ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΑΜΠΕΛΟΥ
Αμερικάνικα είδη αμπέλου: γνωστά ως ανθεκτικά στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας (α.ρ.μ.φ.) υποκείμενα Εισβολή της φυλλοξήρας στην Ευρώπη από την Αμερική το 1864.
Φυλλοξήρα
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΜΠΕΛΩΝΑ Εκτός από το μικροκλίμα την έκθεση στον ήλιο το ανάγλυφο (κλίση) και τη σύσταση (μηχανική, χημική) του εδάφους θα πρέπει να επιλέγεται και το κατάλληλο υποκείμενο διότι: επηρεάζει τη ζωηρότητα, την ευρωστία αλλά και τη διάρκεια ζωής του εμβολίου άρα και του αμπελώνα.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝOY Συγγένεια υποκειμένου-εμβολίου Αντοχή στη φυλλοξήρα Αντοχή στους νηματώδεις Αντοχή στο ανθρακικό ασβέστιο του εδάφους Αντοχή στην ξηρασία Αντοχή στα άλατα Αλληλεπιδράσεις εμβολίου-υποκειμένου Συμπεριφορά κατά τον αγενή πολλαπλασιασμό
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΝ Ανθόρροια Το Μοσχάτο Αμβούργου, ποικιλία πολύ ζωηρή και παραγωγική, ανθορροεί πάνω σε 99 R, 110 R, 1103 P, 140 Ru, SO 4 H χρήση του προϊόντος Για οίνους ανώτερης ποιότητας επιλέγονται μέτριας ζωηρότητας υποκείμενα. Πρωίμιση παραγωγής: 99 R, 110 R, 1103 P, 140 Ru Οψίμηση: 420 A, 5BB, 3309 C, 41 B SO 4
ΕΔΑΦΟΣ Σε ελαφρά και πτωχά εδάφη χρησιμοποιούνται τα πιο εύρωστα υποκείμενα 1103 P, SO 4, 5 BB, 8 Β ενώ Σε βαριά, βαθιά, γόνιμα εδάφη χρησιμοποιούνται μέτρια έως μη ζωηρά υποκείμενα, όπως τα 420 A, 41 B, 110 R, 140 Ru.
Αντοχή στο ανθρακικό ασβέστιο εδάφους 41 B, 140Ru, Fercal Αντοχή στην ξηρασία Ευαίσθητα: 5 BB, 420 A, SO 4 Μέτρια: 99 R, 140 R, 41 B Καλή προσαρμογή: 110 R, 1103 P Αντοχή στα άλατα Ευαίσθητα: 420 A, SO 4, 99 R, 110 R Πολύ ευαίσθητα: 5 BB, 8 B Καλή προσαρμογή: 41 B, 140 Ru, 1103 P
Αποστάσεις φύτευσης Μικρές: μέτρια έως μη ζωηρά υποκείμενα Μεγάλες: ζωηρά έως πολύ ζωηρά υποκείμενα Σύγχρονη αμπελουργία: μεγάλες αποστάσεις φύτευσης. Περιορισμός αζωτούχου λίπανσης λόγω νιτρορύπανσης: υποκείμενα με ζωηρή ανάπτυξη ριζικού συστήματος.
Αμερικάνικα είδη Vitis riparia Φύλλα λεπτά με μικρούς λοβούς και οδοντωτά Ρίζες πολλές και μικρές Πολύ ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες Πολύ ανθεκτικό στην ξηρασία, τον περονόσπορο, το ωίδιο Ευαίσθητο στη χλώρωση (όταν ολικό CaCO 3 >15%) Δεν χρησιμοποιείται πλέον σήμερα Riparia Gloire de Montpellier Εύρωστο Πρωίμιση παραγωγής Κατάλληλο για ποικιλίες με τάση ανθόρροιας
Vitis rupestris Φύλλα πλατιά, νεφροειδή χωρίς εγκόλπωση. Πολύ εύρωστο υποκείμενο, προκαλεί ανθόρροια σε ποικιλίες Οψίμιση Καλή ριζοβολία και επιτυχία στον επιτραπέζιο εμβολιασμό, όχι στον επιτόπιο λόγω μεγάλης δακρύρροιας Καλή προσαρμογή σε φτωχά, αμμώδη, χαλικώδη εδάφη, με καλή αντοχή σε 15% ολικό CaCO 3 Καλή προσαρμογή σε περιοχές με ισχυρούς ανέμους και καταρρακτώδεις βροχές Μικρός κύκλος βλάστησης Δεν χρησιμοποιείται πλέον σήμερα
Vitis berlandieri Φύλλα παχιά, σκληρά, δύσκαμπτα Πολύ ανθεκτικό στο CaCO 3, την ξηρασία και τη ζέστη Πολύ ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα και τις ψηλές του καλοκαιριού Καλή προσαρμογή σε ξερά εδάφη, όχι στα αργιλασβεστώδη. Λόγω μικρής ριζοβολίας των μοσχευμάτων, χρησιμοποιείται κυρίως για δημιουργία υβριδίων.
