ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ. Επικ. Καθ. Αντώνης Λιβιεράτος

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Επικ. Καθ. Αντώνης Λιβιεράτος

Ορισμός Ως καινοτομία ορίζουμε τη μετατροπή μιας ιδέας, μιας πρακτικής ή ενός αντικείμενου που εκλαμβάνονται ως νέα από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων σε ένα εμπορεύσιμο προϊόν/υπηρεσία ή μέθοδο παραγωγής/διανομής (προσαρμογή από Ξανθάκης και Τσιπούρη, 2001). ΠΡΟΣΟΧΗ. Η εφεύρεση δεν είναι απαραίτητα και καινοτομία Καινοτομία είναι η μετατροπή της γνώσης σε χρήματα Έρευνα είναι η μετατροπή χρημάτων σε γνώση Lacker, 2013 2

Σημασία της καινοτομίας η καινοτομία μπορεί να αποτελέσει την βάση για την ανάπτυξη ενός διατηρήσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος PricewaterhouseCoopers, 2013

Καινοτομία σε επίπεδο παγκόσμιο (π.χ. γυαλιά Google) χώρας (π.χ. το in.gr ήταν το πρώτο ελληνικό portal ενημέρωσης) τοπικό (π.χ. το πρώτο fast food στην πόλη της Χαλκίδας) επιχείρησης (π.χ. ηλεκτρονική κράτηση εισιτηρίων για ένα κινηματογράφο) 4

Τύποι καινοτομίας Ανάλογα με το αποτέλεσμα: καινοτομία προϊόντος (product innovation). καινοτομία στη διαδικασία παραγωγής (process innovation). οργανωτική καινοτομία (organizational innovation Ανάλογα με τις αλλαγές : σωρευτική καινοτομία (incremental innovation) ημι-ριζική καινοτομία (semiradical innovation) ριζική καινοτομία (radical innovation)

Τύποι καινοτομίας Ανάλογα με την προέλευση της : - Τεχνολογική ώθηση (Technology Push) εφαρμογές στην αγορά ανακαλύψεων που έγιναν «εντός εργαστηρίου» - Έλξη από την αγορά (Market Pull) κάλυψη αναγκών που δεν καλύπτονται ή καλύπτονται προβληματικά 6

Καινοτομία ως αποτέλεσμα - παραγωγής νέας γνώσης (π.χ. Nanophos νανοτεχνολογία) - νέου συνδυασμού υπάρχουσας γνώσης (π.χ. ηλεκτρονικός υπολογιστής, συνδυασμός 6 γνωστικών αντικειμένων «έτοιμα» από το 1918 - πρώτος ολοκληρωμένος υπολογιστής το 1946) 7

8 Η καινοτομία που βασίζεται στη γνώση είναι πηγή δημιουργίας διατηρήσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.

Μια αναδυόμενη τάση στην καινοτομία μετά την κρίση Λιτή Καινοτομία (Frugal Innovation) 9

Διαδικασία της καινοτομίας Ιδέα Έρευνα και Ανάπτυξη Πρώιμοι χρήστες Αγορά Νέο προϊόν/ εξάρτημα Προσομοίωση Πρωτότυπο Αγορά Π.χ. αυτοκινητοβιομηχανία 10

Διαδικασία της καινοτομίας δεν είναι γραμμική Buxton (2007) 11

Μοντέλα καινοτομίας Ολοένα και περισσότεροι κλάδοι: Από το κλειστό μοντέλο καινοτομίας... (επιχείρηση που ενσωματώνει όλα τα στάδια της καινοτομίας από την σύλληψη της ιδέας ως τα κανάλια διανομής) π.χ. κλάδος ατομικής ενέργειας 12

Κλειστό μοντέλο καινοτομίας Όρια της επιχείρησης Επιχείρηση Α Ιδέα Αγορά Επιχείρηση Β Αγορά 13 Έρευνα Ανάπτυξη Αγορά

