Ανάλυση Σεναρίων για τη ιαχείριση Κινδύνου στην Περιοχή του Βεζούβιου - Νάπολη Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα Τοµέας Γεωγραφίας & Περιφερ. Σχεδιασµού Σ.Α.Τ.Μ. Ε.Μ.Π. Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 1
ΣΤΟΧΟΣ Σύστηµα Στήριξης Αποφάσεων για τη ιαχείριση Κινδύνου ΕΦΑΡΜΟΓΗ Στην περιοχή του ηφαιστείου του Βεζούβιου και την ευρύτερη µητροπολιτική περιοχή της Νάπολης Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 2
ΟΜΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Λήψη απόφασης σε περιβάλλον αβεβαιότητας Μεθοδολογική Προσέγγιση - Εργαλεία Στήριξης Απόφασεων Σχεδιασµός Σεναρίων Proactive Προσέγγιση Μελέτη Περίπτωσης: Η Περιοχή του Βεζούβιου ιατύπωση προβλήµατος Σχεδιασµός σεναρίων Αξιολόγηση σεναρίων Επιλογή Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 3
ιαχείριση Κινδύνου Το Πρόβληµα Οι επιπτώσεις στις παρακείµενες περιοχές Η Περιοχή Μελέτης Ο κίνδυνος Η έκρηξη του Βεζούβιου Η αβεβαιότητα (πότε?) Ευρύτερη µητροπολιτική περιοχή της Νάπολης Κόκκινη ζώνη (high risk) Κίτρινη ζώνη (lower risk) Η Προσέγγιση Proactive vs Reactive Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 4
Σχεδιασµός σε συνθήκες Κινδύνου Μία Proactive Προσέγγιση Πώς??? Γιατί??? Πολυπλοκότητα / Αβεβαιότητα Ταχύτατες εξελίξεις Ελλιπής πληροφορία σε σχέση µε τις διαθέσιµες εναλλακτικές λύσεις διαχείρισης του κινδύνου Πλήθος των συντελεστών (actors) που εµπλέκονται Εργαλεία που σχετίζονται µε την ανάλυση του µέλλοντος (future analysis, scenario planning κ.λπ.) Συστεµική προσέγγιση Ποιοτική προσέγγιση Νέες προσεγγίσεις στο Σχεδιασµό του Χώρου για την αντιµετώπιση του κινδύνου Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 5
Οι Προκλήσεις για τα Κέντρα Λήψης Απόφασης Μη προβλεψιµότητα κινδύνων Η παρούσα κατάσταση του συστήµατος που εξετάζεται Οι περιορισµοί του υπό µελέτη συστήµατος Η ευελιξία στην ανταπόκριση στις εναλλακτικές µελλοντικές εξελίξεις Η συµµετοχή όλων των εµπλεκο- µένων οµάδων (συµµετοχική προσέγγιση) Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 6
ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στηρίζεται στην Ολοκλήρωση των ακόλουθων προσεγγίσεων: Μεθοδολογίας Σεναρίων Πολυκριτηριακής ανάλυσης Θεωρίας Fuzzy set Τα οποία υποστηρίζουν όλα τα στάδια της διαδικασίας σχεδιασµού Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 7
ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ όµηση του προβλήµατος όµηση των σεναρίων Αξιολόγηση και Επιλογή λύσης ή λύσεων Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 8
ΣΤΑ ΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΣΤΑ ΙΟ Ι Προσδιορισµός και εµβάθυνση στο πρόβληµα ΣΤΑ ΙΟ ΙI Εναλλακτικα Σενάρια Πολιτικής ΣΤΑ ΙΟ ΙII Αξιολόγηση Σεναρίων ΣΤΑ ΙΟ ΙV Ανάλυση Ευαισθησίας Επιλογή Σεναρίου Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 9
ΣΤΑ ΙΟ Ι: Ορισµός Προβλήµατος Προσδιορισµός προβλήµατος Οριοθέτη ση περιοχής µελέτης Αναγνώριση των σηµαντικότερων προβληµάτων Αναγνώριση επερχόµενων δοµικών αλλαγών Αναγνώριση των κύριων παραγόντων Αναλυτικά Εργαλεία - Συνεντεύξεις -Focus Groups Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 10
ΣΤΑ ΙΟ ΙI: Προσδιορισµός Λύσεων Καθορισµός Σεναρίων Πολιτικής Ανάλυση ιαχρονικής Πληροφορίας (Τάσεις) Προσδιορισµός κρίσιµων µεταβλητών και σχέσεων Αναλυτικά Εργαλεία -Μέθοδοι ανάλυσης του µέλλοντος - Γραφική παρουσίαση - Ανάλυση Επιπτώσεων -Ανάλυση Ευαισθησίας Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 11
