ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Εργασία 1η Ενεργή παρακολούθηση του Διεθνούς Συνεδρίου SCinTE2015 με θέμα «Learning /Teaching Methodologies and Assessment» Ιωάννης Μαλατέστας, M1402 Δημήτριος Κουρτίδης, Μ1420 Αθήνα, Νοέμβριος 2015
Περιεχόμενα Εισαγωγή...3 Πώς καταλήξαμε στην ομιλήτρια...3 Επιλογή Σχετικού Άρθου της ομιλήτριας...3 Τι αποκομίσαμε από το άρθρο...4 Απορίες που μας δημιουγήθηκαν...4 Τι είδαμε στην παρουσίαση...5 Τι ρωτήσαμε τελικά...6 Τι απαντήσεις πήραμε...6 Συμπεράσματα...7
Εισαγωγή Το παρακάτω κείμενο, αποτελεί την περιγραφή του τρόπου εργασίας μας όσον αφορά την ενεργή συμμετοχή μας στο Διεθνές Συνέδριο Scinte2015: «Science in Technology που έλαβε χώρα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών την Παρασκευή 06/11/2015, στη θεματική ενότητα «Learning /Teaching Methodologies and Assessment». Για την εργασία αυτή, επιλέξαμε ως κύρια ομιλήτρια την κυρία Σοφία Ασωνίτου, καθηγήτρια εφαρμογών του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθηνών, της οποίας το θέμα που παρουσίασε στο συνέδριο ήταν το «Απασχολησιμότητα και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων: Μπορεί η Aνώτατη Eκπαίδευση να ανταποκριθεί στην πρόκληση;» ( Employabitily and Skills Development: Can Higher Education respond to the challenge? ). Πώς καταλήξαμε στην ομιλήτρια Πριν την επιλογή του κύριου ομιλητή, επεξεργαστήκαμε όλα τα θέματα ομιλίας που ήταν διαθέσιμα στη θεματική ενότητα ενδιαφέροντος του συνεδρίου. Έχοντας εντοπίσει μερικά απο αυτά ως τα πιο ενδιαφέροντα θέματα και σε συνδυασμό με την τρέχουσα κατάσταση του κοινωνικού, επαγγελματικού αλλά και ατομικού επιπέδου όλων των εργαζομένων/σπουδαστών της σημερινής κοινωνίας, καταλήξαμε στο συγκεκριμένο θέμα. Θεωρούμε πως το θέμα έρευνας της κυρίας Ασωνίτου, έχει άμεση απήχηση στην σημερινή εποχή και εφόσον αξιολογηθεί σωστά, θα μπορούσε να ανοίξει νέους ορίζοντες στην ανάπτυξη των τριών προαναφερθέντων επιπέδων των εργαζομένων/σπουδαστών. Άμεση απήχηση αυτού, θα είναι εκτός της βελτίωσης και καλλιέργειας του ατόμου, η μεγαλύτερη παραγωγικότητα και ανάπτυξη των επιχειρήσεων που έχουν καταβάλλει προσπάθεια, κόστος και χρόνο για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων απασχολησιμότητας του προσωπικού τους. Επιλογή Σχετικού Άρθου της ομιλήτριας Σε επόμενο στάδιο, έπρεπε να γίνει έρευνα επί των άρθρων, δημοσιεύσεων και γενικότερα έργων της κυρίας Ασωνίτου, που σχετίζονται με το θέμα παρουσίασης της. Έχοντας εντοπίσει και κατανοήσει το αντικείμενο της έρευνας της σχετικά με την ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων των ανθρώπων γενικότερα, εστιάζοντας βέβαια κυρίως στους εργαζομένους και στο αμέσως προηγούμενο στάδιο αυτών, τους σπουδαστές, το πιο συναφές άρθρο με την σημερινή της παρουσίαση το οποίο έχει δημοσιεύσει, είναι το «Employability Skills in Higher Education and the Case of Greece», το οποίο είχε αναρτηθεί στο ICSIM - International Conference on Strategic Innovative Marketing, το 2014.
