ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΘ ΕΚΠΑΙΔΕΤΘ «Βιομθχανικι Κλθρονομιά: Αξίεσ από το παρελκόν, παρακατακικθ για το μζλλον» Α. Ειςαγωγι: Σίτλοσ Προγράμματοσ - κζμα: «Ο δρόμοσ του νεροφ ςτθ Νάουςα: Προςζγγιςθ μζςα από τισ τζχνεσ, με όραμα τθ βιϊςιμθ πόλθ» Θεματικό πεδίο: (Αγωγι Τγείασ/Περιβαλλοντικισ/Πολιτιςτικϊν): Περιβαλλοντικισ Τπεφκυνοσ/οι Εκπαιδευτικόσ/οι: Αβραμίδου Βαρβάρα Σάξθ/τμιμα: Γϋ και Δϋ Δθμοτικοφ Αρικμόσ μακθτϊν/τριϊν που ςυμμετείχαν: 32 χολείο: 5 ο Δθμοτικό χολείο Νάουςασ χολικό Ζτοσ: 2014-2015 Β. Δραςτθριότθτεσ που υλοποιικθκαν ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ: Αναφερκείτε ςτισ πιο ςθμαντικζσ δραςτθριότθτεσ που περιγράφουν τθν εξζλιξθ τθσ υλοποίθςθσ του Προγράμματοσ χολικϊν Δραςτθριοτιτων Διάρκεια υλοποίθςθσ προγράμματοσ 8 μινεσ 1 οσ μινασ (Νοζμβριοσ) Δραςτθριότθτα ι ςειρά δραςτθριοτιτων Καταιγιςμόσ και χαρτογράφθςθ ιδεϊν ςχετικά με το κζμα, δθμιουργία ομάδων εργαςίασ, κατανομι αρμοδιοτιτων Σίτλοσ τόχοσ: «Διερεφνθςθ του κζματοσ, ςυηιτθςθ και κατάρτιςθ του ςχεδίου προγράμματοσ», με ςτόχο: 1. Να μάκουν οι μακθτζσ να εργάηονται ομαδοςυνεργατικά 2. Να αναπτφξουν κριτικι και δθμιουργικι ςκζψθ και να καλλιεργιςουν αίςκθμα ςυμμετοχισ και ςυλλογικισ προςπάκειασ Περιγραφι τθσ δραςτθριότθτασ: Οι μακθτζσ χωρίςτθκαν ςε ομάδεσ και κατζνειμαν αρμοδιότθτεσ, οι οποίεσ κα εναλλάςςονταν ςε κάκε μάκθμα. τθ ςυνζχεια, τουσ ηθτικθκε να εκφράςουν ό,τι τουσ ζρχεται ςτο μυαλό, όταν ςκζφτονται τθν ζκφραςθ «το νερό ςτθ Νάουςα». Οι
ιδζεσ τουσ, καταγράφθκαν και, αφοφ ομαδοποιικθκαν, μετά από ςυηιτθςθ, καταςκευάςτθκε από κάκε ομάδα χάρτθσ εννοιϊν, όπου γφρω από τθν κεντρικι ζννοια «ΣΟ ΝΕΡΟ ΣΗ ΝΑΟΤΑ», ςυνδζκθκαν όλεσ οι ςυςχετιηόμενεσ ζννοιεσ που προζκυψαν κατά τθν ιδεοκφελλα με ςυνδετικζσ φράςεισ. Ο χάρτθσ, ςτθ ςυνζχεια εμπλουτίςτθκε με νζεσ ζννοιεσ που προζκυψαν μζςα από τθ ςυηιτθςθ ςτθν ομάδα και ςτθν ολομζλεια τθσ τάξθσ. 