«Η τέχνη συναντά το ευρώ»

«Η τέχνη συναντά το ευρώ» Εκπαιδευτικός Αγγλικής Γλώσσας : Αθανασία Ριζάκη Επιβλέπων Επιμορφωτής: Ευτυχία Πλακαρού 27 ο Δημοτικό Σχολείο Βόλου ΒΟΛΟΣ, 28 Μαΐου 2016

Περίληψη Η υλοποίηση του εκπαιδευτικού project «Η τέχνη συναντά το Ευρώ» πραγματοποιήθηκε στο μάθημα της Ευέλικτης Ζώνης στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής δράσης Teachers4Europe. Οι δραστηριότητες που περιγράφονται στην εργασία υλοποιήθηκαν στο 27 ο Δημοτικό Σχολείο Βόλου και από τους 37 μαθητές των δυο τμημάτων Στ1 και Στ2. Η επιλογή του θέματος έγινε στο πλαίσιο της προώθησης της συνεργασίας με άλλους Τ4Ε και έχοντας όλοι μας ως κοινή επιδίωξη την τέχνη και πραγματικότητα Art and Reality. Μετά από έρευνα και αναζήτηση οι μαθητές αποφάσισαν τη φετινή χρονιά να ασχοληθούν με την τέχνη του ευρώ. Το ευρώ παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή όλων μας προκειμένου να διεκπεραιώσουμε θέματα όπως συναλλαγές, αγορά πραγμάτων, πληρωμές κ.α. Είναι ένα καθημερινό παιχνίδι. Από τη μια πλευρά το διώχνουμε και από την άλλη φτάνει στα χέρια μας ίσως μικρότερης αξίας αλλά ως ευρώ πάλι. Οι μαθητές ανακαλύπτουν ότι το χαρτονόμισμα ευρώ είναι άμεσα συνδεδεμένο με την τέχνη και όχι απλά ένα απλό χαρτί συναλλαγής. Μέσα από το ταξίδι αυτό της τέχνης του ευρώ οι μαθητές γνωρίζουν και ανακαλύπτουν την ΕΕ, τη λειτουργία με τους θεσμούς της, τις αξίες της, μαθαίνουν για το κοινό σκοπό, την κοινή πολιτική. Παράλληλα αποκτούν γνώση σχετικά με το Ευρωπαϊκό νόμισμα, τη δύναμή του και ισχυροποίησή του στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. 2

Περιεχόμενα 1. Προφίλ εργασίας.. 4 2. Εισαγωγή 5 3. Στόχοι του Προγράμματος 6 4. Θεωρητικό Πλαίσιο...7 5. Μεθοδολογία..9 6. Δραστηριότητες...10 7. Αποτελέσματα..12 8. Επίλογος 13 9. Βιβλιογραφία 14 10. Παράρτημα...15 3

Προφίλ Εργασίας 27 ο Δημοτικό Σχολείο Βόλου Τάξεις εργασίας: Στ 1 και Στ 2 Αριθμός μαθητών: 37 μαθητές και μαθήτριες Αριθμός Εκπαιδευτικών που συνεργάστηκαν: 1 4