To χειμώνα του 2007 ο ερασιτέχνης κυνηγός Δημήτρης Βλάχος αποφασίζει να πάει για κυνήγι μια βροχερή ημέρα μετά από 7 ώρες και αρκετή ταλαιπωρία το αυτοκινητο θα βγει από την λάσπη. 14 Μελέτη περίπτωσης: DV4CAR.COM «Υπάρχει λύση για το πρόβλημα που αντιμετώπισα?» Το 2012 ο Δημήτρης Βλάχος παρουσιάζει στην διεθνή αγορά (σε σχετική έκθεση στην Γερμανία) το DV4CAR.COM, ένα διεθνώς πατενταρισμένο προϊόν για λάσπη, άμμο και χιόνι. Σήμερα, (2018) πουλάει το DV4CAR.COM σε 21 χώρες

Μοντέλα καινοτομίας Ολοένα και περισσότεροι κλάδοι: Από το κλειστό μοντέλο καινοτομίας... (πολυεθνική επιχείρηση που ενσωματώνει όλα τα στάδια της καινοτομίας από την σύλληψη της ιδέας ως τα κανάλια διανομής) π.χ. κλάδος ατομικής ενέργειας...στο ανοιχτό μοντέλο καινοτομίας (συνεργασίες με εξωτερικούς συνεργάτες σε όλη τη διαδικασία της καινοτομίας) 15

Γνώση από το εξ. περιβάλλον Ανοικτό μοντέλο καινοτομίας Αγορές άλλων επιχειρήσεων Γνώση από το εσ. περιβάλλον Νέες αγορές Υφιστάμενες αγορές Όρια της επιχείρησης Έξω προς τα μέσα Σύζευξη Μέσα προς τα έξω Έρευνα Ανάπτυξη Παραγωγή Μάρκετινγκ Upstream Downstream

Ανοικτό μοντέλο καινοτομίας «οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν γνώσεις που προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον και διαχέουν γνώσεις που έχουν αναπτυχθεί εσωτερικά προκειμένου να επιταχύνουν την οργάνωση, δημιουργία και διάδοση καινοτομίας με σκοπό την ανάπτυξη νέων και υφιστάμενων αγορών τόσο στα πλαίσια της ίδιας της επιχείρησης όσο και στα πλαίσια άλλων επιχειρήσεων» Chesbrough et al. 2006 17

Ιδέες δεν κινούνται από και προς την επιχείρηση ΑΝΤΙΛΗΨΗ της επιχείρησης για την προσέγγιση της: ΚΛΕΙΣΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Vs ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ της υφιστάμενης προσέγγισης: Αποκεντρωμένη ανοικτή καινοτομία (MINI ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ) Εργαστήρια Ε&Α Πανεπιστήμια Ιδέες κινούνται από και προς την επιχείρηση με μικρά δίκτυα εξωτερικών συνεργατών διαχειριζόμενα από τα διάφορα τμήματα. Διαφημιστικές IT Πωλήσεις και MKG MKG Strategists Event Designers Εφαρμογές πληροφορικής Αρχιτεκτονική Δικτύου

Ανοικτό μοντέλο καινοτομίας i) η διαδικασία της καινοτομίας γίνεται πιο πολύπλοκη και πιο κατακερματισμένη ii) οι «παίκτες» περισσότεροι, πιο ετερογενείς και περισσότερο αλληλεξαρτώμενοι και iii) η χρονική περίοδος από την σύλληψη της ιδέας έως την εμπορευματοποίηση της μικρότερη 19

Διαδικασίες ανοικτού μοντέλου καινοτομίας a) Από έξω προς τα μέσα ενδυνάμωση των γνώσεων της επιχείρησης μέσα από την ενσωμάτωση γνώσεων από το εξωτερικό περιβάλλον (π.χ. προμηθευτές) προκειμένου να αυξηθεί η καινοτομικότητα της επιχείρησης b) Από τα μέσα προς τα έξω κέρδη από την μεταφορά γνώσης προς το εξωτερικό περιβάλλον (π.χ. πώληση δικαιωμάτων πατέντας) c) ο συνδυασμός των παραπάνω συμμαχίες με συμπληρωματικότητες στις οποίες υπάρχει ταυτόχρονα ροή γνώσης από μέσα προς τα έξω και από έξω προς τα μέσα 20