Υβρίδια: μεταξύ αμερικάνικων ή/και ευρωπαϊκών ειδών V. berlandieri x V. rupestris 110 R, 99 R, 1103 P, 140Ru V. berlandieri x V. riparia SO 4, 420 A, 5 C, 5 BB, 8 B V. riparia x V. rupestris 3306 C, 3309 C V. vinifera x V. berlandieri 41 B, Fercal V. vinifera x V. rupestris 1202 C V. vinifera x V. riparia 143 B
V. berlandieri x V. rupestris
Richter 110 ή 110R Το πιο διαδεδομένο υποκείμενο στην Ελλάδα λόγω της πολύ καλής προσαρμογής σε όλα σχεδόν τα εδάφη. Υποκείμενο πολύ ζωηρό, κατάλληλο για ποικιλίες μέσης πρωιμότητας και όψιμες Υψηλή αντοχή στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας Μέτρια ανθεκτικό στους νηματώδεις Αντοχή στην ξηρασία Ευαίσθητο στα άλατα και την υγρασία εδάφους
Καλή συγγένεια με ντόπιες ποικιλίες Καλή συμπεριφορά στον επιτόπιο εμβολιασμό (καλή ωρίμανση ξύλου) και τη ριζοβολία Αντοχή μέχρι 45% ολικό ανθρακικό ασβέστιο ή 17% ενεργό Γενικά δεν ευδοκιμεί σε πολύ αμμώδη ή υγρά εδάφη, με ενεργό Ca > 14%. Ποικιλίες που δεν δένουν καλά (Ροζακί, Μοσχάτο Αμβούργου) πάνω σε 110 R ανθορροούν λόγω της ζωηρότητάς του.
140 Ruggeri ή 140 Ru Υποκείμενο πολύ ζωηρό αλλά λόγω της αντοχής του στην ξηρασία μπορεί να παρατείνει την ωρίμανση των σταφυλιών αλλά και την πλήρη ανάπτυξη του αμπελιού. Ευαίσθητο στην υπερβολική εδαφική υγρασία Υψηλή αντοχή στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας και την ίσκα Υψηλή αντοχή, παρόμοια με του 41Β, μέχρι 80% ολικό ανθρακικό ασβέστιο ή 32% ενεργό Έχει καλή συμπεριφορά με τις ποικιλίες καθώς και στη ριζοβολία. Πολύ καλή αντοχή στα άλατα εδάφους Ποικιλίες που δεν δένουν καλά, σε γόνιμα και αρδευόμενα εδάφη, πάνω σε 140 R ανθορροούν λόγω της ζωηρότητάς του. Πιθανή η εξάπλωσή του λόγω της μεγάλης αντοχής του σε ξηρά και πολύ ασβεστούχα εδάφη
Paulsen 1103 ή 1103P Μαζί με το 140 R (Σικελικά) είναι τα κατεξοχήν υποκείμενα για πτωχά, ξερικά και ασβεστούχα εδάφη. Φαίνεται ότι σε αυτά τα εδάφη θα αντικαταστήσει το R110 λόγω της ευαισθησίας του στη «χλώρωση Fe». Υποκείμενο πολύ ζωηρό Καλή ριζοβολία μοσχευμάτων και επιτυχία στον εμβολιασμό Ανθεκτικό στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας και τους νηματώδεις Αντοχή μέχρι 40-50% ολικό ανθρακικό ασβέστιο (20% ενεργό) Αντοχή στη ξηρασία, τα άλατα, στα αργιλώδη και πτωχά εδάφη και τους νηματώδεις Ευαίσθητο σε παγετούς άνοιξης σε μεγάλα υψόμετρα
V. berlandieri x V. riparia SO 4, 420 A, 5 C, 5 BB, 8 B
SO 4 Υποκείμενο πολύ διαδεδομένο στη Γαλλία και Γερμανία. Κατάλληλο για μηχανική συλλογή. Ανθεκτικό στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας και τους νηματώδεις Πολύ ζωηρό υποκείμενο Δε συνιστάται σε εδάφη άγονα και ξηρά Ευαίσθητο στα άλατα και την ξηρασία Αντοχή μέχρι 40% ολικό ανθρακικό ασβέστιο ή 18% ενεργό Αντοχή σε εδάφη με κακή αποστράγγιση Καλή παραγωγή μοσχευμάτων και καλή συγγένεια με τις ποικιλίες (Ξινόμαυρο).