Εισαγωγή Τέχνη ονομάζεται η ανθρώπινη δραστηριότητα ή δημιουργία που είναι σημαντική εξαιτίας της έλξης που προκαλεί στις ανθρώπινες αισθήσεις, διεγείροντας το νου ή και το συναίσθημα. (Βικεπαίδεια) Είναι η δημιουργική έκφραση που μέσα στο έργο αποτυπώνει την ψυχική κατάσταση, τα συναισθήματα, τις ιδέες, την αίσθηση ή τον οραματισμό του καλλιτέχνη. Η τέχνη κάποιες φορές εφαρμόζεται και σε πρακτικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης όπως ένα πήλινο μπολ μέσα στο οποίο τοποθετούνται αντικείμενα ή όπως τα χαρτονομίσματα που αλλάζουν χέρια συνεχώς χωρίς πραγματικά να δείχνουμε το ελάχιστο ενδιαφέρον για το τι απεικονίζει ένα τραπεζογραμμάτιο των 5 ευρώ ή 10 ευρώ κ.α. Βλέπουμε γενικά την τέχνη να δεσπόζει παντού, σε όλα τα επίπεδα. Δεν απευθύνεται μόνο στα υψηλά στρώματα αλλά και στα χαμηλά σε μια προσπάθεια αναβάθμισης της αισθητικής της καθημερινότητας. Η τέχνη είναι η έκφραση της χαράς που δοκιμάζει ο άνθρωπος. Για μερικούς καλλιτέχνες ένα έργο τέχνης μπορεί να αποτελεί λήθη, διαφυγή από την πραγματική ζωή ή να είναι επανάληψη της πραγματικής ζωής. Για άλλους είναι δείγμα ενός μέσου επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους. Για όλους αυτούς τους λόγους η τέχνη είναι ένα όχημα μέσα από την οποία το σχολείο μπορεί να ξεπεράσει το παραδοσιακό στυλ της παλιότερης αυστηρής παιδείας με τα ξεχωριστά σχολικά μαθήματα που δε διαπερνούσε το ένα το άλλο. Η τέχνη απελευθερώνει. Για αυτό το λόγο οι μαθητές τώρα πια χρειάζονται ένα διαφορετικό τρόπο μάθησης που να συνδυάζει τη γνώση μέσα από πολλά μαθήματα. Το πρόγραμμα Τ4Ε δίνει την ευκαιρία και σε εκπαιδευτικούς αλλά και σε μαθητές να συνδυάσουν γνώση, πληροφορία, αισθητική, διασκέδαση και ελάφρυνση του φόρτου εργασίας. Στο συγκεκριμένο έργο «Η τέχνη συναντά το ευρώ» οι μαθητές προσεγγίζουν τη γνώση και την πληροφορία συνδυάζοντας και αξιοποιώντας την αισθητική και τη φαντασία τους προκειμένου να δημιουργήσουν τη νέα σειρά των τραπεζογραμματίων ευρώ. Με λίγα λόγια η τέχνη βρίσκεται στην υπηρεσία της αγοράς. 5

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες: Να αποκτήσουν γνώση γύρω από τη δύναμη της τέχνης και ειδικότερα της τέχνης των τραπεζογραμματίων του ευρώ. Να ευαισθητοποιηθούν πάνω στις αξίες της τέχνης και στα οφέλη της για την προαγωγή της ψυχικής τους υγείας. Να ενδυναμωθεί ο ψυχισμό τους έτσι ώστε να γίνουν ενεργοί πολίτες και παραγωγοί πολιτισμού, που αγωνίζονται για μια κοινωνία χωρίς φαινόμενα βίας και να προτείνουν την τέχνη ως βασικό μέσο για τον αγώνα αυτό. Να κατανοήσουν τη σημασία της τέχνης που έχει αποτυπωθεί στο καθένα χαρτονόμισμα ξεχωριστά, τι απεικονίζουν, πως μπορούν να ξεχωρίζουν τα αυθεντικά από τα πλαστά χαρτονομίσματα, τι σημαίνουν οι αριθμοί που έχουν πάνω τους. Να αντιλαμβάνονται τη σημασία της ύπαρξης της ΕΕ. Να αξιολογούν τη σημασία του κοινού Ευρωπαϊκού νομίσματος. Να προβληματίζονται για την καλύτερη ΕΕ του αύριο. Να αναπτύξουν τις αξίες της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συμμετοχής. Να παρεμβάλλουν έχοντας εικαστική ματιά στο θέμα. Να διαμορφώσουν σωστή καταναλωτική συνείδηση. Να βιώσουν την ομαδικότητα, τη συνεργατικότητα, την ευθύνη, τη συνέπεια, την αποδοχή, την κατανόηση μέσα από δράσεις που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος. Να ενθαρρυνθούν στην επικοινωνία και δημοσιοποίηση της δουλειάς τουςσε σχολικό και ευρύτερο επίπεδο. Να εκφραστούν μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και τη δημιουργική τους σκέψη. Να ευχαριστηθούν τις δράσεις. 6