Μία επιχείρηση μπορεί να καινοτομήσει σε συνεργασία με. τμήμα Ε&Α εργαζόμενους εκτός Ε&Α προμηθευτές πελάτες πανεπιστήμια χρήστες συμπληρωματικούς εταίρους ανταγωνιστές Κλειστό μοντέλο καινοτομίας (Closed innovation) Ανοικτό μοντέλο καινοτομίας (Open innovation) 21

Οργάνωση τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης Η πλέον διαδεδομένη στρατηγική. Τα τμήματα αυτά έχουν σαν σκοπό την υλοποίηση έργων (project) τα οποία έχουν ένα κύκλο ζωής. Προτάσεις για νέα έργα έρευνας και ανάπτυξης μπορούν να προέλθουν από α) την διοίκηση της επιχείρησης, β) τις διευθύνσεις των διαφόρων τμημάτων γ) τα ίδια τα στελέχη του τμήματος δ) τους εργαζόμενους άλλων τμημάτων ή ακόμα και ε) εξωτερικούς συνεργάτες Τα έργα Ε&Α έργου πρέπει να έχουν ομάδα έργου, προϋπολογισμό, συγκεκριμένους στόχους (τελικούς και ενδιάμεσους) και υπεύθυνο έργου (project leader). 22

Οργάνωση τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης Ενδεικτικά κριτήρια για την επιλογή έργων Ε&Α: Εκτίμηση του χρόνου μέχρι την εμπορευματοποίηση της καινοτομίας (time to market). Δυνατότητα υλοποίησης της ιδέας σε επίπεδο έρευνας και ανάπτυξης Τεχνικό ρίσκο για την υλοποίηση της ιδέας. Δυνατότητα εμπορευματοποίησης της ιδέας Δυνατότητα παραγωγής του αποτελέσματος. Εκτίμηση της αποδοχής από την αγορά Αναμενόμενα κέρδη για την επιχείρηση. Διαθεσιμότητα Απαιτούμενων Πόρων 23

Οργάνωση τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης Τα στοιχεία της στρατηγικής Έρευνας και Ανάπτυξης Που; Αρχιτεκτονική Συγκέντρωση έναντι αποκέντρωσης Μέγεθος και στόχευση Πως; Διαδικασία Διαδικασία ανάπτυξης Διαδικασία λήψης αποφάσεων Δείκτες Πως σκοπεύω να κερδίσω; Ποιός; Άνθρωποι Ειδικές έναντι γενικών γνώσεων Ιδεατά χαρακτηριστικά Χαρτοφυλάκιο Χαρακτηριστικά του ιδεατού έργου Μείγμα και ισορροπία χαρτοφυλακίου Κριτήρια επιλογής Τι Πηγή: Pisano, 2012 24

Οργάνωση τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης Η αρχιτεκτονική. Το σύνολο των αποφάσεων γύρω από το πώς δομείται και οργανώνεται ένα τμήμα Ερευνάς και Ανάπτυξης (συγκέντρωση έναντι αποκέντρωσης, μέγεθος, τοποθεσία, αυτονομία του τμήματος ή έναντι της ένταξης του σε άλλη διεύθυνση). Η διαδικασία. Επιλογές σχετικά με τα συστήματα διαχείρισης του έργου, τη διοίκηση των έργων (αναφορές, χρονοδιάγραμμα, δείκτες κτλ). Η κατηγορία αυτή καθορίζει κατά πόσο είναι αυστηρά δομημένες οι διαδικασίες το οποίο έχει άμεση συνάρτηση με τους στόχους της επιχείρησης - αν στοχεύει κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη ριζικής καινοτομίας θα πρέπει να διαμορφώσει λιγότερο δομημένες διαδικασίες οι οποίες δίνουν σχετικά μεγάλη ευελιξία στο τμήμα και τα στελέχη του - αν μια επιχείρηση στοχεύει στην ανάπτυξη σωρευτικής καινοτομίας τότε θα πρέπει να διαμορφώσει ένα αυστηρά δομημένο περιβάλλον. 25

