Χρηματοδοτούμενα Ερευνητικά Προγράμματα 2009-12 1. Τίτλος Ερευνητικού/Εκπαιδευτικού Προγράμματος: «Σύνδεση Σχολείου Οικογενείας» Δράση 7, του Έργου «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών» http://www.diapolis.auth.gr/. Χρονική διάρκεια: 2010-2013 Συνεργάτες (εάν υπάρχουν):μαρία Κουφιώτη Επιστημονικός Υπεύθυνος: Επιστημονική Υπεύθυνη της Δράσης 7 σε Πανελλήνια εμβέλεια: καθηγήτρια Χρυσή Βιτσιλάκη, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής & Εκπ/κού Σχεδιασμού, Παν/ιο Αιγαίου Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Επιστημονική Υπεύθυνη Περιφερειακής Ομάδας Δράσης Περιφέρειας Θεσσαλίας (ΠΟΔ Θεσσαλίας) Φορέας Χρηματοδότησης: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση» (ΕΠΕΔΒΜ) του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), 2007-2013 Σύντομη περιγραφή: Είναι ένα έργο πανελλήνιας εμβέλειας που περιλαμβάνει 10 δράσεις και απευθύνεται στα δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας που συγκεντρώνουν πληθυσμό αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών πάνω από 10%. Αφορά μαθητές και εκπαιδευτικούς, γιατί βελτιώνει το εκπαιδευτικό έργο των σχολείων και τους προετοιμάζει, ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Στοχεύει στη βελτίωση των σχολικών επιδόσεων των παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών στο ελληνικό σχολείο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η κατά το δυνατόν ισότιμη εκπαίδευση των ομάδων με γηγενείς μαθητές, καθώς και η κοινωνική τους ένταξη. Στο πλαίσιο της δράσης 7 αναπτύσσονται δραστηριότητες που προτείνουν μια παρέμβαση ενδυνάμωσης του ρόλου των γονέων, εμπλοκής και συμμετοχής της οικογένειας στο σχολείο και συνεργασίας με την κοινότητα που θα καλύπτεται σε σημαντικό βαθμό από τις παραπάνω κατηγορίες και οριοθετεί -στο μέτρο των δυνατοτήτων της- το σχολείο ως έναν οργανισμό μάθησης διευθετώντας βασικά οργανωτικά ζητήματα και ζητήματα συμμετοχικότητας και πρόσβασης. Η δράση επικεντρώνεται στους γονείς (ομάδα στόχος), τις ανάγκες τους, αλλά και στην προώθηση ευρύτερα διαπολιτισμικών ικανοτήτων. Υποδράση 7.1: Ενδυνάμωση οικογένειας 1
Υποδράση 7.2: Ανάπτυξη Πλαισίου Συνεργασίας Σχολείου με Κοινότητες Μεταναστών, ΜΚΟ και Κοινωνικούς Λειτουργούς Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα Δεν έχουν προκύψει 2. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: «Αναμνήσεις Υποψήφιων Εκπαιδευτικών για τη Διδασκαλία και την Εκπαίδευση» Χρονική διάρκεια: 1-12-2011 έως 31-8-2013 Συνεργάτες: (1) Χριστίνα Ρούση Βέργου, (2) Φωτεινή Γκαραγκούνη Αραίου, (3) Αναστασία Μαβίδου Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Επιστημονική Υπεύθυνη Φορέας Χρηματοδότησης: Επιτροπή Ερευνών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Σύντομη περιγραφή: Το έργο αφορά στη διεξαγωγή έρευνας σε φοιτητές και φοιτήτριες του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Π.Θ. Ειδικότερα διερευνά κατά πόσο οι αναμνήσεις που φέρουν από όλη τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής (φοίτηση στο Νηπιαγωγείο έως αποφοίτηση από το Λύκειο) επηρεάζουν ή οδηγούν στη διαμόρφωση πεποιθήσεων, οι οποίες λειτουργούν ως εμπόδια στην υιοθέτηση σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων ως υποψήφιοι εκπαιδευτικοί (φοιτητές/ριες Παιδαγωγικών Τμημάτων) σε σχέση με τη διδασκαλία και μάθηση, καθώς επίσης και αν το περιεχόμενο των σπουδών τους, τους/ις οδηγεί σε επαναξιολόγηση ή τροποποίηση των πεποιθήσεων αυτών. Η πληροφόρηση αναφορικά με τα παραπάνω μπορεί μακροπρόθεσμα να συμβάλει στην επαναδιαμόρφωση του περιεχομένου των μαθημάτων που διδάσκονται οι φοιτητές/τριες των Παιδαγωγικών τμημάτων, καθώς και στην τροποποίηση των μεθόδων διδασκαλίας και των προσεγγίσεων που χρησιμοποιούν οι διδάσκοντες/ουσες στα Παιδαγωγικά τμήματα. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα Kakana, D.M., & Roussi Vergou, C., Garagouni-Areou, F., & Mavidou, A. (2013, May). Episodic memories among first and forth graders early childhood university student 2
teachers: Does training make a difference? Προφορική Ανακοίνωση in International Symposium, New Issues on Teacher Education, ISNITE 2013, Ankara, Turkey. 3. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: «Μελέτη των παιδαγωγικών και διδακτικών προσεγγίσεων που υιοθετούν οι εκπαιδευτικοί προσχολικής εκπαίδευσης στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστηµών», Διδακτορική Διατριβή Χρονική διάρκεια: 1-9-2010 έως σήμερα Συνεργάτες: Παρασκευή Καβαλάρη Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Επιστημονική Υπεύθυνη Φορέας Χρηματοδότησης: «ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΙΙ - Ενίσχυση του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού μέσω της υλοποίησης διδακτορικής έρευνας», του Ε.Π.Ε.Δ.Β.