ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ-ΜΑΘΗΜΑ ENATO ΤΙΜΕΣ & ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Ακαδηµαϊκό Έτος 2011-2012

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 1 Χαρακτηριστικά του Μονοπωλίου Υπάρχει µία και µόνο επιχείρηση η οποία παράγει και προσφέρει το προϊόν. ( ιαφορές ανάµεσα στο Ολιγοπώλιο- υοπώλιο- Μονοπώλιο) Έλλειψη στενών υποκατάστατων του προϊόντος. (Προφανώς η ύπαρξη υποκατάστατων θα ακύρωνε την µορφή του µονοπωλίου καθώς οι καταναλωτές θα στρέφονται προς αυτά.) Παραδείγµατα: ΕΗ, ΕΛΤΑ, Μπύρα ΦΙΞ.

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 2 Λόγοι Ύπαρξης Μονοπωλίου Αποκλειστική πρόσβαση σε πρώτες ύλες και τοποθεσίες. Αποκλειστική γνώση τεχνικών παραγωγής (τεχνογνωσία, Know-How).Κατοχύρωση µε διπλώµατα, πατέντες και ευρεσιτεχνίες (ΟΒΙ). Κυβερνητικές Ρυθµίσεις (χορήγηση άδειας σε έναν µόνο παραγωγό). Εµπόδια Εισόδου (Barriers to Entry) Στρατηγικά:Από τις ίδιες τις επιχ. (π.χ υψηλά ποσά σε διαφηµιστικές δαπάνες) Φυσικά:Λόγω της ιδαίτερης φύσης του προιόντος, µονοπώλια (π.χ ηλεκτρισµός, µεταφορές, φυσικό αέριο κ.λ.π)

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 3 Καµπύλη Ζήτησης Στο Μονοπώλιο Συνολική πρόσοδος (TR)- Μέση πρόσοδος (AR)- οριακή πρόσοδος (MR) Οποιαδήποτε ενέργεια της επιχείρησης σχετικά µε το µέγεθος της παραγωγής, επιδρά πάνω στην τιµή του προϊόντος και µεταβάλλει την συνολική πρόσοδο της επιχείρησης. Η καµπύλη της µέσης προσόδου είναι η καµπύλη της αγοραίας ζήτησης της µονοπωλιακής επιχείρησης. Η οριακή πρόσοδος είναι φθίνουσα και παίρνει αρνητικές τιµές. Γίνεται µηδέν όταν η συνολική πρόσοδος παίρνει την µέγιστη της τιµή. Π ρ ό σ ο δ ο ς 100 80 60 40 20 0-20 Καµπύλη MR-TR-AR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Q TR AR MR

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 4 Θέση Ισορροπίας της Μονοπωλιακής Επιχείρησης Μέγιστο Κέρδος MR=MC Η θέση του µονοπωλίου όχι πάντα κερδοφόρα

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 5 Θέση Ισορροπίας της Μονοπωλιακής Επιχείρησης (Ζηµίες) Στο Q1 η επιχείρηση Ελαχιστοποιεί τις τιµές της. MR=MC

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 6 Απουσία καµπύλης S στο Μονοπώλιο Η καµπύλη S του µονοπωλίου δεν προσδιορίζεται από την καµπύλη MC και δεν υπάρχει σχέση ανάµεσα σε τιµή και ποσότητα. Το µονοπώλιο µπορεί να προσφέρει διαφορετικές ποσότητες σε µία τιµή και αντίστροφα να χρεώσει διαφορετικές τιµές για ποσότητες ανάλογα µε την καµπύλη ζήτησης που αντιµετωπίζει.

