Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος

Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος Δημήτριος Βασιλόπουλος B Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Ιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιπποκράτειο ΓΝΑ

Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) Ορισμός: Αυτοάνοση πολυσυστηματική νόσος που προσβάλλει κυρίως γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας Επιδημιολογία: Επιπολασμός 40-150 περιστατικά/100,000 : = 9: 1

Ηλικία εμφάνισης 100 80 65% % 60 40 20 20% 15% 0 <15 16-55 >55 Ηλικία εμφάνισης (χρόνια)

ΣΕΛ: Ελληνικά δεδομένα Επίπτωση 7.4/100.000 ~700 νέες περιπτώσεις/έτος Επιπολασμός 123-143/100.000 13.000-15.000

Παθογένεια ΣΕΛ CD4 (+) Τ λεμφοκύτταρα Γενετικοί παράγοντες Αυτο-αντιγόνο (α) B λεμφοκύτταρα Περιβαντολλογικοί/ Ορμονικοί παράγοντες Παραγωγή αυτο-αντισωμάτων Δημιουργία ανοσοσυμπλεγμάτων ΙΣΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΚΛΙΝΙΚΕΣ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕΛ

Tsokos GC. N Engl J Med 2011 Overview of the Pathogenesis of Systemic Lupus Erythematosus.

Παθογένεια ΣΕΛ: Ανοσοσυμπλέγματα

Παθογένεια ΣΕΛ: Ανοσοσυμπλέγματα Ιn situ

Παθογένεια ΣΕΛ

Παθογένεια ΣΕΛ: Γενετικοί παράγοντες Η συμβολή των γενετικών παραγόντων από τις ισχυρότερες στα αυτοάνοσα νοσήματα Πάθηση λ sibs * λ MZ twins ΡΑ 3-10 20-60 ΣΕΛ 20 250 ΑΣ 50 500 αλλά...ερμηνεύουν μόνο το 15% της προδιάθεσης Steinsson K et al Scand J Rheumatol 2005 * λs : Κίνδυνος ανάπτυξης της νόσου σε σχέση με το γενικό πληθυσμό

Tsokos GC. N Engl J Med 2011;365:2110-2121. Chromosome Loci and Genes Associated with SLE.

Στόχοι αυτοαντισωμάτων στον ΣΕΛ Κυτταροπλασματικά αντιγόνα 17 Πρωτεΐνες πλάσματος 12 Πρωτεΐνες μεμβράνης 9 Διάφορες πρωτεΐνες 7 Αντιγόνα συνδεόμενα με φωσφολιπίδια 18 116 αυτοαντισώματα Αντιγόνα πυρήνα 44 Πρωτεΐνες θεμέλιας ουσίας 3 Πρωτεΐνες κυττάρων 6 Sherer Y et al, Sem Arthritis Rheum, 2004

ΣΕΛ: Αυτοαντισώματα Αντιπυρηνικά (ΑΝΑ) Αντι-dsDNA Aντι-Sm Αντι- Ro/SS-A Αντι- La/SS-B Αντι- RNP Αντισώματα έναντι καρδιολιπίνης

ΣΕΛ: Εμφάνιση αυτοαντισώματων Lu R et al, J Autoimmun 2016

ΣΕΛ: Εμφάνιση αυτοαντισώματων Arbuckle MR et al, NEJM 2003

Κλινικές εκδηλώσεις ΣΕΛ Συστηματικές εκδηλώσεις Πυρετός Απώλεια βάρους ΚΝΣ Δερματικό εξάνθημα Πλευρίτιδα Περικαρδίτιδα Νεφρίτιδα Αιματολογικές εκδηλώσεις Αναιμία Θρομβοπενία Λευκοπενία Φαινόμενο Raynaud Αρθρίτιδα

Κλινικές εκδηλώσεις ΣΕΛ (Ελλάδα) n=750 Ήπια νόσος 50% Μέτρια --//-- 33% Σοβαρή --//-- 17% - 93% γυναίκες - Hλικία: ~43 χρ.

ΣΕΛ: Στοματικές εκδηλώσεις

ΣΕΛ: Φωτοευαισθησία

Δερματικές εκδηλώσεις ΣΕΛ: Οξεία μορφή

Δερματικές εκδηλώσεις ΣΕΛ: Υποξεία μορφή

Δερματικές εκδηλώσεις ΣΕΛ: Χρονία μορφή

Δερματικές εκδηλώσεις ΣΕΛ: Αγγειΐτιδα άκρων

Δερματικές εκδηλώσεις ΣΕΛ: Αλωπεκία

Φαινόμενο Raynaud 25 60 %

Αρθραλγίες/Αρθρίτιδα 65 90 % Αρθροπάθεια Jaccoud

ΣΕΛ: Αρθρίτιδα (Υμενίτιδα)

ΣΕΛ: Αρθρίτιδα

ΣΕΛ Νεφρική προσβολή Η προσβολή των νεφρών αποτελεί μια από τις πιο συχνές εκδηλώσεις σε ασθενείς με ΣΕΛ Κλινική προσβολή 40 % Υποκλινική προσβολή ~ 95 100 %

Παθογένεια νεφρίτιδας ΣΕΛ Κυκλοφορούντα ανοσοσυμπλέγματα Ανοσοσυμπλέγματα in situ Υπερπλαστική σπειραματονεφρίτιδα Μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτιδα

Τύπος Ιστολογία Κλινική εικόνα Ι Ήπια Μεσαγγειακή Ασυμπτωματική ΙΙ Μεσαγγειακή Αιματουρία υπερπλαστική Πρωτεïνουρία ΙΙΙ Εστιακή Νεφριτιδικό ίζημα υπερπλαστική Πρωτεïνουρία IV Διάχυτη Νεφριτιδικό υπερπλαστική Νεφρωσικό σύνδρομο V Μεμβρανώδης GN Νεφρωσικό σύνδρομο VI Σκληρυντική ΧΝΝ

Κλινική εικόνα νεφρίτιδας ΣΕΛ Ασυμπτωματική αιματουρία Ασυμπτωματική πρωτεινουρία Νεφριτιδικό σύνδρομο Νεφρωσικό σύνδρομο (Upr > 3 gm/24h) Ταχέως εξελισσόμενη σπειραματονεφρίτιδα (RPGN) XNA Σύνδρομο πνεύμονα - νεφρού

ΣΕΛ: Νεφρίτιδα

ΣΕΛ: Νεφρίτιδα Μεσαγγειακή εναπόθεση ανοσοσυμπλεγμάτων Υπο-ενδοθηλιακή εναπόθεση ανοσοσυμπλεγμάτων Tsokos GC. N Engl J Med 2011;365:2110-2121.

ΣΕΛ: Νεφρίτιδα

Nεφρίτιδα ΣΕΛ: Γενική ούρων Δύσμορφα ερυθρά Κυτταρικοί κύλινδροι Πρωτεïνουρία

Νευροψυχιατρικές εκδηλώσεις ΣΕΛ ΚΝΣ Άσηπτη μηνιγγίτιδα Απομυελινωτικό σύνδρομο Επιληπτικές κρίσεις Εγκεφαλικά επεισόδια Χορεία Κεφαλαλγία Μυελοπάθεια Οξεία συγχυτική κατάσταση Αγχώδης διαταραχή Διαταραχή συγκέντρωσης Ψύχωση Διαταραχές θυμικού ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ Σύνδρομο Guillain-Barre Διαταραχές αυτόνομου νευρικού συστήματος Μυασθένεια Κρανιακή νευροπάθεια Πλεξοπάθεια Μονονευρίτιδα, απλή/πολλαπλή Πολυνευροπάθεια 30 50 % A&R, 1999

Νευρολογικές εκδηλώσεις ΣΕΛ 33 χρ.

ΣΕΛ: Ορογονίτιδα Πλευρίτιδα: 30 60 % Περικαρδίτιδα: 20 %

ΣΕΛ: Ενδοκαρδίτιδα Libman - Sacks

ΣΕΛ: Αιματολογικές εκδηλώσεις Αναιμία 75 % - Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία - Χρονίας νόσου - ΧΝΑ Λευκοπενία (2500 4000/mm 3 ) Θρομβοπενία

ΣΕΛ + Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο 30 % Σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από: - παρουσία αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων (αντικαρδιολιπινικά/αντιπηκτικά λύκου) + - χαρακτηριστικές κλινικές εκδηλώσεις: φλεβικές/αρτηριακές θρομβώσεις επανειλημμένες αποβολές θρομβοπενία

ΣΕΛ + Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο 28 χρ.

ΣΕΛ: Πρώιμη αθηρωμάτωση? Wajed et al Rheumatology 2004

Αυτο-αντισώματα % Αντιπυρηνικά (ΑΝΑ) ~ 100 Αντι-dsDNA 60-90 Aντι-Sm 30 Αντι- Ro/SS-A 35 Αντι- La/SS-B 15 Αντι- RNP 10-30 Έναντι καρδιολιπίνης 10-30

Αντιπυρηνικά αντισώματα (ΑΝΑ) Holman HR, Kunkel HG Science 1957

Παθήσεις με ΑΝΑ (+) Ρευματικές παθήσεις Σκληρόδερμα 50-80 % Σύνδρομο Sjögren 40-70 % Πολυμυοσίτιδα 60 % Ρευματοειδής αρθρίτιδα 15-50 % Μη ρευματικές παθήσεις Αυτοάνοση ηπατίτιδα 65-90 % Θυρεοειδίτιδα 30-45 % Ηπατίτιδα C 10 % Υγιείς ~ 10 %

ΣΕΛ: Εργαστηριακοί δείκτες ενεργότητας νόσου C3 C4 anti dsdna Ενεργό ίζημα ούρων

ΔΕΡΜΑ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΟΡΟΓΟΝΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΝΕΥΡΙΚΟ ΑΙΜΑΤΟ- ΛΟΓΙΚΟ

ΣΕΛ Συστηματικές εκδηλώσεις Πυρετός Απώλεια βάρους Αιματολογικές εκδηλώσεις Αναιμία Θρομβοπενία Λευκοπενία ΚΝΣ Δερματικό εξάνθημα Πλευρίτιδα Περικαρδίτιδα Νεφρίτιδα Φαινόμενο Raynaud Ανοσολογικές εξετάσεις ΑΝΑ Αnti-dsDNA Anti-Sm C3/C4 Αρθρίτιδα

Tsokos GC. N Engl J Med 2011;365:2110-2121.