Μ του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), 2007-2013. Σύντομη περιγραφή: Πρόκειται για τη χρηματοδοτούμενη Διδακτορική Διατριβή της κ. Παρασκευής Καβαλάρη, στην οποία μελετούνται σύγχρονες τάσεις στο χώρο της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών με βάση τις οποίες προωθείται το μοντέλο του εκπαιδευτικού ερευνητή και του στοχαζόμενου εκπαιδευτικού. Το βασικό ερευνητικό ερώτημα που έχει τεθεί είναι κατά πόσο αυτές οι νέες παιδαγωγικές και διδακτικές τάσεις υιοθετούνται όμως από τους/τις εκπαιδευτικούς της προσχολικής εκπαίδευσης και μάλιστα για τη διδασκαλία του ιδιαίτερου αντικειμένου των Φυσικών Επιστημών; Συνεπώς, η έρευνα που διενεργείται στοχεύει στο να διατυπώσει προτάσεις προς την κατεύθυνση της εφαρμογής των νέων παιδαγωγικών τάσεων στο χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης κατά τη διδασκαλία των ΦΕ. Για το σκοπό αυτό μελετάται αν οι νηπιαγωγοί υιοθετούν νέες μορφές διδασκαλίας για την προσέγγιση των ΦΕ, αν έχουν κατανοήσει το γνωστικό αντικείμενο που προσεγγίζουν, αν αισθάνονται σίγουροι/ες για τον εαυτό τους κατά τη διδασκαλία των ΦΕ και τέλος αν αντιμετωπίζουν εμπόδια στην υιοθέτηση των σύγχρονων διδακτικών τάσεων και ποια είναι αυτά. Από τα αποτελέσματα της έρευνας θα προκύψουν προτάσεις για τη βελτίωση της διδασκαλίας. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα 3
1. Kavalari, P., Kakana, D.M. & Christidou, V. (2012). Contemporary teaching methods and science content knowledge in preschool education: searching for connections. Procedia-Social and Behavioral Sciences. Vol. 46, 3649-3654 2. Kavalari, P., Kakana, D.M., & Christidou, V. (2013, July). Consistency between teaching practice and curriculum guidelines during the approach of Sinking/Floating in a preschool classroom; a case study. 20th International Conference on Learning, University of the Aegean, Rhodes, Greece. 3. Καβαλάρη, Π., Κακανά, Δ.Μ., Χρηστίδου, Β. & Καζέλα, Κ. (2012, Οκτώβριος). Προσεγγίζοντας την «Εξαέρωση»: Διδακτικές επιλογές των νηπιαγωγών και Αναλυτικό Πρόγραμμα. Προφορική Ανακοίνωση στο 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Οι Φυσικές Επιστήμες στο Νηπιαγωγείο. Υπερβαίνοντας τα όρια τυπικής και μη εκπαίδευσης μικρών παιδιών στις Φυσικές Επιστήμες και το Περιβάλλον» Φλώρινα. 4. Καβαλάρη, Π. & Κακανά Δ.Μ. (2012, Μάιος). Βύθιση/Πλεύση: Διδακτικές πρακτικές των νηπιαγωγών και Αναλυτικό Πρόγραμμα. Προφορική Ανακοίνωση στο 3 ο Διεθνές Συνέδριο Προσχολικής Αγωγής, με θέμα: «Η έρευνα στην παιδική ηλικία. Προσδιορίζοντας ένα νέο ερευνητικό τοπίο» Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. 5. Kavalari, P., Kakana, D.M. & Christidou, V. (2012, February). Contemporary teaching methods and science content knowledge in preschool education: searching for connections. Paper presented in 4 th World Conference on Educational Sciences. Barcelona- Spain. 4. Τίτλος Ερευνητικού/ Εκπαιδευτικού Προγράμματος: «Πράξη «Πρακτική Άσκηση Φοιτητών», του Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας» Χρονική διάρκεια: 1-9-2009 έως 31-10-15 Συνεργάτες: Χριστίνα Ρούση Βέργου Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Ιδρυματικά Υπεύθυνη Φορέας Χρηματοδότησης: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση» (ΕΠΕΔΒΜ) του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), 2007-2015 Σύντομη περιγραφή: Το έργο αποσκοπεί στην οργάνωση και λειτουργία του κεντρικού Γραφείου Πρακτικής Άσκησης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με βασικές 4
δράσεις το συντονισμό των ενεργειών υλοποίησης, δικτύωσης και προβολής του έργου των 16 επιμέρους Γραφείων Πρακτικής Άσκησης, των Τμημάτων του ΠΘ. και, κυρίως, τη δημιουργία διαύλου σταθερής επικοινωνίας μεταξύ του Ιδρύματος και των επιχειρήσεων και φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Επίσης, συντάσσει μελέτες με βάση τα δεδομένα των ερωτηματολογίων που υποβάλλουν φοιτητές- καθηγητές/επόπτες- φορείς (http://www.pa.uth.gr/ ) Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα 1. Κακανά, Δ.Μ., Ρούση, X, & Τσερεμές, Π. (2013, Οκτώβριος). Η ικανοποίηση των Φοιτητών/τριών από την Πρακτική Άσκηση μέσω ΕΣΠΑ, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πανελλήνιο Συνέδριο «Η Πρακτική Άσκηση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα», ΔΑΣΤΑ- Γραφείο Πρακτικής Άσκησης, Πανεπιστημίου Κρήτης. 2. Kakana, D.M., & Roussi Vergou, C.J, Garagouni-Areou, F., & Mavidou, A. (2013, May). Episodic memories among first and forth graders early childhood university student teachers: Does training make a difference? Προφορική Ανακοίνωση in International Symposium, New Issues on Teacher Education, ISNITE 2013, Ankara, Turkey 3. Kakana, D.M. & Roussi-Vergou, Ch. (2012, June). The practical training program in the University of Thessaly. Προφορική Ανακοίνωση στο 15 ου Διεθνούς Συνεδρίου της Βαλκανικής Εταιρείας Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης σε συνεργασία με το University of South-East Europe Lumina, με θέμα «Educational reform in the 21 st Century in the Balkan Countries», Βουκουρέστι. 