ώστε να αυξήσουν την παραγωγικότητα και την κερδοφορία τους, προωθώντας τις καινοτομίες τους στην παγκόσμια αγορά. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε τον Μάιο του 2006 ως "Hellenic Technology Clusters Initiative HTCI" με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Ανταγωνιστικότητα" του Γ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Το 2008 μετονομάστηκε σε Corallia και ενώ στην αρχή συμμετείχαν μόνο 15 εταιρείες ελληνικές και ξένες υψηλής τεχνολογίας πλέον το Cluster αριθμεί 70 εταιρείες με την παράλληλη συνεργασία 35 πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων. Μετά, λοιπόν, από δύο χρόνια λειτουργίας, ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 59,56%, οι εξαγωγές κατά 109,67%, η απασχόληση κατά 92,63% και ο αριθμός των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κατά 137,55%. Τα Συστήματα Επιχειρήσεων για το σχεδιασμό, παραγωγή, πώληση επίπλων Οι ΣΥΝ.Π.Ε. και τα 120 Ενωμένα Εργοστάσια. Στην αρχή της δεκαετίας του 80, ο κλάδος του επίπλου επέδειξε μία σημαντικότατη καινοτομία, που συνίσταται στην ίδρυση και λειτουργία των Κέντρων Επίπλου, που ουσιαστικά πραγματοποιήθηκε για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής επίπλων. Πρόκειται για δευτεροβάθμιες ενώσεις εργοστασίων βιοτεχνιών με σκοπό την βέλτιστη και πιο ανταγωνιστική προώθηση και κοινή προβολή των προϊόντων. Η δημιουργία των Κέντρων Επίπλου μπορεί να χαρακτηρισθεί επανάσταση για τον κλάδο του επίπλου. Η αναγκαιότητα δημιουργίας τους προήλθε, κυρίως, από την ανάγκη για την κατάργηση της παραοικονομίας και της εκμετάλλευσης του βιοτέχνη από τον έμπορο. Έτσι, μετά τη δημιουργία τους ανετράπη εντελώς η σχέση «Παραγωγός Μεσάζων Καταναλωτής». Προμηθευτικός Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Αττικής Ο Προμηθευτικός Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Αττικής ιδρύθηκε το 1981 από φαρμακοποιούς με όραμα. Αρχικά συμμετείχαν 25 φαρμακεία της Αττικής. Σταδιακά προστέθηκαν και άλλα. Σήμερα απαριθμεί 1300 μέλη και συνεχώς επεκτείνεται. Όλα τα μέλη είναι μεταξύ τους ισότιμα. Προϋπόθεση για να γίνει ένα φαρμακείο μέλος είναι η πληρωμή μετοχικής μερίδας, το κόστος της οποίας διαχρονικά μεταβάλλεται. Σήμερα το κόστος για την εγγραφή μέλους ανέρχεται σε 11.000 ευρώ. Τα μέλη είναι εταίροι σε μία εταιρεία που ουσιαστικά λειτουργεί ως εταιρεία περιορισμένης ευθύνης. Αν ο συνεταιρισμός στο τέλος της χρονιάς έχει κέρδη, θα τα μοιράσει στους εταίρους, δηλαδή στα φαρμακεία μέλη του. Ο προμηθευτικός συνεταιρισμός αρχικά ιδρύθηκε για να οργανώσει τις προμήθειες των φαρμακειών. Σήμερα διαθέτει στα φαρμακεία μέλη του μεγάλη ποικιλία φαρμάκων σε καλύτερες τιμές από την αγορά και δυνατότητα παράδοσης μέσα στη ίδια μέρα (τουλάχιστον 2 παραδόσεις ανά μέρα). Παρέχει ακόμα δωρεάν οριζόντιες υπηρεσίες, όπως ενημέρωση για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (eεπιχειρείν, εκσυχρονισμός κτλ.), λογισμικό για την οργάνωση της αποθήκης των φαρμακείων (συμπεριλαμβάνεται αναλυτικός τιμοκατάλογος προϊόντων), ηλεκτρονική παραγγελιοληψία αλλά και σεμινάρια εκπαίδευσης (νέα φάρμακα κτλ.) ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των μελών ιδρύθηκε και θυγατρική εταιρεία. Το Δίκτυο SOLARNET Οι ανάγκες για βελτίωση της ποιότητος των δεξαμενών ζεστού νερού, μείωση 401
του κόστους, προσαρμογή των προϊόντων στις ανάγκες των αγορών ώστε να καλυφθεί το σημερινό κενό οδήγησαν πέντε κατασκευαστικές επιχειρήσεις στην απόφαση για κοινή δράση και δημιουργία ισχυρής μονάδας παραγωγής δεξαμενών σύγχρονης τεχνολογίας. Η αδυναμία μεμονωμένων επιχειρήσεων του κλάδου να αναλάβουν τη δράση οφείλεται στην έλλειψη επαρκούς δυναμικού και στο υψηλό κόστος. Σε αυτό, άλλωστε, οφείλεται και το ότι μεμονωμένα μέλη του δικτύου, παρ ότι κατέχουν σημαντικά μερίδια της αγοράς, δεν προχώρησαν στη δημιουργία τέτοιας μονάδας. Το δίκτυο SOLARNET, το οποίο ιδρύθηκε το 1998 και λειτουργεί κανονικά από τις αρχές του 2001 έως σήμερα, αφορά τη δημιουργία βιομηχανίας παραγωγής δεξαμενών ζεστού νερού στην Ελλάδα και αποτελείται από διάφορες επιχειρήσεις με τις ενδεικνυόμενες δραστηριότητες. Εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων Οι εξαγορές αφορούν στη μεταβίβαση του συνόλου ή πλειοψηφικού μέρους της ιδιοκτησίας μιας επιχείρησης (εξαγοραζόμενη) από μια άλλη (εξαγοράζουσα) που καταβάλλει το αντίστοιχο αντίτιμο. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και η απόκτηση μειοψηφικού πακέτου μετοχών ή ανάλογου ποσοστού επί της συνολικής ιδιοκτησίας, μπορεί να εξασφαλίζει στην εξαγοράζουσα επιχείρηση ουσιαστικό έλεγχο, εάν με τη μεταβίβαση μπορεί να επηρεάσει κρίσιμες επιλογές της διοίκησης και της στρατηγικής της εξαγοραζόμενης, ή εάν τα λοιπά μερίδια ιδιοκτησίας αυτής της επιχείρησης είναι κατακερματισμένα. Για τη μελέτη των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεών τους, οι εξαγορές ομαδοποιούνται και αξιολογούνται συνήθως με βάση τα ακόλουθα κριτήρια: Α) Είδος εξαγοραζόμενης επιχείρησης. Εάν η εξαγοραζόμενη επιχείρηση ανήκει στο δημόσιο τομέα και αγοράζεται από ιδιωτική επιχείρηση, έχουμε, παράλληλα με την εξαγορά, τη λεγόμενη ιδιωτικοποίηση. Β) Προέλευση εξαγοράζουσας επιχείρησης. Η εξαγοράζουσα μπορεί να είναι ξένη, πολυεθνική ή εδρεύουσα σε άλλη χώρα, ή εγχώρια επιχείρηση. Γ) Οικονομικοί και επιχειρηματικοί στόχοι της εξαγοράζουσας επιχείρησης. Οι εξαγορές αφορούν στη μεταβίβαση του συνόλου ή πλειοψηφικού μέρους της ιδιοκτησίας μιας επιχείρησης (εξαγοραζόμενη) σε μια άλλη (εξαγοράζουσα), που καταβάλλει το αντίστοιχο αντίτιμο. Η μεταβίβαση γίνεται συνήθως με καταβολή μετρητών ή με αγορά /ανταλλαγή μετοχών, μέσω του Χρηματιστηρίου. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και η απόκτηση μειοψηφικού πακέτου μετοχών ή ανάλογου ποσοστού επί της συνολικής ιδιοκτησίας, μπορεί να εξασφαλίζει στην εξαγοράζουσα επιχείρηση ουσιαστικό έλεγχο, εάν με τη μεταβίβαση μπορεί να επηρεάσει κρίσιμες επιλογές της Διοίκησης και της στρατηγικής της εξαγοραζόμενης, ή εάν τα λοιπά μερίδια ιδιοκτησίας αυτής της επιχείρησης είναι κατακερματισμένα. Για τη μελέτη των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεών τους, οι εξαγορές ομαδοποιούνται και αξιολογούνται συνήθως με βάση τα ακόλουθα κριτήρια: Α) Είδος εξαγοραζόμενης επιχείρησης. Εάν η εξαγοραζόμενη επιχείρηση ανήκει στο δημόσιο τομέα και αγοράζεται από ιδιωτική επιχείρηση, έχουμε, παράλληλα με την εξαγορά, τη λεγόμενη ιδιωτικοποίηση. Β) Προέλευση εξαγοράζουσας επιχείρησης. Η εξαγοράζουσα μπορεί να είναι ξένη, πολυεθνική ή εδρεύουσα σε άλλη χώρα, ή εγχώρια επιχείρηση. 402
