ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Γ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Εκτιμώμενο κόστος των μέτρων της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας ΠΕΡΙΛΗΨΗ Περίληψη Στο παρόν ερευνητικό σημείωμα παρουσιάζεται μια αξιολόγηση του εκτιμώμενου κόστους των μέτρων που λαμβάνει η ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας καθώς και των σχετιζόμενων με την αντιτρομοκρατική δράση δαπανών που βαρύνουν τον ιδιωτικό τομέα. Οι πληροφορίες σχετικά με το κόστος της αντιτρομοκρατικής δράσης είναι πενιχρές. Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια πρώτη απόπειρα εκτίμησης αυτού του κόστους. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι οι σχετιζόμενες με την αντιτρομοκρατική δράση δαπάνες της ΕΕ αυξήθηκαν από 5,7 εκατ. ευρώ το 2002 σε 93,5 εκατ. ευρώ το 2009. Οι πληροφορίες σχετικά με το κόστος των μέτρων καταπολέμησης της τρομοκρατίας που βαρύνει τον ιδιωτικό τομέα είναι ακόμη πιο πενιχρές, γι αυτό το συγκεκριμένο κόστος έχει εξαιρεθεί από το συνολικό ποσό. PE 453.181 EL
Το παρόν έγγραφο εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ PwC EU Services EEIG: Wim Wensink, Michael van de Velde, Lianne Boer. ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ Andreas HARTMANN Τμήμα Πολιτικής Γ: Δικαιώματα των πολιτών και συνταγματικές υποθέσεις Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Β-1047 Βρυξέλλες E-mail: andreas.hartmann@europarl.europa.eu ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Γλώσσα πρωτοτύπου: EN ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ Για να επικοινωνήσετε με το Τμήμα Πολιτικής ή για να εγγραφείτε συνδρομητής στο ενημερωτικό δελτίο του, απευθυνθείτε στη διεύθυνση: poldep-citizens@europarl.europa.eu Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2011. Βρυξέλλες, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2011. Το παρόν έγγραφο διατίθεται στο διαδίκτυο στη διεύθυνση: http://www.europarl.europa.eu/studies ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟ ΕΥΘΥΝΗ Οι απόψεις που διατυπώνονται στο παρόν έγγραφο αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του συντάκτη και δεν εκφράζουν κατ ανάγκην την επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή και η μετάφραση για μη εμπορικούς σκοπούς, με την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή, να έχει ενημερωθεί εκ των προτέρων ο εκδότης και να του έχει αποσταλεί αντίτυπο.
Εκτιμώμενο κόστος των μέτρων της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας ΣΥΝΟΨΗ Ιστορικό Η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξέφρασε την επιθυμία να ενημερωθεί για το κόστος της αντιτρομοκρατικής πολιτικής της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρίθηκε δυναμικά στην απειλή της τρομοκρατίας προκειμένου να προστατεύσει τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Τα συναφή σχέδια δράσης είχαν ως αποτέλεσμα εκατοντάδες διαφορετικές παρεμβάσεις σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, στις οποίες μετείχαν τόσο οι κυβερνητικές αρχές όσο και ο ιδιωτικός τομέας. Εκτός από αυτά τα ευρείας κλίμακας σχέδια δράσης, έχουν ληφθεί πολυάριθμες άλλες αποφάσεις, π.χ. όσον αφορά την πρόληψη της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τον έλεγχο των επιβατών αεροπορικών εταιρειών, την ασφάλεια των εκρηκτικών, την προστασία κρίσιμων υποδομών κ.ο.