4. Kakana, D.M. & Roussi-Vergou, Ch. (2012, Mai-June). The training of the University students through the practical training program perspective: the paradigm of the University of Thessaly. Προφορική Ανακοίνωση in 4 th International Educational Supervision Congress, Muğla University, Muğla, Turkey. 5. Κακανά, Δ.M., Ρούση Βέργου, Χ., & Τζερεμές, Π. (2012, Μάιος). Η προσέγγιση του επαγγελματικού προσανατολισμού των τελειοφοίτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας μέσα από την οπτική του Γραφείου Πρακτικής Άσκησης. Αναρτημένη Εργασία στο Διακρατικό Συνέδριο Ελλάδας Κύπρου, Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Οικονομική Κρίση, Βόλος 6. Κακανά, Δ.Μ. (2013, Μάρτιος) Η βιωσιμότητα της Πρακτικής Άσκησης. Ημερίδα για την Πρακτική Άσκηση του Παντείου Πανεπιστημίου, Αθήνα. 5
7. Κακανά, Δ.Μ. (2012, Δεκέμβριος). 3 χρόνια Πρακτική Άσκηση και συνεχίζουμε. Διημερίδα Πρακτικής Άσκησης με θέμα: «Μελλοντική Εξέλιξη, Υλοποίηση & Απολογισμός Έργου». Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα. 8. Κακανά, Δ.Μ. (2011, Δεκέμβριος). Η Πρακτική Άσκηση στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Η περίπτωση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ημερίδα του Παντείου Πανεπιστημίου «Η Πρακτική Άσκηση του Παντείου Πανεπιστημίου». Αθήνα. 9. Κακανά, Δ.Μ. (2011, Οκτώβριος). Η Πρακτική Άσκηση του ΠΘ μετά από 2 χρόνια υλοποίησης. Ανακοίνωση στη 2 η Ημερίδα που διοργάνωσε το Γραφείο Πρακτικής Άσκησης του ΠΘ με Θέμα: «Σκέψεις και προτάσεις για τη βελτίωση της Πρακτικής Άσκησης μετά από 2 χρόνια υλοποίησης» Βόλος. 5. Τίτλος Ερευνητικού/ Εκπαιδευτικού Προγράμματος: «Πράξη «Πρακτική Άσκηση Φοιτητών», του Παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης» Χρονική διάρκεια: 1-9-2009 έως 31-10-15 Συνεργάτες: Άννα Καραγιάννη Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Επιστημονικά Υπεύθυνη Φορέας Χρηματοδότησης: : Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση» (ΕΠΕΔΒΜ) του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), 2007-2015 Σύντομη περιγραφή: Το έργο αποσκοπεί αφενός στη διεύρυνση του θεσμού της Πρακτικής Άσκησης σε φορείς και επιχειρήσεις κυρίως του Ιδιωτικού αλλά και δημόσιου τομέα και αφετέρου στην ομαλή διεξαγωγή της Πρακτική Άσκηση των Φοιτητών/ριών του τμήματος. Το πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης έχει διάρκεια δύο μήνες, πραγματοποιείται από τους/ις Φοιτητές/ριες κυρίως του 8 ου εξαµήνου σπουδών, κυρίως κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών σε Ιδιωτικούς παιδικοί σταθμοί και σχολεία, κατασκηνώσεις, παιδότοποι, χώροι δημιουργικής απασχόλησης, κλπ. Απαραίτητη προϋπόθεση η απασχόληση των Φοιτητών/ριών να έχει συνάφεια µε το αντικείμενο των σπουδών τους. Βασικοί στόχοι του προγράμματος αποτελούν: η απόκτηση επαγγελματικής εµπειρίας, ο εμπλουτισμός του βιογραφικού σημειώματος των ασκούμενων, η βελτίωση των ατοµικών τους δεξιοτήτων, η συνειδητοποίηση των ορίων δράσης τους μέσα στο εργασιακό περιβάλλον, η ανάληψη ευθυνών και ρόλων που συμβάλλουν καθοριστικά 6
στην εργασιακή τους ωριμότητα, η αφομοίωση της επιστημονικής γνώσης και η εφαρμογή της σε αληθινές εργασιακές συνθήκες, καθώς και η αµοιβή τους Οι Φορείς και Επιχειρήσεις επιλέγονται από τους/ις οι ίδιοι/ες ή σε συνεργασία με τον επόπτη Καθηγητή/ρια τους ή τους προτείνει το Γραφείο Πρακτικής Άσκησης, το οποίο λειτουργεί υπό την εποπτεία της κ. Δ.Μ. Κακανά http://www.ece.uth.gr/main/el/node/29. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα 1. Κακανά, Δ.Μ. (2012, Οκτώβριος). Αμειβόμενη Πρακτική Άσκηση στα Παιδαγωγικά Τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: Εμπειρίες και Απολογισμός 3 ετών. Διεθνή Διημερίδα με θέμα: Η Αμειβόμενη Πρακτική Άσκηση στα Παιδαγωγικά Τμήματα. Αναπτύσσοντας συνεργασίες μεταξύ Πανεπιστημίου & Κοινότητας (Paid Practical Training in Departments of Education. Developing partnerships between University and Community). Πανεπιστήμιο Κρήτης, Σχολή Επιστημών της Αγωγής. 2. Κακανά, Δ.Μ. (2012, Απρίλιος). Η Πρακτική Άσκηση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο πλαίσιο του ΕΠΕΔΒΜ (ΕΣΠΑ 2007-2013): Η περίπτωση των Παιδαγωγικών Τμημάτων. Επιστημονική Διημερίδα του Δικτύου για την Πρακτική Άσκηση των Παιδαγωγικών Τμημάτων Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, ΤΕΕΑΠΗ- Πανεπιστήμιο Πατρών. 6. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: «Στάθμιση της Ελληνικής μετάφρασης της Κλίμακας Αξιολόγησης για την Προσχολική Εκπαίδευση (ECERS-R)». (Early Childhood Environment Rating Scale-Revised, 1998, των Harms, T., Clifford, R. M., & Cryer, D.) Χρονική διάρκεια: 20-11-2012 έως 31-8-2013 Συνεργάτες: Δημήτρης Γερμανός (Καθ. ΤΕΠΑΕ, Α.Π.Θ), Μαρία Βλάχου (Διδάκτωρ, εκπαιδευτικός), Παναγιώτα Σιμούλη ((Μεταπτυχιακή φοιτήτρια) Παρασκευή Καβαλάρη (υποψήφια διδακτ.). Επιστημονικός Υπεύθυνος: αναπληρ. καθηγήτρια Καφένια Μπότσογλου του Π.Τ.Ε.Α. του Π.Θ. Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Βασική Ομάδα Έργου καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Φορέας Χρηματοδότησης: : Επιτροπή Ερευνών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. 7
