Ποιες αγορές είναι πλήρως ανταγωνιστικές;

? Ποιες αγορές είναι πλήρως ανταγωνιστικές;

? Είναι οι αγορές των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων «ανταγωνιστικές»;

Παγκόσμιο Αγροτοδιατροφικό Σύστημα Η δομή του και η διαμόρφωση των τιμών

I. Οικονομική Συγκέντρωση

α. Οι κλάδοι των γεωργικών εισροών

Σπόροι (πολλαπλασιαστικό υλικό) ΠΗΓΗ: www.etcgroup.org, September 2013

Αγροχημικά ΠΗΓΗ: www.etcgroup.org, September 2013

Λιπάσματα ΠΗΓΗ: www.etcgroup.org, September 2013

Ζωικά Φάρμακα

Table 4: Concentration in Livestock Genetics Turkeys Laying hens Broilers Swine EW Group EW Group EW Group Genus Hendrix Genetics Hendrix Genetics Tyson Hendrix Genetics Groupe Grimaud Groupe Grimaud Smithfield/WH Group CR2 99% CR2 94% CR3 95% Four firms control 2/3 of research & development Source: Adapted from Howard (2016a) based on data from ETC Group (2013).

Γεωργικά Μηχανήματα 1994-2009: Οι 4 μεγαλύτερες επιχειρήσεις αύξησαν το μερίδιό τους, από 28% σε 50% των παγκόσμιων πωλήσεων

Ελλάδα: Γεωργικά Μηχανήματα Επωνυμία Γεωργικοί Ελκυστήρες Άλλη ενασχόληση 1. Agrotech S.A John Deere Παρελκόμενα, Εφόδια, Θεριζοαλωνιστικές 2. Κοντέλλης Π.Ι ΑΕΒΕ New Holland, Case IH, Yanmar Οχήματα Iveco, χωματουργικά, Θεριζοαλωνιστικές Μερίδιο Αγοράς (2014) 24.9% 20.7% 3. Agripan S.A Kubota Αυτοκίνητα Mahindra, Ελαστικά, κτηνοτροφικός εξοπλισμός 9.3% 4. Η Δήμητρα Α.Ε Lamborghini, Zetor Ελαστικά, Λιπαντικά 9.0% 5. Πέτρος Πετρόπουλος ΑΒΕΕ Landini, Mc Cormick Αυτοκίνητα Jaguar, Land Rover, χωματουργικά, βιομηχανικός εξοπλισμός 8.1% 6. Εσκιάδης Μπαλοδήμος Massey Ferguson, Goldoni Αυτοκίνητα Scoda 5.6% Α.Ε. 7. Θεοχαράκης Α.Ε Deutz Fahr, Same Αυτοκίνητα Nissan 5.5% 8. Α&Φ Ιωαννίδης Α.Ε Hurlimann Αυτοκίνητα Ford, Suzuki 3.3% 9. Χίγκας A.B.E.E Claas Παρελκόμενα, Θεριζοαλωνιστικές 3.2% 10. Γεν. Αντιπροσωπεία Κουρίνος Fendt 1.7% Σύνολο 91.3% Πηγή: ΣΕΑΜ

ΗΠΑ: Η οικονομική Συγκέντρωση στη Γεωργία ΠΗΓΗ: www.farmaid.org, September 2013

ΗΠΑ: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής (%) των πωλήσεων [1994-2010]

ΗΠΑ: Οι κύριες αιτίες της αυξανόμενης συγκέντρωσης

Table 5:Concentration in the US Protein Sector Commodity & CR4^ Firm Rankings Broilers (51% CR4)* 1. Tyson Foods** 2. Pilgrim's (owned by JBS) 3. Sanderson Farms Inc. 4. Perdue *Note that JBS and Tyson each have more than double the market share of either Sanderson Farms or Perdue. Turkeys (57% CR4)* 1. Butterball** 2. Jennie-O 3. Cargill 4. Farbest Foods Steer & Heifer Slaughter (85% CR4)* 1. Tyson** 2. JBS 3. Cargill 4. National Beef *Note that the top three firms have three-fourths of the market. Pork Slaughter (66% CR4)* 1.Smithfield/WH Group*** 2.JBS 3.Tyson 4.Hormel ^CR4 refers to the percent of the market controlled by the top four firms. *Source: USDA GIPSA 2016 ** Sources: Watts Poultry USA March 2017; Tyson Factbook ***Sources: National Hog Farmer