Γ) Οικονομικοί και επιχειρηματικοί στόχοι της εξαγοράζουσας επιχείρησης. Τέτοιοι στόχοι μπορεί να είναι: αμυντική ή επιθετική προσπάθεια προσαρμογής στον ανταγωνισμό αύξηση μεγέθους για πιο αποδοτική λειτουργία απορρόφηση ανταγωνιστών ενίσχυση της θέσης της στην αγορά, αξιοποίηση συμπληρωματικότητας δραστηριοτήτων προοπτική συγχώνευσης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης ανάπτυξη δραστηριοτήτων με τη μορφή ομίλου εταιρειών, ανάπτυξη και επικερδής μεταπώληση της εξαγοραζόμενης επιχείρησης, επιλεκτική συρρίκνωση ή κλείσιμο εξαγοραζόμενης επιχείρησης, είσοδος σε νέα αγορά/χώρα, περιοχή, διαφοροποίηση προϊόντων υπηρεσιών κτλ. Συγχώνευση είναι η συνένωση δύο ή περισσότερων εταιρειών σε μία, και συμβαίνει όταν μια επιχείρηση αγοράζει μια άλλη και την απορροφά σε μια ενιαία επιχειρησιακή δομή, συνήθως διατηρώντας την αρχική εταιρική ταυτότητα της εξαγοράζουσας επιχείρησης. Μια εξαγορά δεν οδηγεί πάντοτε σε συγχώνευση της εξαγοράζουσας με την εξαγοραζόμενη επιχείρηση. Η επιχειρηματική πρακτική δείχνει ότι εάν η εξαγορά μιας επιχείρησης, η ένταξη και ο συντονισμός της στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ομίλου είναι ήδη ένα σύνθετο εγχείρημα, η συγχώνευση με την εξαγοράζουσα εταιρεία ή και με άλλες θυγατρικές της είναι ακόμα δυσκολότερο και σπάνια αποφέρει τα αναμενόμενα οφέλη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Η υλοποίηση της συγχώνευσης μπορεί να πάρει διαφορετικές μορφές στην πράξη. Μπορεί να είναι άμεση ή σταδιακή, ολική ή επιλεκτική, οδηγώντας αντίστοιχα σε ολική ή μερική συνένωση μονάδων, καταστημάτων, υπηρεσιών, με μεταπώληση ή κλείσιμο άλλων κλπ. Η διαδικασία της λειτουργικής συγχώνευσης, ολικής ή μερικής, δεν συμπίπτει απαραίτητα με την τυπική νομική διαδικασία ολοκλήρωσής της. Έτσι, οι διάφορες συνέπειές της, ιδίως αυτές που αφορούν στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις, μπορεί να εμφανίζονται πριν, κατά τη διάρκεια ή και πολύ μετά την τυπική ολοκλήρωση μιας συγχώνευσης, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη ρύθμιση και την προστασία των αντίστοιχων εργασιακών δικαιωμάτων. Συνήθως ο συνδυασμός εξαγοράς με συγχώνευση εξαρτάται: από τη στρατηγική και τους στόχους της εξαγοράζουσας επιχείρησης, από το αντικείμενο και ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της εξαγοραζόμενης επιχείρησης (συναφής δραστηριότητα, συμπληρωματικότητα λειτουργιών, συμβατότητα πολιτισμικών, διοικητικών και εργασιακών δεδομένων, αλλά και της προϋπάρχουσας επιχειρησιακής κουλτούρας), και από τη γενικότερη κοινωνική οικονομική συγκυρία στη χώρα ή και διεθνώς. Με άλλα λόγια συγχώνευση είναι η συνένωση δύο ή περισσότερων εταιρειών σε μία. Συμβαίνει όταν μια επιχείρηση αγοράζει μια άλλη και την απορροφά σε μια ενιαία επιχειρησιακή δομή, συνήθως διατηρώντας την αρχική εταιρική ταυτότητα της εξαγοράζουσας επιχείρησης. 403
Οι συγχωνεύσεις αντιστοιχούν σε διαφορετικές μορφές επιχειρησιακής ολοκλήρωσης. Έτσι, η επιχειρησιακή ολοκλήρωση μπορεί να είναι κάθετη, οριζόντια ή συνδυασμός ετερόκλητων δραστηριοτήτων (τα λεγόμενα conglomerates) όπως ορίζονται παρακάτω: Η κάθετη ολοκλήρωση αφορά συγχωνεύσεις επιχειρήσεων που καλύπτουν διαφορετικά αλλά συμπληρωματικά στάδια της παραγωγικής διαδικασίας (λ.χ. άντληση διύλιση και διανομή πετρελαίου). Η οριζόντια ολοκλήρωση αφορά συγχωνεύσεις επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου, που καλύπτουν την ίδια ή συναφή φάση της παραγωγικής αλυσίδας. Η ομόκεντρη συγχώνευση, επιτυγχάνεται στις περιπτώσεις όπου μια επιχείρηση επιδιώκει την επέκταση σε ομοειδείς επιχειρήσεις του κλάδου της οικονομικής της δραστηριότητας. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των επιχειρήσεων που εξαγοράζονται είναι το γεγονός ότι παράγουν διαφοροποιημένα προϊόντα σε σχέση με το παραγόμενο προϊόν της εξαγοράστριας εταιρίας, γεγονός το οποίο οδηγεί σε διαφοροποιημένα τελικά προϊόντα (με διαφοροποιημένη τεχνική διαδικασία παραγωγής). Η δραστική συγχώνευση, τελείται όταν μια επιχείρηση εισέρχεται σε έναν εντελώς νέο κλάδο ή σε ένα εντελώς νέο προϊόν ή υπηρεσία και βεβαίως απευθύνεται σε μία πλήρως καινούρια αγορά αγαθών και υπηρεσιών, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και τον κίνδυνο της αβεβαιότητας, αναφορικά με την εξέλιξη της επένδυσης. Μια εξαγορά δεν οδηγεί πάντοτε σε συγχώνευση της εξαγοράζουσας με την εξαγοραζόμενη επιχείρηση. Η επιχειρηματική πρακτική δείχνει ότι εάν η εξαγορά μιας επιχείρησης, η ένταξη και ο συντονισμός της στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ομίλου είναι ήδη ένα σύνθετο εγχείρημα, η συγχώνευση με την εξαγοράζουσα εταιρεία ή και με άλλες θυγατρικές της είναι ακόμα δυσκολότερο και σπάνια αποφέρει τα αναμενόμενα οφέλη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Μοχλός ανάπτυξης οι εξαγορές και συγχωνεύσεις Στο βραχυπρόθεσμο επίπεδο, οι Εξαγορές & Συγχωνεύσεις μπορούν να προκύψουν από κίνητρα όπως: Αύξηση των κερδών ανά μετοχή (Earnings Per Share, EPS). Η αύξηση των κερδών ανά μετοχή αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για την αύξηση της τιμής της μετοχής και τη δημιουργία υπεραξίας στους μετόχους. Μείωση του δείκτη Ρ/Ε. Ο δείκτης Ρ/Ε, πολλαπλασιαστής των κερδών της επιχείρησης, είναι ένας ευρέως διαδεδομένος χρηματοοικονομικός δείκτης. Η χρηστική αξία του εν λόγω δείκτη, εντοπίζεται στο γεγονός ότι παριστάνει το premium, το οποίο είναι διατεθειμένος ο επενδυτής να πληρώσει για κάθε χρηματική μονάδα κέρδους που επιτυγχάνει η επιχείρηση. Σε πολλές περιπτώσεις Εξαγορών & Συγχωνεύσεων, το δυναμικό κίνητρο είναι η μείωση του δείκτη Ρ/Ε της εξαγοράστριας εταιρίας, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μειωμένης κερδοφορίας. Οι συνέργιες που δημιουργούνται σε θέματα ρευστότητας. Πολλές επιχειρήσεις οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα σε δείκτες 404
ρευστότητας επιδιώκουν τη συνένωση με κάποια εταιρία, η οποία διαθέτει πιο υγιή χρηματοοικονομική διάρθρωση. Τα φορολογικά οφέλη που προκύπτουν, είτε μέσω της αλλαγής της κλίμακας φορολόγησης επί των κερδών, είτε μέσω της αύξησης του ορίου των αποθεματικών, είτε μέσω ενός συνδυασμού των δύο παραπάνω παραγόντων. Αντίστοιχα, τα μεσοπρόθεσμα κίνητρα παρουσιάζονται ως εξής: Αύξηση της δανειοληπτικής ικανότητας της επιχείρησης. Η αύξηση των μεγεθών του ενοποιημένου, πλέον, ισολογισμού οδηγεί σε μεγαλύτερο ύψος ιδίων κεφαλαίων, μειώνοντας τον κίνδυνο που αναλαμβάνουν τόσο οι μέτοχοι, όσο και οι δανειστές της επιχείρησης (προμηθευτές, χρηματοοικονομικοί οργανισμοί, κ.