Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Μάρκετινγκ & Επικοινωνία με Νέες Τεχνολογίες

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Μάρκετινγκ & Επικοινωνία με Νέες Τεχνολογίες Πτυχιακή Εργασία Σχεδιασμός του προγράμματος Μάρκετινγκ για το προϊόν "Φιλέτο ΝΗΡΕΥΣ" του Ομίλου επιχειρήσεων "ΝΗΡΕΥΣ" Λαμπρινούδης Νικόλαος Τάξη 2006-2007 Επιβλέπων Καθηγητής Σταθακόπουλος Βλάσης Διευθύντρια Σπουδών: Καθηγήτρια Μαρία Κωνσταντοπούλου Επιμέλεια Ψηφιακής Έκδοσης Γιώργος Καλλιαμπέτσος Εργαστήριο Πολυμέσων & Επικοινωνίας

ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (περιλαµβάνεται, µαζί µε τα υπόλοιπα στοιχεία που απαιτούνται, στο µπροστινό εξώφυλλο της εργασίας) «ηλώνω υπεύθυνα ότι η συγκεκριµένη πτυχιακή εργασία για τη λήψη του µεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο Μάρκετινγκ και την Επικοινωνία µε Νέες Τεχνολογίες έχει συγγραφεί από εµένα προσωπικά και δεν έχει υποβληθεί ούτε έχει εγκριθεί στο πλαίσιο κάποιου άλλου µεταπτυχιακού ή προπτυχιακού τίτλου σπουδών, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Η εργασία αυτή έχοντας εκπονηθεί από εµένα, αντιπροσωπεύει τις προσωπικές µου απόψεις επί του θέµατος. Οι πηγές στις οποίες ανέτρεξα για την εκπόνηση της συγκεκριµένη διπλωµατικής αναφέρονται στο σύνολο τους, δίνοντας πλήρεις αναφορές στους συγγραφείς, συµπεριλαµβανοµένων και των πηγών που ενδεχοµένως χρησιµοποιήθηκαν από το διαδίκτυο.» 2

Σύνοψη Ο σχεδιασµός του προγράµµατος Μάρκετινγκ ενός νέου προϊόντος αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι της δηµιουργίας ενός νέου προϊόντος, της αποδοχής του από το διοικητικό συµβούλιο και καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχία του προϊόντος στην αγορά. Η παρακάτω διπλωµατική εργασία αποτελεί ένα πρόγραµµα Μάρκετινγκ για το προϊόν Φιλέτο ΝΗΡΕΥΣ του Οµίλου επιχειρήσεων «ΝΗΡΕΥΣ». Η εταιρεία ΝΗΡΕΥΣ αποτελεί τον µεγαλύτερο παραγωγό και εξαγωγέα τσιπούρας και λαβρακίου παγκοσµίως, µε δίκτυο διανοµής σε πάνω από 35 χώρες «πελάτες». Οι πωλήσεις νωπών ψαριών του Οµίλου έχουν κυρίως εξαγωγικό χαρακτήρα, καθόσον το 80% των πωλήσεων του οµίλου εξάγεται. Κατέχει ηγετική θέση στον Ελληνικό Κλάδο Ιχθυοκαλλιεργειών. Είναι πλήρως καθετοποιηµένη µε κύριες δραστηριότητες την παραγωγή γόνου και ιχθύων, καθώς και την εµπορία και διάθεση αυτών στην εσωτερική και διεθνή αγορά, την παραγωγή και εµπορία ιχθυοτροφών και εξοπλισµού για ιχθυοπαραγωγικές µονάδες, και την παραγωγή και εµπορία µεταποιηµένων ιχθύων. Οι εξειδικευµένες λύσεις για κάθε τµήµα της αγοράς, η άριστη σχέση ποιότητας κόστους, η αξιοπιστία προϊόντων και υπηρεσιών, η ποιότητα και εξυπηρέτηση είναι µερικές από τις στρατηγικές παραµέτρους που διαφοροποιούν το Νηρέα σε διεθνές επίπεδο. Η παγκόσµια κατανάλωση ψαριού ιχθυοκαλλιέργειας αυξάνεται συνεχώς εξαιτίας: των νέων αγορών που δηµιουργούνται, των περιορισµών στην ελεύθερη αλιεία, της αύξησης του πληθυσµού παγκοσµίως, της στροφής του ενδιαφέροντος στην υγιεινή διατροφή και της διάθεσης των προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας µέσω των καναλιών λιανικής πώλησης. Η νέα αυτή εποχή στην παγκόσµια βιοµηχανία της ιχθυοκαλλιέργειας έχει ονοµαστεί ως «BLUE REVOLUTION», επειδή η ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόµενη βιοµηχανία στον τοµέα των τροφίµων. 3

Σύµφωνα µε έρευνες, οι καταναλωτές θεωρούν το ψάρι απαραίτητη και θρεπτική τροφή, αλλά επισηµαίνουν ότι είναι µπελάς γιατί χρειάζεται καθάρισµα και αφήνει συγκεκριµένη µυρωδιά. Επίσης, ο σύγχρονος τρόπος ζωής των ανεπτυγµένων χωρών έχει µειώσει τον ελεύθερο χρόνο γενικά, γεγονός που έχει επηρεάσει και το χρόνο προετοιµασίας του φαγητού στο σπίτι. Αυτά τα προβλήµατα µπορούν να ξεπεραστούν στην πράξη µε την αγορά φιλέτου ή καθαρισµένου ψαριού. Ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις και αναγνωρίζοντας τη διαφορετικότητα των πελατών και των αναγκών τους, προτείνουµε την διάθεση στην ευρωπαϊκή αγορά, του επώνυµου προϊόντος φιλέτο τσιπούρα και λαβράκι, τόσο φρέσκο όσο και κατεψυγµένο. Η τάση της αγοράς είναι προς τα φρέσκα προϊόντα, υψηλής προστιθέµενης αξίας, τα οποία να είναι ποιοτικά, υγιεινά, να απαιτούν τον λιγότερο δυνατό χρόνο παρασκευής τους προς κατανάλωση, να είναι διαθέσιµα και σε λογική τιµή πώλησης. Το φιλέτο τσιπούρας και λαβρακίου θα καλύψει την ανάγκη για υγιεινή διατροφή, που εξαιτίας της έλλειψης ελεύθερου χρόνου για µαγείρεµα, έχει τεθεί στο περιθώριο. Πρόκειται για ψάρι «φιλετοποιηµένο», δηλαδή καθαρισµένο, απολεπισµένο και απεντερωµένο, έτοιµο για µαγείρεµα. Στην αγορά δεν υπάρχουν επώνυµα φρέσκα φιλέτα για µικρά ψάρια, παρά µόνο τοπικοί µεταποιητές που καθαρίζουν το ψάρι για την εξυπηρέτηση των πελατών τους. Τα φρέσκα φιλέτα που κυκλοφορούν προέρχονται ως επί το πλείστον από µεγάλα ψάρια. Αντίθετα, υπάρχουν στην αγορά κατεψυγµένα φιλέτα µικρών ψαριών. Με την παραγωγή του φιλέτου ΝΗΡΕΥΣ, η εταιρεία επιθυµεί: α) να εισέλθει αλλά και να αποκτήσει ηγετική θέση στην αγορά του επώνυµου ψαριού, και πιο συγκεκριµένα στην αγορά των επώνυµων µεταποιηµένων ιχθυηρών, β) να χτίσει γνώση για το επώνυµο ψάρι ΝΗΡΕΥΣ και ιδίως για το φιλέτο ΝΗΡΕΥΣ, γ) να επιτύχει το φρέσκο φιλέτο ΝΗΡΕΥΣ πωλήσεις µεγαλύτερες των 200 τόνων ετησίως, και το κατεψυγµένο πωλήσεις µεγαλύτερες των 100 τόνων ετησίως και 4

δ) να αυξήσει το µερίδιο της κατά 10 % στην αγορά των φρέσκων ψαριών (25 % τώρα) και κατά 5 % στην αγορά των κατεψυγµένων ψαριών (1 %). Το τµήµα της αγοράς που θα αποτελέσει τον στόχο της στρατηγικής µάρκετινγκ, είναι κυρίως οι γυναίκες ηλικίας 30 µε 45 χρόνων, µοντέρνες και δυναµικές. Πρόκειται κατά βάση για εργαζόµενες µε έντονο τρόπο ζωής και κοινωνική δραστηριότητα, που αναζητούν προϊόντα ευκολίας, ανήκουν στην µέση και ανώτερη οικονοµική και κοινωνική τάξη, και ζουν στα µεγάλα αστικά κέντρα. Το τµήµα αυτό της αγοράς είναι διατεθειµένο να πληρώσει παραπάνω προκειµένου να αποκτήσει το φιλέτο ψάρι το οποίο δεν χρειάζεται καθάρισµα. Η εικόνα που θέλει να επικοινωνήσει η εταιρεία, είναι ότι το φιλέτο ΝΗΡΕΥΣ αποτελεί ένα καινοτοµικό προϊόν, ευκολίας και υψηλής διατροφικής αξίας, που παράγεται από τον µεγαλύτερο παραγωγό µεσογειακού ψαριού. Η υψηλότερη τιµή του προϊόντος λειτουργεί ως σηµατοδότης της αντίστοιχης υψηλότερης ποιότητας του προϊόντος. Στην Ελλάδα, όπου ο καταναλωτής αγοράζει το ψάρι ολόκληρο και συνηθίζει να το προπαρασκευάζει στο σπίτι του, το προϊόν θα τοποθετηθεί στα καταστήµατα ως premium, δηλαδή υψηλή ποιότητα και υψηλή τιµή. Τα φιλέτα θα κυκλοφορούν σε δύο ποικιλίες. Συγκεκριµένα, θα υπάρχει φιλέτο τσιπούρα και φιλέτο λαβράκι. Κάθε µια από τις δύο αυτές ποικιλίες θα διατίθενται σε δυο ξεχωριστές κατηγορίες κατεψυγµένο και φρέσκο. Αυτές οι τέσσερεις ποικιλίες θα διατίθενται σε δύο διαφορετικά µεγέθη: των 2 τεµαχίων (φιλέτα) και των 4 τεµαχίων (φιλέτα). Το µέγεθος του κάθε φιλέτου κυµαίνεται από 85 120 γραµµάρια. Το φιλέτο ΝΗΡΕΥΣ, θα διατίθεται στην αγορά από όλες τις µεγάλες αλυσίδες super market. Η εταιρεία θα αναλάβει πλήρως τη διανοµή του στα σηµεία πώλησης µε φορτηγά ψυγεία. Για τον πρώτο χρόνο, το προϊόν θα διατίθεται µόνο στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια η διανοµή θα επεκταθεί και στην υπόλοιπη Ελλάδα. 5