κ. Οι εν λόγω αντιτρομοκρατικές πολιτικές είχαν οικονομικό αντίκτυπο στην ΕΕ, τα κράτη μέλη και τον ιδιωτικό τομέα. Η ανάπτυξη των αντιτρομοκρατικών πολιτικών έχει φτάσει σε ένα στάδιο το οποίο καθιστά ολοένα και πιο αναγκαία την αξιολόγησή τους. Παραδείγματος χάριν, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Κάτω Χώρες ολοκλήρωσαν προσφάτως (μερικές) ανασκοπήσεις των αντιτρομοκρατικών τους πολιτικών. Ορισμένες από τις ανασκοπήσεις αυτές εστιάζονται στις νομικές πτυχές των μέτρων καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ενώ σε άλλες επιχειρείται μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση. Επιχειρώντας να συγκεντρώσει περισσότερες πληροφορίες για τις οικονομικές συνέπειες των αντιτρομοκρατικών πολιτικών, η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζήτησε να ενημερωθεί σχετικά με τις δαπάνες τις οποίες συνεπάγεται η λήψη των μέτρων καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Σκοπός Η Επιτροπή LIBE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εξέφρασε την ανάγκη εκτεταμένης διερεύνησης του κόστους της υφιστάμενης αντιτρομοκρατικής πολιτικής της ΕΕ, κάτι που οδήγησε στην εκπόνηση ενός σημειώματος το οποίο περιλαμβάνει ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με το κόστος των μέτρων καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Δεδομένου ότι έχει διερευνηθεί ελάχιστα το κόστος της υφιστάμενης αντιτρομοκρατικής πολιτικής της ΕΕ και βάσει του πολυδιάστατου χαρακτήρα των τομέων που πρέπει να εξεταστούν ως προς τις αντίστοιχες δαπάνες και της δυσκολίας συγκέντρωσης όλων των συναφών δεδομένων και πληροφοριών, καθώς και σύνδεσης των δαπανών με την αντιτρομοκρατική πολιτική, το αποτέλεσμα της παρούσας μελέτης πρέπει να θεωρηθεί «βάσιμη υπόθεση». Όσον αφορά τις δαπάνες που καταβάλλονται κατά την άσκηση πολιτικών οι οποίες περιλαμβάνουν αντιτρομοκρατικές δραστηριότητες ή οι οποίες εντάσσονται στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, το μερίδιο των εν λόγω δαπανών θα υπολογιστεί ή θα εκτιμηθεί. Οι δαπάνες των κρατών μελών δεν περιλαμβάνονται. Επιπλέον, στο παρόν ενημερωτικό σημείωμα θα παρουσιαστούν μόνον οι εκτιμήσεις που αφορούν την ΕΕ και τον ιδιωτικό τομέα σε σχέση με τις υφιστάμενες αντιτρομοκρατικές πολιτικές της ΕΕ, και δεν θα αναλυθούν η αποτελεσματικότητα των εν λόγω πολιτικών και η αποδοτικότητα ή η νομιμότητα των δαπανών. 3
Τμήμα Πολιτικής Γ: Δικαιώματα των πολιτών και συνταγματικές υποθέσεις ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΒΑΣΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, ελήφθησαν πολυάριθμα μέτρα για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε επίπεδο ΕΕ, με αντίκτυπο τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Η διευκρίνιση του κόστους των μέτρων αυτών αποδεικνύεται δύσκολη, διότι κατά το μεγαλύτερο μέρος τους εντάσσονται σε μια ευρύτερη δέσμη μέτρων σχετικών με την ασφάλεια. Επιπλέον, τα περισσότερα έγγραφα (πολιτικής) σχετικά με μέτρα καταπολέμησης της τρομοκρατίας δεν περιλαμβάνουν εκτιμήσεις κόστους. Για τη συγκέντρωση των απαιτούμενων στοιχείων, οι μελέτες τεκμηρίωσης συμπληρώθηκαν από συνεντεύξεις με τους ενδιαφερόμενους παράγοντες. Τα αποτελέσματα είναι τα ακόλουθα: 1. Η μεγαλύτερη συνιστώσα του συνολικού κόστους των μέτρων της ΕΕ κατά της τρομοκρατίας αποτελείται από τα προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ. 2. Το κόστος που βαρύνει τον ιδιωτικό τομέα είναι πιο δύσκολο να διευκρινιστεί: οι πληροφορίες σχετικά με το κόστος των μέτρων καταπολέμησης της τρομοκρατίας για τον ιδιωτικό τομέα είναι αποσπασματικές και σπανίζουν, ενώ οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι αγνοούν κατά κύριο λόγο το κόστος των επιμέρους μέτρων της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. 3. Οι συνολικές δαπάνες της ΕΕ για μέτρα καταπολέμησης της τρομοκρατίας μεταξύ του 2002 και του 2009 εκτιμάται ότι αυξήθηκαν από περίπου 5,7 εκατ. ευρώ το 2002 σε περίπου 93,5 εκατ. ευρώ το 2009. Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια πρώτη απόπειρα υπολογισμού αυτού του κόστους. Για να εξασφαλιστεί η μεγαλύτερη ακρίβεια αυτών των υπολογισμών, θα απαιτηθεί περαιτέρω έρευνα. 4