ά.). Μείωση του συνολικού δανεισμού του νέου σχήματος με παράλληλη βελτίωση της χρηματοοικονομικής θέσης της επιχείρησης σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο. Τέλος, τα κίνητρα για Εξαγορές & Συγχωνεύσεις σε μακροπρόθεσμο επίπεδο μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: Δημιουργία και εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας και φάσματος που εμφανίζονται σε επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους. Οι οικονομίες κλίμακας μεταφράζονται σε οικονομική αξία, μέσω του αυξημένου μεγέθους και της αυξημένης παραγωγικής ικανότητας, την οποία αποκτά η επιχείρηση για το χαρτοφυλάκιο των αγαθών και υπηρεσιών της. Επιπλέον σε μακροχρόνιο επίπεδο, επιτυγχάνεται αύξηση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης σε επίπεδο τόσο κλάδου, όσο και αγοράς, ενώ ταυτόχρονα η επιχείρηση αυξάνει τη διαπραγματευτική της ικανότητα σε επίπεδο προμηθειών ενδιαμέσων υποπροϊόντων. Με αυτό τον τρόπο, η επιχείρηση επιτυγχάνει τη μείωση του λειτουργικού της κόστους με παράλληλη αύξηση των περιθωρίων κέρδους της. Αντίστοιχα, οι οικονομίες φάσματος επιτρέπουν στην επιχείρηση να κινηθεί σε νέες κατευθύνσεις προϊόντων και σε νέους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι, η επιχείρηση επεκτείνει το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της, καλύπτοντας ολοένα και μεγαλύτερο μέρος (φάσμα) των καταναλωτικών αναγκών μιας οικονομίας, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνεται σε νέες αγορές αυξάνοντας έτσι το ρυθμό ανάπτυξής της και μειώνοντας την εξάρτησή της από συγκεκριμένες αγορές και προμηθευτές. Επίσης έχουμε μακροχρόνια ενδυνάμωση της επιχείρησης, μέσω της μειωμένης έντασης του ανταγωνισμού που αναπτύσσεται σε έναν κλάδο. Σε μια αγορά ολιγοπωλιακής διάρθρωσης δύο σημαντικοί παίκτες έχουν συμφέρον να ενώσουν τις δυνάμεις τους, παρά να αναλωθούν σε έναν πόλεμο μεταξύ τους, ο οποίος πιθανόν να μην οδηγήσει σε κάποιο τελικό νικητή, μέσω της μείωσης των τιμών των τελικών προϊόντων. Απόκτηση αποκλειστικής τεχνολογικής γνώσης αλλά και ειδικών επιχειρηματικών ικανοτήτων δεξιοτήτων. Επιχειρήσεις μικρού μεγέθους, λόγω της άμεσης επαφής μεταξύ των διοικητικών στελεχών αναπτύσσουν ένα ομαδικό κεφάλαιο (team capital) σημαντικής 405
δυναμικής, το οποίο η μεγάλη επιχείρηση λόγω του μεγέθους της δεν μπορεί να το επιτύχει (λειτουργεί σε αυτήν την περίπτωση το μεγάλο μέγεθος, ως αντικίνητρο για την ανάπτυξη ομαδικού πνεύματος εργασίας). Δημιουργούνται δυνατότητες συνέργιας μέσω του μεγαλύτερου μεγέθους, μεταξύ των δύο επιχειρήσεων το οποίο κατά τη διάρκεια της αρχικής διαπραγμάτευσης δεν μπορούσε να υπολογιστεί και να συνεκτιμηθεί στην αποτίμηση της αρχικής συμφωνίας. Παρόλα αυτά, σε μακροχρόνιο επίπεδο ανακαλύπτονται σταδιακά νέοι επιχειρηματικοί σχεδιασμοί, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε επιπρόσθετα στρατηγικά οφέλη. Υπέρβαση Εμποδίων Εισόδου. Εμπόδια (π.χ. μεγάλες επενδύσεις για εξοπλισμό, εγκαταστάσεις, διαφήμιση και προώθηση προϊόντων) μπορεί να παρουσιάζονται κατά την είσοδο των επιχειρήσεων σε μια νέα αγορά. Η θέση της επιχείρησης είναι ακόμη πιο δύσκολη αν στην αγορά υπάρχει ήδη αυξημένοι ανταγωνισμοί. Μια Εξαγορά ή Συγχώνευση με εγχώρια επιχείρηση παρέχει όχι μόνον τη γνώση της αγοράς, αλλά και ένα εγκαταστημένο δίκτυο διανομής και πιθανώς μια εξασφαλισμένη καταναλωτική πίστη στο όνομα της επιχείρησης στόχου (brand loyalty). Όσο αυξάνονται τα εμπόδια εισόδου σε μια αγορά, ακόμα και μέσω κρατικών παρεμβάσεων, τόσο οι Εξαγορές ή Συγχωνεύσεις θα αποτελούν διέξοδο για τις επιχειρήσεις. Δημιουργούνται μεγάλοι πολυσχιδείς επιχειρηματικοί όμιλοι, οι οποίοι είναι ικανοί να ανταποκριθούν σε νέες μελλοντικές Εξαγορές & Συγχωνεύσεις. Με αυτόν τον τρόπο, οι επιχειρήσεις ανταποκρίνονται στις συνεχώς αυξανόμενες συνθήκες ανταγωνισμού, ενώ παράλληλα είναι σε θέση να διαχειριστούν καταστάσεις ανεπιθύμητων προτάσεων συνεργασίας / επιθετικής εξαγοράς (από άλλη επιχείρηση ανταγωνιστή). Με τον τρόπο αυτό, η επιχείρηση ουσιαστικά επιτυγχάνει τη μείωση της μεταβλητότητας κινδύνου σε μια αθέλητη εξαγορά. Δυνατότητες μεγαλύτερου ρυθμού ανάπτυξης, οι οποίες δημιουργούνται σε πολλές περιπτώσεις μέσω των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων για την επιχείρηση. Σε σχέση με το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον, οι Ε&Σ φαίνεται να ανταποκρίνονται σε μια διαπιστωμένη τάση της αγοράς για δημιουργία ισχυρών επιχειρήσεων και ομίλων, ικανών να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες συνθήκες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, στο διεθνή ανταγωνισμό και στις διαρκώς εντεινόμενες διεθνείς νομισματικές αναταράξεις και πιέσεις, μέσα και έξω από το χώρο της ΟΝΕ. o να βελτιώσουν την αξιοποίηση του συνολικού επιχειρησιακού και ανθρώπινου δυναμικού, με στόχο τη διατήρηση επέκταση των μεριδίων αγοράς, την αποτελεσματική προώθηση νέων προϊόντων, την καλύτερη εξυπηρέτηση του πελάτη, τη βελτίωση των επιτελικών λειτουργιών, την κεφαλαιακή τους εξυγίανση και ενίσχυση o να αξιοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες συγκέντρωσης, διαχείρισης και διάχυσης της πληροφορίας, που ευνοούν και επιβάλλουν την αναδιοργάνωση, την ολοκλήρωση και τη δικτύωση στο διεθνές 406
περιβάλλον. o να αξιοποιήσουν τις συνέργιες που οφείλουν ν αναπτύσσονται στα πλαίσια των σύγχρονων επιχειρηματικών οργανισμών, εξαλείφοντας τα μειονεκτήματα και τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις των επιχειρησιακών σχημάτων μεγάλου μεγέθους. Μείωση Κόστους και Χρόνου Ανάπτυξης Νέων Προϊόντων. Είναι γνωστό ότι μια καινοτομία ή διαφοροποίηση της παραγωγής χρειάζεται σημαντικό χρονικό διάστημα μέχρι να αποδώσει και να αποφέρει ουσιαστικά κέρδη. Κατά συνέπεια ενέχει υψηλό κίνδυνο. Γι αυτό τα στελέχη συχνά προτιμούν να πληρώσουν υψηλό τίμημα για την εξαγορά μιας επιχείρησης, αποφεύγοντας το ρίσκο της εξ' αρχής δημιουργίας προϊόντος. Είναι δυνατόν να ισχυρισθεί κάποιοι ότι οι Εξαγορές ή Συγχωνεύσεις θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν την ανάγκη της επιχείρησης για καινοτομία, γιατί συνήθως η επιχείρηση διαθέτει περιορισμένους πόρους, τους οποίους δε "ρισκάρει" για την ανάπτυξη νέου προϊόντος. Διοικητική Αλαζονεία. Συχνά τα διοικητικά στελέχη επιδεικνύουν αλαζονική συμπεριφορά πιστεύοντας ότι μπορούν να διοικήσουν καλύτερα τις επιχειρήσεις στόχους. Στα αγγλικά ο όρος ονομάζεται managerial hybris, προέρχεται όμως από την ελληνική λέξη "ύβρις". Πράγματι, η αλαζονεία είναι πολλές φόρες ο κύριος λόγος εμπλοκής σε Ε&Σ" όπως στην περίπτωση απόκτησης της Kraft από την Philip Morris. Οι σημαντικότεροι λόγοι που δημιουργούν αποτυχίες, καθώς και αντικίνητρα στις Εξαγορές & Συγχωνεύσεις είναι οι παρακάτω: Προσωπικοί λόγοι των διευθυντικών στελεχών για την εξαγορά και πιθανόν λόγοι προβολής και ιδίων συμφερόντων. Σε πολλές περιπτώσεις Εξαγορών & Συγχωνεύσεων έχει παρατηρηθεί έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού και ορθής επενδυτικής λογικής, η οποία να βασίζεται σε ρεαλιστικά στοιχεία. Μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Έχουν αναπτυχθεί θεωρίες σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει να υπολογίζονται οι πιθανές συνέργιες. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι υπερβολικές προσδοκίες δημιουργούν λανθασμένη εικόνα στην αγορά σχετικά με τις ικανότητες του νέου σχήματος και τελικά οδηγούν στην αποτυχία ανάπτυξης των αρχικών του δεσμεύσεων. Υπερβολικό κόστος εξαγοράς. Σύνηθες φαινόμενο αποτελεί η σύγκρουση μεταξύ των μεθόδων αποτίμησης μιας Εξαγοράς & Συγχώνευσης. Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ως καλύτερη μέθοδο τη μέθοδο της Καθαρής Παρούσης Αξίας (Net Present Value). Επίσης σε πολλές περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί Εξαγορές & Συγχωνεύσεις, οι οποίες στηρίζονται είτε στην Eσωτερική Αξία (Book Value), είτε στη Χρηματιστηριακή Αξία Τρέχουσα Αξία (Market Capitalization). Σε μεσοπρόθεσμο διάστημα παρατηρούνται συγκρουόμενες επιχειρηματικές κουλτούρες, οι οποίες δεν επιτρέπουν στην ενοποιημένη επιχείρηση, πλέον, να αναπτύξει εκείνα τα πλεονεκτήματα που θεωρητικά διαθέτει. 407
Αποτυχία γοργής συνένωσης κατά τη διάρκεια της Εξαγοράς & Συγχώνευσης, με αποτέλεσμα η καθυστέρηση που επέρχεται να αναστέλλει τα αρχικά σχέδια συγχώνευσης. Συγκρουόμενα συμφέροντα και εσωτερικός ανταγωνισμός. Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, όπως είναι το θεσμικό πλαίσιο που ρυθμίζεται από τις κυβερνητικές παρεμβάσεις, όπως και οι παράγοντες που αφορούν μεταβλητές τις οποίες η επιχείρηση δεν μπορεί να ελέγξει. Η ICAP Group στα πλαίσια σχετικής Μελέτης της Μονάδας Συμβούλων, διαπίστωσαν ότι οι συγχωνεύσεις και εξαγορές αναδείχθηκαν ως μια από τις βασικότερες μορφές στρατηγικής επέκτασης και ανάπτυξης των επιχειρήσεων που κερδίζουν συνεχώς έδαφος στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Πολλά και διαφορετικά είναι τα κίνητρα που ωθούν τις επιχειρήσεις σε συγχωνεύσεις και εξαγορές. Τα κίνητρα αλλάζουν σε διαφορετικές οικονομικές συνθήκες και επίσης αν πρόκειται για συσχετισμένη (related) ή ασυσχέτιστη (unrelated) συγχώνευση. Μια συσχετισμένη συγχώνευση μπορεί να προέλθει από το κίνητρο της δημιουργίας οικονομικών κλίμακας ή της δημιουργίας δυναμικότητας για την ικανοποίηση της αυξανόμενης ζήτησης για το προϊόν. Από την άλλη πλευρά, μια ασυσχέτιστη συγχώνευση ενδέχεται να οφείλεται στη διαφοροποίηση του επιχειρηματικού κινδύνου της επιχείρησης ή στην ανταπόκριση της μειούμενης ζήτησης του προϊόντος της εξαγοραζόμενης επιχείρησης. Σε μερικές περιπτώσεις, όπως καταδεικνύει και η ίδια η εμπειρία της ICAP Group, η συνένωση επιχειρήσεων μπορεί να βοηθήσει σε μια πιο γρήγορη διείσδυση σε μια νέα αγορά (είτε γεωγραφική είτε σε νέο κλάδο) σε σχέση με την οργανική ανάπτυξη ή την υιοθέτηση μια στρατηγικής που ενδεχομένως να ήταν κοστοβόρα και υψηλού ρίσκου. Σε άλλες περιπτώσεις, οι συγχωνεύσεις και εξαγορές έχουν αμυντικό χαρακτήρα, με στόχο την προστασία του μεριδίου αγοράς σε μια φθίνουσα ή συγκεντρωμένη αγορά. Σε γενικές γραμμές, ο λόγος της συνένωσης ενός οργανισμού με κάποιον άλλο οργανισμό είναι η επίτευξη των στρατηγικών στόχων του πιο γρήγορα και με χαμηλότερο κόστος σε σχέση με το εάν ενεργούσε μόνος του, λόγω των οικονομιών κλίμακας που επιτυγχάνονται, της δυνατότητας Cross selling και των συνεργειών που αναπτύσσονται. Διεθνείς έρευνες συμπεραίνουν ότι οι συγχωνεύσεις στο σύνολο της βιομηχανίας μεταβάλλονται σημαντικά σε σχέση με την οικονομική συγκυρία, αυξάνονται δηλαδή κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και μειώνονται κατά τη διάρκεια της ύφεσης (Komlenovic, Mamun & Mishra, 2008). Μάλιστα, η σημαντική συσχέτιση μεταξύ του οικονομικού κύκλου και των συγχωνεύσεων είναι αυτοδύναμη και για συσχετισμένες και ασυσχέτιστες συγχωνεύσεις. Επίσης, αν η ένταση των συγχωνεύσεων διαφέρει ανάλογα με τον κλάδο και πάλι παρουσιάζεται κυκλικότητα. Η γενική επιβράδυνση σε μια οικονομία και η συνεπαγόμενη μείωση της ζήτησης οδηγεί σε πλεονάζουσα δυναμικότητα σε έναν κλάδο. Οι συγχωνεύσεις μπορούν να εξαλείψουν αυτήν την πλεονάζουσα δυναμικότητα με την ενοποίηση των υφιστάμενων επιχειρήσεων (Jensen, 1993). Όμως κατά τη διάρκεια της ύφεσης οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν περιορισμούς άντλησης κεφαλαίων και έτσι δεν 408
είναι σε θέση να πληρώσουν την αξία μιας επιχείρησης προς εξαγορά (Schleifer and Vishny, 1992). Τότε, οι εξαγορές/συγχωνεύσεις αναβάλλονται μέχρι η αγορά να γίνει πιο διαυγής. Το επιχείρημα αυτό συνεπάγεται επίσης ότι η επίδραση του οικονομικού κύκλου στην οικονομική ευελιξία της επιχείρησης μπορεί να οδηγήσει στο γεγονός οι συγχωνεύσεις να επιτείνουν τις κυκλικές διακυμάνσεις. Οι παραπάνω διαπιστώσεις οι οποίες προκύπτουν από τη διεθνή βιβλιογραφία, επιβεβαιώνονται στην παρούσα οικονομική κρίση για την ελληνική αγορά. Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ICAP DataBank, ο αριθμός των συγχωνεύσεων όλων των κατηγοριών ανήλθε σε 345 το 2009 από 450 το 2007. Συνεπώς, η οικονομική κρίση επηρέασε αρνητικά την εξέλιξη των πραγματοποιηθέντων συγχωνεύσεων, προφανώς για τους παραπάνω αναφερόμενους λόγους (περιορισμοί άντλησης κεφαλαίων, υψηλά επιτόκια, οικονομική αστάθεια). Επίσης, και το ύψος των συνολικών κεφαλαίων των εταιρειών οι οποίες συγχωνεύθηκαν παρουσίασε μείωση και ανήλθε σε 658.535.203 το 2009 από 1.354.159.503 το 2007. Πίνακας: Συγχωνεύσεις 2007 ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΓΕΓΟΝΟΣ ΦΕΚ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ 2007 ΣΥΝΟΛΟ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 2007 ( ) Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 205 1.224.739.838 Ανώνυμη Εταιρεία Διάσπαση 4 53.506.969 Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευση 20 68.967.041 Εταιρεία Ευθύνης Περιορισμένης Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 25 2.156.588 Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Συγχώνευση 27 2.901.247 Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 27 Ο.Δ. Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευση 48 Ο.Δ. Ετερόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευση 11 Ο.Δ. Ετερόρρυθμη Εταιρεία Ατομική Επιχείρηση Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 3 Ο.Δ. Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 17 Ο.Δ. Ατομική Επιχείρηση Συγχώνευση 47 Ο.Δ. Ιδιότυπος Εταιρεία Ε.Π.Ε. Μεταφορική Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 1 22.420 Κοινωνία Δικαίου Συγχώνευση 6 Ο.Δ. 409
Κοινωνία Δικαίου Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 2 Ο.Δ. Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε. Συγχώνευση 4 71.610 Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε. Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 3 1.793.790 Σύνολο 450 1.354.159.503 Πίνακας: Συγχωνεύσεις 2008 ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΓΕΓΟΝΟΣ ΦΕΚ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ 2008 ΣΥΝΟΛΟ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 2008 ( ) Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 190 761.862.637 Ανώνυμη Εταιρεία Διάσπαση 6 63.519.046 Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευση 12 12.325.828 Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Συγχώνευση 11 1.254.560 Εταιρεία Ευθύνης Περιορισμένης Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 13 3.297.953 Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 25 Ο.Δ. Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευση 19 Ο.Δ. Ετερόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 8 Ο.Δ. Ετερόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευση 13 Ο.Δ. Ατομική Επιχείρηση Συγχώνευση 57 Ο.Δ. Ατομική Επιχείρηση Κοινοπραξία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 21 Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 1 Ο.Δ. Ο.Δ. Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε. Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 6 1.391.745 ΕΚΤΟΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΩΝ Διάφορες Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 1 Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 1 Ο.Δ. Ο.Δ. Διάφορες Συγχώνευση 1 Ο.Δ. 410