Οργάνωση τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης Οι άνθρωποι. Οι επιλογές αναφορικά με τους ανθρώπινους πόρους αφορούν το βέλτιστο μίγμα στελεχών με γενικές και ειδικές γνώσεις (generalists vs. specialists), το επιθυμητό τεχνικό και ακαδημαϊκό υπόβαθρο και την κατάρτιση, το στυλ εργασίας και τις πολιτικές απολύσεων. Το χαρτοφυλάκιο (portfolio) αναφέρεται στην επιθυμητή κατανομή των πόρων μεταξύ των διαφόρων των έργων Ερευνάς και Ανάπτυξης και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την ταξινόμηση, ιεράρχηση και επιλογή των σχεδίων. Να σημειωθεί πως το χαρτοφυλάκιο της Ερευνάς και Ανάπτυξης θα πρέπει να αντικατοπτρίζει το πώς μια επιχείρηση «σκοπεύει να κερδίσει» στην αγορά. Η επιχείρηση θα πρέπει να διαχειρίζεται τα έργα ως ένα χαρτοφυλάκιο έργων με ισορροπία ρίσκου και ενδεχόμενης απόδοσης και συμβατότητα με τις προτεραιότητες τις οποίες έχει θέσει η στρατηγική της επιχείρησης. 26

Χαμηλό Δυνατότητα υλοποίησης (Πόσο εύκολο είναι;) Πιθανότητες επιτυχίας Υψηλό Οργάνωση τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης Η μήτρα των έργων Έρευνας και Ανάπτυξης Bread and Butter Pearl White elephant Oyster Χαμηλό Καθαρή Παρούσα Αξία σε περίπτωση επιτυχίας Υψηλή Διατήρηση ανταγωνιστικής θέσης Εμπορική προοπτική (Γιατί να το κάνω;) Ανάπτυξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος Πηγή: Matheson and Μatheson, 1998 27

Οργάνωση τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης Τα έργα έρευνας και ανάπτυξης μπορούν να χωριστούν σε: Bread and butter - ανάγκη της επιχείρησης για αναβάθμιση των υφιστάμενων δραστηριοτήτων, βραχυπρόθεσμοι στόχοι, μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας με καλές πιθανότητες εμπορικής αξιοποίησης. Pearl. Τα έργα αυτά είναι πολύ φιλόδοξα και ενδεχόμενη επιτυχία μπορεί να δώσει μεγάλη αξία στην επιχείρηση. Δυστυχώς, όπως και στη φύση, τα μαργαριτάρια είναι σπάνια και μπορούν να βρεθούν μόνο "ανοίγοντας πολλά στρείδια." Oyster. Τα έργα αυτά είναι σε πρώιμο στάδιο και έχουν σχεδιαστεί για να δημιουργήσουν ένα νέο στρατηγικό πλεονέκτημα στην επιχείρηση. Η πλειοψηφία των έργων αναμένεται να αποτύχει, αλλά εκείνα που θα επιτύχουν θα αποφέρουν μεγάλη αξία στην επιχείρηση. White elephant. Αν και τα έργα αυτά καταναλώνουν πόρους χωρίς να έχουν τα αντίστοιχα αποτελέσματα όλες οι επιχειρήσεις περιλαμβάνουν αρκετά έργα τέτοιου τύπου στο χαρτοφυλάκιο τους. Η επιχείρηση θα πρέπει να κάνει προσπάθειες να μειώσει όσο το δυνατό γίνεται την κατηγορία των έργων αυτών. 28