Πίνακας Περιεχοµένων Σύνοψη...3 Κεφάλαιο 1: Γενικά για την εταιρεία...8 1. Η Εταιρεία... 8 2. Αντικείµενο ραστηριότητας... 10 3. Όραµα - Αποστολή... 11 4. Σκοπός... 11 5. Στόχοι... 12 Κεφάλαιο 2: Επισκόπηση παρούσας κατάστασης...13 1. Ανάλυση εσωτερικού περιβάλλοντος...13 1.1. Σηµαντικότεροι Τοµείς ραστηριότητας... 13 1.2. Ποιοτικός Έλεγχος... 16 1.3. Αγορές Πελάτες... 18 1.4. Σχέσεις µε stakeholders... 19 2. Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος...22 2.1. Γενικά στοιχεία... 22 2.2. Θέση της εταιρείας στον κλάδο... 22 2.3. SWOT ANALYSIS της εταιρείας ΝΗΡΕΑΣ... 24 2.4. SLEPT ANALYSIS... 27 2.5. Τάσεις και χαρακτηριστικά της αγοράς (σχετικές έρευνες)... 32 2.6. Τάσεις που επικρατούν στην παγκόσµια αγορά ιχθυοκαλλιεργειών... 48 2.7. Έρευνα για τα Χαρακτηριστικά των Πελατών - Καταναλωτών... 50 3. ιαγνωστική Ανάλυση της κατάστασης...54 3.1. Γενικά στοιχεία για το προϊόν... 54 3.2. Περιορισµοί που αφορούν το νέο προϊόν... 55 3.3. SWOT ANALYSIS του προϊόντος Φιλέτο ΝΗΡΕΑΣ... 56 3.4. Ανάλυση ανταγωνιστών και ανταγωνιστικών προϊόντων... 58 Κεφάλαιο 3: Καθορισµός Στόχων και Στρατηγικών Μάρκετινγκ...62 1. Στόχοι Μάρκετινγκ...62 6

2. Στρατηγική Μάρκετινγκ...63 2.1. Αγορές στόχοι... 63 2.2. Πολιτική προϊόντος... 64 2.3. Πολιτική τιµής... 70 2.4. Πολιτική διανοµής... 73 2.5. Πολιτική προώθησης... 75 Κεφάλαιο 4: Προϋπολογισµός...81 1. Αναµενόµενες Πωλήσεις...81 2. Κόστος Παραγωγής...82 3. Προϋπολογισµός Κόστους Παραγωγής...84 4. Συνολικός Προωθητικός Προϋπολογισµός...85 5. Προϋπολογιστική Κατάσταση Αποτελεσµάτων...85 Κεφάλαιο 5: Χρονοδιάγραµµα Ενεργειών...86 Παράρτηµα...89 Βιβλιογραφία...94 7

Κεφάλαιο 1: Γενικά για την εταιρεία 1. Η Εταιρεία Η Εταιρεία ιδρύθηκε το 1988 στη Χίο µε σκοπό τη δηµιουργία µονάδων αναπαραγωγής καλλιέργειας ιχθύων, τη µεταποίηση, την παραγωγή ιχθυοτροφών και εµπορία των προϊόντων αυτών. Πολύ γρήγορα, µέσω επενδύσεων και εξαγορών, εξελίχθηκε σε ένα ισχυρό όµιλο, τον µεγαλύτερο παραγωγό και εξαγωγέα τσιπούρας και λαβρακίου παγκοσµίως, µε δίκτυο διανοµής σε πάνω από 35 χώρες. Από το 1999, επεκτάθηκε και στον κλάδο ζαχαρωδών και ιδιαίτερα στα παραδοσιακά γλυκά κουταλιού µέσω της Σαραντής ΑΕΒΕ, επιχειρηµατική κίνηση που επιβραβεύθηκε το 2003, µε την είσοδο της τελευταίας στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών, η οποία συγχωνεύθηκε εντός του 2004 µε την επίσης θυγατρική εταιρεία ιχθυοτροφών Feedus ΑΕΒΕ. Στις 27/12/2007 η εταιρεία Σαραντής πωλήθηκε στην εταιρεία ΒΑΝΗΣ-ΡΟΡΡΗΣ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ στα πλαίσια της υλοποίησης του επιχειρηµατικού σχεδίου για συγκέντρωση δραστηριοτήτων στον τοµέα της ιχθυοκαλλιέργειας. Στα τέλη του 2004, στα πλαίσια της αναδιάταξης των δραστηριοτήτων του, σηµαντικότατη κίνηση αποτέλεσε η συγχώνευση της ΝΗΡΕΥΣ µε τη Feedus ΑΕΒΕ, µε σκοπό να δηµιουργηθεί ένα επιχειρηµατικό σχήµα µε πλήρως συµπληρωµατικές δραστηριότητες, στο χώρο της ιχθυοκαλλιέργειας. Από το 2006 άρχισε να δραστηριοποιείται και στην Τουρκία µε την εξαγορά της εταιρείας ILKNAK, ενώ από τις αρχές του 2007 και στην Ισπανία όπου εξαγόρασε τη PREDOMAR. Στις 15/01/07 υπεγράφη προσύµφωνο εξαγοράς της KEGO A.E., εταιρείας που εξειδικεύεται στη παραγωγή ιχθυοτροφών. Στις 05/03/07 υπεγράφη η εξαγορά του 51% των µετοχών της KEGO A.E Στις 14/05/07 η ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε. απέκτησε το 33,34% της εισηγµένης Νορβηγικής εταιρείας 8

MARINE FARMS ASA. Η Νορβηγική εταιρεία έχει παραγωγή Μεσογειακών ειδών (Τσιπούρα- Λαβράκι) στην Ισπανία, παραγωγή Σολοµού στη Σκωτία, παραγωγή ψαριού Cobia στη Κεντρική Αµερική και το Βιετνάµ, και παραγωγή γόνου µπακαλιάρου µε ιχθυογεννητικό σταθµό στη Σκωτία. Σήµερα η ΝΗΡΕΥΣ είναι πλήρως καθετοποιηµένη µε µονάδες παραγωγής γόνου, ιχθύων εµπορίας, ιχθυοτροφών, µεταποιηµένων ιχθυηρών και εξοπλισµού ιχθυοκαλλιέργειας διαθέτοντας παραγωγικές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα, την Τουρκία, και την Ισπανία. Συνεχίζει να πρωτοπορεί, επενδύοντας σε νέες αγορές και προϊόντα, διαθέτοντας υγιή χρηµατοοικονοµική και επιχειρησιακή διάρθρωση και εξειδικευµένο στελεχιακό και έµπειρο ανθρώπινο δυναµικό που φθάνει τα 1250 άτοµα. Η Εταιρεία εισηγµένη στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών από το 1995, είναι από το 1998 στην Κύρια Αγορά του Χ.Α.Α. και συµµετέχει στο δείκτη FTSE ASE 80, δυναµικών εταιρειών του Χ.Α. Στον επιχειρηµατικό τοµέα, ο όµιλος ΝΗΡΕΥΣ έχει αποσπάσει αρκετά βραβεία ιεθνών Οργανισµών, σε αναγνώριση της υψηλής ποιότητας των προϊόντων αλλά και του επιτυχηµένου εξαγωγικού δυναµισµού του. Έχει πετύχει µέσο ρυθµό αύξησης πωλήσεων και λειτουργικών κερδών άνω του 19% και άνω του 10% αντίστοιχα από το 1997 έως το 2005. Έτσι σήµερα βρίσκεται στην υψηλότερη θέση του κλάδου εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας τόσο από πλευράς µεγεθών όγκου παραγωγής όσο και πωλήσεων, λειτουργικών αλλά και καθαρών κερδών. Συγκαταλέγεται στις πρώτες είκοσι εταιρείες στην Ελλάδα, καταλαµβάνοντας µια από τις πρώτες θέσεις σε αξία εξαγωγών. Το 2006 ο κύκλος εργασιών άγγιξε τα 162 εκατ. ευρώ και τα κέρδη τα 15 εκατ. ευρώ. Οι κυριότερες δραστηριότητες του οµίλου σήµερα, είναι η παραγωγή γόνου, η παραγωγή ιχθύων καθώς και η εµπορία και διάθεση αυτών στην εσωτερική και διεθνή αγορά, η παραγωγή 9