2οσ μινασ (Δεκζμβριοσ) Δραςτθριότθτα ι ςειρά δραςτθριοτιτων Δθμιουργικι ζκφραςθ των μακθτϊν μζςα από τθν εικαςτικι τζχνθ Σίτλοσ τόχοσ: «Σο νερό ςτον κόςμο» και «το νερό ςτθ Νάουςα», με ςτόχο: 1. Να εκφραςτοφν δθμιουργικά μζςα από τθν τζχνθ 2. Να γνωρίςουν το νερό ωσ ανανεϊςιμο φυςικό πόρο και να κατανοιςουν τθν αξία του Περιγραφι τθσ δραςτθριότθτασ: Σα παιδιά, με ατομικζσ ηωγραφιζσ, αναπαρζςτθςαν το κζμα του νεροφ, όπωσ το φαντάςτθκαν, ςτον κόςμο και, ςτθ ςυνζχεια, ςτθ Νάουςα. τθ ςυνζχεια, ςυηιτθςαν ςε ομάδεσ, ςχετικά με τθν αξία του νεροφ και το νερό ωσ ανανεϊςιμο φυςικό πόρο και ανακοίνωςαν τα πορίςματά τουσ ςτθν ολομζλεια. 3οσ μινασ (Ιανουάριοσ) Δραςτθριότθτα ι ςειρά δραςτθριοτιτων Δθμιουργία εποπτείασ ςχετικά με το νερό και τθ γειτονιά μου Σίτλοσ τόχοσ: «Σο νερό και θ γειτονιά μου», με ςτόχο: 1. Σα παιδιά να αποτυπϊςουν τα βιϊματα και τισ εμπειρίεσ από τθ γειτονιά τουσ 2. Να εκφράςουν ελεφκερα ςκζψεισ και ςυναιςκιματα που τουσ δθμιουργοφν ςυγκεκριμζνεσ τοποκεςίεσ, αναπαριςτϊντασ, ουςιαςτικά, ζνα κομμάτι τθσ ηωισ τουσ και αλλθλεπιδρϊντασ με τα μζλθ τθσ ομάδασ τουσ
Περιγραφι τθσ δραςτθριότθτασ: Σα παιδιά, ςε ομάδεσ, αναπαρζςτθςαν το ςχολείο, το ςπίτι και τον εαυτό τουσ, αλλά και τθ διαδρομι που κακθμερινά ζκαναν για να πάνε από το ςπίτι ςτο ςχολείο ι ό,τι άλλο αποτελεί κομμάτι τθσ ηωισ τουσ ςτθ γειτονιά. Αποτφπωςαν ςτο χαρτόνι τουσ το νερό ςτθ γειτονιά τουσ, τα κετικά και τα αρνθτικά τθσ γειτονιάσ, τισ όμορφεσ γωνιζσ αλλά και τα προβλιματά τθσ, τα ίχνθ του παρελκόντοσ. 4οσ μινασ (Φεβρουάριοσ) Δραςτθριότθτα ι ςειρά δραςτθριοτιτων Δθμιουργικι αξιοποίθςθ των Νζων Σεχνολογιϊν ςτα Περιβαλλοντικά Προγράμματα Σίτλοσ τόχοσ: «Δθμιουργία του ςυννεφόλεξου τθσ γειτονιάσ μασ, με λζξεισ, ςκζψεισ και ςυναιςκιματα που μασ ζρχονται ςτο μυαλό, μζςω εφαρμογϊν νζων τεχνολογιϊν», με ςτόχο: 1. Οι μακθτζσ να εξοικειωκοφν με τισ Νζεσ Σεχνολογίεσ 2. Να εκφράςουν ςκζψεισ και ςυναιςκιματα ςε μικρζσ ομάδεσ (2-3 ατόμων) Περιγραφι τθσ δραςτθριότθτασ: Σα παιδιά, ςε μικρζσ υποομάδεσ (2-3 ατόμων), κατζγραψαν τισ λζξεισ που τουσ ζρχονταν ςτο μυαλό, όταν ςκζφτονταν τθ γειτονιά τουσ. υηιτθςαν και επζλεξαν τισ πζντε πιο ςθμαντικζσ και τισ ενζταξαν ςε μία κατθγορία από τισ ακόλουκεσ: ΦΤΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΟΛΙΣΙΜΟ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΠΟΛΙΣΙΚΗ. τθ ςυνζχεια, με τθν ίδια διαδικαςία, επζλεξαν τα πζντε πιο ςθμαντικά ςυναιςκιματα που τουσ ζρχονταν ςτο μυαλό και ςυνζκεςαν μια μικρι παράγραφο με αυτζσ τισ δφο ομάδεσ λζξεων. Κάκε ομάδα δθμιοφργθςε το ςυννεφόλεξό τθσ ςτον υπολογιςτι, με τισ εφαρμογζσ wordle και tagxedo και, επιλζγοντασ τισ κυριότερεσ λζξεισ από κάκε ομάδα, θ εκπαιδευτικόσ δθμιοφργθςε το ςυννεφόλεξο τθσ τάξθσ! 5οσ μινασ (Μάρτιοσ)
