4 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΔΟΝΤΙΑ

4 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΔΟΝΤΙΑ Σχολικό Έτος 2014-2015

Τάξη Β1 ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ: ΜΑΔΕΜΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Επιλογή και τίτλος του προγράμματος Στην αρχή της σχολικής χρονιάς έγινε συζήτηση με τα παιδιά για τα προβλήματα που τους απασχολούν και πιο από αυτά θα ήθελαν να επεξεργαστούμε. Μετά από πολλές ιδέες καταλήξαμε στο να μελετήσουμε, να ερευνήσουμε καλύτερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τα δόντια τους. Προσπαθώντας να εντοπίσουμε τους παράγοντες που τα δημιουργούν καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως ένας από τους σημαντικότερους είναι οι διατροφικές συνήθειες του σύγχρονου ανθρώπου. Έτσι δόθηκε ο τίτλος «Διατροφικές συνήθειες και προβλήματα υγείας». Στόχοι-σκοποί του προγράμματος Με τη μελέτη αυτού του θέματος θέλαμε να ανιχνευθούν οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών. Να αντιληφθούν τα παιδιά τα προβλήματα που δημιουργούν αυτές οι συνήθειες στον οργανισμό μας. Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής (μεσογειακής διατροφής). Να κατανοήσουν τις επιπτώσεις που έχουν οι διατροφικές συνήθειες στα δόντια και πως μπορούν να αντιμετωπιστούν. Τέλος στο μέτρο του δυνατού να συμβάλλει στην αλλαγή των διατροφικών τους συνηθειών, του τρόπου ζωής τους. Δραστηριότητες 1. Ερωτηματολόγιο Έγινε συνάντηση με τα παιδιά και τους γονείς τους όπου συζητήθηκε το πρόγραμμα. Δόθηκαν στα παιδιά ερωτηματολόγια τα οποία συμπλήρωσαν με τη βοήθεια των γονιών τους. Με τη βοήθεια του διαδικτύου βρήκαμε πόσες φορές πρέπει να καταναλώνουμε τα διάφορα είδη του ερωτηματολογίου. Αφού επιστράφηκαν έγινε η επεξεργασία τους, η δημιουργία γραφημάτων για κάθε μία από τις ερωτήσεις και η εξαγωγή συμπερασμάτων. Ερωτηματολόγιο διατροφικών συνηθειών μαθητή. Φύλο: Αγόρι Κορίτσι 1.Πόσες φορές την εβδομάδα τρως Δημητριακά ; Ζυμαρικά ; Όσπρια ; Κρέας ; Ψάρια ; Ρύζι ; Αυγά ; Κοτόπουλο ; Γαλακτοκομικά ; Φρούτα ; Λαχανικά ; Πατάτες ; 2. Πόσες φορές την εβδομάδα πίνεις αναψυκτικό ; 3. Πόσες φορές την εβδομάδα πίνεις φυσικό χυμό ; 4. α)τρως κάθε ημέρα πρωινό ; ΝΑΙ ΟΧΙ β)τι τρως συνήθως για πρωινό ;

5. Τι τρως συνήθως στα διαλείμματα του σχολείου ; 6. Πόσο συχνά τρως φαγητά τύπου φαστ φουντ;(π.χ. κάθε μέρα, μία φορά τη βδομάδα). Πόσα γεύματα τρως την ημέρα; 8. Πόσο συχνά τρως γλυκά, σοκολάτες, καραμέλες(π.χ. κάθε μέρα, δύο-τρεις φορές τη βδομάδα) Το παρόν ερωτηματολόγιο δίνεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Οι διατροφικές συνήθειες και προβλήματα υγείας». Είναι ανώνυμο και θα παραμείνει στο σχολείο. Σας παρακαλώ να συμπληρωθεί με ακρίβεια, με τη βοήθεια του γονέα-κηδεμόνα και να επιστραφεί το συντομότερο δυνατόν. Σας ευχαριστώ πολύ. Α. Γραφήματα ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ(ανά βδομάδα) 5 φορές 9 λιγότερες από Το 36% των παιδιών καταναλώνει επτά φορές την εβδομάδα δημητριακά, ενώ το 64% λιγότερες από επτά φορές την εβδομάδα. ΖΥΜΑΡΙΚΑ(ανά βδομάδα) 2 0--2 12 από 2 Το 5% των παιδιών καταναλώνει μέχρι δύο φορές την εβδομάδα ζυμαρικά, ενώ το 43% καταναλώνει από δύο φορές.