εξοπλισµού όπως δίκτυα, κλουβιά κ.τ.λ. για ιχθυοπαραγωγικές µονάδες, η παραγωγή και εµπορία ιχθυοτροφών, καθώς και η παραγωγή και εµπορία µεταποιηµένων ιχθύων. 2. Αντικείµενο ραστηριότητας Η ΝΗΡΕΥΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Α.Ε και γενικότερα ο Όµιλος δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό στους παρακάτω τοµείς: Παραγωγή και εµπορία γόνου Παραγωγή και εµπορία νωπών ιχθύων Μεταποίηση και εµπορία αλιευµάτων Παραγωγή και εµπορία ιχθυοτροφών Παραγωγή και εµπορία εξοπλισµού ιχθυοκαλλιέργειας Ο γόνος παράγεται µε τη γονιµοποίηση αυγών που προέρχονται από επιλεγµένους γεννήτορες. Κατά το µεγαλύτερο ποσοστό, αξιοποιείται από την ίδια την Εταιρεία η οποία τροφοδοτεί ιδιόκτητες µονάδες παραγωγής - πάχυνσης ψαριών, ενώ επίσης πωλείται και σε άλλες εταιρείες. Τα νωπά ιχθυηρά που παράγονται, κυρίως τσιπούρα και λαβράκι, διατίθενται κατά το µεγαλύτερο µέρος τους, στην διεθνή αγορά σε διάφορα µεγέθη από 300γρ και άνω. Η µεταποίηση ιχθυηρών είναι µια δραστηριότητα που περιλαµβάνει κυρίως την µεταποίηση φρέσκων και κατεψυγµένων ψαριών σε προϊόντα προστιθέµενης αξίας όπως φιλέτα, απεντερωµένα / καθαρισµένα ψάρια έτοιµα για µαγείρεµα. Η παραγωγή ιχθυοτροφών αποτελεί επίσης µια σηµαντική δραστηριότητα που καλύπτει τις ανάγκες της Εταιρείας ενώ παράλληλα τροφοδοτεί και άλλες εταιρείες του κλάδου. Ο Όµιλος κατασκευάζει µε τη θυγατρική του ΠΡΩΤΕΥΣ Α.Ε., τελευταίας τεχνολογίας ιχθυοκλωβούς και δίχτυα καθώς και λοιπό εξοπλισµό για ιχθυοκαλλιέργεια, που χρησιµοποιούνται από τις εταιρείες του Οµίλου και πωλούνται σε τρίτους. 10

Η Εταιρεία λοιπόν και κατ επέκταση και ο Όµιλος είναι σε πολύ σηµαντικό βαθµό καθετοποιηµένοι έχοντας ένα ευρύ αντικείµενο συναφών ή συµπληρωµατικών µεταξύ τους δραστηριοτήτων. Η παραγωγή και διάθεση διαφόρων ειδών ιχθύων υπήρξε η αρχική και παραµένει η σηµαντικότερη δραστηριότητα της Εταιρείας. Η πάχυνση χρονικά αποτελεί και το µεγαλύτερο διάστηµα που µεσολαβεί από τη δηµιουργία του γόνου µέχρι τη διάθεση του τελικού προϊόντος στην αγορά. Μέσω των τµηµάτων Έρευνας και Ανάπτυξης που διαθέτει, επενδύει σε νέους τοµείς έρευνας, πρωτοπορώντας στην ανάπτυξη νέων ειδών ιχθυηρών, που καταναλώνονται ευρέως στην διεθνή αγορά και εµφανίζουν υψηλή ζήτηση. Στην Εταιρεία έχει απονεµηθεί βραβείο εξαγωγικής δραστηριότητας και συγκαταλέγεται στις πρώτες εταιρείες τροφίµων στην Ελλάδα καταλαµβάνοντας τη πρώτη θέση σε αξία εξαγωγών. 3. Όραµα - Αποστολή Το όραµα της ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε. είναι να διατηρήσει την ηγετική του θέση και να δραστηριοποιείται διεθνώς στους τοµείς ιχθυοκαλλιέργειας, µεταποίησης ιχθυηρών, αλιευµάτων και ιχθυοτροφών, µε στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση και ικανοποίησης τόσο των συνεργατών και πελατών της εταιρείας, όσο και των µετόχων της. Ο Όµιλος έχει αποστολή την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, υγιεινής και ασφάλειας για τον πελάτη καταναλωτή. Το εταιρικό όραµα αποστολή του Νηρέα παρέχει εστίαση, κατεύθυνση, υποκινεί, ενώνει και προκαλεί την επιχείρηση για καλύτερες αποδόσεις. 4. Σκοπός Σκοπός της εταιρείας είναι η δηµιουργία µονάδων αναπαραγωγής καλλιέργειας ιχθύων, η µεταποίηση των προϊόντων, η παρασκευή ιχθυοτροφών και η εµπορία των προϊόντων. 11

5. Στόχοι Για την επίτευξη αυτής της αποστολής και την πραγµατοποίηση του οράµατος του Οµίλου, έχουν τεθεί οι εξής στόχοι από την διοίκηση της εταιρείας: Να παραµένει η εταιρεία, διεθνώς, πρωτοπόρος στον τοµέα ιχθυοκαλλιέργειας και να ενισχύει περαιτέρω την ηγετική της θέση. Να αυξήσει την παραγωγή των προϊόντων και να προωθήσει νέα προϊόντα. Να δώσει έµφαση στην καθετοποίηση της παραγωγής και στην επίτευξη προστιθέµενης αξίας. Να σέβεται το περιβάλλον. Να ενισχύει την παραγωγικότητα αποδοτικότητα, προς όφελος των µετόχων της. Να εγκαθιδρύει µακροπρόθεσµο ορίζοντα στους καταναλωτές, στους µετόχους, και στο ανθρώπινο δυναµικό της, µέσα από τον καθορισµό επιχειρησιακού σχεδίου και µακροπρόθεσµων στόχων. Να αντιµετωπίζει επιτυχώς τις προκλήσεις και απαιτήσεις της εσωτερικής και παγκόσµιας αγοράς. Να επιδιώκει την καθαρότητα στη δοµή, στη λειτουργία και στην παραγωγή της εταιρείας και του οµίλου. 12

Κεφάλαιο 2: Επισκόπηση παρούσας κατάστασης 1. Ανάλυση εσωτερικού περιβάλλοντος 1.1. Σηµαντικότεροι Τοµείς ραστηριότητας Γόνος Ο Όµιλος ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε είναι ο µεγαλύτερος παραγωγός γόνου στα µεσογειακά είδη: Τσιπούρα, Λαβράκι, Μυτάκι, Φαγκρί, Λιθρίνι, κ. α. Επιλέγοντας τους κατάλληλους γεννήτορες, και χρησιµοποιώντας πολύ εξειδικευµένες µεθόδους παρακολούθησης και διατροφικού διαιτολογίου, παράγεται γόνος ο οποίος µόλις ξεπεράσει ένα συγκεκριµένο βάρος (συνήθως 1,5 2,5 gr), οδηγείται στους ιχθυοκλωβούς για πάχυνση. Ο Όµιλος λειτουργεί έξι (6) ιχθυογεννητικούς σταθµούς στην Ελλάδα, έναν στην Τουρκία και έναν στην Ισπανία. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει έντονη εξαγωγική δραστηριότητα κυρίως προς την Τουρκία ενώ το δίκτυο πωλήσεων επεκτείνεται και στην Ιβηρική χερσόνησο. Παράλληλα, στο πλαίσιο της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας του προϊόντος, η Εταιρεία συµµετέχει αλλά και χρηµατοδοτεί από ιδία κεφάλαια, προγράµµατα γενετικής επιλογής µε σκοπό την αύξηση του ρυθµού ανάπτυξης του προϊόντος (γόνος), καθώς επίσης, επενδύει σε χερσαίες µονάδες για την παραγωγή γόνου 10gr. Νωπά Ιχθυηρά Τα νωπά ιχθυηρά, που αποτελούν και την κύρια δραστηριότητα της Εταιρείας, αφορούν κυρίως στην παραγωγή τσιπούρας και λαβρακίου, ενώ υπάρχουν και σε µικρότερο τονάζ, παραγωγές και από άλλα ευρύαλα ιχθυηρά, όπως µυτάκι, φαγκρί κλπ. 13

Οι πωλήσεις νωπών ψαριών του Οµίλου έχουν κυρίως εξαγωγικό χαρακτήρα, καθόσον το 80% των πωλήσεων του Οµίλου εξάγεται (90% στην Ε.Ε. και 10% σε άλλες χώρες όπως Τουρκία, Αµερική, Καναδάς κλπ). Ο Όµιλος διαθέτει σήµερα 61 µονάδες πάχυνσης στις γεωγραφικές περιοχές υτικής, Στερεάς Ελλάδας, Αργολίδας, Εύβοιας, Χίου, καθώς και στην Τουρκία. Η γεωγραφική διασπορά των µονάδων αποτελεί στρατηγική επιλογή του Οµίλου, που διασφαλίζει έτσι την παραγωγή από διάφορους παράγοντες ρίσκου, όπως οι περιβαλλοντικές συνθήκες (κλίµα, ρύπανση, κ.τ.λ.). Οι µονάδες πάχυνσης νωπών ιχθυηρών προωθούν τα προϊόντα τους σε 16 σύγχρονα συσκευαστήρια, και από εκεί πλέον η παραγωγή είναι έτοιµη προς πώληση. Η ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε. διαθέτει ένα πολυπληθές και αρτιότατα οργανωµένο δίκτυο πωλήσεων, που διαθέτει έµπειρα στελέχη και συνεργάτες σε πολλές χώρες µε σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξη των αγορών και την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών. Οι παραγγελίες των πελατών συγκεντρώνονται από την ιεύθυνση Πωλήσεων στα κεντρικά γραφεία της Εταιρείας και ελέγχονται σε συνεργασία µε το τµήµα Πιστωτικού Ελέγχου. Οι παραγγελίες οριστικοποιούνται και εν συνεχεία το τµήµα αλιεύσεων φροντίζει την εξαλίευση από τις ιχθυοπαραγωγικές µονάδες της Εταιρείας. Τα προϊόντα συγκεντρώνονται στο σύγχρονο διαµετακοµιστικό κέντρο της Εταιρείας στην Πάτρα, όπου γίνεται και η οριστική προετοιµασία των παραγγελιών ανά πελάτη. Η διακίνηση των προϊόντων πραγµατοποιείται µε συνεργαζόµενες µεταφορικές εταιρείες οδικώς, ή αεροπορικώς. Η όλη διαδικασία ολοκληρώνεται µε την επιβεβαίωση της ποιοτικής παραλαβής των προϊόντων από τον πελάτη. Ιχθυοτροφές Η Εταιρεία διαθέτει δύο υπερσύγχρονα εργοστάσια παραγωγής ιχθυοτροφών στη ΒΙ.ΠΕ. Πατρών και στη Χαλκίδα, δυναµικότητας 75.000 τόνων ετησίως, ενώ λόγω αυξηµένων ιδίων 14