Σύντομη περιγραφή: Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα αποσκοπούσε στη μετάφραση, προσαρμογή και στάθμιση της Κλίμακας Αξιολόγησης για την Προσχολική Εκπαίδευση (ECERS-R). Η Κλίμακα Αξιολόγησης Περιβαλλόντων Προσχολικής Εκπαίδευσης (ECERS-R) δημιουργήθηκε από τους Harms, Clifford, & Cryer, (1998) και είναι ίσως η κλίμακα που χρησιμοποιείται ευρύτερα παγκοσμίως τόσο από εκπαιδευτικούς όσο και ερευνητές. Πρόκειται για ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο τόσο για τον ερευνητή, όσο και τον ίδιο τον εκπαιδευτικό. Από την πλευρά του ερευνητή, του παρέχει ένα αξιόπιστο εργαλείο που του επιτρέπει να «μετράει» την ποιότητα και την μεταβολή της όταν γίνονται αλλαγές σε παράγοντες της παιδαγωγικής διαδικασίας (χώρος, πρόγραμμα, μεθοδολογία, κτλ), και από την πλευρά του εκπαιδευτικού του επιτρέπει να λαμβάνει ανατροφοδότηση για την τάξη του, να εντοπίζει τις αδυναμίες και να προχωρεί σε αλλαγές που θα του εξασφαλίσουν μεγαλύτερη ποιότητα. Η προσαρμογή, στάθμιση και τελική μετάφραση του συγκεκριμένου εργαλείου ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό στον τομέα της αξιολόγησης σχολικών περιβαλλόντων στη χώρα. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα 1. Harms T., Clifford M.R., Cryer D. (μτφ-επιμ. Κ.Μπότσογλου & Δ.Μ. Κακανά) (2013) Κλίμακα αξιολόγησης περιβάλλοντος για την προσχολική εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Αφων Κυριακιδη ΑΕ 2. Botsoglou, K. & Kakana, DΜ. (2013, October). Transforming daily life in kindergarten through ECERS-R: A case study. International Early Childhood Environment Rating Scale Annual Meeting, Porto 3. Botsoglou, Κ., Kakana, D.M. (2012, Mai). Evaluation of quality of early childhood learning environments in Greece, through ECERS-R. Paper presented in 15 th Annual ECERS International Workshop. Berlin German 7. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: «Σχεδιασμός, ανάπτυξη και αξιολόγηση ψηφιακής πλατφόρμας για την επιμόρφωση νηπιαγωγών στο γραμματισμό (www.literacy.gr)». Χρονική διάρκεια: : 1-12-2010 έως 31-8-2012 8
Συνεργάτες: Γιώργος Ανδρουλάκης (αναπλ. Καθηγ. ΠΤΔΕ-ΠΘ), Ελένη Γκανά, (λέκτορας ΠΤΕΑ-ΠΘ), Σοφία Γκόρια (εκπαιδευτικός, Υποψ. διδάκτωρ) Σεβαστή Θεοδοσίου, MSc πληροφορικός), Μαρία Θεοδωρακάκου (εκπαιδευτικός, MSc), Ηλίας Καρασαββίδης (επίκουρος καθ. ΠΤΠΕ-ΠΘ), Ελένη Ντούρα (εκπαιδευτικός, MSc), Αφροδίτη Οικονόμου (εκπαιδευτικός),, Ευγενία Παγκουρέλια (εκπαιδευτικός, MSc, Διδάκτωρ), Αργυρώ Παρασκευά (εκπαιδευτικός, MSc, Διδάκτωρ), Μαρία Ποιμενίδου (λέκτωρας υπό διορισμό ΠΤΠΕ-ΠΘ), Ευθυμία-Μίτση Χατζηγεωργίου (εκπαιδευτικός, MSc), Μαρία Χατζηνικολάου (εκπαιδευτικός, MSc, Διδάκτωρ), Επιστημονικός Υπεύθυνος: Αναπληρ. Καθηγήτρια Μαρία Παπαδοπούλου, του Π.Τ.Π.Ε. του Π.Θ. Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Βασική ομάδα έργου Φορέας Χρηματοδότησης: : Επιτροπή Ερευνών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Σύντομη περιγραφή: Το έργο αποσκοπούσε στην ανάπτυξη της ψηφιακής πλατφόρμας «Το Ταξίδι στο γραμματισμό» που δημιουργήθηκε με την προοπτική να λειτουργήσει ως χώρος ενημέρωσης, συζητήσεων και προβληματισμού γύρω από ποικίλες όψεις της εισαγωγής των παιδιών στο γραμματισμό. Η επιλογή των θεμάτων καθορίστηκε βάσει έρευνας με συμμετοχή εκπαιδευτικών του Νομού Μαγνησίας, βάσει προηγούμενων επιμορφωτικών εμπειριών των συνεργατών και συνεργατριών της πλατφόρμας, καθώς και σύμφωνα με τις ανάγκες των φοιτητριών και φοιτητών των Τμημάτων μας. Στην πλατφόρμα προβάλλονται παρουσιάσεις για θεωρητικά ζητήματα, διδακτικές προτάσεις, βιβλιογραφία, χρήσιμες ιστοσελίδες και απαντήσεις σε συχνά ερωτήματα σε σχέση με την εισαγωγή των παιδιών στο γραμματισμό. Η επιστημονική ομάδα ευελπιστεί η πλατφόρμα να αποτελέσει ένα δυναμικό χώρο αλληλεπίδρασης με τους ψηφιακούς αναγνώστες και αναγνώστριες με ενεργό συμμετοχή στο φόρουμ, απαντήσεις σε ερωτήματα, αναρτήσεις εκπαιδευτικού υλικού και ψηφιακές συζητήσεις. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα: 1. Χατζηγεωργίου, Ε., Παπαδοπούλου, Μ. & Κακανά, Δ.Μ. (υπό έκδοση) Η αξιολόγηση μιας ψηφιακής πλατφόρμας για τον γραμματισμό: οι απόψεις των εκπαιδευτικών. Πρακτικά του 8 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με Διεθνή συμμετοχή «Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση» της ΕΤΠΕ 9