ΟΣΠΡΙΑ(ανά βδομάδα) 1 0--2 13 από 2 Το 93% των παιδιών καταναλώνει μέχρι δύο φορές την εβδομάδα όσπρια, ενώ το % από δύο φορές. ΚΡΕΑΣ(ανά βδομάδα) 8 6 0--2 από 2 Το 43% των παιδιών καταναλώνει μέχρι δύο φορές την εβδομάδα κρέας, ενώ το 5% από δύο φορές. ΨΑΡΙΑ(ανά βδομάδα) 1 0--2 13 από 2 Το 93% των παιδιών καταναλώνει ψάρια μέχρι δύο φορές την εβδομάδα, ενώ το % καταναλώνει από δύο φορές.

ΡΥΖΙ(ανά βδομάδα) 1 0--2 13 από 2 Το 81% των παιδιών καταναλώνει μέχρι δύο φορές ρύζι την εβδομάδα, ενώ το 19% από δύο. ΑΥΓΑ(ανά βδομάδα) 1 0--3 13 από 3 Το 65% των παιδιών καταναλώνει μέχρι τρεις φορές την εβδομάδα αυγά, ενώ το 35% καταναλώνει από τρεις φορές την εβδομάδα. ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ(ανά βδομάδα) 2 0--2 12 από 2 Το 86% καταναλώνει μέχρι δύο φορές την εβδομάδα κοτόπουλο, ενώ το 14% από δύο φορές.

ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ(ανά βδομάδα) 2 12 λιγότερες από φορές Το 86% των παιδιών καταναλώνει επτά φορές την εβδομάδα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ το 14% των παιδιών καταναλώνει λιγότερες από επτά φορές την εβδομάδα. ΦΡΟΥΤΑ(ανά βδομάδα) 9 5 λιγότερες από Το 36% των παιδιών καταναλώνει επτά φορές την εβδομάδα φρούτα, ενώ το 64% λιγότερες από επτά φορές. ΛΑΧΑΝΙΚΑ(ανά βδομάδα) 9 5 λιγότερες από Το 36% των παιδιών καταναλώνει επτά φορές την εβδομάδα λαχανικά, ενώ το 64% καταναλώνει λιγότερες από επτά.

ΠΑΤΑΤΕΣ(ανά βδομάδα) 5 9 0--2 από 2 Το 64% των παιδιών καταναλώνει μέχρι δύο φορές την εβδομάδα, ενώ το 36% καταναλώνει από δύο φορές. ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΟ(ανά βδομάδα) 0 14 0--2 από 2 Το 100% των παιδιών πίνουν αναψυκτικό μέχρι δύο φορές την εβδομάδα. ΦΥΣΙΚΟ ΧΥΜΟ(ανά βδομάδα) 4 10 λιγότερες από Το 29% των παιδιών πίνει φυσικό χυμό επτά φορές την εβδομάδα, ενώ το 1% πίνει λιγότερες από επτά φορές.

ΠΡΩΙΝΟ(κάθε μέρα) 2 12 Ναι Όχι Το 86% των παιδιών τρώνε πρωινό κάθε μέρα, ενώ το υπόλοιπο 14% δεν τρώει πρωινό κάθε μέρα. ΕΙΔΟΣ ΠΡΩΙΝΟΥ 10 9 8 6 5 4 3 2 1 0 ΠΡΩΙΝΟ Τα περισσότερα παιδιά στο πρωινό τους χρησιμοποιούν το γάλα και τα δημητριακά. ΕΙΔΟΣ ΦΑΓΗΤΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 9 8 6 5 4 3 2 1 0 Φαγητό στο σχολείο Τα περισσότερα παιδιά καταναλώνουν τοστ, κουλούρι, φρούτο, σάντουιτς.

ΦΑΣΤ ΦΟΥΝΤ(ανά βδομάδα ή μήνα) 6 8 0--2 τη βδομάδα 1--3 το μήνα Το 5% των παιδιών καταναλώνει μέχρι δύο φορές την εβδομάδα φαγητό τύπου φαστ φουντ, ενώ το 43% καταναλώνει μέχρι τρεις φορές το μήνα. ΑΡΙΘΜΟΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ(ανά μέρα) 5 λιγότερα από 5 Το 50% των παιδιών τρώει πέντε γεύματα την ημέρα, ενώ το υπόλοιπο 50% τρώει λιγότερα από πέντε γεύματα την ημέρα. ΓΛΥΚΑ-ΣΟΚΟΛΑΤΕΣ-ΚΑΡΑΜΕΛΕΣ(ανά βδομάδα) 9 5 0--2 από 2 Το 36% των παιδιών καταναλώνει μέχρι δύο φορές την εβδομάδα γλυκά-καραμέλες-σοκολάτες, ενώ το 64% καταναλώνει από δύο φορές την εβδομάδα.