αναγκών αλλά και ζήτησης, από άλλες ιχθυοκαλλιεργιτικές µονάδες, συνεργάζεται και µε άλλες εταιρείες παραγωγής. Η διοίκηση των πωλήσεων της δραστηριότητας ιχθυοτροφών, γίνεται από οµάδα εξειδικευµένων στελεχών που καλύπτουν τις θέσεις, ιεύθυνσης πωλήσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, την τεχνική τους υποστήριξη καθώς και την παραγγελιοληψία και εφοδιαστική (logistics), που διαχειρίζεται τις παραγγελίες και συντονίζει τις παραδόσεις των εµπορευµάτων, είτε απευθείας στις µονάδες των πελατών είτε στις εγκαταστάσεις της Εταιρείας µε βάση την συµφωνία µε τον εκάστοτε πελάτη. Αξίζει να σηµειωθεί πως τα ιχθυάλευρα που χρησιµοποιούνται για την παρασκευή ιχθυοτροφών, είναι εξαιρετικής ποιότητας και πιστοποιηµένα σύµφωνα µε τον ισχύοντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση νόµο, έχοντας λάβει ειδική µέριµνα ώστε να αποκλείονται αυστηρά, διεθνείς και εγχώριοι προµηθευτές που εµπορεύονται µεταλλαγµένα δηµητριακά. Μεσογειακός Τόνος Η Εταιρεία µετέχει σε ανώνυµη εταιρεία µε την επωνυµία BLUEFIN TUNA HELLAS A.E. µε ποσοστό 25%, για την πάχυνση του µεσογειακού τόνου (blue fin tuna), τον οποίο αλιεύει και οδηγεί σε ειδικά διαµορφωµένες εγκαταστάσεις της στη. Ελλάδα Αστακός, αλλά και σε συνεργαζόµενες εγκαταστάσεις στην Κροατία, όπου και εκτρέφεται µε ειδικές µεθόδους και διαιτολόγιο. Μετά την πάροδο περίπου ενός εξαµήνου, διαθέτει το σύνολο της παραγωγής αυτής (που αποτελείται από ψάρια που το βάρος του καθενός κυµαίνεται από 50 κιλά και καµιά φορά µπορεί να ξεπεράσει και τα 300 κιλά), στην ιαπωνική αγορά. Σηµειώνεται ότι το εν λόγω ψάρι, αποτελεί τη βάση για την παρασκευή του παραδοσιακού ψαριού sushi, που καταναλώνεται κατά κόρον στην Ιαπωνία. 15

Από τις αρχές του 2002, λειτουργεί στην Εταιρεία αυτόνοµο τµήµα πωλήσεων στελεχωµένο µε πωλητές και επιθεωρητές πωλήσεων µε κύριο τοµέα ευθύνης την Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Για την υπόλοιπη Ελλάδα, η κάλυψη γίνεται µέσω δικτύου αντιπροσώπων ειδικών συνεργατών µε την εποπτεία επιθεωρητών ανάπτυξης δικτύου. Όσον αφορά στην κάλυψη βιοµηχανικών πελατών, υπάρχει απευθείας κάλυψη του πελατολογίου µέσω οµάδας ανάπτυξης βιοµηχανικών πελατών. 1.2. Ποιοτικός Έλεγχος Ποιοτικός Έλεγχος Νωπών Αλιευµάτων Έχοντας διασφαλίσει τις άριστες συνθήκες εκτροφής µε την τήρηση των διαδικασιών που έχουν οριοθετηθεί και ελέγχοντας τις συνθήκες αυτές µέσω εκατοντάδων αναλύσεων που πραγµατοποιούνται, φτάνουµε λίγες ηµέρες πριν την εξαλίευση των προϊόντων όπου η φιλοσοφία αντιµετώπισής τους αλλάζει και από ζωντανοί οργανισµοί, αρχίζουν να διαχειρίζονται και ως τρόφιµα. Ο ποιοτικός έλεγχος των προϊόντων πραγµατοποιείται σε τρία στάδια, στην αλίευση, στην παραλαβή τους στο συσκευαστήριο και στην τελική τους συσκευασία. Με τους συγκεκριµένους ελέγχους επιτυγχάνεται ασφαλές προϊόν, υψηλών οργανοληπτικών προδιαγραφών το οποίο καλύπτει τις απαιτήσεις των πελατών µας. Ποιοτικός Έλεγχος Εµπορευόµενων Προϊόντων Η πολύχρονη επιχειρηµατική δραστηριότητα της εταιρείας αλλά και η φιλοσοφία της για ανάπτυξη συνεργασιών και επαγγελµατικών σχέσεων µε άλλους αξιόλογους παραγωγούς, την οδήγησε στην ανάπτυξη συστήµατος εµπορίας νωπών ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας. Σε κάθε περίπτωση διασφαλίζουµε ότι τα προϊόντα που εµπορεύονται είναι στο ίδιο επίπεδο ασφάλειας και ποιότητας µε τα αντίστοιχα προϊόντα του Οµίλου Νηρέα. Για να το πετύχουµε αυτό, πραγµατοποιούµε σειρά ελέγχων που αφορούν οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, παραµέτρους 16

ασφαλείας (θερµοκρασία, κατάλοιπα αντιβιοτικών) και άλλων ποιοτικών χαρακτηριστικών (βάρη, κατηγορίες µεγέθους, εµφάνιση συσκευασιών κ.α.). Ποιοτικός Έλεγχος Ιχθυδίων Ο χρησιµοποιούµενος γόνος είναι από τις πλέον σηµαντικές παραµέτρους της διαδικασίας εκτροφής. Tόσο το κόστος παραγωγής του αλλά και πολύ περισσότερο η ποιότητά του συµβάλλει στην διαµόρφωση του κόστους και της ποιότητας του τελικού προϊόντος. Ως ο µεγαλύτερος χρήστης των προϊόντων των ιχθυογεννητικών σταθµών του Οµίλου, ο Νηρέας έχει επιβάλλει αυστηρές προδιαγραφές στα χαρακτηριστικά του γόνου που παράγονται σε αυτούς. Πριν την αποστολή των ιχθυδίων πραγµατοποιείται ποιοτικός έλεγχος. Εφόσον τα ελεγχόµενα ιχθύδια καλύπτουν τις συγκεκριµένες προδιαγραφές, διατίθενται σε πελάτες ή στις παραγωγικές µονάδες της εταιρείας. Ποιοτικός Έλεγχος Ιχθυοτροφών Οι τεχνητές ιχθυοτροφές είναι ο σηµαντικότερος συντελεστής διαµόρφωσης ποιότητας και κόστους των τελικών προϊόντων. Οι έλεγχοι ποιότητας των ιχθυοτροφών αφορούν ελέγχους σε όλα τα στάδια παραγωγής, από τις χρησιµοποιούµενες Α' ύλες, τις συνθήκες και παραµέτρους παραγωγής έως και την τελική σύσταση των προϊόντων. Οι έλεγχοι αυτοί πραγµατοποιούνται σε εργαστήριο που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις παραγωγής των ιχθυοτροφών καθώς και σε εξωτερικά συνεργαζόµενα εργαστήρια. Εργαστήρια Οι ανάγκες του Οµίλου σε αναλύσεις είναι πάρα πολύ µεγάλες και µεταφράζονται σε χιλιάδες αναλύσεις, απλές ή περισσότερο εξειδικευµένες, σε ετήσια βάση. Για το λόγο αυτό έχει δηµιουργήσει και λειτουργεί µικροβιολογικό και φυσικοχηµικό εργαστήριο στην µονάδα επεξεργασίας και µεταποίησης αλιευµάτων που διαθέτει, εργαστήριο φυσικοχηµικών αναλύσεων στο εργαστήριο παραγωγής ιχθυοτροφών, συνεργάζεται µε το Πανεπιστήµιο Αθηνών για το 17

πρόγραµµα ελέγχου καταλοίπων και περιβαλλοντικών παραµέτρων του Οµίλου και τέλος, µε εξειδικευµένα ιδιωτικά εργαστήρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την πραγµατοποίηση αναλύσεων όπως έλεγχος διοξινών Γενετικά Τροποποιηµένων Οργανισµών κλπ. 1.3. Αγορές Πελάτες Όσον αφορά τις πωλήσεις νωπών ψαριών του Οµίλου: έχουν κυρίως εξαγωγικό χαρακτήρα, καθόσον το 80% των πωλήσεων του οµίλου εξάγεται (90% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 10% σε άλλες χώρες όπως Τουρκία, Αµερική, Καναδάς, Αίγυπτος κ.λ.π.). Το πελατολόγιο αφορά 35 κράτη «πελάτες» ανά τον κόσµο. Οι πωλήσεις της εταιρείας πραγµατοποιούνται από οργανωµένο τµήµα πωλήσεων (28 άτοµα), τα οποία είναι εξειδικευµένα ανά αγορά-πελάτη. Πελατολόγιο της εταιρείας αποτελούν όλα τα γνωστά κανάλια διανοµών π.χ. µεγάλοι χονδρέµποροι / εισαγωγείς, χονδρέµποροι / διανοµείς, HO.RE.CA. (Hotel-Restaurant-Caféé) αλλά και οι περισσότερες ευρωπαϊκές αλυσίδες Super Market. Η τροφοδοσία των πελατών πραγµατοποιείται απευθείας από την εταιρεία, στην πόρτα του πελάτη ακόµα και στα πιο απόµακρα σηµεία µέσω ενός εξελιγµένου συστήµατος logistics. Η συχνότητα διανοµής των προϊόντων είναι καθηµερινή για την ελληνική αγορά και δυο τρεις φορές την εβδοµάδα για την αγορά του εξωτερικού. Οι εξειδικευµένες λύσεις για κάθε τµήµα της αγοράς, η άριστη σχέση ποιότητας κόστους, η αξιοπιστία προϊόντων και υπηρεσιών, η ποιότητα και εξυπηρέτηση είναι µερικές από τις στρατηγικές παραµέτρους που διαφοροποιούν το Νηρέα σε διεθνές επίπεδο. Η ΝΗΡΕΥΣ έχει οργανώσει ένα αποτελεσµατικό δίκτυο διανοµής, ικανό για παγκόσµιες αποστολές καθηµερινά από το κέντρο διανοµής στην Πάτρα. Υπάρχουν τοπικοί αντιπρόσωποι σε µερικές βασικές αγορές (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία, Τουρκία). Περίπου 500 τόνοι αποστέλλονται εβδοµαδιαίως άµεσα και µε ασφάλεια. 18

