ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Μαρία Σκώκου Απαρτιωμένη Διδασκαλία
ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ DSM-IV: Ντελίριο, άνοια, αμνησιακές και άλλες γνωστικές και ψυχικές διαταραχές που οφείλονται σε σωματική νόσο
ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ντελίριο Ντελίριο οφειλόμενο σε γενική σωματική κατάσταση Ντελίριο επαγόμενο από ουσίες Ντελίριο οφειλόμενο σε πολλαπλές αιτίες Ντελίριο μη προσδιοριζόμενο αλλιώς Άνοιες Αμνησιακές διαταραχές Αμνησιακή διαταραχή οφειλόμενη σε γενική σωματική κατάσταση Ουσιοεπαγόμενη επιμένουσα αμνησιακή διαταραχή Αμνησιακή διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς Γνωστικές διαταραχές μη προσδιοριζόμενες αλλιώς
Αξιολόγηση της Νοητικής Διαταραχής Νευροψυχολογικές δοκιμασίες Βραχεία εκτίμηση της νοητικής κατάστασης (Mini Mental State Examination, MMSE)(max: 30) <25: υποψία γνωστικής έκπτωσης <20: Βέβαιη γνωστική έκπτωση
Συμπτώματα και σημεία Διαταραχή της συνείδησης (θόλωση συνείδησης) Μειωμένη ικανότητα εστίασης, διατήρησης η μετακίνησης της προσοχής Διαταραχές άλλων γνωστικών λειτουργιών (διαταραχές στη μνήμη) ή διαταραχές της αντίληψης (ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις) Εισβολή μέσα σε ώρες ή ημέρες και τάση για διακύμανση στη διάρκεια της ημέρας 10-20% των ενηλίκων και 30-40% των υπερηλίκων που νοσηλεύονται
Αιτιολογία Σοβαρή σωματική ή εγκεφαλική διαταραχή Υπερπυρεξία Δηλητηρίαση (τοξική δράση φαρμάκων) Εγκεφαλική βλάβη Χειρουργική επέμβαση Σοβαρή ασιτία ή στέρηση ύδατος Ηλεκτρολυτικές διαταραχές Απόσυρση αλκοόλ ή άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών
Αιτιολογία Χολινεργικό σύστημα μεταβίβασης του εγκεφάλου μείωση της χολινεργικής Δικτυωτός σχηματισμός του στελέχους του εγκεφάλου ραχιαία καλυπτρική οδός, που προβάλλει από το μεσεγκεφαλικό δικτυωτό σχηματισμό στο τετράδυμο και στο θάλαμο του εγκεφάλου.
Κλινικά χαρακτηριστικά Διαταραχή της συνείδησης (θόλωση) Διακύμανση μεταξύ εγρήγορσης και θόλωσης Επιδείνωση τις νυκτερινές ώρες «Πρόδρομα συμπτώματα»: άγχος, υπνηλία, αϋπνία, παροδικές ψευδαισθήσεις, εφιάλτες, ανησυχία.
Κλινικά χαρακτηριστικά Διαταραχή του προσανατολισμού Σε χρόνο, τόπο, πρόσωπα Διαταραχή της προσοχής Εστίαση, διατήρηση, μετακίνηση Διαταραχή της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων Διαταραχή της μνήμης Πρόσφατης και μακράς διάρκειας
Κλινικά χαρακτηριστικά Διαταραχές της αντίληψης Ψευδαισθήσεις Οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές, απτικές Ζωοψίες, μικροψίες: μικροσκοπικά τρομακτικά όντα τρομώδες παραλήρημα (βαρύ στερητικό ντελίριο από αλκοόλ) Παραισθήσεις Αλλοίωση μεγέθους ή έντασης των χρωμάτων των αντικειμένων
Κλινικά χαρακτηριστικά Διαταραχές της σκέψης και του λόγου Σύγχυση Αποδιοργάνωση λόγου, ασυναρτησία Παράλογες πεποιθήσεις Διαταραχές του συναισθήματος Διαταραγμένη κατανόηση και συναισθηματική επικοινωνία Απάθεια, τρόμος, λύπη, διάθεση για αστεϊσμούς
Η διάρκεια του ντελιρίου εξαρτάται από το υποκείμενο αίτιο Υποχώρηση συνήθως σε 3-7 ημέρες, έως και 2 εβδομάδες Θνητότητα έως και 50% το επόμενο έτος, κατόπιν ενός επεισοδίου ντελιρίου
Εργαστηριακές δοκιμασίες Γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις Γενική ούρων Θυρεοειδική λειτουργία Ορολογικοί έλεγχοι για σύφιλη Έλεγχος για HIV λοίμωξη ΗΚΓ Ακτινογραφία θώρακος Εξέταση αίματος και ούρων για εξαρτησιογόνες ουσίες
Επιπρόσθετες δοκιμασίες, αναλόγως ενδείξεων: Καλλιέργειες αίματος, ούρων, εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) Β12, φυλλικό οξύ Αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) εγκεφάλου Οσφυονωτιαία παρακέντηση και εξέταση ΕΝΥ