Β. Συμπεράσματα Παρατηρώντας τα γραφήματα βλέπουμε πως: 1. Το 64% τρώει δημητριακά λιγότερες από φορές τη βδομάδα. 2. Το 43% τρώει ζυμαρικά από 2 φορές τη βδομάδα. 3. Το 5% τρώει κρέας από 2 φορές τη βδομάδα. 4. Το 64% τρώει φρούτα και λαχανικά λιγότερες από φορές τη βδομάδα. 5. Το 1% πίνει φυσικό χυμό λιγότερες από φορές τη βδομάδα. 6. Το 64% τρώει γλυκά-σοκολάτες-καραμέλες από 2 φορές τη βδομάδα.. Το 50% τρώει λιγότερα από 5 γεύματα την ημέρα. 8. Το 5% τρώει φαγητά τύπου φαστ φουντ μέχρι 2 φορές τη βδομάδα. 2. Μελέτη Περιβάλλοντος Από το βιβλίο της Μελέτης Περιβάλλοντος κάναμε την ενότητα με τίτλο «Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΑΣ», στις σελίδες 136-13 καθώς και το φύλλο εργασιών(39). Τα παιδιά το συμπλήρωσαν στο σχολείο και το επεξεργαστήκαμε στην ώρα της Ευέλικτης Ζώνης.

Καταλήξαμε στα παρακάτω συμπεράσματα. Βαθμοί 25-30 35-40 45-50 Μελετώντας το παρατηρούμε πως το 13% των παιδιών (2) πρέπει να αλλάξει τη διατροφή του. Το 60% των παιδιών (9) πρέπει να κάνει μερικές αλλαγές, ενώ το 2% των παιδιών (4) τρέφεται σωστά. 3. Μεσογειακή Διατροφή Αυτές οι δύο έρευνες μας βοήθησαν στο να μιλήσουμε για τη μεσογειακή διατροφή. Παρατηρώντας τα αποτελέσματά τους, φάνηκε πως τα παιδιά έπρεπε να αλλάξουν σε μερικά σημεία τη διατροφή τους. Με ποιο τρόπο θα μπορούσε να γίνει αυτή η αλλαγή; Μιλήσαμε για το πώς τρέφονταν οι παππούδες τους. Αν έτρωγαν τα πάντα και πόσες φορές; Μετά από συζήτηση καταλήξαμε στο ότι έτρωγαν όλα τα είδη φαγητού, κάποια λιγότερο και κάποια περισσότερο και περπατούσαν, ασκούνταν καθημερινά. Φυσικά αυτά που έτρωγαν τότε αλλά και η συχνότητά τους έχουν διαφορά με τη σημερινή εποχή. Τονίστηκε πως αυτός ο τρόπος διατροφής, ζωής υπήρχε στις χώρες της Μεσογείου. Έτσι ονομάστηκε μεσογειακή διατροφή. Ψάξαμε στο διαδίκτυο και βρήκαμε εικόνες αυτού του τύπου διατροφής. Για να γίνει καλύτερα κατανοητός αυτός ο τρόπος ζωής, ζήτησα από τα παιδιά να φέρουν εικόνες τροφών που καταναλώνουν. Φτιάξαμε τη δικής πυραμίδα μεσογειακής διατροφής.

4. Προβλήματα υγείας-επίσκεψη-ενημέρωση οδοντίατρου Γνωρίζοντας πλέον τα παιδιά την πυραμίδα μεσογειακής διατροφής έγινε λόγος για τα προβλήματα που δημιουργούνται από το σημερινό τρόπο ζωής. Αναφέρθηκαν αρκετά. Μέσα σ αυτά ήταν και τα προβλήματα των δοντιών. Έτσι ήρθε στο σχολείο οδοντίατρος και ενημέρωσε τα παιδιά για τα δόντια. Τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη διατροφή, τις τροφές που θα πρέπει να καταναλώνουν λιγότερο. Είδαν εικόνες χαλασμένων δοντιών, αναφέρθηκαν στη σπουδαιότητα του βουρτσίσματος. Έγινε επίδειξη καθαρισμού των δοντιών σε ομοίωμα, έπιασαν στα χέρια τους διάφορα εργαλεία και στο τέλος έγινε συζήτηση, ειπώθηκαν ερωτήματα καθώς υπήρχαν απορίες. 5. Ζωγραφική Μετά από αυτά ήρθε η ώρα της ζωγραφικής. Τα παιδιά χρωμάτισαν δόντια. Άλλα χαμογελαστά και καθαρά, άλλα βρώμικα και στεναχωρημένα. Μ αυτά φτιάξαμε ένα στόμα όπου φαίνονταν τα δόντια.