ΣΤΑ ΙΟ ΙII: Αξιολόγηση Σεναρίων Αξιολόγηση Σεναρίων Προσδιορισµός Κριτηρίων Αξιολόγησης Εκτίµηση Επιπτώσεων ιερεύνηση Συναίνεσης µεταξύ Συντελεστών Αναλυτικά Εργαλεία - Μέθοδος NAIADE - Μέθοδος REGIME - Focus Group Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 12
ΣΤΑ ΙΟ ΙV: Ανάλυση Ευαισθησίας Αξιολόγηση Σεναρίων Ανάλυση Ευαισθησίας Επιλογή Σεναρίου Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 13
Η Περιοχή Μελέτης Η ευρύτερη µητροπολιτική περιοχή της Νάπολης µε επίκεντρο τις κοινότητες στην περιοχή του Βεζούβιου Κόκκινη ζώνη: περιοχή υψηλού κινδύνου Έκταση 250 km 2 18 κοινότητες 350.000 κάτοικοι Οικονοµική βάση στηριζόµενη κυρίως στον τριτογενή τοµέα, παραγωγή αγροτικών προϊόντων, ανθοκοµία Άναρχη αστική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες µεγάλη πληθυσµιακή πυκνότητα, χαµηλό επίπεδο διαβίωσης, ανεργία, εγκληµατικότητα, ρύπανση αέρα, κυκλοφοριακό Αξιόλογοι φυσικοί, ιστορικοί και πολιτιστικοί πόροι Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 14
Στόχοι Μελέτης Περίπτωσης Υπόθεση που εξετάζεται Μετεγκατάσταση οικισµών σε κίνδυνο µε στόχο: Τη µείωση του κινδύνου για τις κοινότητες κοντά στο Βεζούβιο Την αναβάθµιση της ευρύτερης µητροπολιτικής περιοχής της Νάπολης τη βελτίωση της ποιότητας ζωής Τη διατήρηση φυσικών, ιστορικών και αρχαιολογικών πόρων Ανάπλαση της ευρύτερης µητροπολιτικής περιοχής της Νάπολης Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 15
Χαρακτηριστικά Σεναρίων Θεµατική Ενότητα Οικονοµία Κοινωνία Περιβάλλον Χωρική ιάσταση Μεταφορές / Μετακινήσεις Θέµα Ελαχιστοποίηση κόστους µετακίνησης οικισµών ηµιουργία νέας απασχόλησης Οικονοµική ανάπτυξη Βελτίωση ποιότητας ζωής Ολοκλήρωση διαφορετικών κοινοτήτων Μείωση κινδύνου Βελτίωση ποιότητας περιβάλλοντος ιατήρηση ιστορικών-αρχιτεκτονικών αξιών Αποτελεσµατικότερη χρήση του χώρου Προοπτική εγκατάστασης Χωρική ισορροπία Συµβατότητα µε υπάρχοντα έργα Συγκεντρώσεις πλησίον σιδηροδροµικών δικτύων (σταθµών) Βελτίωση δηµόσιων µεταφορών Προοπτική modal split Μείωση εσωτερικών µετακινήσεων Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 16
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΕΝΑΡΙΩΝ Θεµατική Ενότητα Οικονοµία Χρήση χώρου Μεταφορές / Μετακινήσεις Υποθέσεις ιατήρηση υπάρχουσας οικονοµικής δοµής Ενίσχυση τουριστικού τοµέα ιασπορά χωροθέτησης οικισµών Συγκέντρωση νέων οικισµών σε τρεις πόλους Συγκέντρωση πλησίον σιδηροδροµικών σταθµών Μείωση κόστους υποδοµών Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 17
Σενάρια ιάρθρωση οικισµών στο χώρο Σε 29 κοινότητες Σε 3 πόλους (διασπορά) (συγκέντρωση) Οικονοµική οµή ιατήρηση οικονοµικής δοµής Τουριστική ανάπτυξη Σενάριο 1α Σενάριο 1β Σενάριο 2α Σενάριο 2β Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 18
SWOT Ανάλυση Πλεονεκτήµατα-Αδυναµίες- Ευκαιρίες-Απειλές Εσωτερικό περιβάλλον: η νέα περιοχή εγκατάστασης του µετακινούµενου πληθυσµού Εξωτερικό περιβάλλον: Η ευρύτερη µητροπολιτική περιοχή της Νάπολης Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 19
Αποτελέσµατα SWOT Ανάλυσης Αναδεικνύει τα σηµεία κλειδιά που αφορούν στη µετεγκατάσταση των οικισµών γύρω από το Βεζούβιο Οδηγεί στην επιλογή των κριτηρίων αξιολόγησης των σεναρίων που δοµούνται Ιεραρχική διάταξη Macro-κριτήρια Βιώσιµη Ανάπτυξη Micro-κριτήρια Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 20