Καινοτομώντας σε συνεργασία με εργαζόμενους εκτός Ε&Α Μια σχετικά παραμελημένη πηγή είναι και οι εργαζόμενοι της επιχείρησης των οποίων η εργασία δεν σχετίζεται με την ανάπτυξη καινοτομιών (peripheral inside innovators). Οι εργαζόμενοι συχνά έχουν αρκετές πληροφορίες για «λύσεις» τις οποίες έχει ανάγκη η αγορά και τα κίνητρα τους συνδέονται την ανάγκη για δημιουργικότητα και την αφοσίωση στην επιχείρηση. Πρακτικές οι οποίες μπορούν να αντλήσουν καινοτομίες από αυτή την πηγή είναι το κουτί ιδεών (μια επιχείρηση καλεί τους εργαζόμενους της να καταθέσουν προτάσεις για την ανάπτυξη καινοτομιών) η ενδοεπιχειρηματικότητα (μια επιχείρηση στοχεύει στην επιχειρηματική δραστηριοποίηση των εργαζομένων της προκρίνοντας και μια «από κάτω προς τα επάνω» - bottom-up - διαδικασία). 29

Καινοτομώντας σε συνεργασία με εργαζόμενους εκτός Ε&Α Ανά μερικούς μήνες το Facebook διοργανώνει ολονυκτίες Hackathon κατά την διάρκεια των οποίων μηχανικοί από όλα τα τμήματα συγκεντρώνονται προκειμένου να ανανταλλάξουν ιδέες και να ξεκινήσουν την εφαρμογή τους. Το like είναι αποτέλεσμα μίας ιδέας η οποία αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια ενός Hackathon. 30

Καινοτομώντας σε συνεργασία με εργαζόμενους εκτός Ε&Α 31

Καινοτομώντας σε συνεργασία με πελάτες Αγοράζοντας ένα προϊόν, στην ουσία αγοράζουμε την «εμπειρία χρήσης». Η εμπειρία χρήσης εξ ορισμού ενέχει και μια άρρητη διάσταση της γνώσης. Η σημασία της άρρητης γνώσης εξηγεί γιατί οι καινοτόμες επιχειρήσεις επιλέγουν να συν-δημιουργούν τα προϊόντα τους με τους πελάτες, ήδη από το στάδιο της ιδέας. Καθώς το άρρητο κομμάτι της γνώσης μπορεί να μεταφερθεί μόνο μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ πελατών και προμηθευτών, η συν-δημιουργία είναι πολύτιμη. Η ένταξη των πελατών/χρηστών από ένα πρώιμο στάδιο της διαδικασίας προϋποθέτει σχέσεις εμπιστοσύνης, κίνητρα για να συμμετάσχουν στη συν-δημιουργία, αλλά και εσωτερικές διαδικασίες που να επιτρέπουν αυτού του τύπου την επικοινωνία. 32

Καινοτομώντας σε συνεργασία με πελάτες Η O1Mechatronics είναι μία ελληνική startup η οποία παράγει τον μικρότερο στο κόσμο motor control για ρομποτικά συστήματα. Προκειμένου να πουλήσει τα προϊόντα της, συν-αναπτύσσει με άλλες επιχειρήσεις (πελάτες) ρομποτικές εφαρμογές οι οποίες ενσωματώνουν τον μηχανισμό της. Με την επιτυχία των εφαρμογών αυτών η 01 μπορεί να γίνει προμηθευτής των πελατών. 33

Καινοτομώντας σε συνεργασία με πελάτες Μία ειδική κατηγορία πελατών είναι οι καθοδηγητικοί χρήστες (lead users) Lead users είναι οι χρήστες του προϊόντος των οποίων οι ανάγκες μπορούν να προβλέψουν τις απαιτήσεις μίας ολόκληρης αγοράς. Οι Lead users αποτελούν μοναδικές περιπτώσεις καθώς είναι ταυτόχρονα παραγωγοί και χρήστες καινοτομίας. Κύριος στόχος τους είναι η ικανοποίηση των δικών τους ειδικών απαιτήσεων και είναι ένα στάδιο πριν τους early adopters Οι Lead users έχουν μεγάλες γνώσεις στο αντικείμενο τους καθώς έχουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν το συγκεκριμένο προϊόν ή/και τα key success factors της συγκεκριμένης αγοράς. Η γνώση αυτή ενισχύεται συχνά από την πρόσβαση σε κοινότητες χρηστών (communities) οι οποίες παρέχουν δωρεάν πληροφορίες, αντικαθιστώντας πολλές φορές τις έρευνες αγοράς Μία έρευνα της 3M (η οποία χρησιμοποιεί κατά κόρον τους Lead Users) υποστηρίζει πως ιδέες που προέρχονται από Lead Users έχουν 8 φορές μεγαλύτερη επιτυχία από ιδέες που προέρχονται από το εσωτερικό της επιχείρησης. 34