Τι αποκομίσαμε απο το άρθρο Το άρθρο της κυρίας Ασωνίτου, έκανε εμφανή την ανάγκη εστίασης των σημερινών εκπαιδευτικών φορέων, στην ανάπτυξη, πέρα απο την εξειδικευμένη γνώση των σπουδαστών, στην ανάπτυξη των λιγότερο δημοφιλών αλλά πάρα πολύ σημαντικών δεξιοτήτων. Εκτός απο τους συνηθισμένους εκπαιδευτικούς φορείς (πανεπιστήμια, κολλέγια κτλ), αντίστοιχη στροφή πρός αυτήν την κατεύθυνση, θα πρέπει να πάρουν και οι επιχειρήσεις για το προσωπικό τους. Και στις δυο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα θα είναι η ανάπτυξη του ατόμου πέρα από το αυστηρό πλαίσιο της επαγγελματικής γνώσης, όσον αφορά τους εργαζομένους/σπουδαστές αλλά και η τελική ανάπτυξη των επιχειρήσεων όπου αυτοί θα απασχοληθούν. Με τον όρο δεξιότητες γίνεται αναφορά σε αυτά τα χαρακτηριστικά που αναπτύσσει το άτομο, και τα οποία δεν είναι γνώσεις υπό την αυστηρή έννοια της παρεχώμενης από την εκπαιδευτική βαθμίδα γνώση. Πρόκειται για τα συνήθη εφόδιααπαιτήσεις που έχει σήμερα ο επαγγελματικός τομέας από τους εν δυνάμει εργαζόμενους και είναι απαραίτητα πέρα από τη μόρφωσή του για να σταθεί κάποιος με επιτυχία στην αγορά εργασίας και δη στο κομμάτι της διαχείρισης καταστάσεων και διαπροσωπικών σχέσεων. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι στοιχεία όπως η διαπροσωπική επικοινωνία, η προσαρμοστικότητα, η κριτική σκέψη, η ευελιξία, η ηγετικότητα και το πολύ σημαντικό πνεύμα ομαδικής εργασίας. Απορίες που μας δημιουργήθηκαν Αναλύοντας την παρουσίαση της κυρίας Ασωνίτου και σε συνδυασμό με την τρέχουσα κατάσταση στο κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο, μας γεννήθηκαν κάποιες σκέψεις και μας δημιουργήθηκαν ορισμένα ερωτήματα σχετικά με την χρησιμότητα και ανάγκη αυτών των δεξιοτήτων, αλλά και για το κατά πόσο κάτι τέτοιο, δηλαδή το να δοθεί βάση, ίσως και προτεραιότητα για ανάπτυξη τέτοιων δεξιοτήτων, είναι εφικτό: Στη σημερινή εποχή υπάρχει η απαίτηση από τους εργοδότες, το προσωπικό να είναι επαγγελματικά πλήρως καταρτισμένο, δηλαδή να έχει όσο το δυνατόν περισσότερες γνώσεις (τα λεγόμενα τυπικά προσόντα), έτσι ώστε να είναι και ανταγωνιστικό αλλά και παραγωγικό. Αυτή η τάση αποτελεί αρνητικό παράγοντα για τους εργοδότες προκειμένου να διαθέσουν χρήμα και προσπάθεια για την καλλιέργεια αυτών των - φαινομενικά για κάποιους από αυτούς - «όχι τόσο απαραίτητων» δεξιοτήτων. Σε άμεση σχέση με το παραπάνω θέμα, υπάρχει αντίστοιχα πολύ μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των εργαζομένων σε μια εταιρία, είτε ιδίου, είτε διαφορετικού επιπέδου (ακόμα δηλαδή και μεταξύ εργαζομένων και προϊσταμένων). Αυτό υιοθετεί την άποψη για ενδεχόμενη ανάπτυξη γνωστικού επιπέδου (νέα γνώση) για τον εργαζόμενο, ώστε να προστατεύσει την θέση του και να αποφύγει των ανταγωνισμό. Ανάπτυξη γνώσεων όμως και όχι δεξιοτήτων.