6. Βίντεο Τα παιδιά παρακολούθησαν βίντεο της εκπαιδευτικής τηλεόρασης του Υπουργείου Παιδείας με τίτλο «Έργα και ημέρες της κυρίας Τερηδόνας».. Συμβουλές για καθημερινή φροντίδα και πρόληψη Ψάξαμε στο διαδίκτυο και βρήκαμε συμβουλές για τη φροντίδα των δοντιών αλλά και για το ρόλο της διατροφής στη στοματική υγιεινή. α. Ποια είναι τα μέσα αντιμετώπισης των προβλημάτων των δοντιών; Αντιμετωπίστε τη μικροβιακή πλάκα και την τερηδόνα! Δόντια και ούλα βάλλονται από τα μικρόβια που καταστρέφουν την οδοντική πλάκα. Ο μόνος τρόπος για να τα απομακρύνουμε από το στόμα μας είναι το καλό καθημερινό βούρτσισμα. Πρόληψη: Εφαρμόστε συστηματικά μια ημερήσια ρουτίνα για τη φροντίδα των δοντιών και του στόματος και εντάξτε στο πρόγραμμά σας μία τουλάχιστον επίσκεψη στο οδοντίατρο το χρόνο. Προτιμήστε φθοριούχες οδοντόκρεμες και διαλύματα και ωθήστε τα παιδιά ηλικίας 4-12 ετών να κάνουν φθορίωση κάθε 6 μήνες. Εναλλακτικά, υπάρχει φθόριο σε χάπια που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα παιδιά, πάντα σε συνεργασία με το γιατρό ή οδοντίατρό σας. Οδοντόκρεμα: Οι οδοντόκρεμες πλέον περιέχουν φθόριο. Είναι ένα συστατικό που βοηθά την αδαμαντίνη να αντέχει περισσότερο στις φθορές. Δεν έχετε λοιπόν παρά να διαλέξετε τη γεύση που σας ταιριάζει καλύτερα. Οδοντόβουρτσα: Η οδοντόβουρτσα αποτελείται από νάιλον τρίχες και δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ σκληρή ούτε πολύ μαλακή, ενώ η επιφάνειά της δεν πρέπει να είναι μεγάλη. Η διάρκεια ζωής της εξαρτάται από τη χρήση που της γίνεται και δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 3 μήνες. Όταν οι τρίχες δείχνουν ταλαιπωρημένες, δεν έχουν συνοχή ή έχουν αραιώσει ή έχουν κατσαρώσει, τότε πρέπει οπωσδήποτε να αντικαταστήσουμε την οδοντόβουρτσα. Στοματικά διαλύματα: Τα διάφορα διαλύματα που υπάρχουν, πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά στο βούρτσισμα. Με κανένα τρόπο δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την αποτελεσματικότητα του βουρτσίσματος των δοντιών β. Ποια είναι η καθημερινή φροντίδα του στόματος ; Για να έχετε πάντα πεντακάθαρα, γερά, υγιή δόντια πρέπει να τα φροντίζετε με επιμονή. Αντιμετωπίστε τη μικροβιακή πλάκα και την τερηδόνα! Ο μόνος τρόπος για να τα απομακρύνουμε από το στόμα μας είναι το καλό καθημερινό βούρτσισμα. Επενδύστε σε καθημερινό, σωστό βούρτσισμα 2-3 φορές την ημέρα, αμέσως μετά από κάθε γεύμα, με μια βούρτσα που καλύπτει τις ανάγκες σας και που φτάνει σε όλα τα σημεία του στόματός σας. Ολοκληρώστε με τον καθαρισμό των