Μελέτη Περίπτωσης: 3M Η 3Μ είναι ηγέτης στην αγορά. Είχε παρατηρηθεί πως ένα 50% των χειρούργων κάνουν αλλαγές στα χειρουργικά τους εργαλεία Αντί να κάνουν έρευνες αγοράς προκειμένου να καινοτομήσουν, αποφάσισαν να συνεργαστούν με Lead Users χειρούργους. Αντί να αναζητάει feedback η 3Μ, οι Lead Users (ομάδα 5-6 χειρούργων) ήταν αυτοί που άνοιξαν τον διάλογο για καινοτομίες στα προϊόντα 35

Καινοτομώντας σε συνεργασία με προμηθευτές Οι προμηθευτές είναι «μια καλή αρχή», δεδομένου ότι οι σχέσεις μεταξύ πελάτη και προμηθευτή ενέχουν συχνά την ανταλλαγή γνώσεων. Ένας πελάτης, είναι συνήθως και η βασική κινητήρια δύναμη για την οικοδόμηση και τη διατήρηση της σχέσης, μπορεί να κινηθεί σε δύο κατευθύνσεις προκειμένου να ανοίξει το μοντέλο της καινοτομίας του προς τους προμηθευτές:. H πρώτη αφορά τη μείωση (ή εξάλειψη) τριών ειδών προβλημάτων: α) αντικρουόμενοι στόχοι και συμφέροντα, β) αργή ανταπόκριση στην επικοινωνία, και γ) έντονη πίεση σε θέματα τιμής. Η δεύτερη, και ίσως σημαντικότερη, αφορά την οικοδόμηση εμπιστοσύνης 36

Μελέτη Περίπτωσης: Iberdrola Στο πλαίσιο του προγράμματος «Καινοτομώντας με Προμηθευτές» η Iberdrola δημιούργησε με τον προμηθευτή της Grupo Dominguis μια νέα επιχείρηση την GDEST4S (joint venture) η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο της συντήρησης σταθμών ατομικής ενέργειας και σταθμών παραγωγής ενέργειας από εναλλακτικές μορφές ενέργειας.

Καινοτομώντας σε συνεργασία με συμπληρωματικούς εταίρους Μια επιχείρηση που ανοίγει το μοντέλο καινοτομίας της μπορεί να συνεργαστεί με έναν μεγάλο αριθμό από επιχειρήσεις ή επαγγελματίες οι οποίοι έχουν συμπληρωματικές ως προς την επιχείρηση ικανότητες. Οι ικανότητες των συμπληρωματικών εταίρων μπορεί να βρίσκονται σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας καινοτομίας. Συμπληρωματικοί εταίροι μπορεί να είναι ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, ελεύθεροι επαγγελματίες, σύμβουλοι ή άλλες μικρές επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις είναι σημαντικό να υπολογίζουν καλά τα οφέλη και το κόστος από την είσοδο και αυτό μπορεί να γίνει με την εκτίμηση της θέσης της συνεργαζόμενης επιχείρησης στην αλυσίδα αξίας. 38

Μελέτη Περίπτωσης: Natura Cosmeticos 39

Μελέτη Περίπτωσης: Bayer Το Partner your Antibodies είναι μία ανοικτή πρόσκληση προς τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας που έχουν ανακαλύψει ένα αντίσωμα. Σκοπός είναι η ανεύρεση αντισωμάτων τα οποία μπορούν να συμβάλλουν στην δημιουργία νέων προϊόντων τα οποία είναι συμβατά με το επιχειρηματικό μοντέλο της Bayer