1.4. Σχέσεις µε stakeholders Όπως γνωρίζουµε, η φήµη µιας επιχείρησης υπερβαίνει την αποτελεσµατικότητα και τις επιδόσεις της στο χρηµατοοικονοµικό τοµέα και στην αγορά. Συγκεκριµένα, αποτελεί συνάρτηση της ποιότητας του ανθρώπινου δυναµικού της, της αξία του σήµατός της, της στάσης της προς την κοινωνία και των επιδόσεων της στην αγορά. Ο Όµιλος «ΝΗΡΕΥΣ» δίνει ιδιαίτερη έµφαση στη διαφάνεια, και µε τον κοινωνικό απολογισµό επιθυµεί να διαβεβαιώσει τους κοινωνικούς εταίρους της (stakeholders) για τη δέσµευσή της «να είµαστε µια εταιρεία που αναπτύσσεται σε αρµονία µε το κοινωνικό της περίγυρο, που πιστεύει στον ειλικρινή διάλογο και στην τήρηση του τρίπτυχου κερδοφορία διαφάνεια χρηστής διαχείριση». Η συµµετοχή των κοινωνικών εταίρων είναι άµεσα συνδεδεµένη στην επιχειρηµατική υγεία και µακροπρόθεσµη επιτυχία της «ΝΗΡΕΥΣ». Οι κοινωνικοί εταίροι µας είναι αυτοί που άµεσα ή έµµεσα επηρεάζονται ή επηρεάζουν τη λειτουργία και την επιχειρηµατική στρατηγική της. Είναι ένα πολύµορφο σύνολο που συµπεριλαµβάνει τους εργαζόµενους, τους προµηθευτές, τους πελάτες, τους επενδυτές, τα µέσα µαζικής επικοινωνίας, τις τοπικές κοινωνίες (κοινότητες) και τις κυβερνητικές και µη κυβερνητικές οργανώσεις. Για την εταιρεία, η βιώσιµη ανάπτυξη είναι τµήµα της καθηµερινής επιχειρησιακής δραστηριότητας, όπως είναι και η εντιµότητα και η δικαιοσύνη, η διαχείριση του ανθρώπινου δυναµικού µε σεβασµό και αξιοπρέπεια, καθώς και η σχέση καλής γειτονίας που αναπτύσσεται µε τον κοινωνικό περίγυρο στον οποίο δραστηριοποιείται. Ποικίλες επικοινωνιακές προσεγγίσεις χρησιµοποιεί ο Όµιλος για να ενηµερώνει τους κοινωνικούς εταίρους του για τις δραστηριότητες του, ώστε να ικανοποιούνται οι συγκεκριµένες ανάγκες των κοινωνικών εταίρων: Ιστοσελίδα ΝΗΡΕΥΣ. 19

Ετήσιος Απολογισµός. Παρουσιάσεις του Οµίλου. Κοινωνικός και Περιβαλλοντικός Απολογισµός. SEALINE, τριµηνιαίο εταιρικό περιοδικό. Εκθέσεις κινητές (Road shows) και περιοδικές συσκέψεις µε χρηµατοοικονοµικούς εµπειρογνώµονες, θεσµικούς επενδυτές και άλλους κοινωνικούς εταίρους. Τακτικές ανακοινώσεις στον τύπο µε τοποθετήσεις γύρω από τα χρηµατοοικονοµικά και επιχειρησιακά θέµατα. Συνεντεύξεις τύπου. Από την ίδρυση της, η ΝΗΡΕΥΣ, υποστήριξε πρωτοβουλίες και δράσεις που προάγουν την έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ). Το 2005 η ΝΗΡΕΥΣ έγινε ενεργό µέλος του Ελληνικού ικτύου για την ΕΚΕ (που είναι µέλος του CSR Europe). Είναι πιστοποιηµένη κατά το πρότυπο ISO 9001: 2000, για το σύστηµα διαχείρισης ποιότητας στην οργανωτική δοµή και λειτουργία της. Όλες οι εγκαταστάσεις παραγωγής εφαρµόζουν σύστηµα ασφάλειας και υγιεινής τροφίµων HACCP. Τέσσερα παραγωγικά κέντρα έχουν πιστοποιήσει το εφαρµοζόµενο σύστηµα ασφάλειας και υγιεινής σύµφωνα µε το πρότυπο ΕΛΟΤ 1416. Στόχος της εταιρίας είναι εντός του 2006 η προσαρµογή του συστήµατος, ώστε να πιστοποιηθεί έως τα τέλη του 2006, µε το νέο διεθνές πρότυπο ISO 22000: 2005 Το 2005 ολοκληρώθηκε η πλήρης ανάπτυξη και εφαρµογή του Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ) των παραγωγικών εγκαταστάσεων της Εταιρείας µε στόχο την πιστοποίηση του ΣΠ σύµφωνα µε το διεθνές πρότυπο ISO 14001: 2004. Την ίδια στιγµή ο Όµιλος µετέχει στο Σύστηµα Συλλογικής Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών σε συνεργασία µε την Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης Α.Ε. Για 20

την συσκευασία των προϊόντων του Οµίλου χρησιµοποιούνται αποκλειστικά ανακυκλούµενα υλικά. Επίσης µετέχει στο πρόγραµµα ανακύκλωσης µπαταριών µέσω της εταιρίας ΑΦΗΣ. Η Εταιρεία έχει αναπτύξει και εφαρµόζει από το 1999 σύστηµα ιχνηλασιµότητας, µε το οποίο επιχειρείται η ψηφιακή καταγραφή και αποτύπωση της ποιοτικής πληροφορίας της Εφοδιαστικής Αλυσίδας της ΝΗΡΕΥΣ, µε σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών µας. Όσο αναφορά τους µετόχους, η εταιρεία έχει θέσει τους εξής στόχους: Να διατηρήσει συνεχή επικοινωνία µε την επενδυτική κοινότητα ώστε να γίνουν αισθητές οι προοπτικές της, και να ενισχυθεί το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη µετοχή της. Να παρέχει ικανοποιητικό µέρισµα προς τους µετόχους της ετησίως. Να αυξήσει την συµµετοχή των θεσµικών επενδυτών στο µετοχικό της κεφάλαιο. Να αυξήσει τον ηµερήσιο όγκο συναλλαγών µετοχής και κεφαλαιοποίησης της. Όσο αναφορά το προσωπικό, η ιοίκηση παρέχει καλό εργασιακό κλίµα, επαρκή πληροφόρηση και εκπαίδευση για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους, επιπλέον παροχές και διευκολύνσεις (άτοκα δάνεια, χρηµατικές ενισχύσεις κ.λ.π.), υποτροφίες σε παιδιά εργαζοµένων της που φοιτούν σε Ανώτατες Σχολές και σε συνεργασία µε το Νοσοκοµείο Αµαλία Φλέµινγκ ίδρυσε Τράπεζας Αίµατος για τους εργαζόµενους της. 21

2. Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος 2.1. Γενικά στοιχεία Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται σήµερα περίπου 100 εταιρείες µε αντικείµενο τις ιχθυοκαλλιέργειες. Ύστερα από αρκετές ανακατατάξεις στον κλάδο ιχθυοκαλλιεργειών, ως απόρροια των υπέρµετρων επιδοτήσεων σε εταιρείες που εισήλθαν στον κλάδο χωρίς πρωθύστερη εµπειρία, αλλά και των χαµηλότερων τιµών ιχθύων που διαµορφώθηκαν διεθνώς κατά τα προηγούµενα έτη, επήλθε ριζική αλλαγή στο χάρτη της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα. Ο κύριος όγκος της ελληνικής ιχθυοπαραγωγής συγκεντρώνεται πλέον σε περίπου 7 εταιρείες που αντιπροσωπεύουν σε ποσοστό περισσότερο από το 80 % της συνολικής ιχθυοπαραγωγής στην Ελλάδα. Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Συνδέσµου Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών (ΣΕΘ) υπολογίζεται ότι κατά το έτος 2004 το σύνολο της παραγωγής της Ελλάδας ήταν για τον γόνο περίπου 300.000.000 τεµάχια ή +10% από την προηγούµενη χρονιά. Αντίστοιχα, για τα νωπά ιχθυηρά ο ΣΕΘ υπολογίζει ότι το σύνολο της παραγωγής της Ελλάδας ανερχόταν το 2004 σε 95.000.000 κιλά +12% από την προηγούµενη χρονιά. Ο ΣΕΘ ενηµερώνει ότι η Ελλάδα παράγει το 50% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας τσιπούρα και λαβράκι, και προέβλεψε ότι το 2006 οι ετήσιες παραγόµενες ποσότητες θα ξεπεράσουν τους 110.000 τόνους. 2.2. Θέση της εταιρείας στον κλάδο Όσον αφορά την παραγωγή, τις πωλήσεις αλλά και την κερδοφορία των εταιρειών του κλάδου, η ΝΗΡΕΥΣ κατέχει ηγετική θέση στον Ελληνικό Κλάδο Ιχθυοκαλλιεργειών, τόσο σε τονάζ παραγωγής νωπών ιχθύων και γόνου, όσο και σε πωλήσεις, λειτουργικά αλλά και καθαρά κέρδη. 22