β. Οι αγοραστές των γεωργικών προϊόντων

Παράδειγμα: Αιγοπρόβειο Γάλα Παραγωγοί Γάλακτος*: Προβατοτροφία: 40.930 Αιγοτροφία: 14.974 Παραγωγοί Τυροκομικών Προϊόντων: ~ 600 επιχειρήσεις (οι 340 μικρές [<100 τον.] τοπικής εμβέλειας ) ΚΑΙ οι μεγάλες Βιομηχανίες τροφίμων Οι γεωργικές εκμ/σεις παράγουν και το 1/4 της συνολικής ποσότητας τυριών στην Ελλάδα (*) ΠΗΓΗ: ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, 2018

Γενικότερα, σε τοπικό επίπεδο: ελάχιστοι οι αγοραστές των γεωργικών προϊόντων (ολιγοψώνιο)

Μερίδιο Αγοράς (%) των μεγαλύτερων Σούπερ-Μάρκετ (2009-2011, ΗΠΑ: 2006) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ΠΗΓΗ: Consumers International, "The relationship between supermarkets and suppliers: What are the implications for consumers?", 2012

II. Οριζόντια και κάθετη ολοκλήρωση

Το δίκτυο της Monsanto σε 20 χρόνια εξαγόρασε τους περισσότερους ανταγωνιστές της: Από νέος παίκτης το 1990 σε κυρίαρχη δύναμη το 2010 Source: Philip H. Howard, Visualizing Consolidation in the Global Seed Industry, 1996 2008, in Sustainability, 2009. http://www.mdpi.com/2071-1050/1/4/1266/pdf

Η συγκέντρωση στα βιολογικά προϊόντα

Έξι Υπερεθνικές Επιχειρήσεις ελέγχουν ταυτόχρονα: το 75% της ιδιωτικής έρευνας για τα φυτά (plant breeding research) το 60% της αγοράς των σπόρων το 76% των πωλήσεων αγροχημικών προϊόντων διεθνώς κάποιες από αυτές έχουν διασυνδέσεις και με τον τομέα των ζωικών φαρμάκων

Πρόσφατες Συγχωνεύσεις: Ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση Sources: Company websites and ETC Group (2015)

III. Η κατανομή της Προστιθέμενης Αξίας Το Εισοδηματικό πρόβλημα στη Γεωργία: Από την αξία που παράγει ο τομέας της γεωργίας, τι ποσοστό απομένει στη γεωργική οικογένεια;

ΠΗΓΗ: http://www.consumersinternational.org

ΠΗΓΗ: http://www.consumersinternational.org

Βόειο Κρέας: το 1$ του τελικού καταναλωτή στις ΗΠΑ: 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 { 1990 2009 Λιανοπωλητές Βιομηχανίες Επεξεργασίας Κτηνοτρόφοι Πηγή: USDA και www.agpolicy.org

Χοιρινό Κρέας: το 1$ του τελικού καταναλωτή στις ΗΠΑ: 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 { 1990 2009 Λιανοπωλητές Βιομηχανίες Επεξεργασίας Κτηνοτρόφοι Πηγή: USDA και www.agpolicy.org

{

ΗΠΑ, 2010: το 22% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% US: Net farm income/value of Agr. Production [Including Direct Government Payments] 22% ΠΗΓΗ: Επεξεργασία στοιχείων του USDA

ΕΕ-15, 2011: το 20% 350,000 EU-15: Output and Net Entepreneurial Income (real 2005 prices, millions of Euros) 300,000 250,000 200,000 150,000 20% 100,000 50,000 0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ENTREPRENEURIAL INCOME OUTPUT ΠΗΓΗ: Επεξεργασία στοιχείων της Eurostat

Ολλανδία, 2011: το 6%! 25,000 Netherlands: Output and Net Entepreneurial Income (real 2005 prices, millions of Euros) 20,000 15,000 10,000 32% 6% 5,000 0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ENTREPRENEURIAL INCOME ΠΗΓΗ: Επεξεργασία στοιχείων της Eurostat

Ελλάδα, 2011: το 33% Greece: Output and Net Entepreneurial Income (real 2005 prices, millions of Euros),000,000,000 72%,000,000 33%,000,000 0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ENTREPRENEURIAL INCOME OUTPUT ΠΗΓΗ: Επεξεργασία στοιχείων της Eurostat

Η κατανομή της Προστιθέμενης Αξίας

IV. Η διαμόρφωση των τιμών

Ελλάδα: Ωπωροκηπευτικά Τελικοί Καταναλωτές Αλυσίδες Super Market Έμποροι Λαϊκών Αγορών Λιανο πωλητ ές Εστιατ όρια Εταιρείες Τροφοδο σίας Στρατός, Δημόσια Νοσοκομεί α Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών (χονδρεμπορικές Επιχειρήσεις) Παραγωγός (και έμπορος) Τοπικός Έμπορος Παραγωγοί Γεωργικός Συνεταιρισμός