Καινοτομώντας σε συνεργασία με ανταγωνιστές εταίρους Μπορούν ανταγωνιστικές επιχειρήσεις να συνεργάζονται και να ανταγωνίζονται ταυτόχρονα; Συν-ανταγωνισμός (Συνεργασία + Ανταγωνισμός) /Co-opetitio Ο συνανταγωνισμός αποκτά μεγαλύτερη σημασία στους κλάδους έντασης γνώσης με έμφαση στην καινοτομία Μια επιχείρηση θα πρέπει να σταθμίσει τα βασικά πλεονεκτήματα του συνανταγωνισμού (μείωση κόστους και κινδύνου, επίσπευση της διαδικασίας της καινοτομίας), με το «παράδοξο» της ανταλλαγής γνώσεων με τον ανταγωνισμό. Ο συνανταγωνισμός, στην περίπτωση των καινοτόμων επιχειρήσεων, συνεπάγεται την (εν μέρει τουλάχιστον) κοινή χρήση της γνώσης, που μπορεί να είναι μια βασική πηγή δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος Ο συνανταγωνισμός συνίσταται όταν οι επιχειρήσεις προσδοκούν το κέρδος να προέλθει από την αύξηση του μεγέθους της αγοράς παρά από την αύξηση του μεριδίου αγοράς. 41

Συνανταγωνισμός: ένα παράδειγμα από τον τουρισμό Κατά κύριο λόγο, οι τουρίστες αγοράζουν το προϊόν (προορισμός) Σίφνος και όχι κάποιο από τα ξενοδοχεία ή κάποια από τις υπηρεσίες του νησιού Σε πρώτο επίπεδο οι τουριστικές επιχειρήσεις της Σίφνου είναι συνεργάτες Από την στιγμή που θα αποφασίσει κάποιος να κάνει διακοπές στη Σίφνο, τα ξενοδοχεία/δωμάτια γίνονται ανταγωνιστές «Συνεργάσου αρχικά και ανταγωνίσου στη συνέχεια:συνανταγωνισμός» 42

Συνανταγωνισμός: ένα τεχνολογικό παράδειγμα Citroen C1 Τρία μοντέλα Δύο επιχειρήσεις Ένα Αυτοκίνητο 43 Δρ Αντώνης Λιβιεράτος

το αποτέλεσμα της συνεργασίας μπορεί να οδηγήσει σε... εσωτερική αξιοποίηση Κλειστό επιχειρηματικό μοντέλο (Closed business model) εξωτερική αξιοποίηση συν-αξιοποίηση Ανοικτό επιχειρηματικό μοντέλο (Open business model) 44

Αξιοποίηση της καινοτομίας Η εσωτερική αξιοποίηση επιλέγεται : - όταν το τελικό αποτέλεσμα ταιριάζει στο επιχειρηματικό μοντέλο με το οποίο λειτουργεί η επιχείρηση - όταν η απόκτηση συμπληρωματικών ικανοτήτων που απαιτούνται είναι εύκολο να αποκτηθούν 45

Αξιοποίηση της καινοτομίας Η εξωτερική αξιοποίηση της καινοτομίας αφορά στην ουσία την εμπορευματοποίηση του αποτελέσματος της καινοτομίας από τον συνεργάτη (πελάτης, προμηθευτής, ανταγωνιστής, συμπληρωματικός εταίρος) με τον οποίο η επιχείρηση έχει συμπράξει προκειμένου να καινοτομήσει. Η εμπορευματοποίηση από τον συνεργάτη επιλέγεται είτε όταν το τελικό αποτέλεσμα ταιριάζει στο επιχειρηματικό μοντέλο με το οποίο λειτουργεί η συνεργαζόμενη επιχείρηση είτε όταν η απόκτηση συμπληρωματικών ικανοτήτων που χρειάζονται από τον συνεργάτη είναι εύκολο να αποκτηθούν 46