σημείων όπου δεν φτάνει η οδοντόβουρτσα (π.χ. μεσοδόντια διαστήματα) χρησιμοποιώντας τα ειδικά βουρτσάκια ή το οδοντικό νήμα. γ. Πώς βουρτσίζουμε τα δόντια 8. Ο ρόλος της διατροφής στη στοματική υγιεινή α. Γλυκά και τερηδόνα Η κύρια αιτία για το χάλασμα των δοντιών είναι η ζάχαρη που προκαλεί τερηδόνα. Γλυκά, παγωτά και αναψυκτικά (κυρίως στις μικρές ηλικίες) είναι οι λόγοι που οδηγούν κατευθείαν στην καρέκλα του οδοντιάτρου πολλές φορές συνοδεία πόνου. β. Πώς μπορείτε να προστατέψετε τα δόντια σας ; Η διατροφή συμβάλλει στη στοματική υγεία, στο σωστό σχηματισμό των δοντιών και των ούλων ενώ η πρόσληψη βιταμινών, μετάλλων και απαραίτητων ιχνοστοιχείων, βοηθά στη επούλωση των πληγών και των μολύνσεων. Οι μαλακές τροφές κολλάνε σε δόντια και ούλα, ενώ οι σκληρές (π.χ. δοκιμάστε να δαγκώσετε ολόκληρα φρούτα, μήλα, αχλάδια ή να μασήσετε την κόρα του ψωμιού κι όχι την ψίχα) βοηθούν στον καθαρισμό και εκγύμναση των ούλων. Μην υποκύπτετε σε ενδιάμεσα μικρογεύματα που συνήθως είναι γεμάτα λιπαρά και ζάχαρη ενώ λόγω συνθηκών συνήθως βρίσκεστε εκτός- δεν μπορούν να ακολουθηθούν από ένα καλό βούρτσισμα δοντιών. γ. Τι να προτιμάτε, τι να αποφεύγετε; Προτιμάτε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες όπως τα φρούτα και τα λαχανικά. Αποφύγετε μαλακές, αμυλώδεις τροφές που κολλάνε στα δόντια και ευνοούν το σχηματισμό πλάκας. Μειώστε την κατανάλωση ζάχαρης και γλυκαντικών ουσιών. Μειώστε ή αποφύγετε την κατανάλωση αναψυκτικών και αεριούχων ποτών. Βουρτσίστε τα δόντια σας το αργότερο 20 λεπτά μετά το φαγητό.

8. Περιπέτεια στην Τερηδονούπολη. Έγινε ανάγνωση του βιβλίου της Πέγκυ Φούρκα «Περιπέτεια στην Τερηδονούπολη». 9. Στοματοφύλακες Τα παιδιά ζωγράφισαν τους στοματοφύλακες, δηλ. οδοντόβουρτσα, οδοντόκρεμα, στοματικό διάλυμα και οδοντικό νήμα και τα κολλήσαμε σε χαρτόνι.

10. Κατασκευές Τα παιδιά κατασκεύασαν σελιδοδείκτες με θέματα στοματικής υγιεινής οι οποίοι πλαστικοποιήθηκαν. 11. Κανόνες στοματικής υγιεινής Έγραψαν σε χαρτόνι το δεκάλογο της στοματικής υγιεινής και ζωγράφισαν αντίστοιχα θέματα. 12. Παρουσίαση Έγινε διασκευή του βιβλίου της Πέγκυ Φούρκα και το θεατρικό παρουσιάστηκε στη γιορτή λήξης του σχολείου. Στο τέλος του θεατρικού τα παιδιά μοίρασαν το παρακάτω έντυπο με συμβουλές για την προστασία των δοντιών.

Οι μαθητές του Β 1 σας συμβουλεύουν Για καθαρά, γερά δόντια και όμορφο χαμόγελο: 1. Πηγαίνουμε 2 φορές το χρόνο στον οδοντίατρο. 2. Πλένουμε καθημερινά τα δόντια μας(3 φορές), για 2 λεπτά μετά το φαγητό. 3. Χρησιμοποιούμε μαλακή οδοντόβουρτσα. Την αλλάζουμε κάθε 3 μήνες. 4. Για καλύτερο καθαρισμό χρησιμοποιούμε στοματικό διάλυμα και οδοντικό νήμα. 5. Δεν τρώμε πολλά γλυκά, καραμέλες, σοκολάτες, γαριδάκια, αναψυκτικά, μπισκότα. 6. Καταναλώνουμε τροφές πλούσιες σε φθόριο, σε ασβέστιο, σε βιταμίνες B και C.. Εκτός από τα δόντια, καθαρίζουμε και τη γλώσσα. Αξιολόγηση Τα παιδιά κατανόησαν ότι ο σύγχρονος τρόπος διατροφής δημιουργεί προβλήματα στον οργανισμό μας. Ένα από αυτά είναι τα δόντια. Έμαθαν πως χρειάζονται καθημερινή φροντίδα, τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο για να αποφύγουν άσχημες καταστάσεις. Είδαν και εξασκήθηκαν στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να τα βουρτσίζουν. Συνειδητοποίησαν ότι πρέπει να τρώνε λιγότερα γλυκά, γαριδάκια, μπισκότα, να πίνουν λιγότερα αναψυκτικά. Να μειώσουν την κατανάλωση ζάχαρης. Κατάλαβαν όμως ότι για να πετύχουν όλα τα παραπάνω θα πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους.