Κεϋνσιανές Προσεγγίσεις Περιφερειακής Ανάπτυξης Περιφερειακή οικονομική 3 η ενότητα 3 η Διάλεξη
Kldor (97), Dixon nd Thirlwll (975) Kldor: Η αύξηση του κατά κεφαλή προϊόντος μιας περιφέρειας προσδιορίζεται από το κατά πόσο οι περιφέρειες έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν οικονομίες κλίμακας και να καρπωθούν τα οφέλη της μεγαλύτερης εξειδίκευσης Οι περιφέρειες που θα μπουν μπροστά (θα πάρουν κεφάλι) έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα που θα επιτείνει την εξειδίκευση και θα προκαλέσει σωρευτική αύξηση (cumultive growth) Dixon nd Thirlwll: Με ποιο τρόπο η εξήγηση του Kldor για τις περιφερειακές αποκλίσεις στην ανάπτυξη μπορεί να συμπεριληφθεί σε ένα τυπικό οικονομικό υπόδειγμα; Με ποιο τρόπο μπορεί να συμπεριληφθεί η σωρευτική αιτιότητα στο υπόδειγμα ανάπτυξης; 2
Το υπόδειγμα DixonThirlwll σχηματικά Περιφερειακή αύξηση του προϊόντος Δαπάνες για R&D Ρυθμός τεχνολογικής μεταβολής Αύξηση στο λόγο κεφαλαίου εργασίας Σχετικό κόστος κεφαλαίου εργασίας Αύξηση στη παραγωγικότητα εργασίας Ανταπόκριση μισθών σε υπερβάλλουσα προσφορά ή ζήτηση εργασίας Μεταβολή στις τιμές των εξαγωγών της περιφέρειας Μεταβολή στους μισθούς Μεταβολή στις τιμές των υποκατάστατων Αύξηση των εξαγωγών της περιφέρειας Μεταβολή στο παγκόσμιο εισόδημα Περιφερειακή παραγωγή προϊόντων με στενά υποκατάστατα; Ελαστικότητα εισοδήματος των περιφερειακών εξαγωγών Πηγή: Armstrong nd Tlor, 24 (3 rd edition) 3
Ο νόμος Verdoorn: Η αύξηση της παραγωγικότητας q, προσδιορίζεται μερικώς από την αύξηση του προϊόντος της προηγούμενης περιόδου και μερικώς από άλλους μηπροσδιοριζόμενους παράγοντες. q l Το λ είναι γνωστό σαν συντελεστής Verdoorn και το είναι μια σταθερά που δείχνει την αυτόνομη αύξηση της παραγωγικότητας. Εάν p είναι ο πληθωρισμός τιμών στην περιφέρεια και w ο πληθωρισμός κόστους, τότε: p w q Η αύξηση των εξαγωγών της περιφέρειας x, είναι συνάρτηση του πληθωρισμού τιμών της περιφέρειας p, του πληθωρισμού των ανταγωνιστών της p f, και της αύξησης του παγκόσμιου εισοδήματος z, όπου σαν «κόσμο» συνήθως μετράμε τις χώρες (ή περιφέρειες) στις οποίες η περιφέρεια υπό εξέταση εξάγει τα προϊόντα της. x p p f 2 z Όπου τα και είναι ελαστικότητες ζήτησης ως προς την τιμή και 2 εισοδηματική ελαστικότητα της παγκόσμιας ζήτησης για τα προϊόντα της περιφέρειας. Τέλος, μπορούμε να κλείσουμε τις σχέσεις σχετίζοντας την αύξηση του προϊόντος με την αύξηση των εξαγωγών x μέσα από μία σχέση απλού υποδείγματος εξαγωγικής βάσης: gx 4
Το υπόδειγμα ολοκληρωμένο είναι: q l p w q x p p f 2 z gx Εάν ο συντελεστής Verdroon λ, είναι μεγαλύτερος από, οποιαδήποτε αύξηση στο προϊόν θα προκαλέσει επιπλέον αύξηση στην επόμενη περίοδο και θα κάνει την περιφέρεια πιο ανταγωνιστική. Η ανταγωνιστικότητα θα αυξήσει τις εξαγωγές και θα προκαλέσει επιπλέον αύξηση του προϊόντος. Το σύστημα είναι σωρευτικό και αυτόδιαιωνιζόμενο. Τι γίνεται εάν αυξηθεί το παγκόσμιο εισόδημα z; Αυξάνεται η ζήτηση για εξαγωγές (x) της τρίτης εξίσωσης Αυξάνεται το περιφερειακό προϊόν () της τέταρτης εξίσωσης Αυξάνεται το η παραγωγικότητα εργασίας (q) της πρώτης εξίσωσης Μειώνεται ο περιφερειακός πληθωρισμός τιμών (p) της δεύτερης εξίσωσης (με την υπόθεση ότι το w παραμένει σταθερό) πράγμα που οδηγεί σε αύξηση της ανταγωνιστικής θέσης της περιφέρειας 5
Ισόρροπη Μεγέθυνση 6 Αντικαθιστώντας τις εξισώσεις, 2 και 3 στην εξίσωση 4 έχουμε: ( ) [ ] ( ) [ ] 2 2 z p w z p w f f l g g l g όπου: ( ) [ ] l g g 2 z p w f Στη μακροπρόθεσμη ισορροπία το και έχουμε: Το οποίο είναι γνωστό σαν ρυθμός ισόρροπης μεγέθυνσης του υποδείγματος Dixon Thirlwll.
Σχηματική μεταβολή του ισόρροπου ρυθμού μεγέθυνσης α α α α α α * * * * ** Ξεκινάμε στο αριστερό σχήμα από την κατάσταση ισορροπίας ( *). Εάν η ισορροπία διαταραχθεί (π.χ. από αυτόνομη αύξηση στη ζήτηση του προϊόντος της περιφέρειας) τότε η συνάρτηση αύξησης του προϊόντος μετακινείται προς τα πάνω όπως στο δεξιό σχήμα και σταδιακά (μέσα από την Κεϋνσιανή διαδικασία προσαρμογής) έρχεται σε νέα ισορροπία. Αυτή η διαδικασία είναι σταθερή (ή συγκλίνουσα) με την έννοια ότι οδηγεί αυτόματα σε μια νέα ισορροπία. 7
Αξιολόγηση του Υποδείγματος Δεν εξηγεί σε ποιο τύπο εξαγωγών πρέπει να εξειδικευθεί μία περιφέρεια. Πώς απέκτησε η περιφέρεια την εξειδίκευση στις εξαγωγές της; Υποθέτει ότι η πηγή της περιφερειακής μεγέθυνσης είναι μονάχα ο εξαγωγικός τομέας Ο νόμος του Verdoorn υπεραπλουστεύει τον τρόπο με τον οποίο η μεγέθυνση του προϊόντος σε μια περιφέρεια οδηγεί σε αύξηση της παραγωγικότητας. Μπορεί η μεγέθυνση να προσφέρει ευκαιρίες μεγαλύτερου καταμερισμού της εργασίας και εξειδίκευσης της παραγωγής. Μπορεί η μεγέθυνση να αφυπνίζει την τεχνολογική πρόοδο. Οι εμπειρικοί έλεγχοι για την ισχύ του νόμου του Verdoorn είναι αντιφατικοί. 8
Άσκηση 6 Υποθέστε ότι για μία περιφέρεια δίνονται τα εξής χαρακτηριστικά: Συντελεστές: α2, λ,5, 2 γ Εξωγενείς μεταβλητές: p f 3, z2, w4 Ποιός είναι ο ισόρροπος ρυθμός μεγέθυνσης; Ποιά είναι η ισόρροπη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας; Απάντηση Αντικαθιστώντας τις τιμές στις παρακάτω εξισώσεις: g [ ( w ) p z] gl Βρίσκουμε ότι α 3 και α,5. Άρα: 6 και q l 2,5*6 5 f 2 9
Το ισοζύγιο πληρωμών και η περιφερειακή ανάπτυξη Οι περιφέρειες δεν μπορούν να έχουν συνεχώς αρνητικό ισοζύγιο και δεν είναι δυνατό να βασίζονται σε μεταβιβάσεις εισοδήματος από την κεντρική κυβέρνηση. Μακροπρόθεσμα μια περιφέρεια πρέπει να φτάσει σε ισόρροπο ισολογισμό με την έννοια ότι η αξία των εισαγωγών πρέπει να ισούται με την αξία των εξαγωγών. P X P M x m Σε όρους ρυθμών αύξησης έχουμε: px x pm m Εάν θεωρήσουμε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης μακροπρόθεσμα, δηλαδή ότι οι τιμές εξαγωγών μεταβάλλονται με τον ίδιο ρυθμό των τιμών εισαγωγών, τότε mx. Υποθέτοντας ότι η αύξηση των περιφερειακών εξαγωγών εξαρτάται μόνο από το παγκόσμιο εισόδημα z και η αύξηση των περιφερειακών εισαγωγών εξαρτάται μόνο από την αύξηση του περιφερειακού εισοδήματος, τότε: x z m Όπου α είναι η ελαστικότητα εισοδήματος για τις εξαγωγές και β είναι η ελαστικότητα εισοδήματος για τις εισαγωγές. Αφού mx, τότε: z