Παραγωγική υναµικότητα ΝΗΡΕΥΣ Έτος Παραγωγή Γόνου Πωλήσεις Νωπών ψαριών 2007 195,8 εκ. τεµάχια 26,4 χιλ. τόνοι 2006 164,4 εκ. τεµάχια 22,7 χιλ. τόνοι 2005 129,2 εκ. τεµάχια 16,9 χιλ. τόνοι 2004 75,4 εκ. τεµάχια 120 χιλ. τόνοι Επίσης, είναι ο Μεγαλύτερος παραγωγός Μεσογειακού Ψαριού (τσιπούρα και λαβράκι) κατέχοντας το 28% της συνολικής παραγωγής νωπών ιχθύων και το 48% της παραγωγής γόνου στην Ελλάδα. Σε παγκόσµια βάση κατέχει το 11% & 21% αντίστοιχα. Ανάµεσα στις 500 κορυφαίες Ελληνικές Βιοµηχανικές Εταιρείες, η ΝΗΡΕΥΣ κατατάσσεται στις κορυφαίες 50 σε όρους Εσόδων (Revenues), και στις κορυφαίες 25 σε όρους Κερδών προ Τόκων, Φόρων και Αποσβέσεων (EBITDA) και Κερδών προ φόρων (ΕΒΤ), και βρίσκεται στην 6 η θέση ανάµεσα στις Ελληνικές Εταιρείες Τροφίµων σε καθαρά κέρδη. Νέα είδη, όπως Σολοµός, Cobia και Βακαλάος έχουν εµπλουτίσει το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας µέσα από την απόκτηση του 33,34% της εισηγµένης Νορβηγικής εταιρείας MARINE FARMS ASA. Η συγκριτικά µε τον Κλάδο Ιχθυοκαλλιεργειών πορεία του Οµίλου ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε. και για το 2006 επιβεβαιώνει την ηγετική θέση της Εταιρείας και Οµίλου, συγκρινόµενη µε τις υπόλοιπες εισηγµένες εταιρείες του κλάδου: Χρήση 2006 ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΕΓΕΘΗ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ ΙΧΘ/ΩΝ σε εκατ. ΠΩΛΗΣΕΙΣ EBITDA ΚΕΡ Η προ Ι ΙΑ ΦΟΡΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΝΗΡΕΥΣ Α.Ε. 161.5 28.0 15.3 122.2 ΣΕΛΟΝΤΑ Α.Ε. 67.5 13.7 8.5 77.0 ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΧΘ/ΕΣ Α.Ε. 50.1 6.6 3.0 30.6 ΙΑΣ ΙΧΘ/ΕΣ Α.Ε. 35.6 8.8 5.9 17.6 ΓΑΛΑΞΙ Ι Α.Ε. 21.3 3.2 2.0 12.6 INTERFISH A.E. 21.7 2.6 0.7 6.3 Η εταιρεία κατέχει ηγετική θέση και στην ιεθνή Αγορά Ιχθυοκαλλιεργειών: 23

Ο µεγαλύτερος παραγωγός τσιπούρας και λαβρακίου στον κόσµο Πρωτοπόρος στην ανάπτυξη νέων ειδών ιχθυοκαλλιέργειας (τόνος, γλώσσα καλκάνι) Πρωτοπόρος στην έρευνα (τροφές, γόνος, ψάρι, εξοπλισµός) ιάσπαρτα κέντρα παραγωγής, για διασπορά του κινδύνου Εξαγωγές σε παγκόσµιο επίπεδο (Ευρώπη, Αµερική, Ασία) 2.3. SWOT ANALYSIS της εταιρείας ΝΗΡΕΑΣ Strengths ( υνατά σηµεία) Η Εταιρεία είναι εδραιωµένη στον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας. Εξελίχθηκε σε ένα ισχυρό όµιλο, τον µεγαλύτερο παραγωγό και εξαγωγέα τσιπούρας και λαβρακίου παγκοσµίως, µε δίκτυο διανοµής σε πάνω από 35 χώρες «πελάτες». Συγκαταλέγεται στις πρώτες εταιρείες τροφίµων στην Ελλάδα καταλαµβάνοντας τη πρώτη θέση σε αξία εξαγωγών. Κατέχει ηγετική θέση στον Ελληνικό Κλάδο Ιχθυοκαλλιεργειών. Συγκεκριµένα βρίσκεται στην υψηλότερη θέση του κλάδου εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας τόσο από πλευράς µεγεθών όγκου παραγωγής όσο και πωλήσεων, λειτουργικών αλλά και καθαρών κερδών. Είναι πλήρως καθετοποιηµένη µε κύριες δραστηριότητες την παραγωγή γόνου και ιχθύων καθώς και την εµπορία και διάθεση αυτών στην εσωτερική και διεθνή αγορά, την παραγωγή και εµπορία εξοπλισµού (δίκτυα, κλουβιά κ.τ.λ. για ιχθυοπαραγωγικές µονάδες) και ιχθυοτροφών, και την παραγωγή και εµπορία µεταποιηµένων ιχθύων. Η αγορά αποτελείται από µικρού µεγέθους οικογενειακές επιχειρήσεις και οι περισσότερες ασχολούνται αποκλειστικά µε την πάχυνση ψαριών (µη καθετοποιηµένες). Είναι οικονοµικά εύρωστη καθώς βρίσκεται στην 6 η θέση ανάµεσα στις Ελληνικές Εταιρείες Τροφίµων σε καθαρά κέρδη. 24

Οι µονάδες της βρίσκονται γεωγραφικά διασκορπισµένες ώστε να διασφαλίζεται η παραγωγή από διάφορους παράγοντες ρίσκου, όπως οι περιβαλλοντικές συνθήκες. Έχει µικρότερο κόστος παραγωγής από τους ανταγωνιστές της εξαιτίας της πλήρους καθετοποίησης της. Είναι η πρώτη εταιρεία στον κλάδο τόσο σε µέγεθος, όσο και σε τεχνογνωσία, καθώς διαθέτει κεφάλαια στην αναβάθµιση του µηχανολογικού της εξοπλισµού και στην επέκταση του δικτύου διανοµής της, και επενδύει σε νέες αγορές και προϊόντα. Είναι πρωτοπόρος στην ανάπτυξη νέων ειδών ιχθυοκαλλιέργειας και στην έρευνα προσφέροντας εξειδικευµένες λύσεις για κάθε τµήµα της αγοράς. Εφαρµόζει συστήµατα πιστοποίησης ελέγχου προσφέροντας προϊόντα υψηλής ποιότητας, αξιοπιστίας, υγιεινής και ασφάλειας. Εφαρµόζει ένα εξελιγµένο σύστηµα logistics, ώστε η τροφοδοσία των πελατών να πραγµατοποιείται απευθείας στην πόρτα του πελάτη από την εταιρεία. Weaknesses (Αδύνατα σηµεία) Core business της εταιρείας αποτελεί το εξωτερικό, µε αποτέλεσµα µεγάλο µέρος της εγχώριας ζήτησης να καλύπτεται από ανταγωνιστές. Έλλειψη ευελιξίας και ταχύτητας στη λήψη αποφάσεων, εξαιτίας του µεγέθους της και του εύρους των δραστηριοτήτων της. Εξαιτίας της εµπλοκής της εταιρείας και σε άλλες αγορές (ζαχαρώδη), υπάρχει µεγάλη διασπορά πόρων-δυνάµεων. Εξαιτίας άλλων προτεραιοτήτων της εταιρείας ή αναγκών, µπορεί να τεθούν στο περιθώριο κάποιες δραστηριότητες ή να υπάρξει καθυστέρηση στην εφαρµογή κάποιων αποφάσεων. 25

Opportunities (Ευκαιρίες) Η ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόµενη βιοµηχανία στον τοµέα των τροφίµων µε ρυθµούς ανάπτυξης που ξεπερνούν το 10% κατά την τελευταία δεκαετία. Η παγκόσµια κατανάλωση ψαριού τριπλασιάστηκε την περίοδο 1961-2001 και εκτιµάται ότι η ζήτηση για τα προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας θα είναι αυξητική τα επόµενα χρόνια. Η συνολική αξία της εγχώριας παραγωγής τσιπούρας-λαβρακίου και η εγχώρια κατανάλωση αυξήθηκαν µε µέσο ετήσιο ρυθµό 23,8% και 26,2%, αντίστοιχα, την περίοδο 1991-2006. Η αναµενόµενη µείωση των παγκόσµιων ελεύθερων ιχθυο-αποθεµάτων, λόγω υπερεκµετάλλευσης, σε συνδυασµό µε τις πολιτικές µείωσης της αλιευτικής, δηµιουργούν θετικές προοπτικές για τη ζήτηση ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας. Η τάση της επιδίωξης πιο υγιεινού τρόπου διατροφής ευνοεί τη κατανάλωση των προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας. Τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας προσφέρονται σε χαµηλότερες τιµές σε σχέση µε τα ψάρια της ελεύθερης αλιείας και θεωρούνται εφάµιλλα από άποψη ποιότητας. Η σταδιακή αύξηση του µεριδίου διακίνησης των προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας µέσω των super-markets που παρατηρείται τελευταία. εν υπάρχει άµεσος (επώνυµος) ανταγωνισµός. Οι καταναλωτές είναι εθισµένοι και εκπαιδευµένοι στην κατανάλωση επώνυµων τροφίµων. Threats (Απειλές) Η ζήτηση για τα προϊόντα του κλάδου παρουσιάζει αυξηµένη ελαστικότητα ως προς την τιµή, αν ληφθεί υπόψη και η υφιστάµενη δυνατότητα σχετικά εύκολης υποκατάστασης από άλλα είδη ψαριών. 26