Θεωρητικό πλαίσιο Η ολοκλήρωσης της μετάβασης στο ευρώ σε φυσική μορφή ήταν ένα μοναδικό γεγονός που επηρέασε άμεσα πάνω από 300 εκατομμύρια ανθρώπους στη ζώνη του ευρώ. Το ευρώ η πιο χειροπιαστή απόδειξη της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, είναι το κοινό νόμισμα 19 κρατών μελών της Ε.Ε. και χρησιμοποιείται από 338,6 εκατομ. ανθρώπων κάθε μέρα. Τα πλεονεκτήματα του κοινού νομίσματος γίνονται αμέσως αντιληπτά από οποιονδήποτε ταξιδεύει στο εξωτερικό ή πραγματοποιεί ηλεκτρονικές αγορές από ιστότοπους άλλης χώρας της Ε.Ε. Σε παγκόσμιο επίπεδο το ευρώ αυξάνει την επιρροή της Ε.Ε. καθώς είναι το δεύτερο σημαντικότερο διεθνές νόμισμα μετά το δολάριο ΗΠΑ. Το ευρώ είναι πολλά περισσότερα από ένα ευρωπαϊκό νόμισμα. Συμβολίζει τη φιλοδοξία, τη συνεργασία, τον κοινό σκοπό, την επικοινωνία μεταξύ των λαών της Ευρώπης. Η θεματολογία που αποτυπώνεται στα χαρτονομίσματα είναι αστείρευτη. Από όπου και αν πηγάζει όμως η καλλιτεχνική αποτύπωση της αποτελεί ένα ξεχωριστό είδος καλλιτεχνικής έκφρασης. Πολλά από τα χαρτονομίσματα που κυκλοφόρησαν κατά καιρούς ανά τον κόσμο διακρίνονται για την υψηλή αισθητική τους που αν και τις περισσότερες φορές περνούν απαρατήρητα από τους καθημερινούς χρήστες- συναλλασσόμενους δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι την εκτιμούν και την θαυμάζουν. Το ευρώ είναι άμεσα συνδεδεμένο με την τέχνη. Τα θέματα που επιλέχθηκαν προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για το σχεδιασμό των επτά τραπεζογραμματίων (5, 10, 20, 50, 100, 200, 500) ήταν εμπνευσμένα από «Εποχές και ρυθμοί της Ευρώπης» και αφηρημένο, μοντέρνο σχέδιο. Έτσι στα τραπεζογραμμάτια ευρώ απεικονίζονται αρχιτεκτονικοί ρυθμοί που αντιστοιχούν σε επτά περιόδους της Ευρωπαϊκής πολιτισμικής ιστορίας- κλασικός, ρωμανικός, γοτθικός, αναγεννησιακός, μπαρόκ και ροκοκό, αρχιτεκτονική του σιδήρου και του γυαλιού και μοντέρνα αρχιτεκτονική του 20 ου αιώνα ενώ παρουσιάζονται τρία βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία: παράθυρα, πύλες και γέφυρες. Τα παράθυρα και οι πύλες στο πρόσθιο μέρος κάθε τραπεζογραμματίου συμβολίζουν το ανοικτό πνεύμα, καθώς και το πνεύμα συνεργασίας στην Ευρώπη. Επίσης απεικονίζονται τα 12 αστέρια της ΕΕ τα οποία συμβολίζουν τον δυναμισμό και την αρμονία της σύγχρονης Ευρώπης. Το όνομα του χαρτονομίσματος ευρώ αναγράφεται πέραν των λατινικών EURO, των ελληνικών ΕΥΡΩ 7

στοιχείων και με κυριλλικά στοιχεία ΕΒΡΟ, ως αποτέλεσμα της ένταξης της Βουλγαρίας στην Ε.Ε. το 2007. Επίσης περιγράφονται τα αρχικά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε 9 γλωσσικές παραλλαγές. Οι σειριακοί αριθμοί της σειράς «Ευρώπη» είναι οι δύο αριθμοί τυπωμένοι στην οπίσθια όψη του τραπεζογραμματίου. Το σχέδιο των τραπεζογραμματίων συμπληρώνεται στην οπίσθια όψη με μια γέφυρα χαρακτηριστική της αντίστοιχης εποχής της ευρωπαϊκής πολιτισμικής εξέλιξης ξεκινώντας από πρώιμες κατασκευές και φτάνοντας ως τις προηγμένες κρεμαστές γέφυρες της σύγχρονης εποχής. Οι γέφυρες αυτές συμβολίζουν την επικοινωνία μεταξύ των λαών της Ευρώπης, καθώς και μεταξύ της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου. Τα διαφορετικά μεγέθη των 7 τραπεζογραμματίων βοηθούν τους τυφλούς να τα ξεχωρίζουν όπως επίσης και τα ανάγλυφα μέρη του που έχουν γίνει με βαθιά χάραξη και ειδική εκτυπωτική μέθοδο. Η προσωπογραφία της Ευρώπης έγινε το νέο πρόσωπο του ευρώ και επιλέχθηκε με κριτήριο τον σαφή συσχετισμό της με την Ευρωπαϊκή Ήπειρο ενώ προσθέτει και ένα ανθρώπινο στοιχείο στα τραπεζογραμμάτια. 8

