ιαχείριση των Υδάτινων Πόρων στην Ελλάδα ΗλίαςΜ. Ντεµιάν Svetoslav Danchev Αθήνα, Iούνιος 2010
Ατζέντα Παρουσίασης Σκοπός της Μελέτης Παγκόσµια Κρίση του Νερού Προσφορά Υδάτινων Πόρων στην Ελλάδα Η Ζήτηση των Υδάτινων Πόρων ιαπιστώσεις Προτάσεις Πολιτικής 2
Σκοπός της µελέτης Εξέταση υφιστάµενης κατάστασης στην Ελλάδα επάρκεια υδάτινων πόρων χρήσεις συγκρίσεις µε άλλες χώρες. Ανάδειξη των προβληµάτων στην διαχείριση υδάτινων πόρων. Προτάσεις Πολιτικής 3
Παγκόσµια Κρίση του Νερού Αιτίες: Αυξανόµενος πληθυσµός Κλιµατική αλλαγή Οικονοµική ανάπτυξη Υψηλές απώλειες στον Αγροτικό τοµέα: 69% της κατανάλωσης (80% απώλειες) Απουσία ενιαίας πολιτικής ατζέντας σε παγκόσµιο επίπεδο Αποτελέσµατα: Ανεπάρκεια των υδάτινων πόρων. Περιβαλλοντική υποβάθµιση Περιβαλλοντικοί πρόσφυγες ιακρατικές/φυλετικές συγκρούσεις 4
Η κατάσταση στην Ελλάδα: Προσφορά
Παρότι απολαµβάνουµε σχετικά υψηλή κατά κεφαλήν διαθεσιµότητα υδάτινων πόρων Η κατά κεφαλήν διαθεσιµότητα υδάτινων πόρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε γειτονικές χώρες Πηγή: Eurostat 6
αρκετές περιοχές της χώρας αντιµετωπίζουν προβλήµατα διαχείρισης είκτηςξηρασίας UNESCO «Σχεδόν υγρή» Χωρική ανισοκατανοµή: 394mm 1200mm Χρονική κατανοµή εποχικότητα βροχοπτώσεων Κατανοµή ζήτησης και πληθυσµού Τεράστια ακτογραµµή «Σχεδόνξηρή» Πηγή: Μιµίκου (2005) 7
Η προσφορά παρουσιάζει έντονες διακυµάνσεις από έτοςσεέτος Υδατικά αποθέµατα στην Ελλάδα Πηγή: ΕΥ ΑΠ 8
Ενώ οι απώλειες βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα Απώλειες στην µεταφορά ως % της ακαθάριστης άντλησης για 13 χώρες-µέλη της ΕΕ-27 και τη Βοσνία το 2007 Πηγή: Eurostat 9
Η κατάσταση στην Ελλάδα: Ζήτηση
Η Ζήτηση των Υδάτινων Πόρων Κατάκεφαλήνσυνολικήκατανάλωσησε m 3 Πηγή: Eurostat 11
Κατά κεφαλή ετήσια συνολική άντληση ανανεώσιµων υδάτινων πόρων στην ΕΕ-27 και γειτονικές χώρες για το 2007 Πηγή: Eurostat 12
Κατανοµή της ζήτησης υδάτινων πόρων Πηγή: Μιµίκου (2008) 13
Μεγάλος Καταναλωτής: Αγροτικός Τοµέας ΑγροτικήΚατανάλωση (εκατ. m 3 ) Πηγή: Eurostat 86% των πόρων (69% παγκοσµίως) Εγγειοβελτιωτικά έργα: 40% Έργα ιδιωτικής πρωτοβουλίας: 60% Περιοχές µε µεγαλύτερη κατανάλωση: Θεσσαλία, Αν. Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα 14
Μεγάλος Καταναλωτής: Αγροτικός Τοµέας Κατά κεφαλή ετήσια συνολική κατανάλωση ανανεώσιµων υδάτινων πόρων στη γεωργία στην ΕΕ-27 και γειτονικές χώρες για το 2007 Πηγή: Eurostat 15
Μεγάλος Καταναλωτής: Αγροτικός Τοµέας Προστιθέµενη αξία προς κατανάλωση νερού στην γεωργία Πηγή: Eurostat 16
Αγροτικός Τοµέας: Σύγκριση µε την Ευρώπη Προστιθέµενηαξία / κατανάλωσηνερούστηνγεωργίαστιςχώρεςτηςεε-27 το 2007 Πηγή: Eurostat 17
Μεγάλος Καταναλωτής: Αγροτικός Τοµέας - Αιτίες Απώλειες στη µεταφορά (60-70%) Αυλάκια: 36% απωλειών Λανθασµένη επιλογή τρόπου άρδευσης Μείωση αποτελεσµατικότητας λιπασµάτων ρύπανση, ευτροφισµός, υποβάθµιση οικοσυστηµάτων Τιµολογιακή Πολιτική: ωρεάν παροχή σε συλλογικά δίκτυα Τιµολόγηση βάση έκτασης σε µεµονωµένες καλλιέργειες. 18
Αστικός Τοµέας: ιαθέσιµες Ποσότητες Νερό προς αστική χρήση (εκατ. m3) Πηγή: Eurostat 11% διαθέσιµων πόρων (8% σε παγκόσµια κλίµακα) 19
Αστικός Τοµέας: Κατά κεφαλήν κατανάλωση - ΣύγκρισηµεΕ.Ε 27 Κατά κεφαλήν ετήσια κατανάλωση ανανεώσιµων υδάτινων πόρων για ύδρευση στην ΕΕ-27 και γειτονικές χώρες για το 2007 Πηγή: Eurostat 20
