Εκπαιδευτικό σενάριο Ταυτότητα Τίτλος: Ο τόπος µας, Γιάννη Ρίτσου ηµιουργός: Μπούρα Ευφροσύνη Το σενάριο δοκιµάστηκε στην τάξη. Εµπλεκόµενες γνωστικές περιοχές: αφορά το µάθηµα της νεοελληνικής λογοτεχνίας Β λυκείου, την ενότητα Ο τόπος µας του Γιάννη Ρίτσου και είναι διαθεµατικό στη νεότερη ελληνική ιστορία ιάρκεια: απαιτούνται 4 διδακτικές ώρες. Πρότερες γνώσεις των µαθητών: γενικά στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Γ. Ρίτσου, η µεταπολεµική ελληνική ιστορία και ειδικότερα η περίοδος της δικτατορίας 1967-1974, καθώς και η χρήση Η/Υ, δηλαδή ο βαθµός εξοικείωσης µε προγράµµατα Microsoft office και µε φυλλοµετρητή. Απαιτούµενη υλικοτεχνική υποδοµή: το ανάλογο σχολικό εγχειρίδιο, ο φυλλοµετρητής Microsoft Internet Explorer ή Mozilla Firefox, ο επεξεργαστής κειµένου Word, το πρόγραµµα παρουσίασης Power Point, ο εκτυπωτής, η ηλεκτρονική µορφή των 3 φύλλων εργασίας, καθώς και ένας βιντεοπροβολέας. Σύντοµη περιγραφή (περίληψη) Να συγκεντρωθούν σηµαντικά εργοβιογραφικά στοιχεία του Ρίτσου και µε αυτό το υλικό ως αφόρµηση να ανιχνευθεί η έννοια του τόπου στο συγκεκριµένο ποίηµα. Στόχοι Γνωστικοί Η πρόταση στοχεύει καταρχάς στη βαθύτερη γνώση της ζωής, του ιστορικού πλαισίου και του ποιητικού έργου του Ρίτσου, καθώς και στη συνειδητοποίηση της αξίας ενός τόπου ως τοπίου αλλά και χώρου συλλογικής ζωής και δράσης. Ένας ακόµη στόχος είναι η σύνθεση γραπτού κειµένου, το οποίο να εντάσσεται σε συγκεκριµένο επικοινωνιακό πλαίσιο. Απώτερος στόχος είναι το υπό εξέταση κείµενο να αποτελέσει αφόρµηση για τη λογοτεχνική έκφραση του µαθητή. Παιδαγωγικοί µαθησιακοί Οι µαθητές να αποκτήσουν κίνητρα για συνεργασία, επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων. Να οργανωθούν σε οµάδες και να αναλάβουν ρόλους, να εξοικειωθούν µε τη διερευνητική προσέγγιση της µάθησης και στη συνέχεια, λειτουργώντας µε αυτενέργεια, να οικοδοµήσουν µόνοι τους τη γνώση. Με τη χρήση επεξεργαστή κειµένου, να εξασκηθούν στη συνεργατική µάθηση και συνεργατική παραγωγή λόγου. Να ασκηθούν στην πολύπλευρη προσέγγιση του γνωστικού αντικειµένου, καθώς και στην αισθητική απόλαυση του ποιήµατος. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες που απαιτούνται στην επιστηµονική έρευνα, όπως παρατήρηση, επιλογή, Τεχνολογικοί Να προσεγγίζουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία και πηγές µάθησης, καθώς και αισθητικής απόλαυσης ενός κειµένου. Να εξοικειωθούν µε τη χρήση του διαδικτύου ως περιβάλλοντος µάθησης και αισθητικής καλλιέργειας.. Να καλλιεργήσουν τον κριτικό γραµµατισµό µέσα από την συγκέντρωση, επιλογή και σύγκριση του ζητούµενου υλικού.