Δραςτθριότθτα ι ςειρά δραςτθριοτιτων υηιτθςθ ςχετικά με τισ χριςεισ του νεροφ ςτθ Γεωργία και τθ Βιομθχανία τθσ πόλθσ Σίτλοσ τόχοσ: «Σο νερό ςτθ Γεωργία και τθ Βιομθχανία τθσ Νάουςασ», με ςτόχο: 1. Οι μακθτζσ να προβλθματιςτοφν ςχετικά με τθ χριςθ και τθν αειφορικι διαχείριςθ του νεροφ 2. Να κατανοιςουν ότι το νερό δεν είναι ζνασ ανεξάντλθτοσ φυςικόσ πόροσ 3. Να ενκαρρυνκοφν προσ τθν υιοκζτθςθ φιλοπεριβαλλοντικισ ςτάςθσ Περιγραφι τθσ δραςτθριότθτασ: Οι μακθτζσ, ςε ομάδεσ, ερεφνθςαν το κζμα και, ςτθ ςυνζχεια, ςυηιτθςαν με τθν ομάδα τουσ και παρουςίαςαν τα ευριματά τουσ ςτθν ολομζλεια. Η ολομζλεια ςχολίαςε και κατζγραψε τα ευριματα των ομάδων. Ζγινε εξαγωγι ςυμπεραςμάτων και διατυπϊκθκαν παρατθριςεισ για τθ χριςθ και τθν κατάχρθςθ του υδατικοφ πόρου. 6οσ μινασ (Απρίλιοσ) Δραςτθριότθτα ι ςειρά δραςτθριοτιτων Θ επιτόπια ζρευνα Σίτλοσ τόχοσ: «Ερευνϊντασ τα προβλιματα τθσ γειτονιάσ μου», με ςτόχο: 1. Οι μακθτζσ να ερευνιςουν και να καταγράψουν τα προβλιματα τθσ γειτονιάσ τουσ, με ζμφαςθ ςε όςα ςχετίηονται με τθ χριςθ και τθ διαχείριςθ του νεροφ 2. Να μάκουν να διατυπϊνουν τισ παρατθριςεισ τουσ και να προτείνουν λφςεισ
Περιγραφι τθσ δραςτθριότθτασ: Οι μακθτζσ, αφοφ δθμιοφργθςαν, φςτερα από ςυηιτθςθ, ζνα φφλλο εργαςίασ, ςχετικά με τα κυριότερα προβλιματα τθσ γειτονιάσ τουσ, πραγματοποίθςαν ζρευνα, καταγράφοντασ τθ ςυχνότθτα που ςυναντϊνται. τθ ςυνζχεια, πιραν ςυνζντευξθ από κατοίκουσ τθσ γειτονιάσ, με ερωτιςεισ που είχαν προετοιμάςει. Ακολοφκθςε εξαγωγι ςυμπεραςμάτων και ςυηιτθςθ πάνω ςε αυτά και προτάκθκαν λφςεισ, από τουσ μακθτζσ, για τθ βελτίωςθ τθσ κατάςταςθσ. Η δράςθ αναρτικθκε ςτθν πλατφόρμα που δθμιοφργθςε θ Henkel και το ΕΚΕΔΙΤ για το Μαρακϊνειο Οικολογικισ Ευαιςκθςίασ, με ςκοπό να επιλεγεί θ τάξθ με τθν μεγαλφτερθ οικολογικι ευαιςκθςία. τθ ςυνζχεια, οι μακθτζσ, ςε ςυνεργαςία με τον δάςκαλο τθσ Γϋ τάξθσ, κ. Χατηθςτυλλι Κυριάκο, πότιςαν τα εξωτερικά παρτζρια του ςχολείου, ωσ μια χειρονομία καλισ κζλθςθσ και εκελοντιςμοφ για τθ ςυνειςφορά ςτθ λφςθ των προβλθμάτων του περιβάλλοντοσ. 