420 Α Οι ιδιότητές του μοιάζουν με του SO 4. Ευαίσθητο στα άλατα Ανθεκτικό σε εδάφη με κακή αποστράγγιση Είναι ανθεκτικότερο από το 110 R στο ενεργό ανθρακικό ασβέστιο (μέχρι 20%), δεν είναι όμως τόσο ανθεκτικό στη ξηρασία. Γι αυτό ταιριάζει περισσότερο σε εδάφη με υγρασία. Έχει διαδοθεί πολύ στη Θεσσαλία (Ραψάνη). Μέτρια ζωηρό, πρωιμίζει τις επιτραπέζιες ποικιλίες.
V. vinifera x V. berlandieri : 41 B, Fercal
41 Β Μαζί με το 110 R αποτέλεσαν τα δύο βασικά υποκείμενα κατά την αναμπέλωση της Ελλάδας. Διαθέτει πιο επιπόλαιο αλλά πολύ πλούσιο ριζικό σύστημα και εκμεταλλεύεται πολύ καλά τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους εφόσον υπάρχει διαθέσιμη εδαφική υγρασία. Τα πρώτα 3-4 χρόνια καθυστερεί η ανάπτυξή του, μετά όμως δημιουργεί πιο εύρωστο αμπελώνα. Υποκείμενο μέτρια ζωηρό
Ανθεκτικό στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας Αντοχή μέχρι 75% ολικό ανθρακικό ασβέστιο ή 40% ενεργό Μέτρια ανθεκτικό στη ξηρασία Ευαίσθητο στα άλατα, την υπερβολική υγρασία, τον περονόσπορο και τους νηματώδεις. Κατάλληλο για πρωίμιση της παραγωγής Συμβάλλει στην καλή καρποφορία, κατάλληλο για επιτραπέζιες ποικιλίες
Fercal Γαλλικό υποκείμενο με πολύ υψηλή αντοχή στο ανθρακικό ασβέστιο, μεγαλύτερη από αυτήν του 41Β. Όμως παρουσιάζει ευαισθησία στην τροφοπενία Mg και κάποιες δυσκολίες στον εμβολιασμό.
Αντοχή στο ασβέστιο Vitis berlandieri and vinifera. 41 B, 140 Ru, 333 EM, Fercal. Αντοχή στην ξηρασία Υβρίδια Vitis berlandieri/rupesrtis: 110 R, 140 Ru, 1103 P και 99 R. Αντοχή στα άλατα Vitis champini. Ramsey.
+++ : εξαιρετικά καλή/ζωηρό/ταχεία ++ : πολύ καλή/ζωηρό/ταχεία + : καλή/ζωηρό/ταχεία/καθυστέρηση
0 : μέτρια / ικανοποιητικό - : μικρή/ευαίσθητο/βραδεία/λίγο/πρωιμότητα -- : εξαιρετικά ευαίσθητο/πολύ μικρή
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ 420 A SO 4 110 R 1103 P 140 Ru Προσαρμογή σε αβαθή, ξηρά, αργιλώδη εδάφη 3 1 4 3 3 Σε βαθιά πηλώδη εδάφη 1 1 3 3 3 Σε βαθιά, ξηρά αμμώδη 2 1 3 3 4 Αντοχή σε ασφυκτικές συνθήκες 2 3 3 3 2 Αντοχή σε υψηλό 3 2 2 2 2 CaCO 3 Αντοχή σε όξινα εδάφη 2 3 3 2 1 Πρόσληψη Ν 4 4 2 2 3 Επαγόμενη ζωηρότητα 3 3 2 4 3 Αντοχή σε ξηρασία 2 2 3 4 4 Αντοχή σε νηματώδεις 4 2 3 1 2 Τάση για υπερπαρ/γή 1 1 1 2 2 Βλαστική περίοδος 2 2 1 4 2 1=χαμηλή, 4=υψηλή