Σύνολο 385 843.651.769 Πίνακας: Συγχωνεύσεις 2009 ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΓΕΓΟΝΟΣ ΦΕΚ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ 2009 ΣΥΝΟΛΟ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 2009 ( ) Ανώνυμη Εταιρεία Διάσπαση 8 32.251.238 Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 187 591.851.653 Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευση 7 23.019.219 Εταιρεία Ευθύνης Περιορισμένης Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 20 5.616.338 Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Συγχώνευση 4 408.020 Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευση 25 Ο.Δ. Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 22 Ο.Δ. Ετερόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευση 5 Ο.Δ. Ετερόρρυθμη Εταιρεία Ατομική Επιχείρηση Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 10 Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 12 Ο.Δ. Ο.Δ. Ατομική Επιχείρηση Συγχώνευση 25 Ο.Δ. Κοινωνία Δικαίου Συγχώνευση 1 Ο.Δ. Δημοτική Επιχείρηση Συγχώνευση 4 Ο.Δ. Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε. Συγχώνευση 1 18.000 Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε. Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 13 5.370.735 Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 1 Ο.Δ. Σύνολο 345 658.535.203 Πίνακας: Συγχωνεύσεις 2010 (Ιαν. Φεβρ.) ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΓΕΓΟΝΟΣ ΦΕΚ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ 2010 ΣΥΝΟΛΟ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 2010 ( ) 411
Ανώνυμη Εταιρεία Διάσπαση 2 1.710.000 Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 43 49.206.209 Ανώνυμη Εταιρεία Συγχώνευση 2 5.577.599 Εταιρεία Ευθύνης Περιορισμένης Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 3 1.338.480 Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Συγχώνευση 1 156.000 Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευση 1 Ο.Δ. Ομόρρυθμη Εταιρεία Συγχώνευσις δι' Απορροφήσεως 2 Ο.Δ. Σύνολο 54 57.988.288 Πηγή: http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&sqi=2&ved=0cdiqfjad&url=http% 3A%2F%2Fsup.kathimerini.gr%2Fxtra%2Fmedia%2Ffiles%2Fmeletes%2Fepix%2Ficap160410.doc&ei=k Nx7UJCxEozDtAag1IDgBA&usg=AFQjCNGV4Vxq6NVjXY301 GwkHP2u9VfWw&sig2=WzGUP9L A5JWHWDxHRkWtw&cad=rja Ο βαθμός επιτυχίας των εξαγορών/συγχωνεύσεων κυμαίνεται μεταξύ 40% 50%, όπως έχει μετρηθεί με βάση μια σειρά κριτηρίων (Kitching (1974), Egon Zehnder (1987), Norburn and Schoenberg (1987), Bishop and Kay (1993)). Για να είναι επιτυχημένη μια εξαγορά/συγχώνευση θα πρέπει: Να είναι ξεκάθαρο πώς η συγχώνευση εντάσσεται στις εταιρικές στρατηγικές των δύο εταιρειών που συγχωνεύονται. Να σχεδιαστεί λεπτομερώς η ενοποίηση. Να υπάρχει σαφής και αυστηρός έλεγχος διαχείρισης σε όλα τα κοινά σημεία. Να υπάρχει ξεκάθαρη, ειλικρινής και συχνή επικοινωνία σε όλο το προσωπικό για να τεθούν οι προσδοκίες. Να μην συγχωνευθούν απλά δύο εταιρείες αλλά να δημιουργηθεί μια νέα εταιρεία, αξιοποιώντας τις βέλτιστες πρακτικές των δύο εταιρειών. Επικέντρωση σε ορισμένα βασικά ζητήματα τα οποία θα απελευθερώσουν τις συνέργειες και την εξοικονόμηση δαπανών. Διακρατικές επιχειρηματικές συνεργασίες Συνεργασία στα Βαλκάνια Πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας για έναν ευρωπαϊκό χώρο μετάβασης προς την ολοκλήρωση «Νοτιοανατολική Ευρώπη (South East Europe SEE)» 2007 2013 στο πλαίσιο του στόχου ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας ξεκίνησε εδώ και 5 χρόνια και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2013 με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) http://ec.europa.eu/regional_policy/country/prordn/details_new.cfm?lan=6&g v_pay=bg&gv_reg=all&gv_pgm=1323&gv_per=2&gv_defl=7) 412
Ειδικότερα, στις 20 Δεκεμβρίου 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας «Νοτιοανατολική Ευρώπη» για την περίοδο 2007 2013. Με το εν λόγω πρόγραμμα παρέχεται κοινοτική υποστήριξη σε περιφέρειες από 16 χώρες κράτη μέλη, υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες, καθώς και τρίτες χώρες. Για 14 χώρες, ολόκληρη η επικράτεια της χώρας θεωρήθηκε επιλέξιμη περιοχή. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την Αλβανία, την Αυστρία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Κροατία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και τη Μολδαβία. Σε 2 χώρες θεωρήθηκαν επιλέξιμες μόνον ορισμένες περιοχές. Στην Ιταλία πρόκειται για τις περιοχές Lombardia, Bolzano/Bozen, Trento, Veneto, Friuli Venezia Giulia, Emilia Romagna, Umbria, Marche, Abruzzo, Molise, Puglia Basilicata, και στην Ουκρανία για τις περιοχές Cjermovestka Oblast, Ivano Frankiviska Oblast, Zakarpatska Oblast και Odessa Oblast. Να σημειωθεί πως καλύπτεται συνολικός πληθυσμός 200 εκατ. ατόμων. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε 245 εκατ. ευρώ και η κοινοτική ενίσχυση μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ανέρχεται σε 206 εκατ. ευρώ. Οι στόχοι του προγράμματος Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 'Νοτιοανατολική Ευρώπη (South East Europe SEE)' Ο συνολικός στρατηγικός στόχος του προγράμματος συνίσταται στην αναβάθμιση, «της διαδικασίας εδαφικής, οικονομικής και κοινωνικής ολοκλήρωσης και στη συμβολή στη συνοχή, στη σταθερότητα και στην ανταγωνιστικότητα», μέσω της ανάπτυξης διακρατικών εταιρικών σχέσεων. Το πρόγραμμα εστιάστηκε σε τέσσερις θεματικές προτεραιότητες, δηλαδή τις καινοτομία, περιβάλλον, προσβασιμότητα, καθώς και βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Αποτέλεσε μια ουσιαστική ευκαιρία για τα Δυτικά Βαλκάνια ώστε να προσεγγίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και να εμβαθύνει τις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες της ΕΕ. Η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι η πλέον ποικιλόμορφη, ετερογενής και πολύπλοκη περιοχή διακρατικής συνεργασίας στην Ευρώπη, αποτελούμενη από ευρύ φάσμα χωρών. Η εμφάνιση νέων χωρών και η παράλληλη δημιουργία νέων συνόρων έχει μεταβάλει τη δομή των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών σχέσεων. Επίσης, η περιοχή υφίσταται θεμελιώδεις μεταβολές στις οικονομικές δομές και τις δομές παραγωγής, μετά τις αλλαγές που σημειώθηκαν το 1990, ενώ ορισμένες άλλες περιοχές, ιδίως οι πρωτεύουσες, προσαρμόζονται καλά στις νέες προκλήσεις. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών, η Νοτιοανατολική Ευρώπη αποτελεί γέφυρα μεταξύ της βόρειας, της νότιας, της ανατολικής και της δυτικής Ευρώπης. Ωστόσο, τα υφιστάμενα δίκτυα δε μπορούσαν να ακολουθήσουν το ρυθμό της αύξησης της ζήτησης και των όλο και απαιτητικότερων προτύπων και προδιαγραφών. Πολλά μέσα και έννοιες όπως τα διευρωπαϊκά δίκτυα (ΔΕΔ) και οι πανευρωπαϊκοί διάδρομοι μεταφορών διέσχιζαν την περιοχή, αλλά έπρεπε να αναπτυχθούν περαιτέρω. Υπάρχουν ποταμοί που είναι κατάλληλοι για μεταφορές εμπορευμάτων, θαλάσσια σύνορα και ο Δούναβης, μια σημαντική διεθνής εσωτερική πλωτή οδός και παράγοντας ολοκλήρωσης σε πολλούς τομείς, όπως οι μεταφορές, το εμπόριο και το περιβάλλον. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη χαρακτηρίζεται από ευρεία βιοποικιλότητα και από φυσικούς πόρους υψηλής περιβαλλοντικής 413
αξίας. Οι δυνατότητες χρήσης τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον και τα πλεονεκτήματα για τη μελλοντική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη αποτελούν τα δυνατά σημεία της περιοχής, αλλά πρέπει να καλυφθεί επίσης η περιβαλλοντική ζημία που κληρονομήθηκε. Το πρόγραμμα καταρτίστηκε με σκοπό να διευκολύνει την καινοτομία, το επιχειρηματικό πνεύμα, τη γνώση, την οικονομία και την κοινωνία της πληροφορίας με συγκεκριμένες ενέργειες συνεργασίας και απτά αποτελέσματα. Επίσης, επιδιώκει την αναβάθμιση της ελκυστικότητας περιφερειών και πόλεων λαμβάνοντας υπόψη τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη φυσική προσβασιμότητα και τη προσβασιμότητα σε γνώσεις, καθώς και την ποιότητα του περιβάλλοντος με ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, συγκεκριμένες ενέργειες συνεργασίας και απτά αποτελέσματα. Τέλος, ενθαρρύνει την ολοκλήρωση με την υποστήριξη ισορροπημένων δυνατοτήτων διακρατικής εδαφικής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα. Οι προτεραιότητες του προγράμματος Προτεραιότητα 1 Η διευκόλυνση της καινοτομίας και του επιχειρηματικού πνεύματος να συμβάλλει συγκεκριμένα στη μελλοντική ανάπτυξη της νοτιοανατολικής Ευρώπης ως περιοχής καινοτομίας, στη διευκόλυνση της καινοτομίας, του επιχειρηματικού πνεύματος και της οικονομίας της γνώσης, καθώς και στην αναβάθμιση της ολοκλήρωσης και των οικονομικών σχέσεων στην περιοχή συνεργασίας. Οι εν λόγω στόχοι μπορούσαν να επιτευχθούν με την ανάπτυξη δικτύων τεχνολογίας και καινοτομίας, την προώθηση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και την αναβάθμιση των όρων πλαισίωσης για την καινοτομία. Παραδείγματα επιλέξιμων σχεδίων για υποστήριξη είναι τα εξής: Μελέτες σκοπιμότητας, κοινά προγράμματα κατάρτισης για την καινοτομία και την επιστήμη, δημιουργία δικτύων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) κλπ. Προτεραιότητα 2 Η προστασία και η βελτίωση του περιβάλλοντος επιδιώκει να συμβάλλει στη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών και στην καλύτερη διαχείριση των προστατευόμενων και άλλων φυσικών και ημιφυσικών περιοχών, στην άρση των περιορισμών που επιβάλλονται από τα φυσικά εμπόδια, στην πρόβλεψη των μελλοντικών περιβαλλοντικών απειλών και ευκαιριών και στην ανάπτυξη κοινής διακρατικής δράσης για την προστασία της φύσης και των ανθρώπων. Οι εν λόγω στόχοι μπορούσαν να επιτευχθούν με την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων και την πρόληψη και διαχείριση των πλημμυρών, την πρόληψη των περιβαλλοντικών κινδύνων, τη διαχείριση των φυσικών πόρων και την προώθηση των πόρων και της ενεργειακής απόδοσης. Παραδείγματα επιλέξιμων σχεδίων είναι, μεταξύ άλλων είναι τα κοινά συστήματα πολιτικής άμυνας, οι κοινοί μηχανισμοί προειδοποίησης, οι στρατηγικές αγροτικού και θαλάσσιου τουρισμού, η ανάπτυξη δικτύων για «πράσινες βιομηχανίες» κλπ. Προτεραιότητα 3 Η βελτίωση της προσβασιμότητας επιδιώκει να συνδέσει τους τοπικούς και τους 414
περιφερειακούς φορείς με τα ευρωπαϊκά δίκτυα (συμπεριλαμβανομένων των οδικών, σιδηροδρομικών, εσωτερικών και θαλάσσιων μεταφορών), ενώ περιλαμβάνονται οι φυσικές υποδομές και η πρόσβαση στην κοινωνία της πληροφορίας. Επίσης, προωθείται η συντονισμένη προετοιμασία για την ανάπτυξη των δικτύων προσβασιμότητας και την υποστήριξη πολυμεσικών λύσεων. Ο εν λόγω στόχος μπορεί να επιτευχθεί με το συντονισμό της προώθησης, του σχεδιασμού και της λειτουργίας κύριων και δευτερευόντων δικτύων μεταφοράς, την ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιμετώπιση του «ψηφιακού χάσματος» και τη βελτίωση των όρων πλαισίωσης για τις πολυμεσικές πλατφόρμες. Προτεραιότητα 4 Η ανάπτυξη διακρατικών συνεργασιών για τις περιοχές βιώσιμης ανάπτυξης επιδιώκει να καλύψει τις αυξανόμενες αποκλίσεις μεταξύ ορισμένων περιφερειών και πόλεων στη νοτιοανατολική Ευρώπη και να καταλήξει σε ένα «πολυκεντρικό» είδος ανάπτυξης. Ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με την αναφορά στις προκλήσεις των ζωτικών προβλημάτων που επηρεάζουν τις μητροπολιτικές περιοχές και τα περιφερειακά συστήματα εγκατάστασης, την προώθηση ενός ισορροπημένου προτύπου ελκυστικών και προσβάσιμων περιοχών ανάπτυξης και την προώθηση των πολιτιστικών αξιών ως αναπτυξιακών πλεονεκτημάτων. Παραδείγματα ενεργειών είναι, μεταξύ άλλων: η ανάπτυξη συνεργασίας στον τομέα των δημόσιων υποδομών και των δημόσιων υπηρεσιών, οι συνεργατικές λύσεις για αστική ανανέωση, τα σχέδια αναδιάρθρωσης πρώην στρατοπέδων, η βελτιωμένη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων, κλπ. Προτεραιότητα 5 Η τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη της εφαρμογής και την αύξηση των δυνατοτήτων θα συμβάλλει στην ορθή εφαρμογή του προγράμματος και στην αύξηση των δυνατοτήτων των φορέων και των δικαιούχων στην περιοχή του προγράμματος. Διακρατική και Διαπεριφερειακή Συνεργασία Η συμβολή της Ε.Ε. στην προώθηση της διαπεριφερειακής και περιφερειακής συνεργασίας εξαρτάται από τη γεωοικονομική και γεωπολιτική συγκυρία που χαρακτηρίζει την εν λόγω συνεργασία, όπως επίσης και την προοπτική μελλοντικών επιδιώξεων της Ε.Ε. τόσο εντός όσο και εκτός της γενικότερης επικράτειάς της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οικονομική και πολιτική στήριξη της Ε.Ε. σε περιοχές όπως είναι η Βόρεια και Κεντρικής Ευρώπη καθώς κυμαίνεται από 30 40%, ενώ η αντίστοιχη βοήθεια στις διαπεριφερειακές συνεργασίες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και του Εύξεινου Πόντου είναι υποτονική. Από την άλλη πλευρά, ο 21ος πρώτος αιώνας σημαίνει την έναρξη νέας εποχής καθώς παρατηρούνται νέα φαινόμενα στη δομή και στη λειτουργία της διεθνούς πολιτικής οικονομίας. Οι περιφερειακές συνεργασίες αφού πρώτα ολοκλήρωσαν τον αρχικό τους στόχο που δεν ήταν άλλος από την εισδοχή των υπό μετάβαση κρατών στο ευρωπαϊκό σύστημα συνεργασίας, συνεχίζουν τις δραστηριότητές τους ως υποπεριφερειακές οργανώσεις εκπροσώπησης των συμφερόντων της περιοχής, πάντα στο πλαίσιο της Ε.Ε. Οι νέες διαπεριφερειακές συνεργασίες έχουν αναπτυχθεί στην Ευρώπη μετά την πτώση 415