Με τη χρήση επεξεργαστή κειµένου να εξασκηθούν στη συνεργατική µάθηση και συνεργατική παραγωγή λόγου. Λεπτοµερής παρουσίαση της πρότασης α) Προϋποθέσεις Απαραίτητα προϋπόθεση για την προσέγγισή του περιεχοµένου απαιτεί η γνώση της βιογραφίας του ποιητή και ειδιότερα της εξορίας του στο νησί της Λέρου, όπου έγραψε µεταξύ άλλων και το ποίηµα Ο τόπος µας. Ο διάλογος µε τη νεότερη ελληνική ιστορία οδηγεί στην περαιτέρω ανάπτυξη του θέµατος. Όσον αφορά τη µορφή, οι εκφραστικοί τρόποι του ποιητή οδηγούν στην επιτυχή αισθητοποίηση του ζητήµατος. Η µελέτη στη γλώσσα του ποιήµατος οδηγεί στην επιβεβαίωση αυτής της άποψης. Επιπλέον, οι µαθητές µπορούν να πλοηγούνται στο διαδίκτυο, ώστε να καταστεί δυνατή η οπτικοποίηση των ήδη υπαρχουσών γνώσεών τους. Μπορούν, ακόµη, να αναζητούν µε την καθοδήγηση της διδάσκουσας παράλληλο υλικό που να επαληθεύει ή να αναιρεί, καθώς και να εµπλουτίζει τις ήδη αποκτηµένες γνώσεις τους για τα συγκεκριµένα ιστορικά, ζητήµατα που θίγονται σε αυτό το σενάριο, καθώς και στα εκφραστικά µέσα µε τα οποία καθίσταται δυνατή η αισθητοποίησή τους. β) Η εφαρµογή της πρότασης Το σενάριο δοκιµάστηκε στην τάξη, όπως ήδη προαναφέρθηκε. Ειδικότερα, χρησιµοποιήθηκαν 3 φύλλα εργασίας, εκ των οποίων το κάθε φύλλο είχε 3 δραστηριότητες, µία για κάθε οµάδα. 1. Την πρώτη ώρα διδασκαλίας στην τάξη δόθηκαν εξηγήσεις για τη διαδικασία, τους ρόλους και την αξία συµµετοχής των µαθητών. Σχηµατίστηκαν 3 οµάδες των 6 µαθητών η καθεµιά. Σε κάθε οµάδα υπήρχαν 2 αναγνώστες, ο συντονιστής ο γραµµατέας που κρατούσε σηµειώσεις, αυτός που υπαγόρευε τις σηµειώσεις και ο χειριστής Η/Υ που πληκτρολογούσε αρχείa word. Οι ρόλοι µπορούσαν να εναλλάσσονται.. 2. Κατά τη δεύτερη ώρα διδασκαλίας, δόθηκαν στους µαθητές τα 3 φύλλα εργασίας. Με τη συνεργασία του καθηγητή πληροφορικής, στο εργαστήριο της πληροφορικής οι µαθητές σε 3 οµάδες των 6 ατόµων άρχισαν να συγκεντρώνουν υλικό που αφορά τη ζωή και το έργο του Γ. Ρίτσου, ενταγµένο σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. 3. Την τρίτη ώρα διδασκαλίας οι µαθητές σταθερά σε 3 οµάδες των 6 ατόµων στο εργαστήριο πληροφορικής, αφού ολοκλήρωσαν τις δραστηριότητες των φύλλων εργασίας, αποθήκευσαν τα ευρήµατά τους σε κείµενα word, 1 η κάθε οµάδα. 4. Την 4 η ώρα διδασκαλίας παρουσιάστηκαν στην τάξη τα ευρήµατα των µαθητών σε αρχεία παρουσίασης µέσω βιντεοπροβολέα και ακολούθησε κριτική και διάλογος. Επιπλέον, τα κείµενα παραδόθηκαν σε ηλεκτρονική µορφή στη διδάσκουσα, µε σκοπό να σχολιαστούν, να συζητηθούν και να δηµοσιευθούν στη σχολική εφηµερίδα. Κριτική αξιολόγηση Οι µαθητές απέκτησαν πιο έντονη συνείδηση της ένταξης σε οµάδα και των θετικών συνεπειών που προκύπτουν από τη συνεργατικότητα. Η αναζήτηση

στοιχείων σε διάφορες ιστοσελίδες αποτέλεσε έναυσµα για περαιτέρω προσωπική τους έρευνα σε άλλα ποιητικά κείµενα µε απώτερο στόχο την συγκριτική εξέταση και εµβάθυνση στην έννοια του τόπου, στο έργο άλλων νεοελλήνων ποιητών. Βιβλιογραφία http://www.slideshare.net/swtia/b-lyk-didakt-protaseis-o-topos-mas-ritsos-3367779 http://www.e-poema.eu/leshitext.php?id=7&pid=24 http://www.ertarchives.gr/v3/public/popinfo.aspx?tid=0000006682&tsz=0&act=minfo http://www.ert-archives.gr/v3/public/popinfo.aspx?tid=0000008545&tsz=0&act=minfo

1 ο φύλλο εργασίας Ο τόπος στη στρατευµένη ποίηση ραστηριότητες 1 Αναζήτηση αρχείου σχετικού µε ζωή και έργο του Γ. Ρίτσου. 2 Σκιαγράφηση του Γιάννη Ρίτσου ως στρατευµένου ποιητή. 3 Η έννοια του τόπου στην ποίηση και τη ζωή του Γιάννη Ρίτσου.

2 ο φύλλο εργασίας Οο ποιητής Γιάννης Ρίτσος ραστηριότητες 1 Μελέτη της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου. 2 Ποια σχέση συνδέει τους ανθρώπους µε το φυσικό τοπίο; 3 Ποια είναι η θέση των παιδιών και της γυναίκας στην ποίησή του;

3 ο φύλλο εργασίας Ο τόπος της εξορίας ραστηριότητες 1. Αναζήτηση προγράµµατος παρουσίασης του ποιήµατος Ο τόπος µας 2 Μελέτη στην ιστορία της Λέρου 3. Ποιο είναι τελικά το νόηµα της περηφάνειας;