Κριτήρια Αξιολόγησης Οικονοµία Κόστος υποδοµών Κόστος κινήτρων Συνεργασία δηµ.- ιδιωτικού τοµέα Νέες θέσεις εργασίας Ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων Ποσοτικό Ποσοτικό Ποιοτικό Ποιοτικό Ποιοτικό Περιβάλλον Πολιτισµός Κοινωνική Συνοχή Χωρική αλληλεπίδραση ιατήρ. Πολιτ. κληρονοµιάς Βελτίωση. Ποιότ. Αστικού Περιβ. Συµβατ. µε υπάρχ. υποδοµές ιατήρ. Τοπικής ταυτότητας Ένταξη στην τοπική κοινωνία Ποιοτικό Ποιοτικό Ποιοτικό Ποιοτικό Ποιοτικό Ποιοτικό Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 21
Πίνακας Επιπτώσεων - Μέθοδος NAIADE ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ 1α 1β 2α 2β Κόστος υποδοµών 55/75 5 75/90 7/8 Κόστος κινήτρων Υψηλό Πολύ υψηλό Συνεργασία δηµ.- ιδιωτικού τοµέα Νέες θέσεις εργασίας 45/55 3/4 Μέτριο 65/85 7 Υψηλό Μέτριο Καλό Μέτριο Πολύ Μέτριο Καλό Σχετικά Πολύ ηµιουργία νέων δραστηριοτήτων Μέτριο Πολύ Μέτριο Καλό Χωρική αλληλεπίδραση Πολύ Πολύ Σχετικά Σχετικά ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ιατήρ. Πολιτιστ. κληρονοµιάς ιατ. Ποιότητας Αστικού Περιβάλλοντος Συµβατότ. µε υπάρχ. υποδοµές Κακό Σχετικά Σχετικά Πολύ Καλό Σχετικά Κακό Πολύ Καλό Καλό Πολύ Καλό ΚΟΙΝΩΝΙΑ ιατήρ. Τοπικής ταυτότητας Ένταξη στην τοπική κοινωνία Καλό Πολύ Πολύ Καλό Καλό Σχετικά Καλό Σχετικά Κριτήρια/εναλλακτικές Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 22
Αποτελέσµατα NAIADE Φ + Φ - Συνδυασµός 0.36 D 0.05 D D Σενάρια A 1α 0,22 C 0.16 C C B 1β 0.16 B 0.18 B B C 2α 0.04 A 0.39 A A D 2β Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 23
Αξιολόγηση των σεναρίων από τους τοπικούς φορείς Σενάριο Φορέας Εθνικό Πάρκο Βεζούβιου ήµος Νάπολης 1α 1β 2α 2β Μέτριο Σχετικά Πολύ Σχετικά Σχετικά Καλό Μέτριο Πολύ Περιβαλ. Φορείς Πολύ κακό Κακό Πολύ κακό Πολύ Επιχειρ. Ενώσεις Σχετικά Κακό Πολύ Σχετικά Οµάδες φορέων G1: Εθνικό Πάρκο G2: ήµος Νάπολης G3: Περιβαλ. φορείς G4: Επιχειρηµ. ενώσεις Οµάδες / Εναλλακτικές Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 24
ενδρόγραµµα συµµαχιών µεταξύ των φορέων G1 G2 G3 G4 0.708 0.566 0.553 Οµάδες φορέων G1: Εθνικό Πάρκο G2: ήµος Νάπολης G3: Περιβαλ. φορείς G4: Επιχειρηµ. ενώσεις Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 25
Πίνακας Επιπτώσεων Ανάλυση REGIME ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ 1α 1β 2α 2β Κόστος υποδοµών 3 1 4 2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόστος κινήτρων 3 2 4 3 Συνεργασία δηµ.- ιδιωτικού τοµέα Νέες θέσεις εργασίας ηµιουργία νέων δραστηριοτήτων 2 3 2 4 1 3 2 4 2 4 2 3 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χωρική αλληλεπίδραση ιατήρ. Πολιτιστ. κληρονοµιάς ιατ. Ποιότητας Αστικού Περιβάλλοντος Συµβατότ. µε υπάρχ. υποδοµές 4 4 3 3 2 4 2 3 2 3 4 4 3 3 4 4 ΚΟΙΝΩΝΙΑ ιατήρ. Τοπικής ταυτότητας Ένταξη στην τοπική κοινωνία 3 4 4 3 4 4 3 3 Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 26
Αποτελέσµατα REGIME Κριτήρια Ενδιάµεσα αποτελέσµατα Τελικά αποτελέσµατα 1α 1β 2α 2β 1α 1β 2α 2β Οικονοµικά,09,52,48,91 Περιβαλ/κά,02,47,58,93,0,59,58,82 Κοινωνικά,22,77,61,39 Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 27
Ανάλυση Ευαισθησίας των Αποτελεσµάτων Επιλογή Σεναρίου Ιεράρχηση Σεναρίων Ι ΙΙ ΙΙΙ IV Μέθοδος NAIADE 2β 2α/1β 1β/2α 1α REGIME 2β 1β/2α 2α/1β 1α Επιλογή Σεναρίου 2β Συγκέντρωση σε 3 πόλους Έµφαση στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 28
Γιαουτζή Μ. και Α. Στρατηγέα 29