ΜΙΚΡΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΜΕ ΕΝΟΤΗΤΑ 4η: Ανάλυση του Ανταγωνισμού με βάση την Οικονομική Θεωρία ΑΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας Α. Κουμπαρέλης Καθηγητής Εφαρμογών
Πλήρης Ανταγωνισμός και Μονοπώλιο Βιβλιογραφία 1. P.Samuelson, W.Nordhaus (2000), Οικονομική, Εκδ.Παπαζήση, Τόμος Α, Κεφ.23, 25, & 26. 2. Θ.Γεωργακόπουλου, Θ.Λιανού κ.ά., (1994), Eισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία, Εκδ. Ε.Μπένου, Κεφ. 6- Κεφ.9.
Μορφές Ανταγωνισμού Τέλειος (ή πλήρης) ανταγωνισμός Υπάρχουν πολλοί αγοραστές και πωλητές Μονοπώλιο Πουλάει μόνο ένας Ολιγοπώλιο Μορφή αγοράς με λίγους πωλητές Μονοπωλιακός ανταγωνισμός Έχει στοιχεία του τέλειου ανταγωνισμού και του μονοπωλίου
Πλήρης ανταγωνισμός (1) Μεγάλος αριθμός αγοραστών και πολιτών Κανένας δεν πιστεύει ότι οι πράξεις του μπορούν να επηρεάσουν την τιμή Η τιμή θεωρείτε δεδομένη από την αγορά Οπότε όλοι αντιμετωπίζουν μια οριζόντια συνάρτηση ζήτησης Το προϊόν είναι ομοιογενές Υπάρχει πλήρης πληροφόρηση των πελατών Ελευθερία εισόδου και εξόδου επιτηρήσεων
Πλήρης ανταγωνισμός (2) Εκτός του ότι υπάρχουν πολλοί αγοραστές και πωλητές, δηλαδή, μπορούν όλοι να αγοράσουν από όλους και όλοι να πουλήσουν σε όλους. Εκτός του ότι το προϊόν είναι ομογενές και δεν υπάρχει προσπάθεια για να διαφοροποιηθεί το προϊόν. Υπάρχει πλήρη κινητικότητα των συντελεστών παραγωγής μέσα και έξω από τον κλάδο, δηλαδή μεγάλη ελευθερία και ευκολία εισόδου και εξόδου από τον κλάδο (αγορά). Υπάρχει πλήρη γνώση και πρόγνωση των όρων της αγοράς και από την πλευρά των παραγώγων και από την πλευρά των αγοραστών. Ο πλήρης ανταγωνισμός στην ουσία καταργεί τον ανταγωνισμό. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ο πλήρης ανταγωνισμός δεν είναι παρά ένα θεωρητικό κατασκεύασμα.
Μονοπώλιο Ένας μονοπωλητής: Είναι ο κύριος προμηθευτής ενός προϊόντος Υπάρχουν φραγμοί στην είσοδο νέων επιχειρήσεων Αντιμετωπίζει την καμπύλη ζήτησης της αγοράς Σε αντίθεση με τον πλήρη ανταγωνισμό η MR είναι πάντα κάτω από την AR.
Ολιγοπώλιο Είναι μορφή αγοράς με λίγους πωλητές. Συχνά υπάρχει συνεννόηση και συνεργασία μεταξύ τους (τότε μιλάμε για trust). Συνήθως υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους καθώς παράγουν και εμπορεύονται ομοειδή προϊόντα. Τέλειο Ολιγοπώλιο: όταν δεν υπάρχει διαφοροποίηση στο προϊόν. αλλά ούτε και προσπάθεια να φανεί αυτό (το προϊόν) διαφορετικό στους καταναλωτές Ατελής Ανταγωνισμός: πρόκειται για μια μορφή αγοράς μεταξύ ολιγοπωλίου και μονοπωλίου.
Μονοπωλιακός Ανταγωνισμός Πρόκειται για ένα συνδυασμό μεταξύ πλήρους ανταγωνισμού και μονοπωλίου. Η αγορά αυτή έχει μεγάλο αριθμό πωλητών οι οποίοι ανταγωνίζονται μεταξύ του κυρίως μέσα από την οικονομική διαφοροποίηση του προϊόντος. Το προϊόν είναι ομοιογενές ή με ελάχιστη διαφοροποίηση. Διαφοροποίηση υπάρχει στη στρατηγική μάρκετινγκ και στην προβολή και την προώθηση του προϊόντος. Οι αγοραστές συνήθως δεν είναι γνώστες των διαφορών, έργο που αναλαμβάνουν οι πωλητές και η διαφήμιση. Υπάρχουν εμπόδια οικονομικής φύσης στην είσοδο στον κλάδο. Η κάθε επιχείρηση προσπαθεί να φανεί σαν μονοπώλιο στα μάτια του καταναλωτή.