Δεδομένου ότι στην Ελλάδα, ενώ έχουν ψηφιστεί νόμοι από την πολιτεία για την εισαγωγή της ανάπτυξης τέτοιων δεξιοτήτων στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ποιος είναι ο λόγος που αυτό ακόμα δεν εφαρμόζεται; Μήπως πάντα θα προέχει η κάλυψη σημαντικότερων αναγκών στην Ελλάδα και να μπαίνει η ανάπτυξη του εκπαιδευτικού συστήματος σε δεύτερη μοίρα; Χαρακτηριστικά των εργοδοτών την σημερινή εποχή, είναι και τα παρακάτω: o Ανάθεση έργων σε άλλες εταιρίες (outsourcing). o Μείωση προσωπικού ή/και αντικατάσταση αυτού με νέο φθηνότερο και λιγότερο έμπειρο προσωπικό. o Αναζήτηση εργαζομένων με όσο το δυνατόν λιγότερα εφόδια που μπορούν όμως να βγάλουν εις πέρας τς εργασιακές τους ευθύνες, έτσι ώστε να περικόψουν το μισθολογικό κόστος. o Όλο και λιγότερη χρήση σπουδαστών για πρακτική εργασία, αλλά ακόμα και όταν αυτή εφαρμόζεται, λίγες φορές είναι ουσιαστική για τον εκπαιδευόμενο εργαζόμενο και περιορίζεται σε απλές γραφειοκρατικές αρμοδιότητες. Τα παραπάνω, δείχνουν μια αδιαφορία των εργοδοτών για κάθε θέμα προσωπικής ανάπτυξης, παρά μόνο την αύξηση του κέρδους, αδιαφορώντας για τον καθοριστικό παράγοντα της εταιρίας που είναι το προσωπικό της. Πώς προσωπικό με ανεπτυγμένες τέτοιου είδους δεξιότητες θα μπορούσε να αλλάξει τα παραπάνω φαινόμενα; Τι είδαμε στην παρουσίαση Η κυρία Ασωνίτου, στην παρουσίαση της έρευνάς της, απεικόνιζε την πολύ μεγάλη σημασία που έχει η ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων είτε από νωρίς - κατά την εκπαιδευτική περίοδο - αλλά ακόμα και κατά την διάρκεια της εργασιακής περιόδου ενός ατόμου. Το παραπάνω οδηγεί όχι μόνο στην καλλιέργεια του πνευματικού επιπέδου του ατόμου, αλλά τελικά και στην μεγαλύτερη προσφορά αυτού στο εργασιακό του περιβάλλον αλλά και στο κοινωνικό σύνολο. Έγινε αναφορά στους τρόπους με τους οποίους αυτές οι δεξιότητες μπορούν να αναπτυχθούν, μέσω κυρίως εφαρμογώς και δραστηριοτήτων που μπορούν να εφαρμοστούν στην εκπαιδευτική διαδικασία, ώστε να καλλιεργηθούν σε ατομικό αλλά και σε ομαδικό επίπεδο αυτές οι δεξιότητες. Παρουσιάστηκε η αντίθεση μεταξύ της πρωτοβουλίας για ανάπτυξη που έχει ληφθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και της Ελλάδας. Στην Ελλάδα, ενώ εχουν ψηφιστεί νόμοι για βελτίωση του εκπαιδευτικού υλικού πρός της κατεύθυνση ανάπτυξης των δεξιοτήτων, δεν έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος, και για το παραπάνω υπάρχουν διάφοροι λόγοι που έχουν να κάνουν με όλες τις σχετιζόμενες πλευρές (εκπαιδευτικό προσωπικό, εκπαιδευόμενοι, παραδοσιακός τρόπος εκπαίδευσης, κλπ).