2. Χατζηγεωργίου, Ε., Παπαδοπούλου, Μ. & Κακανά, Δ.Μ. (2012, Σεπτέμβριος). Η αξιολόγηση μιας ψηφιακής πλατφόρμας για τον γραμματισμό: οι απόψεις των εκπαιδευτικών. Προφορική Ανακοίνωση στο 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή συμμετοχή «Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση» της ΕΤΠΕ, Βόλος. 10
Μη χρηματοδοτούμενα Ερευνητικά Προγράμματα 2009-12 1. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: Η Πρακτική Άσκηση ως μαθησιακή διαδικασία στην αρχική Εκπαίδευση των Εκπαιδευτικών για τη βελτιστοποίησή της Χρονική διάρκεια: 2008- Συνεργάτες: Μαρία Ποιμενίδου, Καφένια Χατζοπούλου, Μαρία Επιτρόπου, Σεβαστή Θεοδοσίου Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Υπεύθυνη της ΠΑ του ΠΤΠΕ, μέλος του Δικτύου ΠΑ της χώρας, επιστημονική υπεύθυνη της χρηματοδοτούμενης πρακτικής άσκησης του τμήματος αλλά και του ΠΘ Σύντομη περιγραφή: Είναι γνωστό ότι η εκπαίδευση εκπαιδευτικών περιλαμβάνει τη ψυχοπαιδαγωγική και επιστημονική κατάρτιση και την πρακτική άσκηση. Η επαρκής εκπαίδευση των υποψήφιων εκπαιδευτικών σε θέματα διδακτικής μέσω της πρακτικής άσκησης φαίνεται να συναντάει σημαντικές δυσκολίες, αναφέροντας ως πιο σημαντικές τη δυσκολία του συνδυασμού της θεωρίας με την πράξη, τη δυσκολία στη συστηματική και ουσιαστική εποπτεία, την αδυναμία των υποψήφιων εκπαιδευτικών να μετασχηματίσουν την επιστημονική γνώση σε διδακτική, κλπ. Θεωρητικά οι εργασίες αυτές τάσσονται στην ανάπτυξη του μοντέλου του στοχαζόμενου επαγγελματία εκπαιδευτικού, σύμφωνα με το οποίο επαναπροσδιορίζεται τουλάχιστον το πρακτικό μέρος της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και καλλιεργείται τόσο μέσω της πρακτικής άσκησης όσο και μέσω της έρευνας ο κριτικός στοχασμός, η διερευνητική συνεργατική μάθηση, καθώς και η ανάγκη ύπαρξης προσωπικής εκπαιδευτικής θεωρίας Κατάλογος Δημοσιεύσεων που έχουν προκύψει από το πρόγραμμα: 1. Ποιμενίδου, Μαρία & Κακανά, Δ.Μ. (2013) «Πρακτική Άσκηση και εξέλιξη της επαγγελματικής κοινότητας. Απόψεις εκπαιδευτικών στα νηπιαγωγεία Πρακτικής Άσκησης για τη συνεργασία με το πανεπιστήμιο». Στο Αλ. Ανδρούσου & Σ. Αυγητίδου (επιμ.) Η πρακτική άσκηση στην αρχική εκπαίδευση των 11
εκπαιδευτικών: Ερευνητικές προσεγγίσεις. Δίκτυο Πρακτικών Ασκήσεων, Αθήνα: ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ, (σς.397-424). 2. Χατζοπούλου, Κ. & Κακανά, Δ.Μ. (2013) «Υποστηρίζοντας το στοχασμό των υποψήφιων εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης. Συγκριτικά αποτελέσματα μέσω πειραματικής έρευνας». Στο Αλ. Ανδρούσου & Σ. Αυγητίδου (επιμ.) Η πρακτική άσκηση στην αρχική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: Ερευνητικές προσεγγίσεις. Δίκτυο Πρακτικών Ασκήσεων, Αθήνα: ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ, (σς.125-156) 3. Επιτρόπου, Μ., Θεοδοσίου, Σ., Χατζοπούλου, Κ., Κακανά, Δ.M, Βασιλειάδης, Α. (2010). «Εικονικές τάξεις: Μια πρόταση Πρακτικής Άσκησης στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικών». Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου με θέμα: Ψηφιακές και διαδικτυακές Εφαρμογές στην Εκπαίδευση (σς.1731-1743) Ανακτήθηκε από http://www.ekped.gr/praktika10/web/155.pdf 4. Χατζοπούλου, Κ., Κακανά, Δ-Μ, (2008). Από τον παραδοσιακό εκπαιδευτικό στον εκπαιδευτικό ερευνητή, στο Δ.Μ. Κακανά, Γ. Σιμούλη (επιμ.). Η προσχολική εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Διδακτικές Πρακτικές. (σσ.88-94). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο 5. Ποιμενίδου, Μ. & Κακανά, Δ.Μ. (2013, Σεπτέμβριος). Η Συνεργασία φοιτητριών/ών με τις Νηπιαγωγούς των συνεργαζόμενων σχολείων στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης. Συνέδριο Δικτύου Πρακτικών Ασκήσεων Τμημάτων «Βελτιώνοντας την εκπαίδευση των μελλοντικών εκπαιδευτικών σε περίοδο κρίσης των θεσμών: προτάσεις, εφαρμογές». Τ.Ε.Ε.Π.Η.-Δ.Π.Θ. 6. Χατζοπούλου Φ., Κακανά, Δ.Μ. & Ποιμενίδου, Μ., (2009, Νοέμβριος). Από το ΔΕΠΠΣ στο Εφαρμοσμένο Αναλυτικό Πρόγραμμα και στην Αρχική Εκπαίδευση των Εκπαιδευτικών. Προφορική ανακοίνωση στο ΙΓ Συνέδριο της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος με θέμα «Αναλυτικά Προγράμματα και Σχολικά Εγχειρίδια. Ελληνική Πραγματικότητα και διεθνής εμπειρία», Ιωάννινα. 2. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: Βελτιώνοντας την εκπαιδευτική και διδακτική διαδικασία με το σχεδιασμό, ανάπτυξη και αξιολόγηση ομαδοσυνεργατικών περιβαλλόντων μάθησης Χρονική διάρκεια: 2008-12