του τείχους του Βερολίνου, καθώς αναδείχθηκαν νέες μορφές συνεργασίας και επικοινωνίας. Η νέα αυτή πραγματικότητα οδήγησε στη δημιουργία νέων θεσμών και μηχανισμών για τη διεκπεραίωση των νέων διασυνοριακών ανταλλαγών. Κάποιες περιφέρειες προχώρησαν με ταχύτερο ρυθμό όπως η Βόρεια Ευρώπη, ενώ κάποιες άλλες υστέρησαν χωρίς να αναπτύξουν τους αντίστοιχους θεσμούς. Η ενεργοποίηση «spill over», δηλαδή της διαδικασίας εκχείλισης (κατά τον Χριστοδουλίδη) ή διάχυσης (κατά τον Κουλουμπή) εξαρτάται από το αν η συνεργασία στον πρώτο τομέα αποδείχτηκε επωφελής. Από την άλλη πλευρά, όλοι οι περιφερειακοί οργανισμοί δεν έχουν βασικό στόχο την ολοκλήρωση των συμμετεχόντων κρατών αλλά επιδιώκουν απλώς να αποτελέσουν ένα θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση η βόρεια περιοχή της Ευρώπης έχει μεγαλύτερη σημασία από άλλες γειτονικές περιοχές καθώς αποτελούν μια οικονομικά και πολιτιστικά αναγνωρισμένη ομάδα χωρών στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική. Επομένως, η Ε.Ε. υποστηρίζει έντονα την ανάπτυξη της περιφερειακής συνεργασίας στη Βόρεια Ευρώπη μέσω του Συμβουλίου των Κρατών της Βαλτικής Θάλασσας (CBSS), του Ευρω αρκτικού Συμβουλίου του Μπάρεντς (BEAC), του Αρκτικού Συμβουλίου (Arctic Council) και του Βαλτικού Συμβουλίου Υπουργών (Baltic Council of Ministers). Το Δεύτερο Σχέδιο Δράσης υιοθετήθηκε επί ιταλικής Προεδρίας στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες (Οκτώβριος 2003) και τέθηκε σε ισχύ το 2004 για τρία χρόνια. Οι χώρες εταίροι τη Βόρειας Διάστασης συμφώνησαν να δοθεί νέα ώθηση στη συνεργασία του και υιοθέτησαν το Northern Dimension Policy Framework Document το 2007. Η νέα Βόρεια Διάσταση είχε ως στόχο να αντιμετωπίσει τις σημαντικές προκλήσεις περιφερειακής ανάπτυξης τα Βόρειας Ευρώπης. Ουσιαστικά, η νέα Βόρεια Διάσταση αποτελεί ένα ιδιαίτερο πλέγμα περιφερειακών σχέσεων που διακρίνει τη Βόρεια Ευρώπη από το ευρύτερο ευρωπαϊκό σύστημα. Στο πλαίσιο των διαπεριφερειακών της σχέσεων, η Βόρεια Διάσταση έχει ως σκοπό την αποφυγή επικάλυψης αρμοδιοτήτων και την ορθολογική διαχείριση των οικονομικών πόρων που της παρέχει η Ε.Ε. Αυτό έχει ως συνέπεια να ενδυναμώνει τις ευρωπαϊκές εξωτερικές της σχέσεις και να ενισχύει την παρουσία της στις χώρες της περιοχής που παραμένουν εκτός της ευρωπαϊκής οικογένειας. Εν κατακλείδι η Νέα Βόρεια Διάσταση επηρεάζει και διευκολύνει τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής στο βαθμό που η αλληλεξάρτηση των κρατών και των οικονομιών δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες και στην προώθηση της συνεργασίας σε ζητήματα χαμηλής πολιτικής. ΕΡΓΑ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ (Α) ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ i. MED 2007 2013 ii. SOUTH EAST EUROPE 2007 2013 (Β) ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ i. INTERREG IVC Interreg Στη νέα προγραμματική περίοδο 2007 2013, τα Προγράμματα Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG III 2000 2006 αντικαθίστανται από τα Προγράμματα 416
του Στόχου ΙΙΙ «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία» (ΕΕΣ) που αναφέρεται στη διαπεριφερειακή, διακρατική και διασυνοριακή συνεργασία. Η ΕΕΣ εφαρμόζεται μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ε.Ε. και συγκεκριμένα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και επικεντρώνεται σε τρεις άξονες: 1. Ανάπτυξη διασυνοριακών οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. Αφορά περιφέρειες που έχουν κοινά χερσαία και θαλάσσια σύνορα. 2. Καθιέρωση και ανάπτυξη διακρατικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της διμερούς συνεργασίας μεταξύ θαλάσσιων περιφερειών. Αφορά ευρύτερες περιοχές συνεργασίας που αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα και προκλήσεις. 3. Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της περιφερειακής πολιτικής μέσω της προώθησης της διαπεριφερειακής συνεργασίας, της ανάπτυξης δικτύων και της ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ των περιφερειακών και των τοπικών αρχών. Αφορά όλες τις περιφέρειες της Ε.Ε. Ο προϋπολογισμός των προγραμμάτων ΕΕΣ ανέρχεται στα 300 εκ. ευρώ από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους. INTERREG IVC To πρόγραμμα διαπεριφερειακής συνεργασίας INTERREG IVC καλύπτει όλα τα κράτη μέλη, συν τη Νορβηγία και την Ελβετία. Στρατηγικός Στόχος του προγράμματος είναι η βελτίωση, μέσω της διαπεριφερειακής συνεργασίας, της αποτελεσματικότητας των πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης στους τομείς της καινοτομίας, της οικονομίας της γνώσης, του περιβάλλοντος και πρόληψης κινδύνων, καθώς και ο οικονομικός εκσυγχρονισμός και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Ειδικοί Θεματικοί Στόχοι: 1. Βελτίωση των περιφερειακών και τοπικών πολιτικών στον τομέα της καινοτομίας και της οικονομίας της γνώσης, αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στις περιφερειακή προοπτική για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Υποστήριξη της επιχειρηματικότητας των Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ), στήριξη για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και των πρωτοβουλιών καινοτομίας, προώθηση της χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορία και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), υποστήριξη στην απασχόληση, το ανθρώπινο κεφάλαιο και την εκπαίδευση. 2. Βελτίωση των περιφερειακών και τοπικών πολιτικών στον τομέα του περιβάλλοντος και πρόληψη των κινδύνων. Συγκεκριμένα, οι δράσεις του συγκεκριμένου στόχου αφορούν την πρόληψη και διαχείριση των φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων, τηδιαχείριση των υδάτων και των ακτών, τη διαχείριση των αποβλήτων, της βιοποικιλότητας, τη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς, τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη διαχείριση καθαρών και βιώσιμων δημόσιων συγκοινωνιών και τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. 417
Επιχειρησιακοί Στόχοι: 1. Να μπορέσουν οι συντελεστές σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο από διάφορες χώρες σε ολόκληρη την ΕΕ να ανταλλάσσουν εμπειρίες και τις γνώσεις τους. 2. Να συμπορεύονται οι χώρες με μικρότερη πείρα σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής με τις περιφέρειες που διαθέτουν περισσότερη πείρα στον τομέα αυτό, με σκοπό την από κοινού βελτίωση των ικανοτήτων και των γνώσεων των περιφερειακών και τοπικών φορέων. 3. Να εξασφαλιστεί ότι οι καλές πρακτικές που έχουν εντοπιστεί στο πλαίσιο διαπεριφερειακής συνεργασίας μεταφέρονται στις περιφερειακές πολιτικές. Για την υλοποίηση του Προγράμματος έχουν τεθεί ως Άξονες προτεραιότητας: Καινοτομία και οικονομία της γνώσης: Βελτίωση των περιφερειακών και τοπικών πολιτικών, μεθόδων και ικανοτήτων στον τομέα της καινοτομίας και της οικονομίας της γνώσης. Ανταλλαγή και μεταφορά γνώσης και εμπειρίας μεταξύ των περιφερειών για την ανάπτυξη νέων πολιτικών προσεγγίσεων. Μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και αύξηση της ανταγωνιστικότητας των περιφερειών. Προστασία του περιβάλλοντος και πρόληψη κινδύνων: Βελτίωση της πολιτικής, των μεθόδων και των ικανοτήτων των περιφερειακών, τοπικών αρχών και άλλων φορέων σε περιφερειακό επίπεδο, στους τομείς του περιβάλλοντος και της πρόληψης των κινδύνων. Ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος και η συνέργεια του πλαισίου περιβαλλοντικής στήριξης με την οικονομία ώστε οι περιβαλλοντικές δαπάνες να συμβάλλουν στην οικονομία, κυρίως με την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της οικονομικής ανάπτυξης και τη μείωση των περιβαλλοντικού κόστους. Η παροχή περιβαλλοντικών υπηρεσιών, όπως η παροχή καθαρού νερού, η διαχείριση αποβλήτων, επεξεργασία λυμάτων, η διαχείριση των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς και των τοπίων, καθώς και η προστασία από ορισμένους περιβαλλοντικούς κινδύνους, έχουν υψηλή προτεραιότητα στο πλαίσιο αυτό. Τεχνική Βοήθεια: Υποστήριξη της συνολικής διαχείρισης και της ομαλής υλοποίησης του Προγράμματος. Ο συνολικός προϋπολογισμός του INTERREG IVC ανέρχεται περίπου σε 400 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 320 εκατ. ευρώ προέρχονται από το ΕΤΠΑ. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα ανατρέξτε στον ιστοσελίδα: http://www.interreg4c.eu/ SOUTH EAST EUROPE 2007 2013 Στις 20 Δεκεμβρίου 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας 'Νοτιοανατολική Ευρώπη' για την περίοδο 2007 2013. Με το εν λόγω πρόγραμμα παρέχεται κοινοτική υποστήριξη σε περιφέρειες από 16 χώρες κράτη μέλη, υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες, καθώς και τρίτες χώρες. Καλύπτεται συνολικός πληθυσμός 200 εκατ. ατόμων. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε 245 εκατ. ευρώ και η 418
κοινοτική ενίσχυση μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ανέρχεται σε 206 εκατ. ευρώ Στρατηγικό στόχο του προγράμματος αποτελεί η βελτίωση της εδαφικής, οικονομικής και κοινωνικής ολοκλήρωσης και η συμβολή στη συνοχή, τη σταθερότητα και την ανταγωνιστικότητα μέσω της ανάπτυξης των διακρατικών εταιρικών σχέσεων και της κοινής δράσης σε θέματα στρατηγικής σημασίας για την περιοχή. Οι άξονες προτεραιότητας του προγράμματος είναι: 1. Η διευκόλυνση της καινοτομίας και του επιχειρηματικού πνεύματος: Ανάπτυξη δικτύων τεχνολογίας και καινοτομίας, προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας και αναβάθμιση των όρων πλαισίωσης της καινοτομίας 2. Η προστασία και η βελτίωση του περιβάλλοντος: Διαχείριση των υδάτων, πρόληψη και διαχείριση των πλημμυρών, πρόληψη των περιβαλλοντικών κινδύνων, διαχείριση των φυσικών πόρων, προώθηση της ενεργειακής απόδοσης. 3. Η βελτίωση της προσβασιμότητας: Σύνδεση των τοπικών και των περιφερειακών φορέων με τα ευρωπαϊκά δίκτυα συμπεριλαμβανομένων των οδικών, σιδηροδρομικών, εσωτερικών και θαλάσσιων μεταφορών. Περιλαμβάνονται οι φυσικές υποδομές και η πρόσβαση στην κοινωνία της πληροφορίας, προωθείται η συντονισμένη προετοιμασία για την ανάπτυξη των δικτύων προσβασιμότητας και την υποστήριξη πολυμεσικών λύσεων. 4. Η ανάπτυξη διακρατικών συνεργασιών για τις περιοχές βιώσιμης ανάπτυξης: Κάλυψη των αποκλίσεων μεταξύ ορισμένων περιφερειών και πόλεων στη νοτιοανατολική Ευρώπη και «πολυκεντρική» ανάπτυξη της περιοχής. 5. Η τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη της εφαρμογής και την αύξηση των δυνατοτήτων: Ορθή εφαρμογή του προγράμματος και στην αύξηση των δυνατοτήτων των φορέων και των δικαιούχων στην περιοχή του προγράμματος. Το πρόγραμμα South East Europe αποτελεί μια ουσιαστική ευκαιρία για τα Δυτικά Βαλκάνια ώστε να προσεγγίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα εμβαθύνουν τις σχέσεις τους με τις γειτονικές χώρες της ΕΕ. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα ανατρέξτε στον ιστοσελίδα: http://www.southeast europe.net/hu/ MED 2007 2013 Στο πρόγραμμα Μεσογειακός Χώρος έχουν δικαίωμα συμμετοχής 11 χώρες, (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο Γιβραλτάρ, Μάλτα, Κύπρο, Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη) και προήλθε από τη συγχώνευση των Προγραμμάτων INTERREG ARCHIMED και MEDOCC. Στρατηγικός Στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση της οικονομίας των περιοχών της Μεσογείου, ούτως ώστε να καταστούν ανταγωνιστικές προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη και η απασχόληση για τις μελλοντικές γενιές, η υποστήριξη της εδαφικής συνοχής καθώς και η ενεργή 419
παρέμβαση για την προστασία του περιβάλλοντος Οι Άξονες προτεραιότητας του προγράμματος είναι οι ακόλουθοι: 1. Ενίσχυση των ικανοτήτων καινοτομίας: Οι τεχνολογικές, οικονομικές και οργανωτικές δυνατότητες της περιφέρειας της Μεσογείου πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως, για να εξασφαλιστεί υψηλότερο επίπεδο ανταγωνιστικότητας, ανάπτυξης και μεγέθυνσης κατά τα επόμενα έτη. 2. Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της βιώσιμης εδαφικής ανάπτυξης: Η περιφέρεια του προγράμματος, λόγω των ποικίλων γεωγραφικών χαρακτηριστικών της, δέχεται μεγάλο αριθμό περιβαλλοντικών πιέσεων που απειλούν τη βιοποικιλότητα, τους θαλάσσιους οικότοπους, τους υδάτινους πόρους και την πολιτιστική κληρονομιά της. 3. Βελτίωση της κινητικότητας και της εδαφικής προσπελασιμότητας: Βελτίωση των μεταφορικών συνδέσεων, ούτως ώστε να προωθηθεί η κινητικότητα και να ενισχυθούν οι εδαφικοί δεσμοί. Υποστήριξη της σύνδεσης των απομονωμένων περιοχών με την υπόλοιπη κοινωνία και αποτελεσματικότερη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας για την επίτευξη του στόχου. 4. Προώθηση ενός πολυκεντρικού και ολοκληρωμένου μεσογειακού χώρου: Ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των αστικών και των αγροτικών περιοχών και βελτίωση της διακυβέρνησης σε διάφορα ζητήματα που έχουν σημασία για την ανάπτυξη. Οι δραστηριότητες αυτές θα συμβάλουν στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας και θα εμποδίσουν τη διεύρυνση των εδαφικών ανισοτήτων. 5. Τεχνική βοήθεια: Υποστήριξη της συνολικής διαχείρισης και της ομαλής υλοποίησης του Προγράμματος. Ο προϋπολογισμός του Προγράμματος που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ανέρχεται σε 193.191.331 Ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα ανατρέξτε στον ιστοσελίδα: http://www.programmemed.eu/index.php?id=5175&l=1 Διαπεριφερειακές επιχειρηματικές ομάδες Η Θερμοκοιτίδα Νέων Επιχειρήσεων Χανίων (Θ.Ν.Ε.Χ.) αποτελεί τρανό παράδειγμα διαπεριφερειακών επιχειρηματικών ομάδων. Δημιουργήθηκε από τον ΕΟΜΜΕΧ στις εγκαταστάσεις του Βιοτεχνικού Πάρκου Χανίων, στην περιοχή Σούδας Τσικαλαριών που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 6 χλμ. από τη πόλη των Χανίων και 2 χλμ. περίπου από το λιμάνι της Σούδας, με χρηματοδότηση από το Β' ΚΠΣ και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βιομηχανίας. Για τη διαχείριση της Θ.Ν.Ε.Χ. συστάθηκε και λειτουργεί αστική μηκερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία Θερμοκοιτίδα Νέων Επιχειρήσεων Χανίων. Η έναρξη δραστηριότητος της έγινε την 30/6/2000. Οι εταίροι της θερμοκοιτίδος ήταν: α) Ο ΕΟΜΜΕΧ 90% β) Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων 5% 420