Τι ρωτήσαμε τελικά Οι ερωτήσεις που θέσαμε στην κυρία Ασωνίτου, ήταν οι παρακάτω: 1. Βάσει των κατασταλτικών παραγόντων που αναφέραμε παραπάνω και που αφορούν κυρίως του εργοδότες, πώς είναι εφικτό να επιτευχθεί τελικά η αλλαγή, έτσι ώστε να αποζητούν προσωπικό με αυτά τα χαρακτηριστικά έναντι προσωπικού φθηνότερου, με λιγότερη κριτική ικανότητα και χωρίς τέτοιου είδους δεξιότητες; 2. Δεδομένου οτι ο εργαζόμενος/σπουδαστής γνωρίζει την κατάσταση που επικρατεί, για ποιό λόγο να μην προτιμήσει την ανάπτυξη πρωτίστως του γνωστικού του επιπέδου (π.χ. μέσω ενός μεταπτυχιακού) έναντι της ανάπτυξης των δεξιοτήτων αυτών. που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα αξιολογηθούν ή μπορεί και να περάσουν απαρατήρητες (ακόμα και επίτηδες). Τι απαντήσεις πήραμε Αντίστοιχα, μας δόθηκαν οι παρακάτω απαντήσεις: 1. Η κυρία Ασωνίτου στην αρχή της απάντησής της, επιβεβαίωσε και εκείνη με τη σειρά της, την κυριαρχούσα τάση στη σημερινή εποχή: Εργοδότες που να ζητούν προσωπικό δίχως δεξιότητες, ακόμα καμιά φορά και δίχως ανεπτυγμένες γνώσεις, αλλά που να μπορούν να ανταπεξέλθουν στο αντικείμενο της εργασίας τους, με απώτερο σκοπό το όλο και μειούμενο μισθοδοτικό κόστος. Μετά και απο μια σύντομη αναφορά στην σημερινή κατάσταση της κρίσης που έχει αναπτυχθεί σε όλους τους τομείς, λάβαμε ως απάντηση οτι θα πρέπει να καλλιεργηθεί η ιδέα σε όλους (εργοδότες αλλά και γενικά), ότι η λύση θα έρθει μόνο απο την αλλαγή σε συνδυασμό με την βελτίωση. Θα πρέπει να γίνει έξοδος απο τις παλιές ιδέες και τα παλιά σταθμά. Θα πρέπει να καλωσοριστεί η αλλαγή, η καινοτομία, οι φρέσκιες ιδέες, τα οποία μπορούν να έρθουν μόνο απο νέους φοιτητές/εργαζόμενους με διευρυμένο ορίζοντα. Που γνωρίζουν και χαρακτηρίζονται απο ιδέες και όχι μόνο απο γνώσεις. Απο δεξιότητες και όχι μόνο απο τα απολύτως απαραίτητα εφόδια. Για το λόγο αυτό θα πρέπει, όπως μας ανέφερε, «να φέρουμε την πραγματική ζωή μέσα στην τάξη», αναφερόμενη στο οτι όλα όσα αναφέρονται πιο πάνω για νέες ιδέες, νέες δεξιότητες κλπ, θα πρέπει να αναπτύσσονται πρωτίστως κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης σε συνδυασμό πάντα με την γνώση. Εν συνεχεία, όταν γίνει αυτό, σε συνδυασμό με την καλλιέργεια της αντίληψης και απο την πλευρά των εργοδοτών για το τι τελικά είναι σημαντικό για το προσωπικό μιας εταιρίας, θα επέλθει και η ισορροπία και η παύση εμφάνισης αυτού του φαινομένου. 2. Στην δεύτερη ερώτηση, μας απάντησε ότι αρχικά θα πρέπει να καταργηθεί η λέξη «έναντι» και να αντικατασταθεί από τη λεξη «και» και οτι μόνο όταν αυτό γίνει κατανοητό, θα μπορέσει να επιτευχθεί η ολοκλήρωση. Πρέπει να λειτουργούμε συνδυαστικά, να αναπτυχθούμε ολόπλευρα. Το ζητούμενο είναι να αναπτυχθούν και οι δυο κατηγορίες, επιστημονικές/επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες/κριτική σκέψη/