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 7 ιαφορισµός Τιµών στο Μονοπώλιο Η ύπαρξη µίας µόνο επιχείρησης δεν σηµαίνει απαραίτητα και µία τιµολογιακή πολιτική.σκεφτείτε αγορές µε διαφορετικές ελαστικότητες ζήτησης. Ας θεωρήσουµε 2 αγορές µε διαφορετικές ελαστικότητες ζήτησης και µάλιστα στην πρώτη είναι µεγαλύτερη της µονάδας και στην δεύτερη µικρότερη. (Τι θα κάνει η επιχείρηση;) Αναγκαία προϋπόθεση είναι η µη µετακίνηση ή η µεταπώληση του προϊόντος ανάµεσα στις 2 αγορές. Παραδείγµατα: ιαφορετικές τιµές σε εισιτήρια για φοιτητές-παιδιά και µεγάλους Χρέωση γιατρών σε διαφορετικά είδη ασθενώ (κοινωνική πολιτική)

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 7α P Μεταβίβαση από τους καταναλωτές στην επιχείρηση P1 P2 MR Καθαρή Απώλεια MC Αξία των αλλού Μεταφερόµενων εισροών Q1 Q2 Q Κατανεµητικές Συνέπειες

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 8 εµένες Πωλήσεις Πολλές φορές µια επιχείρηση µονοπωλιακή σε ένα προϊόν παράγει και άλλα προϊόντα στα οποία αντιµετωπίζει ανταγωνισµό. Προφανώς δένει τις πωλήσεις του ενός προϊόντος µε αντάλλαγµα τις πωλήσεις και των άλλων που ωστόσο αντιµετωπίζει ανταγωνισµό. Τι πετυχαίνει;

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 9 Κρατικά Μονοπώλια Λειτουργία των συγκεκριµένων µονοπωλίων: Εξαφάνιση του κινήτρου της µεγιστοποίησης των κερδών. ΕΗ και παλαιότερα ΟΤΕ-ΕΛΠΕ κ.λ.π

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 10 Άσκηση 1 Συµφωνείτε µε την παρακάτω πρόταση; Εξηγήστε την απάντηση σας. Μία µονοπωλιακή επιχείρηση µπορεί να προσδιορίσει κατά βούληση και την ποσότητα που παράγει και την τιµή του λόγω της ελλειψης κάθε ανταγωνισµού και, συνεπώς, της απόλυτης κυριαρχίας της στην αγορά

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 11 Η συνάρτηση ζήτησης σε µια αγορά που εξυπηρετείται από έναν µονοπωλητή είναι: D(P) = 100-2p, όπου p είναι η τιµή του αγαθού. Η συνάρτηση κόστους του µονοπωλητή είναι: C(q) = 2q, όπου q είναι η ποσότητα του αγαθού. a. Υπολόγισε το άριστο επίπεδο παραγωγής και την τιµή στην ισορροπία. b. είξε το σηµείο ισορροπίας διαγραµµατικά. Εάν ο µονοπωλητής µπορούσε να διαχωρίσει την συνολική ζήτηση των καταναλωτών στις παρακάτω δύο οµάδες, D1(P) = 60 - p1 D2(P) = 40 - p2 c. Υπολόγισε τις τιµές και την ποσότητα του αγαθού που θα πουλήσει σε κάθε µία από τις παραπάνω δύο οµάδες. d. είξε τα σηµεία ισορροπίας διαγραµµατικά. e. Υπολόγισε τα κέρδη του σε κάθε µία από τις παραπάνω περιπτώσεις. Άσκηση 2

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 12 Άσκηση 3 Ένα µονοπώλιο παράγει σήµερα 10 µονάδες παραγωγής. Με Q = 10, P = 14 ευρώ και MC= 12 ευρώ. Με Q= 9, Ρ =15. Καλώς παρήγαγε τη δέκατη µονάδα παραγωγής;

ΕΠΙΧ Μικροοικονοµική ιαφάνεια 13 ΑΣΚΗΣΗ 4 Ένα µονοπώλιο µε σταθερό µέσο κόστος 5 ευρώ και οριακό κόστος επίσης 5 ευρώ έχει την ακόλουθη καµπύλη ζήτησης: Ποσότητα 1 2 3 4 5 6 7 8 Τιµή 9 8 7 6 5 4 3 2 Οριακό έσοδο Συµπληρώστε το οριακό έσοδο για κάθε µονάδα. Β. Πόσες µονάδες θα παράγει το µονοπώλιο; Γ. Ποιο είναι το κέρδος;