ΑστικόςΤοµέας: Στοιχεία 76 m 3 ανά άτοµο (Eurostat, 2007) 29% απώλειες Πεπαλαιωµένο δίκτυο Υπόγεια ύδατα δεν ικανοποιούν τη ζήτηση 110 από 236 υπόγεια συστήµατα απειλούµενα Αστικοποίηση Τουρισµός και εποχικότητα ζήτησης Χρήση πόσιµου νερού για πολλές χρήσεις µε µικρές ποιοτικές απαιτήσεις Πλύσιµο οχηµάτων Άρδευση καλλωπιστικών φυτών Πλύσιµο κοινόχρηστων χώρων 21
Άλλοι Καταναλωτές Ενεργειακή Παραγωγή 1% των διαθέσιµων υδάτων 15 µεγάλοι Η/Υ σταθµοί (2950 MW) Μικροί υποσταθµοί: 180 MW (Σεπτέµβριος 2009) Βιοµηχανία Μικρή έκταση της βιοµηχανίας 1,72% των πόρων (εξόρυξη και ψύξη) 22
Θέσπιση Πολιτικής µέσω Τριών Βηµάτων Υλοποίηση της Οδηγίας 2000/60 ΕΚ Ολοκληρωµένη διαχείριση σε λεκάνη απορροής. Αναγνώριση της Υπάρχουσας κατάστασης: Ποιότητα, ποσότητες, προβλήµατα Θέσπιση Πολιτικής µέσω ενιαίων στρατηγικών Ιεράρχηση λύσεων Τοµεακές ράσεις 23
Προτάσεις στον Αγροτικό Τοµέα (Ι) Τιµολόγηση του νερού µε βάση τον όγκο της κατανάλωσης Καταµέτρηση όλων των χρήσεων, συµπεριλαµβανόµενων και των ιδιωτικώνγεωτρήσεων Έλεγχος της τήρησης των όρων της άδειας χρήσης των γεωτρήσεων ιασύνδεση των αγροτικών επιδοτήσεων µε την εφαρµογή πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον Ενηµέρωση των αγροτών όσον αφορά στη στάγδην άρδευση και στις καλλιέργειες µε ηπιότερη χρήση νερού Απλοποίηση αδειοδότησης δεξαµενών συλλογής όµβριων υδάτων 24
Προτάσεις στους Υπόλοιπους Τοµείς Εξέταση της δυνατότητας εφαρµογής νέων τεχνικών λύσεων στον οικιακό τοµέα: Εξυγχρονισµός δικτύου, άµεση αναγνώριση ζηµιών δικτύου επίσπευση επισκευών, ιαχωρισµός δικτύου πόσιµου νερού και δηµιουργία δικτύου υδάτων δευτερεύουσας χρήσης Συλλογή βρόχινων υδάτων και χρήση τους για άρδευση και άλλες εργασίες Εφαρµογή νέων λύσεων εναλλακτικής διαχείρισης υδατικών πόρων σε τουριστικές περιοχές (αφαλάτωση, ανακύκλωση, συλλογή υδάτων καταιγίδων, κ.λπ.). Αυστηρότερη εφαρµογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» σε βιοµηχανικές και αγροτικές εγκαταστάσεις. Περιβαλλοντική ενηµέρωση Περιβαλλοντική συνείδηση 25
Ευχαριστούµε για την προσοχή σας ΗλίαςΜ. Ντεµιάν demian@iobe.gr 210-9211237 Svetoslav Danchev danchev@iobe.gr 210-9211255
ΠαράρτηµαΑ: Τεχνικές Λύσεις
Επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων υγρών αποβλήτων Ψυτάλλεια: Κάλυψη των ηµερησίων αναγκών Κύπρου x5! Μεγάλο όφελος στον αγροτικό τοµέα Απαιτείται Επαρκής νοµοθεσία Τεχνογνωσία και άριστα µέτρα ασφαλείας Ενηµέρωση χρηστών Συµβαίνει ήδη: ΗΠΑ, Ισραήλ, Ιαπωνία, Αυστραλία 28
Αφαλάτωση Πλεονεκτήµατα Ανεξαρτητοποίηση από ενδοχώρα αειφορία και ανάπτυξη Ανεξάντλητος φυσικός πόρος. Κόστος τεχνολογίας ανάλογο της διάδοσής της. Περιορισµός ρύπων από ακτοπλοϊκή µεταφορά Μειονεκτήµατα Παραγωγή άλµης και διαταραχή οικοσυστήµατος Ενεργειοβόρα διαδικασία Αντίδραση τοπικών κοινωνιών. 29
Αφαλάτωση Κατά κεφαλήν κατανάλωση αφαλατωµένων υδάτων στην Ελλάδα 30
ΠαράρτηµαΒ: Ζητήµατα Τιµολόγησης
Τιµολογιακή Πολιτική (Ι) Η κατανάλωση αφαιρεί από τη διαθεσιµότητα για άλλον χρήστη Οδηγία 2000/60 ΕΚ: Χρηµατοοικονοµικό κόστος Περιβαλλοντικό κόστος Κόστος φυσικών πόρων Αγροτικά Επιδόµατα Ανάκτηση κόστους (µόνο στην Αττική). Ανάκτηση κόστους % 32
Τιµολογιακή Πολιτική (ΙΙ) Τιµές διάθεσης νερού ($/m3) µε βάση τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία για κάθε χώρα Πηγή: OECD, 2009 33
Τιµολογιακή Πολιτική (ΙΙΙ) Μέση χρέωση νερού ανά περιφέρεια ( /m3) Πηγή: Eλαφρός, 2008 34