυρίως για παιδιά που έχουν έλλειψη κινήτρων. Α. η συντελεστικήμάθηση[χρήση ενισχυτών, όπως κοινωνικούς (έπαινος, αναγνώριση, χαμόγελο) ή υλικούς( γλυκό, αναψυκτικό, φαγητό) ή έμμεσους(π.χ. βαθμολογία)]. Β. α) η μέθοδος δημιουργίας νέων εξαρτήσεων: Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για παιδιά με φοβίες. β) η μέθοδος αναπαράστασης Γ. Οι παρακάτω μέθοδοι χρησιμοποιούνται για περιπτώσεις παιδιών με έλλειψη αυτοπεποίθησης: α) η μέθοδος αυτοβεβαίωσης, β) η μέθοδος αυτοελέγχου
Κίνητρα μάθησης_ Οικογένεια_ σχολική τάξη Η οικογένεια αποτελεί το «φυσικό σχολείο» του παιδιού. Γι αυτό ο εκπαιδευτικός πρέπει να συνεργάζεται με τους γονείς προκειμένου να πετύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η αίθουσα της τάξης πρέπει να είναι πολύ ευρύχωρη και εξοπλισμένη με σκεύη και όργανα, τα οποία παρακινούν τον μαθητή στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων του. Η τάξη δηλαδή πρέπει να είναι ένας χώρος ψυχολογικής εγρήγορσης του παιδιού.