Συνεργάτες: Παρασκευή Καβαλάρη, Κατερίνα Καζέλα, Βενετία Καπαχτσή, Καφένια Μπότσογλου, Μαρία Ποιμενίδου, Κατιφένια Χατζοπούλου Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Συμβολή στο θεωρητικό πλαίσιο του προγράμματος, στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και την ερευνητική αξιολόγηση των ομαδοσυνεργατικών περιβαλλόντων Σύντομη περιγραφή: Το ερευνητικό αυτό project αφορά στη βελτίωση των διαδικασιών μάθησης με τη δημιουργία αναπτυξιακών περιβαλλόντων μάθησης, όπου κυριαρχεί μια σύγχρονη ψυχοπαιδαγωγική θέση με βάση την οποία η γνώση δεν μεταφέρεται αλλά οικοδομείται τόσο στο πλαίσιο της κοινωνικής και διδακτικής αλληλεπίδρασης όσο και σε αυτό της οργανωμένης αλληλεπίδρασης χώρου και παιδιού. Το θεωρητικό πλαίσιο του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού αποτελεί πεδίο επεξεργασίας στις περισσότερες μελέτες, αλλά και εργαλείο για την προσέγγιση του φαινόμενου της μάθησης σε διάφορες γνωστικές περιοχές που συναντούμε στο χώρο της εκπαίδευσης. Μέσα από αυτό το πλαίσιο δίνεται έμφαση στην έρευνα για την κατανόηση και την ανάπτυξη ενός συνεργατικού σε όλα τα επίπεδα, σχολικού περιβάλλοντος. Το σύνολο των έως τώρα ερευνητικών παρεμβάσεων, επικεντρώνονται στη διερεύνηση της επίδρασης της συλλογικότητας και της συνεργασίας, στη μάθηση όχι σε εργαστηριακές συνθήκες, αλλά σε περιβάλλον πραγματικής σχολικής τάξης με την ανάπτυξη ομαδοσυνεργατικών συνθηκών. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα 1. Κακανά, Δ.Μ. & Καπαχτσή, Β. (2012). Η Ομαδοσυνεργατική Προσέγγιση της Μάθησης και Διδασκαλίας. Θεωρητική επινόηση ή εκπαιδευτική πρακτική; Βιώματα εκπαιδευτικών. Πρακτικά του 7 ου Πανελλήνιου Συνέδριου «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα» της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος (επιμ. Κ.Δ.Μαλαφάντης, Ν.Ανδρεαδάκης, Δ.Καραγιώργος, Γ.Μανωλίτσης & Β.Οικονομίδης) (σσ.1261-1271). Αθήνα: Διάδραση 2. Κακανά, Δ.-Μ., Καβαλάρη, Π., Καζέλα, Κ. & Θάνου, Αγ. (2011). Διερευνώντας τις αντιλήψεις Ελληνίδων νηπιαγωγών για τη συν-εργασία με συναδέλφους. Στο Β. Οικονομίδης (Επιμ.), Εκπαίδευση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών. Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις (σσ. 231-243). Αθήνα: Πεδίο 3. Κακανά, Δ.Μ. & Μπότσογλου, Κ. (2010) Η μετάβαση του εκπαιδευτικού από το παραδοσιακό στο ομαδοσυνεργατικό μοντέλο διδασκαλίας και μάθησης μέσα από 13
διαδικασίες έρευνας δράσης, στο Δ. Γερμανός & Μ. Κανατσούλη (επιμ.) ΤΕΠΑΕ 09 Σύγχρονες Παιδαγωγικές Προσεγγίσεις στην προσχολική και πρώτη σχολική εκπαίδευση (σσ. 77-100).. Θεσσαλονίκη: University Studio Press 4. Kakana, D.M. & Kavalari, E. (2009) Exploring Greek Kindergarten teachers perceptions of colleague collaboration. In Proceedings of Current Issues in Preschool Education in Europe: Shaping the future», που διοργανώθηκε από OMEP European Regional Meeting & Conference, (Ηλεκτρονική έκδοση σε CD). 5. Κακανά, Δ.Μ. (2008). Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση. Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Εκπαιδευτικές Προοπτικές. Θεσσαλονίκη: Αφών Κυριακίδη ΑΕ. Σειρά: Παιδαγωγική και Εκπαίδευση /56 (Διευθ.: Π.Δ. Ξωχέλλης-Ν. Τερζής- Α.Γ. Καψάλης) 6. Κακανά, Δ.Μ. (2009, Μάιος). Η Συν-Εργασία των εκπαιδευτικών στο σύγχρονο ελληνικό νηπιαγωγείο, στο Επιστημονικό Συνέδριο του Παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης, του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών, του Διδασκαλείου Νηπιαγωγών & της Παιδαγωγικής Εταιρίας Ελλάδος (παράρτημα Κρήτης), με θέμα: «Εκπαίδευση και Επιμόρφωση του Εκπαιδευτικού», Κρήτη. 7. Kakana, D.M., Kapachtsi, V., Garagouni-Areou, F. (2013, May). The Training of Teachers in a School Unit. Προφορική Ανακοίνωση in International Symposium, New Issues on Teacher Education, ISNITE 2013, Ankara, Turkey. 8. Κακανά Δ.Μ. & Καπαχτσή, Β. (2010, Νοέμβριος). Η Ομαδοσυνεργατική προσέγγιση της μάθησης και διδασκαλίας. Θεωρητική επινόηση ή εκπαιδευτική πρακτική; Βιώματα εκπαιδευτικών. Ανακοίνωση στο 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα» της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος & της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ρέθυμνο. 3. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: Η συνεργατική έρευνα δράσης μέσω διαδικασιών αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης ως μοντέλο για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Χρονική διάρκεια: 2009-2011 Συνεργάτες: Φωτεινή Γκαραγκούνη-Αραίου, Βενετία Καπαχτσή, Κατερίνα Καζέλα, Καφένια Μπότσογλου, Ιωάννα Ευαγγέλου, Τρισεύγενη Σαϊπά, Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά 14
Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Συμβολή στο θεωρητικό πλαίσιο του προγράμματος, στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και την ερευνητική αξιολόγηση οργανωμένων παιδαγωγικών παρεμβάσεων με στόχο την επαγγελματική ανάπτυξη των εν ενεργεία εκπαιδευτικών. Φορέας Χρηματοδότησης:- Σύντομη περιγραφή: Στο συγκεκριμένο project εφαρμόστηκαν ερευνητικές παρεμβάσεις, που περιελάμβαναν συνεργατικές έρευνες δράσης μεταξύ ομάδων εκπαιδευτικών και της ακαδημαϊκής κοινότητας με τη δημιουργία δικτύου επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, ανάπτυξης (ανα)στοχασμού και συνεργατικότητας, αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης με σκοπό την επαγγελματική ανάπτυξη των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών. Έτσι δημιουργήθηκε ένα μοντέλο που συνέδεσε την (αυτό)αξιολόγηση με τη βελτίωση και την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προκύπτουν από το πρόγραμμα: 1. Kapaxchi, B. & Kakana, D.M. (2012) Initiating a collaborative model of Action Research after the result of school self-evaluation. CCEAM- International Studies in Educational Administration, vol 40 (1) 35-46. 2. Καπαχτσή, Β. & Κακανά, Δ.Μ. (2011) Αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας: Μια μελέτη περίπτωσης. Περιοδικό Επιστήμες της Αγωγής, 2, 161-174 3. Κακανά, Δ.Μ. & Καπαχτσή, Β. (2011) Ανάπτυξη του αναστοχασμού και της συνεργατικότητας μέσω της συνεργατικής έρευνας δράσης. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 52, 68-82 4. Καπαχτσή, Β. & Κακανά, Δ.Μ. (2010) Η συνεργατική έρευνα δράσης ως μοντέλο επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών. Action Researcher in Education, τ.1. 40-52. Ανακτήθηκε από: http://www.actionresearch.gr/el 5. Botsoglou, K. & Kakana, DΜ. (2013, October). Transforming daily life in kindergarten through ECERS-R: A case study. International Early Childhood Environment Rating Scale Annual Meeting, Porto 6. Σαϊπά, Τ., Κακανά, Δ.Μ., & Μπονώτη, Φ. (2013, Οκτώβριος). Το portfolio ως μέσο αξιολόγησης της σχεδιαστικής ικανότητας παιδιών προσχολικής ηλικίας. Ανακοίνωση στο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο της OMEP. Ιωάννινα. 7. Ευαγγέλου, Ι., & Κακανά, Δ.Μ. (2013, Οκτώβριος). Βελτιώνοντας το κλίμα της τάξης: Μία έρευνα δράσης όπου αναδεικνύονται σύγχρονες εκπαιδευτικές στρατηγικές. Ανακοίνωση στο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο της OMEP, Ιωάννινα. 15
8. Καπαχτσή, Β. & Κακανά, Δ.Μ. (2011, Δεκέμβριος). Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας από τη μεριά των μαθητών. Προφορική Ανακοίνωση στο 4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα: Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης, της Εταιρείας Επιστημών Αγωγής Δράμας (ΕΤ.Ε.Α.Δ.). 9. Kapahtsi, V, & Kakana, D.M. (2009, November). The Collaborative action research as the means of teachers professional development. Προφορική ανακοίνωση στο 33rd Collaborative Action Research Network (CARN) International Conference, με θέμα: «Action Research for Improvement in Schools, Communities and Organizational Spaces. What is to be done?». Athens. 4. Τίτλος Ερευνητικού Προγράμματος: Σχεδιασμός, ανάπτυξη, υλοποίηση και αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού, εκπαιδευτικών δράσεων και προγραμμάτων για μαθησιακές περιοχές της Προσχολικής Εκπαίδευσης Χρονική διάρκεια: 2008- Συνεργάτες: Μαρία Βαλακώστα, Γεωργία Ανδριοπούλου, Χρήστος, Ιωαννίδης, Παρασκευή Καβαλάρη, Κατερίνα Καζέλα, Βασιαλική Μητσιούλη, Μαρία Μπακαρού, Ελένη Ξηραδάκη, Μαρία Ποιμενίδου, Μαρία Παπαδοπούλου, Αγγελική Τζιακάρα, Ευθυμία Χατζηγεωργίου, Βασιλεία Χρηστίδου Επιστημονικός Υπεύθυνος: καθηγήτρια Δόμνα Κακανά Ρόλος Μέλους ΠΤΠΕ: Συμβολή στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και την ερευνητική αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού και εκπαιδευτικών προγραμμάτων αναφορικά με θέματα φυσικών επιστημών και περιβάλλοντος. Σύντομη περιγραφή: Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου project αναπτύσσεται εκπαιδευτικό υλικό λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις και στάσεις των εκπαιδευτικών, και διδακτικές παρεμβάσεις για διαφορετικές μαθησιακές περιοχές του Αναλυτικού Προγράμματος της Προσχολικής Εκπαίδευσης, όπως: φυσικές επιστήμες, προφορικός και γραπτός λόγος, περιβαλλοντική εκπαίδευσης, κλπ., καθώς και αξιοποίηση του παιχνιδιού στην ανάπτυξη αυτών των προγραμμάτων. Το υλικό και οι παρεμβάσεις εφαρμόζονται ερευνητικά σε τάξεις παιδιών και αξιολογούνται με βάση τα μαθησιακά τους αποτελέσματα. Κατάλογος Δημοσιεύσεων που προέκυψαν από το πρόγραμμα 1. Ξηραδάκη, Ε., Κακανά, Δ.Μ., & Χρηστίδου, Β. (2013). «Από το σπίτι μας, τη γη, στη γειτονιά του ήλιου»: Ένα διαθεματικό πρόγραμμα αστρονομίας με πλήρη ένταξη των 16