Λύνοντας ως προς και αντικαθιστώντας xαz, βρίσκουμε: z x Αυτή είναι μια σημαντική σχέση που υποστηρίζει ότι η μεγέθυνση του περιφερειακού προϊόντος προσδιορίζεται από την μεγέθυνση του παγκόσμιου εισοδήματος και τις δύο ελαστικότητες εισοδήματος εξαγωγών και εισαγωγών. Επιπτώσεις του Νόμου του Thirlwll Οι επιπτώσεις της παραπάνω διαπίστωσης έχουν άμεση σχέση με την περιφερειακή πολιτική. Μία περιφέρεια πρέπει να ενισχύσει τις εξαγωγές που έχουν υψηλή ελαστικότητα εισοδήματος ή να μειώσει την εισοδηματική ελαστικότητα των εισαγωγών ή να κάνει και τα δύο. Όμως οι περισσότερες περιφέρειες έχουν ήδη μία βιομηχανική δομή. Συνεπώς το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό. Προσοχή: Ο νόμος του Thirlwll δεν δίνει καθόλου σημασία στην πλευρά της προσφοράς. Οι εμπειρικοί έλεγχοι του νόμου έχουν δώσει αντικρουόμενα συμπεράσματα.
Krugmn εναντίον Thirlwll Ο Krugmn υιοθετεί μία ακριβώς αντίθετη θέση από τον Thirlwll. Ισχυρίζεται ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης προσδιορίζει τις ελαστικότητες και όχι ανάποδα. Καθώς η προσφορά των συντελεστών αυξάνεται, η αύξηση του προϊόντος επιταχύνεται. Έτσι η περιφέρεια θα είναι σε θέση να αυξήσει το βαθμό διαφοροποίησης των προϊόντων της και να αυξήσει τις εξαγωγές της αφού θα στοχεύει μεγαλύτερο κοινό. Συνεπώς η εισοδηματική ελαστικότητα εξαγωγών θα αυξηθεί. Με άλλα λόγια η εισοδηματική ελαστικότητα εξαγωγών είναι ενδογενής σαν συνέπεια της ταχύτερης μεγέθυνσης της περιφέρειας από την μεγέθυνση του υπόλοιπου κόσμου. Ο Krugmn αφήνει αναπάντητη την ερώτηση γιατί η εξαγωγική βάση μιας περιφέρειας διευρύνεται προσφέροντας περισσότερα (διαφοροποιημένα) προϊόντα. Η θέση του ότι η αύξηση της προσφοράς πόρων αυτόματα οδηγεί σε αύξηση του προϊόντος είναι η βασική νεοκλασσική άποψη που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμη ισχύ αλλά όχι απαραίτητα και μεσοβραχυπρόθεσμη. Επίσης το υπόδειγμα Krugmn αγνοεί την σημασία της ζήτησης για εξαγωγές. Σημειώσατε Χ 2
Βιβλιογραφία Οι κλασσικές εργασίες των Kldor, DixonThirlwll και Krugmn:. Kldor, N. (97). The cse for regionl policies. Scottish Journl of Politicl Econom, 8, 337348. 2. Dixon, R.J. nd Thirlwll, A.P. (975). A model of regionl growth rte differentils long Kldorin lines. Oxford Economic Ppers, 27, 224. 3. Krugmn, P. (989). Differences in income elsticities nd trends in rel exchnge rtes. Europen Economic Review, 33, 354. Το θέμα του ισοζυγίου πληρωμών και ο νόμος Thirlwll : 4. Thirlwll, A. (98). Regionl prolems re lnce of pments prolems. Regionl Studies, 4, 49426. Εμπειρικοί έλεγχοι του νόμου Verdoorn: 5. Fingleton, B. nd McComie, J.S.L. (998). Incresing returns nd economic growth: some evidence for mnufcturing from the Europen Union regions. Oxford Economic ppers, 5, 895. 6. Hrris, R. nd Lu, E. (998). Verdoorn s lw nd incresing returns to scle in the UK regions, 9689: some new estimtes sed on the cointegrtion pproch. Oxford Economic Ppers, 5, 2226. Εμπειρικός έλεγχος του νόμου του Thirlwll: 7. McGregor, P. nd Swles, J.K. (983). Professor Thirlwll nd the lnce of pments constrint. Applied Economics, 7, 732. 3