Παρατηρείται µια αξιόλογη υποχώρηση των τιµών. Η διαθεσιµότητα και η τιµή άλλων ειδών ψαριών, καθώς και τα κατεψυγµένα αλιεύµατα, επηρεάζουν τη ζήτηση των τα νωπών ψαριών. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει µειώσει τον ελεύθερο χρόνο, επηρεάζοντας και το χρόνο προετοιµασίας του φαγητού στο σπίτι. Η εξέλιξη αυτή δηµιουργεί ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης και παραγωγής ετοίµων φαγητών από τις βιοµηχανίες τροφίµων, η οποία έχει ως αποτέλεσµα να ευνοείται η ζήτηση των κατεψυγµένων αλιευµάτων και ιχθυοπαρασκευασµάτων, ενώ συµβάλλει αρνητικά στη ζήτηση νωπών ψαριών, για τα οποία απαιτείται περισσότερος χρόνος προετοιµασίας. Πιθανή ανάπτυξη και εξέλιξη των ανταγωνιστών, ή ακόµα και αντιγραφή του δικού µας πλάνου χωρίς ιδιαίτερη διαφοροποίηση. Πολύπλοκη και κοστοβόρα διαδικασία τροφοδοσίας συντήρησης. Γρηγορότερη ενεργοποίηση ανταγωνισµού. Οι υψηλές απαιτήσεις των πελατών για προϊόντα που διατίθενται στα super market. Η αρνητική στάση των καταναλωτών απέναντι στα προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας. 2.4. SLEPT ANALYSIS Κοινωνικοπολιτιστικό (Social) Περιβάλλον Η παγκόσµια κατανάλωση ψαριού παρουσίασε µεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια, και αναµένεται να συνεχιστεί εξαιτίας: των νέων αγορών που δηµιουργούνται, των ατυχών γεγονότων, των περιορισµών στην ελεύθερη αλιεία, της αύξησης του πληθυσµού παγκοσµίως, και την στροφή του ενδιαφέροντος σε έναν πιο υγιεινό τρόπο διατροφής και διαβίωσης. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής των ανεπτυγµένων χωρών έχει µειώσει τον ελεύθερο χρόνο, επηρεάζοντας το χρόνο προετοιµασίας του φαγητού στο σπίτι. Το γεγονός αυτό δηµιουργεί 27

ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης και παραγωγής ετοίµων φαγητών από τις βιοµηχανίες τροφίµων, ευνοώντας τη ζήτηση κατεψυγµένων αλιευµάτων και ιχθυοπαρασκευασµάτων, ενώ συµβάλλει αρνητικά στη ζήτηση νωπών ψαριών, για τα οποία απαιτείται περισσότερος χρόνος προετοιµασίας. Νοµικό (Legal) Περιβάλλον Το νοµοθετικό πλαίσιο το οποίο καλύπτει την παροχή οικονοµικών κινήτρων στον τοµέα της αλιείας ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 80 µε την διαµόρφωση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, ενώ το 1993 θεσµοθετήθηκε ξεχωριστό διαρθρωτικό ταµείο, το Χρηµατοδοτικό Μέσο Προσανατολισµού της Αλιείας, βάσει του οποίου έγινε µεταφορά της ευθύνης της επιλογής επενδυτικών έργων στα κράτη-µέλη. Από 1 Ιανουαρίου 2007, το Χρηµατοδοτικό Μέσο Προσανατολισµού της Αλιείας (Χ.Μ.Π.Α.) αντικαταστάθηκε από το Ευρωπαϊκό Αλιευτικό Ταµείο (Ε.Α.Τ.), το οποίο δηµιουργήθηκε ειδικά για τη διασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης του κλάδου της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας στην Ευρώπη. Το Ε.Α.Τ. θα λειτουργήσει για επτά χρόνια και προβλέπεται ότι θα χρηµατοδοτηθούν όλοι οι επιµέρους τοµείς του κλάδου (θαλάσσια αλιεία και αλιεία εσωτερικών υδάτων, επιχειρήσεις υδατοκαλλιέργειας, οργανώσεις παραγωγών και τοµείς µεταποίησης και εµπορίας). Στην τρέχουσα περίοδο τίθεται σε εφαρµογή από το Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων, το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας 2007-2013 (Ε.Π.ΑΛ. 2007-2013), που εντάσσεται στα πλαίσια του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (Κ.Π.Σ.) και θα έχει εφαρµογή σε όλη την Ελληνική Επικράτεια και σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας. Ο στρατηγικός στόχος του προγράµµατος για τον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών είναι η αειφόρος ανάπτυξη του, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των παραγόµενων προϊόντων και των επιχειρήσεων και η διασφάλιση της βιωσιµότητας του κλάδου. Ειδικότερα, υποστηρίζονται δράσεις για παραγωγικές επενδύσεις, υδατοπεριβαλλοντικά µέτρα, µέτρα για την δηµόσια υγεία, αλλά και την υγεία των ζώων. 28

Ορισµένες από τις πρόσφατες αποφάσεις και εγκυκλίους της ιεύθυνσης Υδατοκαλλιεργειών και Εσωτερικών Υδάτων του Υπουργείου Γεωργίας είναι : ο Νόµος 3208/24112/03 (ΦΕΚ 303, Άρθρο 19, Παράγραφος 11), οι Εγκύκλιοι 143607/02.10.2003, 258169/04.10.2000, 256806/05.06.2000 και 258800/10.09.1999. Τον Ιανουάριο του 2003 η Ευρωπαϊκή Κοινότητα καθιέρωσε τη νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική µε τον αριθ. 2371/2002 Καν(ΕΚ) του Συµβουλίου, µε κύριο στόχο την επίτευξη βιώσιµης εκµετάλλευσης των έµβιων υδρόβιων πόρων και της υδατοκαλλιέργειας στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης, λαµβάνοντας υπόψη κατά ισόρροπο τρόπο τις περιβαλλοντικές, οικονοµικές και κοινωνικές πτυχές. Το Κ.ΑΛ.Π. κατευθύνεται από τις ακόλουθες αρχές ορθής διαχείρισης: σαφή ορισµό των ευθυνών σε κοινοτικό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, διαδικασία λήψης αποφάσεων που θα στηρίζεται σε έγκυρες επιστηµονικές συµβουλές, ευρεία συµµετοχή των ενδιαφερόµενων σε όλα τα στάδια της πολιτικής, συνοχή µε άλλες κοινοτικές πολιτικές, ιδίως µε περιβαλλοντικές, κοινωνικές, περιφερειακές και αναπτυξιακές πολιτικές, καθώς και πολιτικές προστασίας της υγείας του καταναλωτή. Τον Ιανουάριο του 2001 τέθηκε σε ισχύ ο ΚΑΝ (ΕΚ) 2065/2002 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη σήµανση στον αλιευτικό τοµέα, προκειµένου να αποδεικνύεται η τοποθεσία της παραγωγικής εγκατάστασης, η εµπορική ονοµασία του είδους και εάν το προϊόν που διατίθεται στην αγορά προέρχεται από εκτροφή ή άγρια αλιεία. Τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε ένα κείµενο µε τίτλο «Μία Κοινοτική Προσέγγιση για την Οικοσήµανση των Αλιευτικών Προϊόντων» στο οποίο αναφέρει τις προδιαγραφές τις οποίες πρέπει να απαιτούν οι Εθνικές Αρχές για οικοσήµανση στην αλιεία. Στα πλαίσια αυτά έχει αναπτυχθεί ένας αριθµός από Κώδικες Ορθής Πρακτικής καθώς επίσης και διάφορα προγράµµατα πιστοποίησης, τα οποία καθοδηγούνται είτε από την Πολιτεία, 29

είτε από τον ιδιωτικό τοµέα ή από κοινές πρωτοβουλίες. Πολλές επιχειρήσεις του κλάδου εφαρµόζουν συστήµατα ποιότητας όπως το ISO και το HACCP (Σύστηµα Ανάλυσης Κινδύνων και Κρίσιµων Σηµείων Ελέγχου), και τα πρότυπα AGRΟ 4-1 και AGRO 4-2, τα οποία υποστηρίζονται από τον Οργανισµό Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π.). Με το εθνικό σήµα ποιότητας πιστοποιείται η διασφάλιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των προϊόντων βάσει συγκεκριµένων προδιαγραφών και προστατεύονται από άλλα προϊόντα αµφίβολης προέλευσης και ποιότητας. Τέλος, οι περιορισµοί που έχουν τεθεί για την προστασία του περιβάλλοντος από την υπεραλιεία, ευνοούν την ανάπτυξη των εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας. Οικονοµικό (Economic) Περιβάλλον Η παραγωγή της τσιπούρας και του λαβρακίου έχει αυξηθεί σηµαντικά, εξαιτίας της εισροής νέων εταιριών. Η ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόµενη βιοµηχανία στον τοµέα των τροφίµων µε ρυθµούς ανάπτυξης που ξεπερνούν το 10% κατά την τελευταία δεκαετία. Η αγορά ελέγχεται από λίγους µεγάλους επιχειρηµατικούς οµίλους και οι µεγάλες εταιρείες µετατρέπονται σε εντάσεως κεφαλαίου, µε αποτέλεσµα την αποχώρηση ορισµένων µικρών επιχειρήσεων από τον κλάδο. Αποτελείται από καθετοποιηµένες και µη καθετοποιηµένες εταιρείες. Ο κλάδος καλύπτει πλήρως της ανάγκες της ελληνικής αγοράς και το µεγαλύτερο µέρος της παραγόµενης ποσότητας εξάγεται σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η µείωση των τιµών που σηµειώθηκε, η άνοδος της µέσης µηνιαίας δαπάνης ανά νοικοκυριό για ψάρια, και του εισοδήµατος γενικότερα, ευνόησαν τη ζήτηση των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας, δίνοντας τους συγκριτικό πλεονέκτηµα σε σχέση µε τα υποκατάστατα προϊόντα. 30