Νέων Τεχνολογιών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Στο Α. Δημητρίου (Επιμ.), Έννοιες για τη φύση και το περιβάλλον στην προσχολική ηλικία: Ερευνητικά δεδομένα, μεθοδολογικές προσεγγίσεις και εκπαιδευτικές εφαρμογές (σσ. 293-299). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο 2. Χατζηγεωργίου, Ε., Παπαδοπούλου, Μ. & Κακανά, Δ.Μ. (υπό έκδοση) Η αξιολόγηση μιας ψηφιακής πλατφόρμας για τον γραμματισμό: οι απόψεις των εκπαιδευτικών. Πρακτικά του 8 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με Διεθνή συμμετοχή «Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση» της ΕΤΠΕ 3. Kavalari, P., Kakana, D.M. & Christidou, V. (2012). Contemporary teaching methods and science content knowledge in preschool education: searching for connections». Procedia-Social and Behavioral Sciences. Vol.46, 3649-3654 4. Καζέλα, K. & Κακανά Δ.Μ. (2011) Εξαέρωση στο νηπιαγωγείο; μια διδακτική παρέμβαση με διαθεματικές επεκτάσεις. Στο K. Plakitsi (Ed.), Κοινωνιογνωστικές και κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις στη διδακτική των φυσικών επιστημών στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία. (Sociocognitive and sociocultural approaches to science in early childhood) (σσ 345-361). Αθήνα: Πατάκης 5. Κακανά, Δ.Μ. (2011) Θεματικές Προσεγγίσεις στην Προσχολική Εκπαίδευση. Δημιουργικές δράσεις ή στερεότυπες επιλογές;» Πρακτικά του Ευρωπαϊκού Συνέδριου της ΟΜΕΡ 2011 «Δημιουργικότητα και μάθηση στην πρωτοσχολική ηλικία» (επιμ. N. Stellakis & M. Efstathiadou) Type: CD-ROM ISBN: 978-9963-7377-0-3 (σ. 27-37) ανακτήθηκε από http://www.omep.com.cy/ 6. Μπακαρού Μ. & Κακανά Δ.Μ. (2011) «Διερεύνηση της Χωρικής Αντίληψης Παιδιών Προσχολικής Ηλικίας μέσα από το Παιχνίδι με Blocks». Πρακτικά του Ευρωπαϊκού Συνέδριου της ΟΜΕΡ 2011 «Δημιουργικότητα και μάθηση στην πρωτοσχολική ηλικία» (επιμ. N. Stellakis & M. Efstathiadou) Type: CD-ROM ISBN: 978-9963-7377-0-3 (519-533) ανακτήθηκε από http://www.omep.com.cy/ 7. Tsiakara, A. & Kakana, D.M. (2010) English and Greek Preschool Education curricula: A comparative study, in L. Gómez Chova, D. Martí Belenguer, I. Candel Torres (Ed) Proceedings of the International Conference of Education, Research and Innovation- ICERI2010 Proceedings, 3418-3421, http://library.iated.org/view/tsiakara2010eng 8. Ποιμενίδου, Μ. & Κακανά, Δ.Μ. (2011). Οι εθνικές γιορτές στο νηπιαγωγείο. Το ιστορικό παρελθόν και ο αυτοσχεδιασμός στη διδακτική του προσέγγιση. Στο Β. 17
Οικονομίδης (Επιμ.), Εκπαίδευση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών. Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις (σσ. 244-254). Αθήνα: Πεδίο. 9. Christidou, V., Kazela, K., Kakana, D.M., Valakosta, M. (2009). Teaching Magnetic Attraction to Preschool Children. The International Journal of learning, 16(2), 116-127. 10. Καβαλάρη, Π., Κακανά, Δ.Μ. & Καζέλα, Κ. (2008). Διδακτικές επιλογές των νηπιαγωγών για την προσέγγιση εννοιών από τον κόσμο των Φυσικών Επιστημών. Διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Έρευνα και Πράξη, 24, 20-27 11. Κακανά, Δ.-Μ., Μητσιούλη, Β. (2008). Η θεωρία του Gardner στο νηπιαγωγείο. Μια πειραματική εφαρμογή, στο Δ.Μ. Κακανά, Γ. Σιμούλη (επιμ.). Η προσχολική εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Διδακτικές Πρακτικές. (σσ.199-208). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο 12. Καζέλα Κ., Ανδριοπούλου Γ., Κακανά Δ.Μ. (2008) Ανάπτυξη ενός project με θέμα «Πειρατές» με την ομαδοσυνεργατική προσέγγιση, στο Δ.Μ. Κακανά, Γ. Σιμούλη (επιμ.). Η προσχολική εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Διδακτικές Πρακτικές (σσ.512-522). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. 13. Ιωαννίδης, Χ., Κακανά, Δ-Μ., Καζέλα, Κ. (2008). «Τα βαριά αντικείμενα βυθίζονται και τα ελαφριά επιπλέουν»: Όταν οι διδακτικές παρεμβάσεις ενισχύουν τις διαισθητικές αντιλήψεις των παιδιών. Στο Β. Χρηστίδου (επιμ). Εκπαιδεύοντας τα μικρά παιδιά στις Φυσικές Επιστήμες: Ερευνητικοί Προσανατολισμοί και Παιδαγωγικές Πρακτικές. Θεσσαλονίκη: Αφών Κυριακίδη Α.Ε. 14. Kavalari, P., Kakana, D.M., & Christidou, V. (2013, July). Consistency between teaching practice and curriculum guidelines during the approach of Sinking/Floating in a preschool classroom; a case study. 20 th International Conference on Learning, University of the Aegean, Rhodes, Greece. 15. Καβαλάρη, Π., Κακανά, Δ.Μ., Χρηστίδου, Β. & Καζέλα, Κ. (2012, Οκτώβριος). Προσεγγίζοντας την «Εξαέρωση»: Διδακτικές επιλογές των νηπιαγωγών και Αναλυτικό Πρόγραμμα. Προφορική Ανακοίνωση στο 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Οι Φυσικές Επιστήμες στο Νηπιαγωγείο. Υπερβαίνοντας τα όρια τυπικής και μη εκπαίδευσης μικρών παιδιών στις Φυσικές Επιστήμες και το Περιβάλλον» Φλώρινα. 18
16. Καζέλα, Κ., & Κακανά, Δ.Μ. (2012, Οκτώβριος). Η Σύμπραξη των Φυσικών Επιστημών και των Τεχνών: Μια διδακτική πρακτική για τη μύηση παιδιών προσχολικής ηλικίας στο φαινόμενο της διαλυτότητας Προφορική Ανακοίνωση στο 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Οι Φυσικές Επιστήμες στο Νηπιαγωγείο. Υπερβαίνοντας τα όρια τυπικής και μη εκπαίδευσης μικρών παιδιών στις Φυσικές Επιστήμες και το Περιβάλλον», Φλώρινα. 17. Καβαλάρη, Π. & Κακανά Δ.Μ. (2012, Μάιος). Βύθιση/Πλεύση: Διδακτικές πρακτικές των νηπιαγωγών και Αναλυτικό Πρόγραμμα. Προφορική Ανακοίνωση στο 3 ο Διεθνές Συνέδριο Προσχολικής Αγωγής, με θέμα: «Η έρευνα στην παιδική ηλικία. Προσδιορίζοντας ένα νέο ερευνητικό τοπίο» Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. 19