Μορφές Αγοράς. Κλωνάρης Στάθης

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μορφές Αγοράς. Κλωνάρης Στάθης"

Χρύσηίς Καραμανλής
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Στον πραγµατικό κόσµο υπάρχει ένας τροµακτικός αριθµός ποικίλων αγορών. Παρατηρούµε πολύ διαφορετικά πρότυπα συµπεριφοράς από την πλευρά των παραγωγών σε όλες τις αγορές: σε κάποιες αγορές οι παραγωγοί είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικοί. Σε άλλες φαίνεται να συντονίζουν τις ενέργειές τους για να αποφύγουν τον µεταξύ τους ανταγωνισµό. Σε αυτή την ανασκόπηση θα επικεντρωθούµε στους διαφορετικούς τύπους αγορών.

2 Είναι τα προϊόντα διαφοροποιηµένα; ΟΧΙ ΝΑΙ Ένας Μονοπώλιο Μη εφαρµόσιµο Πόσοι παραγωγοί υπάρχουν; Λίγοι Ολιγοπώλιο Πολλοί Τέλειος Ανταγωνισµός Μονοπωλιακός Ανταγωνισµός 2

3 Οµοιογενή έναντι Διαφοροποιηµένων προϊόντων vόταν λέµε ότι ένας κλάδος παράγει οµοιογενές προϊών, σηµαίνει ότι κάθε επιχείρηση του κλάδου παράγει ένα προϊόν το οποίο είναι ταυτόσηµο µε το προϊόν που παράγουν και οι άλλες επιχειρήσεις του κλάδου. Δηλαδή, τα προϊόντα που παράγονται από τις διάφορες επιχειρήσεις του κλάδου είναι τέλεια υποκατάστατα. vδιαφοροποιηµένα προϊόντα είναι τα προϊόντα που δεν είναι ταυτόσηµα. Σε τεχνικούς όρους µπορούµε να πούµε ότι τα διαφοροποιηµένα προϊόντα δεν είναι τέλεια υποκατάστατα. Είναι µάλλον ατελή υποκατάστατα. 3

4 Τέλειος Ανταγωνισµός Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη πολλών επιχειρήσεων που παράγων ένα οµοιογενές προϊόν. Πρόσθετες Συνθήκες 1.Κάθε επιχείρηση παράγει πολύ µικρό και αµελητέο ποσοστό της συνολικής εκροής του κλάδου. 2.Η ανταγωνιστική επιχείρηση είναι δέκτης τιµών (Price taker). 3.Ένας τέλεια ανταγωνιστικός κλάδος απαιτεί τέλεια κινητικότητα των συντελεστών παραγωγής. 4.Ελευθερία εισόδου και εξόδου από τον κλάδο. 5.Τέλεια γνώση όλων των πλευρών της αγοράς και της οικονοµίας Δύσκολο να ικανοποιηθούν όλες οι παραπάνω συνθήκες έστω και προσεγγιστικά. Η µελέτη των τελείως ανταγωνιστικών αγορών είναι χωρίς αξία; Το υπόδειγµα του τέλειου ανταγωνισµού, πέρα από την δυνατότητα του να ερµηνεύει και να προβλέπει συµπεριφορές, είναι χρήσιµο για τον εντοπισµό σηµείων αναποτελεσµατικότητας. 4

5 Μονοπώλιο A. Το προϊόν του µονοπωλίου να µην έχει στενά υποκατάστατα B. Ύπαρξη τεχνικών ή φυσικών εµποδίων Ζήτηση ανεξάρτητη από τις τιµές άλλων προϊόντων (σταυροειδής ελαστικότητα ίση µε το µηδέν) Η καµπύλη ζήτησης για το προϊόν του µονοπωλητή συµπίπτει µε την καµπύλη ζήτησης του κλάδου. Είναι ο µοναδικός περιορισµός του µονοπωλητή Έµµεσος ανταγωνισµός από άλλους παραγωγούς στην οικονοµία Οικονοµίες κλίµακας: Το ελάχιστο µέσο κόστος επιτυγχάνεται µε ρυθµό παραγωγής που είναι πολύ µεγάλος (Φυσικό Μονοπώλιο) Ολοκληρωτικός έλεγχος της προσφοράς της βασικής πρώτης ύλης Ειδικά προνόµια και πατέντες 5