Μεθοδολογία Η βασική μέθοδος προσέγγισης της παρούσας εργασίας ήταν η ομαδοσυνεργατική. Ο εκπαιδευτικός ασκεί χρέη συντονιστή, βοηθά και οργανώνει το χρονοδιάγραμμα. Το μεγαλύτερο κομμάτι της δράσης έγινε σε ομάδες των 5-6 μαθητών, οι οποίοι κλήθηκαν να συνεργαστούν, να συζητήσουν, να λάβουν από κοινού αποφάσεις, να σεβαστούν τους συνομιλητές τους να περιμένουν τη σειρά τους και να δουλέψουν αρμονικά έχοντας ένα κοινό στόχο. Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του καταιγισμού ιδεών κατά το ξεκίνημα της εργασίας, ελέγχοντας με αυτόν τον τρόπο τις πρότερες γνώσεις τους μέσα από τη διαλογική συζήτηση που έγινε μέσα στην τάξη. Επίσης υιοθετήθηκε η βιωματική διδασκαλία κατά την προσέγγιση της έννοιας της εμπορικής συναλλαγής με το ευρώ εφόσον κλήθηκαν να αναπαραστήσουν τους πολίτες διαφορετικών χωρών της Ε.Ε. και να τα παρουσιάσουν στην τάξη. 9

Δραστηριότητες Αρχικά έγινε μία εισαγωγή για το τι είναι ή τι χαρακτηρίζεται «τέχνη». Με την βοήθεια του βιντεοπροβολέα στον πίνακα και του διαδικτύου αναζητήθηκε στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Βικιπαιδεία- ο όρος «τέχνη» καθώς και τα είδη της τέχνης. Το διάστημα αυτό συνέπεσε και μία δραστηριότητα που οργάνωσαν τα παιδιά της Στ τάξης στο σχολείο που ήταν η προώθηση της υγιεινής διατροφής. Οι μαθητές έφτιαξαν με την βοήθεια των γονέων τους διάφορα σνακ για ένα υγιεινό πρωινό τα οποία πούλησαν στα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου. Έτσι μέσω του παιχνιδιού αυτού τα παιδιά βίωσαν το ρόλο του έμπορα και του αγοραστή. Θα έπρεπε δηλ. να διαχειριστούν χρήματα δηλαδή ευρώ. Μέσα από αυτή τη δράση λοιπόν προέκυψε η ιδέα της τέχνης του ευρώ. Έγιναν κάποιες δραστηριότητες ώστε να γνωρίσουν οι μαθητές λεπτομέρειες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, να προκληθεί το ενδιαφέρον τους προκειμένου να φιλοτεχνήσουν τα δικά τους τραπεζογραμμάτια ευρώ. Χρησιμοποιήθηκε ο χάρτης της Ε.Ε. και εκπαιδευτικό υλικό της Ε.Ε. Εντόπισαν τα 28 κράτη της Ε.Ε. και οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες ανέλαβαν να βρουν πληροφορίες για τα κράτη που είχαν επιλέξει και να τις παρουσιάσουν. Μετά όλοι οι μαθητές συμπλήρωσαν φύλλο εργασίας όπου ζητούνταν βασικές πληροφορίες για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όπως πρωτεύουσα, σημαία, γλώσσα, αξιοθέατα, γλυκίσματα, αγαπημένα φαγητά ). Συζητήθηκαν διάφορα θέματα της Ε.Ε. όπως η οικονομία, το κοινό νόμισμα, τα κράτη της ευρωζώνης, τα οφέλη της κοινής προσπάθειας και του κοινού νομίσματος. Συζητήθηκαν τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των χωρών όπως και τα θέματα της διαφορετικότητας και πολυμορφίας,εντοπίστηκαν και τα κοινά στοιχεία που μας ενώνουν ως ευρωπαίους. Διάβασαν παραμύθια σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ. Οι μαθητές έφεραν στο σχολείο χαρτονομίσματα ευρώ, τα επεξεργάστηκαν και ανακάλυψαν τι ακριβώς σημαίνει κάθε τι που απεικονίζεται στο χαρτονόμισμα ευρώ. Αποφάσισαν να φιλοτεχνήσουν τη δεύτερη σειρά χαρτονομισμάτων που ονομάζεται «Ευρώπη» βασισμένα τα σχέδια τους σε επίκαιρα θέματα όπως οι πρόσφυγες ή σε θέματα της αρεσκείας τους. 10