Τελικοί Καταναλωτές Τιμή: P3 = P2 + 20% έως 25% Αλυσίδες Super Market Έμποροι Λαϊκών Αγορών Λιανο πωλητ ές Εστιατ όρια Εταιρείες Τροφοδο σίας Τιμή: P2 = P1 + 10% έως 15% Στρατός, Δημόσια Νοσοκομεία Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών (χονδρεμπορικές Επιχειρήσεις) Τιμή: P1 Παραγωγός (και έμπορος) Τοπικός Έμπορος Παραγωγοί Γεωργικός Συνεταιρισμός

ΗΠΑ: τιμή αραβοσίτου & τιμή λιπάσματος: απόλυτη συσχέτιση

... ομοίως:

Μερίδιο Αγοράς & τιμές πληρωμής στους προμηθευτές

Η διαμόρφωση των τιμών H προσφορά και η ζήτηση πάντα παίζουν ρόλο, ΟΜΩΣ: Σε ατελώς ανταγωνιστικές αγορές, οι τιμές αντανακλούν ΚΑΙ την ισχύ του ισχυρότερου παίκτη Π.χ. οι πρακτικές των καρτέλ του γάλακτος, του καρτέλ των πτηνοτροφικών επιχειρήσεων, κ.ά. [ως προς τη διαμόρφωση των τιμών που πληρώνουν στους παραγωγούς προμηθευτές τους, το μοίρασμα της αγοράς, τους όρους των συμβολαίων, ]

ΗΠΑ: Τιμές Εισροών/Τιμές Γεωργ. Προϊόντων [1990=1,00]

Η ασύμμετρη μετακύλιση των τιμών (I) (asymmetric price transmission) EU-27: Q1 2000- Q1 2009; Quarterly price indices (nominal); 2000Q1=100 140 Food consumer prices 130 120 Overall inflation 110 100 90 * Agricultural commodity price index has been extrapolated for 2009Q1 based on price levels of major commodities Source: 2000Q01 2000Q03 2001Q01 2001Q03 2002Q01 EUROSTAT; AGRIVIEWS Food producer prices 2002Q03 2003Q01 2003Q03 2004Q01 2004Q03 2005Q01 Agricultural commodity prices* 2005Q03 2006Q01 2006Q03 2007Q01 2007Q03 2008Q01 2008Q03 2009Q01

Η ασύμμετρη μετακύλιση των τιμών (II) (asymmetric price transmission) EU-27: 190 180 170 Soft wheat, ex-wholesale 160 150 140 Consumer price retail food 130 120 110 100 90 80 70 60 Slaughter pig, free-slaughterhouse Raw milk, ex-farm gate 1997/01 1997/06 1997/11 1998/04 1998/09 1999/02 1999/07 1999/12 2000/05 2000/10 2001/03 2001/08 2002/01 2002/06 2002/11 2003/04 2003/09 2004/02 2004/07 2004/12 2005/05 2005/10 2006/03 2006/08 2007/01 2007/06 2007/11 2008/04 2008/09 2009/02 2009/07

Η ασύμμετρη μετακύλιση των τιμών (III) (asymmetric price transmission) Differences in pass-through for price increases and price decreases in the EU along the food supply chain Pass-through of price increases and price decreases along the food supply chain in the EU Price increases Price decreases Pass-through from agricultural commodity prices to food producer prices Up to 6-month lags 53% 44% 4% 3% 1% 3% Pass-through from food producer prices to food consumer prices Up to 3-month lags* 72% 55% 68% 67% 71% 47% 2000-2009 2000-2006 2007-2009 * Calculating pass-through with 6-month lags is not possible for price decreases over the 2007-2009 period, given the lack of occurrence of price decreases over the period; for the other period, the 6-month lagged producer price variation has no significant impact on consumer prices Source: EUROSTAT; own calculations

Επομένως

Η αγροτοδιατροφική αλυσίδα Βιομηχανίες γεωργικών εισροών Γεωργοί Δίκτυα Εμπορίας Μεταποίηση Τυποποίηση Αλυσίδες Σούπερ- Μάρκετ Καταναλωτές

Η δομή: ΕΠΑΛΛΗΛΟ ΟΛΙΓΟΠΩΛΙΟ, με ελάχιστα χαρακτηριστικά «πλήρους ανταγωνισμού» και πολλές ολιγοψωνιακές και ολιγοπωλιακές καταστάσεις............ Καταναλωτές Αλυσίδες Σούπερ- Μάρκετ Μεταποίηση,... Τυποποίηση,... Δίκτυα Εμπορίας....... Γεωργοί Βιομηχανίες γεωργικών εισροών