Η συνάρτηση προσφοράς στον πλήρη ανταγωνισμό (1) P 3 P 1 C SMC SAVC A Q 1 Q 3 Output SATC Πάνω από την τιμή P 3 (C), η επιχείρηση έχει κέρδος πάνωαπότομέσο βραχυχρόνιο συνολικό κόστος Στην P 3, η επιχείρηση έχει κανονικά κέρδη
Η συνάρτηση προσφοράς στον πλήρη ανταγωνισμό (2) P 3 P 1 C SMC SAVC A Q 1 Q 3 Output SATC Ανάμεσα στα P 1 και P 3, (A και C), ηεπιχείρησηέχει βραχυχρόνια ζημιές, αλλά παραμένει στην αγορά Κάτω από το P 1, ηεπιχείρηση δεν μπορεί να καλύπτει τα μεταβλητά κόστη και φεύγει από την αγορά
Η συνάρτηση προσφοράς στον πλήρη ανταγωνισμό (3) P 3 P 1 C SMC SAVC A Q 1 Q 3 Output SATC Οπότε, η καμπύληsmc που είναι πάνω από την SAVC είναι η βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης Δείχνει δηλαδή πόσο θα παράγει η επιχείρηση σε κάθε επίπεδο τιμής (δεδομένης από την αγορά)
Η επιχείρηση και η πλήρως ανταγωνιστική αγορά βραχυχρόνια (1) Επιχείρηση SMC Αγορά SRSS SAC P D=MR=AR P q Output Q D Output Η τιμή καθορίζεται από την αγορά σύμφωνα με την προσφορά και την ζήτηση η συνολική προσφορά είναι το άθροισμα όλων των επιμέρους συναρτήσεων προσφοράς των επιχειρήσεων.
Η επιχείρηση και η πλήρως ανταγωνιστική αγορά βραχυχρόνια (2) Επιχείρηση SMC Αγορά SRSS P SAC D=MR=AR P D q Output Q Output Η επιχείρηση παίρνει ως δεδομένη την τιμή P και επιλέγει πόσο θα παράγει με βάση το SMC=MR για να βελτιστοποίηση τα κέρδη της
Η επιχείρηση και η πλήρως ανταγωνιστική αγορά βραχυχρόνια (3) Επιχείρηση SMC Αγορά SRSS SAC SRSS 1 P D=MR=AR P P 1 D q Output Q Output Τα κέρδη είναι η σκιασμένη περιοχή Αυτά τα κέρδη προσελκύουν και άλλους παραγωγούς. Όσο πιο πολλοί παραγωγοί μπαίνουν στην αγορά, η συνάρτηση προσφοράς της αγοράς μετατοπίζεται προς τα δεξιά και η τιμή πέφτει.
Μεγιστοποίηση κερδών στο μονοπώλιο P 1 MC AC Τα κέρδη μεγιστοποιούνται όπου MC = MR στο Q1P1. Στηθέσηαυτή, η AR Είναι > AC Οπότε η εταιρεία Έχει κέρδη μεγαλύτερα απότοοριακόκόστος του κεφαλαίου (MC) MC=MR Q 1 MR D = AR Output Οι υφιστάμενοι περιορισμοί δεν αφήνουν περιθώρια Για είσοδο νέων επιχειρήσεων
Σύγκριση μονοπωλίου & πλήρους ανταγωνισμού (1) SRSS =SMC Ας υποθέσουμε ότι ένας κλάδος αγοράζεται από ένα μονοπωλητή: Η ισορροπία με πλήρη ανταγωνισμό είναι στο A, με Q1, P1. P 2 P 1 A LRSS =LMC Στο μονοπωλητή, η LRSS Είναι η καμπύλη LMC και η SRSS είναι η καμπύλη SMC MR Q 2 Q 1 D Output Ομονοπωλητής μεγιστοποιεί τα κέρδη του όταν MR = SMC στο P2Q2.
Σύγκριση μονοπωλίου & πλήρους ανταγωνισμού (2) SRSS =SMC Ας υποθέσουμε ότι ένας κλάδος αγοράζεται από ένα μονοπωλητή: P 3 P 2 P 1 MR A LRSS = LMC D Μακροχρόνια, η εταιρεία μπορεί να αναπροσαρμόσει... Ώστε να μπορεί να θέτει MR = LMC στο P3Q3. Q 3 Q 2 Q 1 Output
Σύγκριση μονοπωλίου & πλήρους ανταγωνισμού (3) Οπότε βλέπουμε ότι το μονοπώλιο σε σχέση με τον πλήρη ανταγωνισμό έχει: Υψηλότερες τιμές Χαμηλότερη παραγωγή Ο καταναλωτής χάνει πάντα από το μονοπώλιο; Αυτό εξαρτάτε από το κόστος παραγωγής του μονοπωλητή Μπορεί να υπάρχουν ευκαιρίες οικονομιών κλίμακας
Φυσικό μονοπώλιο Η εταιρεία έχει σημαντικές οικονομίες κλίμακας σε σχέση με την ζήτηση P 1 LMC η μεγαλύτερη εταιρεία έχει πάντοτε τα ηνία στο κόστος Και κυριαρχεί στην αγορά Q 1 MR D Output LAC Αυτό είναι ένα φυσικό μονοπώλιο
Διαφοροποίηση τιμών στο μονοπώλιο Ας υποθέσουμε ότι ο μονοπωλητής έχει δυο ειδών πελάτες Με διαφορετική ελαστικότητα ζήτησης Π.χ. Business class μπορεί να είναι λιγότερο ευαίσθητοι στις τιμές από ότι η οικονομική θέση Ο μονοπωλητής μπορεί να αυξήσει τα κέρδη του με το να πουλήσει ακριβότερα τις θέσεις αυτές σε σχέση με την οικονομική θέση Διαφοροποίηση γίνεται συνήθως σε αγαθά που δεν μπορούν να μεταπωληθούν, όχι πάντα αλήθεια όμως