Πολιτικό (Political) Περιβάλλον Οι θαλάσσιες ιχθυοκαλλιέργειες συµβάλλουν στη τόνωση των τοπικών οικονοµιών και στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας σε ακριτικές και παραµεθόριες περιοχές. Επίσης, οι δραστηριότητες τους έχουν αξιόλογη συνεισφορά στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν και στο εµπορικό ισοζύγιο της χώρας, ενώ απασχολείται και σηµαντικός αριθµός ατόµων. Για το λόγο αυτό το κράτος παρέχει οικονοµικά κίνητρα για την ανάπτυξη της συγκεκριµένης δραστηριότητας µέσα από επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις και χρηµατοδοτήσεις, και η Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρει προγράµµατα στήριξης. Τεχνολογικό (Technological) Περιβάλλον Λόγω του έντονου ανταγωνισµού που επικρατεί στην αγορά και προκειµένου να ισχυροποιήσουν τη θέση τους στο κλάδο, oι επιχειρήσεις προβαίνουν σε εκσυγχρονισµό των µονάδων τους για να µειώσουν το κόστος παραγωγής. Οι µεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου επενδύουν συχνά στην αναβάθµιση του µηχανολογικού τους εξοπλισµού, στην πιστοποίηση των προϊόντων τους και στην επέκταση των δικτύων διανοµής τους. Μετατρέπονται προοδευτικά σε εντάσεως κεφαλαίου, καλύπτουν πλέον τις υψηλές ποιοτικές ανάγκες ολοένα και περισσότερων καταναλωτών, υιοθετούν πολιτικές υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών, υγιεινής και ασφάλειας, και γίνονται περισσότερο ευαίσθητες σε περιβαλλοντικά θέµατα. 31

2.5. Τάσεις και χαρακτηριστικά της αγοράς (σχετικές έρευνες) Παράγοντες που Επηρεάζουν τη Ζήτηση Η παγκόσµια κατανάλωση ψαριού τριπλασιάστηκε την περίοδο 1961-2001. Η τάση αυτή αναµένεται να συνεχιστεί εξαιτίας: των νέων αγορών που δηµιουργούνται, των ατυχών γεγονότων (π.χ. Croejfeld Jacobs, Γρίπη των Πτηνών, κ.λπ.), των περιορισµών στην ελεύθερη αλιεία, της αύξησης του πληθυσµού παγκοσµίως, και την στροφή του ενδιαφέροντος στην υγιεινή διατροφή. Η νέα αυτή εποχή στην παγκόσµια βιοµηχανία της ιχθυοκαλλιέργειας έχει ονοµαστεί από τους οικονοµολόγους ως «BLUE REVOLUTION», επειδή η ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόµενη βιοµηχανία στον τοµέα των τροφίµων µε ρυθµούς ανάπτυξης που ξεπερνούν το 10% κατά την τελευταία δεκαετία, συγκρινόµενες µε 5% στην κτηνοτροφία και 2.5% στην ορνιθοτροφία. Σχεδόν η µισή παραγωγή ιχθύων που καταναλώνεται σήµερα, προέρχεται από την βιοµηχανία ιχθυοκαλλιέργειας (FAO s Convention 2006 reports): - από τους 105,5 εκατ. τόνους που καταναλώθηκαν το 2004, οι 45.5 εκατ. τόνοι προήλθαν από την ιχθυοκαλλιέργεια (43%). - τα παγκόσµια ιχθυο-αποθέµατα των ωκεανών, έχουν παραµείνει σταθερά την τελευταία δεκαετία βρισκόµενα πιθανόν στο ανώτατο επίπεδο δυναµικότητας. Η ζήτηση των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, ο σηµαντικότερος από τους οποίους είναι η τιµή πώλησης των ψαριών. Για τα προϊόντα του κλάδου η ζήτηση παρουσιάζει αυξηµένη ελαστικότητα ως προς την τιµή, αν ληφθεί υπόψη και η υφιστάµενη δυνατότητα σχετικά εύκολης υποκατάστασης από άλλα είδη ψαριών. Η µείωση των τιµών που σηµειώθηκε τα τελευταία χρόνια ευνόησε τη ζήτηση των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας. Συγκεκριµένα, η χονδρική τιµή πώλησης της τσιπούρας µειώθηκε από 7,63 /κιλό το 1990 σε 4,12 /κιλό το 2006, ενώ η χονδρική τιµή πώλησης του λαβρακίου µειώθηκε αντίστοιχα από 8,22 /κιλό σε 4,55 /κιλό. Εκτός από την τιµή, σηµαντικός παράγοντας είναι το διαθέσιµο εισόδηµα 32

των καταναλωτών. Όσο µεγαλύτερο το διαθέσιµο εισόδηµα των νοικοκυριών, τόσο περισσότερα χρήµατα δαπανούν για την αγορά ψαριού. Πίνακας 1.1 Μέση τιµή πώλησης τσιπούρας-λαβρακίου Τσιπούρα Λαβράκι Ετήσιος Ρυθµός Ετήσιος Ρυθµός Έτος Μέση Τιµή Μεταβολής Μέση Τιµή Μεταβολής 1990 7.63-8.22-1991 7.33-3.93% 8.07-1.82% 1992 6.9-5.87% 7.45-7.68% 1993 5.58-19.13% 5.72-23.22% 1994 5.43-2.69% 5.58-2.45% 1995 5.04-7.18% 5.01-10.22% 1996 5.11 1.39% 5.71 13.97% 1997 5.15 0.78% 5.85 2.45% 1998 5.65 9.71% 6.16 5.30% 1999 3.95-30.09% 4.69-23.86% 2000 4.36 10.38% 4.35-7.25% 2001* 4.05-7.11% 4.11-5.52% 2002* 3.46-14.57% 3.9-5.11% 2003* 3.9 12.72% 4.8 23.08% 2004* 4.1 5.13% 5.1 6.25% 2005* 4-2.44% 4.18-18.04% 2006* 4.12 3.00% 4.55 8.85% Αξία: /κιλό *Εκτιµήσεις ICAP Πηγή: Α.Τ.Ε., Σ.Ε.Θ., ICAP Η ζήτηση των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας εξαρτάται άµεσα από τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά αλιευµάτων, εφόσον τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας αποτελούν άµεσα υποκατάστατα των ψαριών της ελεύθερης αλιείας. Σύµφωνα µε µελέτη που πραγµατοποίησε το Stanford University (Μελέτη Νοέµβριος 2006), αναµένεται µείωση των παγκόσµιων ελεύθερων ιχθυο-αποθεµάτων κατά 2/3 έως το έτος 2060, λόγω υπερεκµετάλλευσης, Η µείωση αυτή σε συνδυασµό µε τις πολιτικές µείωσης της αλιευτικής, δηµιουργούν θετικές προοπτικές για τη ζήτηση ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας. 33

Επίσης, η διαθεσιµότητα και η τιµή άλλων ειδών ψαριών, καθώς και τα κατεψυγµένα αλιεύµατα, επηρεάζουν τη ζήτηση των εξεταζόµενων προϊόντων, διότι αποτελούν υποκατάστατα για τα νωπά ψάρια. Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει τη ζήτηση των ψαριών είναι οι διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών. Η θρεπτική αξία των ψαριών αποδεικνύεται επιστηµονικά και προβάλλεται όλο και περισσότερο. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια διευρύνεται σταδιακά η τάση της επιδίωξης πιο υγιεινού τρόπου διατροφής, γεγονός που ευνοεί τη κατανάλωση των εξεταζόµενων προϊόντων. Από την άλλη πλευρά, ο σύγχρονος τρόπος ζωής των ανεπτυγµένων χωρών έχει µειώσει τον ελεύθερο χρόνο γενικά, γεγονός που έχει επηρεάσει και το χρόνο προετοιµασίας του φαγητού στο σπίτι. Στο διάγραµµα 1.1 παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη του χρόνου που απαιτείται για την προετοιµασία ενός φαγητού. Όπως παρατηρείται, ο χρόνος προετοιµασίας του φαγητού παρουσίασε σταδιακή µείωση από 2,5 ώρες το 1930 σε 15 λεπτά το έτος 2000, ενώ προβλέπεται ότι ο χρόνος αυτός θα µειωθεί ακόµα περισσότερο και θα διαµορφωθεί στα 8 λεπτά το 2020. Η εξέλιξη αυτή δηµιουργεί ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης και παραγωγής ετοίµων φαγητών από τις βιοµηχανίες τροφίµων, η οποία έχει ως αποτέλεσµα να ευνοείται η ζήτηση των κατεψυγµένων αλιευµάτων και ιχθυοπαρασκευασµάτων, ενώ συµβάλλει αρνητικά στη ζήτηση νωπών ψαριών, για τα οποία απαιτείται περισσότερος χρόνος προετοιµασίας. 34

Συνοψίζοντας, η ζήτηση για τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας εξαρτάται άµεσα από την τιµή διάθεσή τους και από το διαθέσιµο εισόδηµα των καταναλωτών. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται µια στροφή στην κατανάλωση αυτών των προϊόντων, δεδοµένου ότι προσφέρονται σε χαµηλότερες τιµές σε σχέση µε τα ψάρια της ελεύθερης αλιείας και θεωρούνται εφάµιλλα από άποψη ποιότητας. Σε συνδυασµό και µε το γεγονός ότι, τα αποθέµατα ψαριών εξαιτίας της υπεραλιείας συνεχώς ελαττώνονται, εκτιµάται ότι η ζήτηση για τα προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας θα είναι αυξητική τα επόµενα χρόνια. Παρουσίαση Αποτελεσµάτων Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισµών Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισµών που πραγµατοποίησε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος το χρονικό διάστηµα 2004-2005, η µέση µηνιαία δαπάνη ανά νοικοκυριό για ψάρια γενικά ανέρχεται σε 18,84, καλύπτοντας το 6,5% των µηνιαίων δαπανών για είδη διατροφής. Στον πίνακα 2.1 παρατίθενται στοιχεία σχετικά µε το µέσο όρο των µηνιαίων δαπανών των νοικοκυριών για ψάρια, ανάλογα µε τη γεωγραφική περιοχή. Τη µεγαλύτερη µέση µηνιαία δαπάνη για ψάρια πραγµατοποιούν τα νοικοκυριά της περιφέρειας της πρωτευούσης, 35