ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Η πρόςληψη τησ Καινήσ Διαθήκησ ςτη λογοτεχνία και την τζχνη Τρίτη Ενότητα: Οι βαςικοί κεωρθτικοί (S. Fish, R. Barthes, H. White) Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ Επίκουρθ Κακθγιτρια Τμιμα
Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτϊσ. 2
Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθ αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Θεωρία τησ πρόςληψησ και Καινή Διαθήκη Οι βαςικοί κεωρθτικοί (S. Fish, R. Barthes, H. White)
Περιεχόμενα ενότητασ 1. Η ςτακερότθτα του κειμζνου 2. Ζνα ρευςτό κείμενο τελικά; 3. Η εξαφάνιςθ του κειμζνου: S.Fish 4. Ο ζκκεντροσ αναγνϊςτθσ: Roland Barthes 5. Η αμφιςβιτθςθ των αντικειμενικϊν ιςτορικϊν γεγονότων: Hayden White 6. Αναγνωςτικι κεωρία και διακειμενικότθτα 5
Η ςταθερότητα του κειμζνου 1/3 Ο ρόλοσ τθσ Νζασ Κριτικισ Εςωτερικι ανάγνωςθ -> εξιγθςθ των κειμζνων Θεωρία τθσ πρόςλθψθσ Το κείμενο ωσ λειτουργία των αναγνωςτϊν και τθσ πρόςλθψισ του Μπορεί ζνα κείμενο να ζχει ζνα μοναδικό και προκακοριςμζνο νόθμα; 6
Η ςταθερότητα του κειμζνου 2/3 Jauss: το κείμενο δε διαχωρίηεται ποτζ από τθν ιςτορία του Ο αρχικόσ ορίηοντασ του κειμζνου Διαφορετικόσ από τον δικό μασ Μζροσ του δικοφ μασ ορίηοντα Πόςο ςτακερό μπορεί να είναι τελικά το κείμενο; Το κείμενο κατανοθτό ωσ γίγνεςκαι κι όχι ωσ ςτακερι πραγματικότθτα 7
Η ςταθερότητα του κειμζνου 3/3 Iser: επίκεντρο θ διαδικαςία παραγωγισ νοιματοσ από τον αναγνϊςτθ Το κείμενο αποκτά νόθμα κατά τθν πράξθ ανάγνωςθσ Το νόθμα κακορίηεται από αυτιν τθ διαδικαςία όπου αλλθλεπιδροφν Η δομι του κειμζνου Το ιδεολογικό υπόβακρο κι οι προχποκζςεισ του αναγνϊςτθ 8
Ζνα ρευςτό κείμενο τελικά; Τα ςτακερά ςτοιχεία ςε ζνα αναγνωρίςιμο κείμενο Αντικειμενοποίθςθ του ορίηοντα; Ζνα ςτακερό μζροσ του κειμζνου; Η ουςία του κειμζνου ςτο γίγνεςκαι Το κείμενο κάτι παροδικό; Πόςο μπορεί αυτι θ ποικιλία να ςυμβιβαςτεί με μία ςτακερι κι επαλθκεφςιμθ δομι του κειμζνου; 9
Η εξαφάνιςη του κειμζνου : S. Fish Stanley Fish, Is There a Text in This Class? The Authority of Interpretive Communities, 1980 Το βάροσ τθσ ερμθνείασ ςτον αναγνϊςτθ Δεν υπάρχουν διυποκειμενικζσ δομζσ μόνο ςυμβάςεισ ςτισ οποίεσ ζχει ςυμφωνιςει θ ερμθνευτικι κοινότθτα Τα πάντα ςτθν ερμθνεία εξαρτϊνται από το τι φζρνει ο αναγνϊςτθσ ςτο κείμενο Όμωσ μιπωσ αυτζσ οι ςυμβάςεισ είναι ζνα ακόμθ καταςκεφαςμα; Κι αυτό που ελζγχει τισ ςυμβάςεισ μασ μιπωσ είναι τελικά ςτακερό; 10
Ο ζκκεντροσ αναγνϊςτησ : Roland Barthes H πρόςλθψθ προχποκζτει τθν εςτίαςθ ςτο ανκρϊπινο υποκείμενο (αναγνϊςτθ) «Όςο περιςςότερο πλθκυντικό είναι ζνα κείμενο, τόςο λιγότερο είναι γραμμζνο πριν το διαβάςω» (R. Barthes) Ο αναγνϊςτθσ του Barthes μία καταςκευι από ζνα πλικοσ άλλων κειμζνων και άπειρων κωδίκων Η κειμενοποίθςθ του αναγνϊςτθ 11
Η αμφιςβήτηςη των αντικειμενικϊν ιςτορικϊν γεγονότων: Hayden White Μία ςχετικι κεϊρθςθ τθσ ιςτορίασ κριτικόσ απζναντι ςτισ ζννοιεσ τθσ αλικειασ και τθσ βεβαιότθτασ Η ανάγνωςθ κι θ ςυγγραφι τθσ Ιςτορίασ ανάλογεσ με τθ ςυγγραφι μίασ ιςτορίασ Ο ρόλοσ τθσ αφιγθςθσ ςτθν κατανόθςθ του παρελκόντοσ Η ςυγγραφι τθσ ιςτορίασ είναι μία ερμθνευτικι πράξθ Η ιςτορικι αφιγθςθ κακορίηεται από λογοτεχνικά ςχιματα (μυκιςτόρθμα κωμωδία τραγωδία ςάτιρα) 12
Αναγνωςτική θεωρία και διακειμενικότητα Πολλζσ ομοιότθτεσ αν και δεν ταυτίηονται Michael Riffaterre: o αναγνϊςτθσ διαιςκάνεται τα κενά και τισ ςιωπζσ του κειμζνου προςπακεί να τα ςυμπλθρϊςει αναηθτϊντασ ενδείξεισ ςτο κείμενο Το κείμενο υπαγορεφει ςτον αναγνϊςτθ τον τρόπο που κα αναηθτιςει το νόθμά του Επανάκτθςθ τθσ αυκεντίασ του κειμζνου Για τον Iser θ ανάγνωςθ δεν είναι μία ευκφγραμμθ κίνθςθ ανοίγει ςυνεχϊσ νζουσ ορίηοντεσ οι οποίοι μεταβάλλονται, απορρίπτονται ι επιβεβαιϊνονται ςτθ ςυνζχεια τθσ ανάγνωςθσ 13
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλοσ Ενότητασ Επεξεργαςία: Αναςταςία Μουρατίδου Θεςςαλονίκθ, Χειμερινό εξάμθνο 2013-2014