6 Μονοπωλιακός Ανταγωνισµός ØΈνας σεβαστός αριθµός κλάδων αποτελείται από πολλές µικρές επιχειρήσεις οι οποίες παράγουν διαφοροποιηµένα προϊόντα. Βασίζεται είτε στα φυσικά χαρακτηριστικά του ίδιου του προϊόντος ή σε οποιαδήποτε άλλα χαρακτηριστικά που περιλαµβάνονται στον ευρύ ορισµό του προϊόντος (π.χ. συσκευασία, συντήρηση, ταυτότητα κτλ) ØΗ διαφοροποίηση είναι το κύριο ειδοποιό στοιχείο του µονοπωλιακού ανταγωνισµού. ØΗ είσοδος σε έναν µονοπωλιακά ανταγωνιστικό κλάδο είναι σχετικά εύκολη, όχι όµως τόση εύκολη όσο στον τέλειο ανταγωνισµό. I.Πρέπεινα παράγει την δική της παραλλαγή του προϊόντος (R&D) II.Πρέπει να πείσει αρκετούς πελάτες να στραφούν στην νέα µάρκα. (Διαφήµηση) ØΑύξηση του όγκου των πωλήσεων επιτυγχάνεται: 1.Με µείωση της τιµής (κίνηση κατά µήκος της καµπύλης ζήτησης) 2.Διαφοροποίηση του προϊόντος (µετατόπιση της καµπύλης ζήτησης προς τα δεξιά) 3.Διαφηµιστική εκστρατεία (µετατόπιση της καµπύλης ζήτησης προς τα δεξιά) ØΗ επιχείρηση δεν είναι δέκτης τιµών. 6

7 Ολιγοπώλιο vη δοµή της συγκεκριµένης αγοράς χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη λίγων επιχειρήσεων, µε σηµαντικό µέγεθος για την αγορά που εξυπηρετούν και που έχει ιδιαίτερες συνέπειες για την συµπεριφορά τους στην αγορά. vτο ολιγοπώλιο έχει λίγους πωλητές. Που βρίσκονται σε στενή αλληλεξάρτηση. Κάθε αλλαγή στην πολιτική ενός από τους ολιγοπωλητές προκαλεί συνήθως την αντίδραση των υπολοίπων. (π.χ. Πρόγραµµα στεγαστικών δανείων από τις Τράπεζες). vοι σχετικά λίγες επιχειρήσεις ενός ολιγοπωλιακού κλάδου είναι δυνατό να παράγουν είτε ένα οµοιογενές προϊόν (Καθαρό Ολιγοπώλιο) είτε ένα διαφοροποιηµένο προϊόν (Διαφοροποιηµένο Ολιγοπώλιο). vτο ολιγοπώλιο µπορεί να διαρκέσει για πολύ αν εµπόδια εισόδου, φυσικά ή τεχνικά, εµποδίζουν την είσοδο νέων επιχειρήσεων στον κλάδο. Τέτοια εµπόδια µπορεί να είναι: Οικονοµίες κλίµακας Έλεγχος πάνω σε πόρους Πατέντες, αποκλειστικά προνόµια και µεγάλες χρηµατοοικονοµικές απαιτήσεις. 7

8 Δοµές Αγορών ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ Τέλειος Ανταγωνισµός Μονοπωλιακός Ανταγωνισµός Ατελής Ανταγωνισµός Ολιγοπώλιο Μονοπώλιο Αριθµός Επιχειρήσεων Πολύ µεγάλος Μεγάλος Μικρός Μία Επίδραση στην τιµή Καµία Περιορισµένη Μερική Σηµαντική Δυνατότητα Εισόδου Απεριόριστη Απεριόριστη Περιορισµένη Καµία Παραδείγµατα Παραγωγή Λαδιού Εστιατόρια Αρτοβιοµηχανία ΔΕΗ Καµπύλη Ζήτησης Οριζόντια. Η επιχείρηση δεν επηρεάζει την τιµή Με αρνητική κλίση, αλλά σχετικά ελαστική. Η επιχείρηση έχει κάποιο έλεγχο στην τιµή Με αρνητική κλίση, σχετικά ανελαστική, αλλά εξαρτάται από τις αντιδράσεις των ανταγωνιστών στις µεταβολές της τιµής Με αρνητική κλίση, πιο ανελαστική από του ολιγοπωλίου. Η επιχείρηση έχει σηµαντικές δυνατότητες ελέγχου της τιµής

9 Καµπύλες Εσόδων της Επιχείρησης Έσοδο ανά µονάδα προϊόντος 3 O Z N MR T α. Μέσο και οριακό έσοδο AR S Q Ολικό Έσοδο 60 N T β. Ολικό έσοδο O S Q 9

10 Μέσο και Οριακό Έσοδο και Ελαστικότητα Ζήτησης Έσοδο ανά µονάδα προϊόντος Α P G D E F e = dq dp MR p q = PE AP QE OQ AR = D QE AP = QE QE QF = AR AR MR O Q B Ποσότητα 10

11 Καµπύλες Εσόδων µιας Τελείως Ανταγωνιστικής Επιχείρησης Έσοδο ανά µονάδα προϊόντος Έσοδο AR=MR Ολικό Έσοδο TR AR Ποσότητα Ποσότητα 11

Σχετικά έγγραφα

ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Τσελεκούνης Μάρκος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης mtselek@unipi.gr http://www.unipi.gr/unipi/en/mtselek.html Γραφείο 516 Ώρες Γραφείου: Τετάρτη 12:00-14:00 ΚΕΦΑΛΑΙΟ