Τα χαρτονομίσματα που φιλοτέχνησαν θα παρουσιαστούν στην εκδήλωση όλων των Τ4Ε που θα γίνει στο Βόλο όπου θα διανεμηθούν με τη μορφή συμβολικού εισιτηρίου σε όλους τους παρευρισκόμενους. 11

Αποτελέσματα H παρούσα εργασία μέσω της αμφίδρομης διαλογικής σχέσης που αναπτύχθηκε μεταξύ των μαθητών συνέβαλε ώστε να οικοδομήσουν γνώση και να αποκτήσουν δεξιότητες κριτικής επεξεργασίας των δεδομένων που μελέτησαν. Οι απαιτήσεις των δραστηριοτήτων έχουν σε όλη τη φάση κοινό χαρακτηριστικό να εργαστούν οι μαθητές της ομάδας αλλά και της ολομέλειας μεταξύ τους ώστε να βρουν το υλικό και να συνθέσουν τις παρουσιάσεις τους. Οι μαθητές έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και δημιουργική διάθεση για να φιλοτεχνήσουν την νέα σειρά των τραπεζογραμματίων ευρώ. Επίσης επισημαίνω την δυνατότητα που είχαν να μάθουν για όλα αυτά τα στοιχεία που αποτυπώνονται στα χαρτονομίσματα ευρώ. Ευχαριστήθηκαν την συνεργασία που είχαν λέγοντας ότι πραγματικά τέτοια προγράμματα κάνουν την μαθητική τους ζωή ανάλαφρη, και χωρίς το βάρος της ύλης που τους ακολουθεί σ όλη τους την παιδική και εφηβική ζωή. 12

Επίλογος Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω παρά τα όποια προβλήματα που προέκυψαν όπως π.χ. η έλλειψη χρόνου, η δράση έγινε με επιτυχία. Οι μαθητές έμαθαν, έπαιξαν, δημιούργησαν και διασκέδασαν. Τα προγράμματα αυτά αποτελούν ένα εξαιρετικό κίνητρο μάθησης για τους μαθητές οι οποίοι συναρπάζονται με δράσεις έξω από την τυπική μάθηση αλλά κυρίως αποτελούν ένα εύχρηστο και προσιτό μέσο για την επίτευξη οποιονδήποτε σκοπών, όπως η προώθηση μιας ιδέας ή ενός μηνύματος. 13

Βιβλιογραφία Ζαραμπούκα. Η Ευρωζωϊκή Κοινότητα (5 η έκδ.). Πατάκη Πως λειτουργεί η ΕΕ. Εκδόσεις ΕΕ Η ψηφοφορία για την Ευρώπη σου. Εκδόσεις ΕΕ Ευρώπη, Χώρες και Λαοί. Κ. Κουμουνδουρέα Ο πόλεμος του παγωτού βατόμουρου. Εκδόσεις ΕΕ Τριβιζάς, Ε.,Ένα χελιδόνι για την Ευρώπη. Μίλητος Anna and Alex take on the banknote forgers (www.euro.ecb.eu) 14

Παράρτημα http://europa.eu/about-eu/basic-information/about/index_el.htm http://europa.eu/index_el.htm http://europa.eu/kids-corner/index_el.htm 15