Διάγνωση Με βάση την αιτιολογία: Ντελίριο οφειλόμενο σε γενική σωματική κατάσταση Ντελίριο επαγόμενο από ουσίες Ντελίριο οφειλόμενο σε πολλαπλές αιτίες Ντελίριο μη προσδιοριζόμενο αλλιώς
Κλινικά διαγνωστικά κριτήρια DSM-IV-TR a) Διαταραχή της συνείδησης (μειωμένη σαφήνεια επίγνωσης του περιβάλλοντος) b) Διαταραχή της προσοχής και συγκέντρωσης (μειωμένη ικανότητα εστίασης, διατήρησης, μετακίνησης) c) Μεταβολές γνωστικών λειτουργιών (π.χ. μνημονικό έλλειμμα, διαταραχή προσανατολισμού, διαταραχές του λόγου) d) Αντιληπτικές διαταραχές Η ως άνω συμπτωματολογία αναπτύσσεται σε σύντομο χρονικό διάστημα (συνήθως ώρες ή μέρες) και τείνει να διακυμαίνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Διαφορική διάγνωση Ψύχωση: η συνείδηση και οι νοητικές λειτουργίες συνήθως δεν επηρεάζονται Άνοια: χρόνια έκπτωση της μνήμης και άλλων νοητικών λειτουργιών
Θεραπεία Αντιμετώπιση υποκείμενης κατάστασης Σε τοξίκωση από αντιχολινεργικά: φυσοστιγμίνη 1-2 mg im ή iv, επανάληψη σε 15-30 min εάν είναι αναγκαίο Φυσική υποστήριξη, προστασία από ατυχήματα Αποφυγή αισθητηριακής αποστέρησης ή υπερβολικής έκθεσης σε ερεθίσματα Παρουσία οικείου προσώπου στο δωμάτιο
Φαρμακευτική θεραπεία Συμπτώματα- στόχος: ψυχωτικά συμπτώματα, αϋπνία Φάρμακο εκλογής: αλοπεριδόλη, 2-10mg im, Επανάληψη μετά από 1 ώρα εάν επιμένει η διέγερση Αποφυγή φαινοθειαζινών και άλλων αντιχολινεργικών φαρμάκων Για την αϋπνία: βενζοδιαζεπίνες βραχείας ημίσειας ζωής, υδροξυζίνη 25-100mg Βενζοδιαζεπίνες μακράς ημίσειας ζωής: στερητικό ντελίριο από αλκοόλ, επιληψία
Αμνησιακή Διαταραχή Γενικά Έκπτωση της μνήμης (πρόσφατης, βραχυπρόθεσμης, μακροπρόθεσμης) που οφείλεται σε συγκεκριμένο παθολογικό αίτιο (ουσία, σωματική πάθηση)ενώ οι άλλες γνωστικές λειτουργίες παραμένουν φυσιολογικές.
Αμνησιακή Διαταραχή Διάγνωση α) Παρουσία συμπτωμάτων διαταραχής της μνήμης (έκπτωση της ικανότητας μάθησης νέων ή ανικανότητα ανάκλησης ήδη μαθημένων πληροφοριών) β) η διαταραχή της μνήμης προκαλεί σημαντική έκπτωση της επαγγελματικής και κοινωνικής λειτουργικότητας το ατόμου
Αμνησιακή Διαταραχή Αιτιολογία Ένδεια θειαμίνης (π.χ. σε αλκοολισμό) Συνδρομο Korsakoff Κακώσεις κεφαλής Νευροχειρουργικές επεμβάσεις Εγκεφαλική υποξία (π.χ. δηλητηρίαση από CO) Ηλεκτροσπασμοθεραπεία Όγκοι Ερπητική εγκεφαλίτιδα Επιληψία Εγκεφαλικά έμφρακτα
Αμνησιακή Διαταραχή Αιτιολογία Συνήθως σε αμφοτερόπλευρη (μερικές φορές μόνο αριστερά) βλάβη των πιο κάτω δομών: Κροταφικές δομές Ιπποκάμπεια περιοχή, υπόθεμα και οδοντωτή έλικα Ψαλίδα Μαστία Μέσος θάλαμος
Αμνησιακή Διαταραχή Κλινική εικόνα Προδρομική ή οπισθοδρομική αμνησία Θίγονται η βραχείας διάρκειας και η πρόσφατη μνήμη Δεν βλάπτεται η άμεση μνήμη, ούτε η μνήμη του απώτερου παρελθόντος Αιφνίδια ή βαθμιαία έναρξη Η βελτίωση εμφανίζεται είτε ως προοδευτική συρρίκνωση της χρονικής περιόδου της αμνησίας, είτε ως προοδευτική βελτίωση της μνημονικής ικανότητας που αφορά όλη την περίοδο της αμνησίας
Αμνησιακή Διαταραχή Διαφορική Διάγνωση Άνοια Ντελίριο Αποσυνδετικές διαταραχές Διαταραχή προσποίησης
Αμνησιακή Διαταραχή Θεραπεία Συνίσταται κυρίως στην εντόπιση και αντιμετώπιση του υποκείμενου αιτίου.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Βιβλιογραφία «Σύγγραμμα Ψυχιατρικής», Κ Σολδάτος, Λ Λύκουρας. Ιατρικές Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα, 2007 «Σύγχρονη Ψυχιατρική», ΓΝ Παπαδημητρίου, ΙΑ Λιάππας, Ε Λύκουρας, Ιατρικές Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα, 2013