προσαρμοστικότητα, ταυτόχρονα ως ισάξιες και ισοβαρείς για τον επαγγελματικό στίβο, επειδή το ένα συμπληρώνει το άλλο. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι, ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει η τάση για χρήση προσωπικού με πληθώρα γνώσεων, η αλλαγή θα προκύψει απο την διαφορά. Την διαφορά θα την κάνει το άτομο που έχει ανοικτούς ορίζοντες, νέες ιδέες και νέα σταθμά, πράγματα που θα τα καλλιεργήσει με τις δεξιότητες αυτές. Θα είναι όμως σημαντικό να γίνει κατανοητό, οτι δεν θα πρέπει να μπαίνουν διλήμματα σε τέτοιου είδους αποφάσεις, για το ποιά πλευρά θα πρέπει κάποιος να δωσει μεγαλύτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη, διότι τα διλήμματα καταλήγουν σε αδιέξοδα και είναι πολύ επικίνδυνο να οδηγηθούμε σε αυτά στο τέλος. Συμπεράσματα Τα συμπεράσματά μας απο την συζήτηση με την κυρία Ασωνίτου και με το θέμα της παρουσίασής της, είναι τα παρακάτω: Δεν νοείται αλλαγή διχως διαφορά. Συνεπώς ενώ η γνώση αποτελεί το θεμέλιο, οι δεξιότητες αποτελούν την ολοκλήρωση. Θα μπορούσαν να παρομοιαστούν όπως το αλάτι στο φαγητό. Είναι αυτό το συστατικό το οποίο θα τα κάνει όλα καλύτερα και έτσι μόνο μπορεί να προκύψει η πρόοδος. Οι δεξιότητες είναι εξίσου σημαντικές -όχι λιγότερο ούτε περισσότερο - από την γνώση και για αυτό θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης. Είναι υψίστης σημασίας όλα τα παραπάνω να γίνουν αντιληπτά όχι μόνο από τους εργοδότες, αλλά και απο τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και όλη την κοινωνία γενικότερα. Αποτελούν το επόμενο βήμα και συνεπώς το κλειδί στην πόρτα της προόδου. Δεν είναι τόσο απλό όσο να εισαχθεί ένα νέο πρόγραμμα σπουδών, που θα στοχεύει διευρυμένα και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων, θα πρέπει και οι διδάσκοντες να έχουν την ικανότητα να προσαρμοστούν στην μεταλαμπάδευση μιας τέτοιας γνώσης. Επίσης, το θέμα είναι τόσο σύνθετο, που εμπλέκεται καια η οικογένεια σε πιο βασιικό επίπεδο: οι γονείς θα πρέπει να οδηγήσουν και να σπρώξουν τα παιδιά τους να είναι ανοιχτά σε προκλήσεις κι όχι να τα περιορίζουν. Όπως αναφέρθηκε στο συνέδριο, την σημερινή εποχή, προετοιμάζονται οι φοιτητές για επαγγέλματα που δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή, δίνοντας έτσι μια εικόνα του πόσο γρήγορα κινείται η ανάπτυξη. Θα πρέπει λοιπόν και η εκπαίδευση να προσπαθήσει να έρθει στον ίδιο ρυθμό με την ανάπτυξη, ώστε να υπάρχει η ισορροπία. Κλειδί στο παραπάνω, αποτελεί η αλλαγή: η βελτίωση στον τρόπο εκπαίδευσης ώστε να ξεφύγουμε απο τον συνηθισμένο τρόπο σκέψης και πράξης και να οπλίσουμε την νέα γενιά με τα μοντέρνα όπλα στον επαγγελματικό στίβο, την παραγωγή και την προσφορά στον τομέα του και στο κοινωνικό σύνολο. Όπως μας ανέφερε η κυρία Ασωνίτου κλείνοντας την λόγο της, η γνώση είναι μη μετρήσιμη, είναι συνεχώς αναπτυσσόμενη. Ποτέ κάποιος δεν θα μπορέσει να μάθει τα πάντα σε ένα αντικείμενο. Το να προσπαθεί κάποιος να χαλιναγωγήσει την γνώση, είναι ανέφικτο. Χρειάζεται σκέψη έξω απο το κουτί (out of the box), διαφορετική και καινοτόμα. Η διαφορά θα επιτευχθεί μόνο μέσω της αλλαγής.