Μελέτη Περίπτωσης: Tesla Motors 47

Μελέτη Περίπτωσης: Toyota 48

Αξιοποίηση της καινοτομίας Η συν-αξιοποίηση περιλαμβάνει - την περίπτωση της αξιοποίησης του αποτελέσματος της καινοτομίας από όλους όσους συνεργάστηκαν στην ανάπτυξη της καθώς και - την περίπτωση της ίδρυσης νέας επιχείρησης. Η τελευταία αυτή περίπτωση προκρίνεται όταν κανένα από τα επιχειρηματικά μοντέλα των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων δεν φαίνεται ικανό να ενσωματώσει το αποτέλεσμα της καινοτομίας που έχει αναπτυχθεί, τότε μια «νέα επιχείρηση θα αναλάβει την πρόκληση να αναζητήσει ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο». 49

οδηγεί σε... Καινοτομώντας με Εσωτερική αξιοποίηση Εξωτερική αξιοποίηση Συν-αξιοποίηση Τμήμα Ε&Α Εργαζόμενους εκτός Ε&Α Πελάτες Προμηθευτές Συμπληρωματικούς εταίρους Ανταγωνιστές

51 Άσκηση: Πλοίο τοποθέτησης υποθαλάσσιων καλωδίων

Άσκηση: Πλοίο τοποθέτησης υποθαλάσσιων καλωδίων Norwegian Cable Layer SA κορυφαία εταιρία του κλάδου σκάφος αξίας 50 εκ. δολαρίων 60 άτομα προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης Στόχος της διοίκησης: ανάπτυξη συστήματος το οποίο θα διπλασιάζει την ταχύτητα με την οποία το πλοίο θα μπορεί να τοποθετεί καλώδια στο βυθό. Προτείνετε με πιο τρόπο η NCA θα μπορούσε: 1) να αναπτύξει την παραπάνω καινοτομία 2) να εκμεταλλευθεί την παραπάνω καινοτομία 52 Δρ Αντώνης Λιβιεράτος

Ανάπτυξη καινοτομίας 1) Σχηματισμός τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης εντός επιχείρησης (in-house R&D) 2) Ανάθεση ανάπτυξης σε εξωτερικούς συνεργάτες Ερευνητικό κέντρο Πανεπιστήμιο Εταιρεία παροχής υπηρεσιών Έρευνας και Ανάπτυξης 3) Ανάπτυξη μικρής ομάδας εντός επιχείρησης και ανάθεση σε εξωτερικούς συνεργάτες μέρους του έργου 4) Συνανταγωνισμός (Coopetition): συνεργασία με ανταγωνιστές για την ανάπτυξη της καινοτομίας 5) Συνεργασία με προμηθευτές για την ανάπτυξη της καινοτομίας (π.χ. ναυπηγεία) 6) Ανάθεση της πρώτης φάσης του έργου σε ομάδες οι οποίες θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους 53 Άσκηση: Πλοίο τοποθέτησης υποθαλάσσιων καλωδίων Δρ Αντώνης Λιβιεράτος

Άσκηση: Πλοίο τοποθέτησης υποθαλάσσιων καλωδίων Εκμετάλευση της Καινοτομίας 1) Εκμετάλλευση της καινοτομίας μόνο στο εσωτερικό της επιχείρησης 2) Πώληση της πατέντας 3) Παραχώρηση δικαιωμάτων χρήσης της πατέντας σε ανταγωνιστές (Licensing) 4) Ενσωμάτωση της πατέντας σε προϊόν και πώληση του τελικού προϊόντος σε ανταγωνιστές 5) Αναζήτηση εναλλακτικών χρήσεων της καινοτομίας για νέες χρήσεις/άλλες αγορές 6) Εκμετάλλευση της καινοτομίας εσωτερικά, ανάπτυξη νέων version και πώληση ή license των προηγούμενων πατεντών 7) Ανταλλαγή δικαιωμάτων χρήσης της πατέντας με πατέντες άλλων επιχειρήσεων (Cross Licensing) 54 Δρ Αντώνης Λιβιεράτος