7οσ μινασ (Μάιοσ) Δραςτθριότθτα ι ςειρά δραςτθριοτιτων Καλλιτεχνικι ςφνκεςθ τθσ πόλθσ μου με επαναχρθςιμοποιθμζνα υλικά Σίτλοσ τόχοσ: «Καταςκευι κολάη με τθν επαναχρθςιμοποίθςθ υλικϊν», με ςτόχο: 1. Οι μακθτζσ να εκφραςτοφν δθμιουργικά μζςα από τθν τζχνθ, καταςκευάηοντασ μια μακζτα τθσ πόλθσ τουσ με επαναχρθςιμοποιθμζνα υλικά 2. Να ςυνειδθτοποιιςουν ότι τα υλικά που ζχουν χρθςιμοποιθκεί δεν είναι άχρθςτα, αλλά μποροφμε να τα χρθςιμοποιιςουμε και αλλιϊσ, μειϊνοντασ με αυτόν τον τρόπο τον όγκο των απορριμμάτων Περιγραφι τθσ δραςτθριότθτασ: Οι μακθτζσ επιςκζφτθκαν τα εικαςτικά εργαςτιρια και δθμιοφργθςαν κολάη με υλικά που είχαν χρθςιμοποιθκεί. Με το κολάη ζλαβαν μζροσ ςτο διαγωνιςμό Οικολογικισ Ευαιςκθςίασ ςχολείων που διοργάνωςε θ Ηenkel και θ ΕΚΕΔΙΤ.
Γ. Επιςκζψεισ που πραγματοποιικθκαν ςτο πλαίςιο τθσ υλοποίθςθσ του προγράμματοσ: Σόποσ επίςκεψθσ: Κζντρο Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ Νάουςασ (16-1-2015) Δραςτθριότθτεσ που υλοποιικθκαν κατά τθν επίςκεψθ: Οι μακθτζσ επιςκζφτθκαν το ΚΠΕ Νάουςασ και παρακολοφκθςαν το πρόγραμμα: «Αράπιτςα το ποτάμι μασ». Σα μζλθ τθσ Παιδαγωγικισ Ομάδασ του ΚΠΕ Νάουςασ, με τθ βοικεια ενόσ powerpoint, επιμόρφωςαν τα παιδιά, ςχετικά με το ποτάμι τθσ Νάουςασ, πϊσ δθμιουργικθκε, από ποφ πθγάηει, ποια άλλα ποτάμια είναι ςτθν περιοχι, από ποφ πιρε το όνομά του, ποια τα χαρακτθριςτικά του ποταμοφ και ποιο ρόλο διαδραματίηει ςτθν περιοχι. τθ ςυνζχεια, αναφζρκθκαν ςτθ μεγάλθ ςθμαςία του νεροφ ωσ φυςικοφ πόρου και πρότειναν τθν ορκολογικι διαχείριςι του. Σζλοσ, ζπαιξαν ζνα παιχνίδι με τα παιδιά, που ζπρεπε να μαντζψουν ιχουσ του νεροφ που άκουγαν, τι ακριβϊσ είναι. Ακολοφκθςε θ μελζτθ ςτο πεδίο, δθλαδι το περιβαλλοντικό μονοπάτι. Σα παιδιά, επιςκζφτθκαν το άλςοσ του Αγίου Νικολάου και, με τθ βοικεια των εκπαιδευτικϊν του ΚΠΕ και μιασ κλείδασ παρατιρθςθσ, αναγνϊριςαν τθ χλωρίδα τθσ περιοχισ. Είδαν τισ πθγζσ του ποταμοφ Αράπιτςα, ζμακαν πϊσ χρθςιμοποιοφνται μικροοργανιςμοί ωσ βιοδείκτεσ, δθλ. δείκτεσ κακαρότθτασ του νεροφ και, τζλοσ, ζπαιξαν περιβαλλοντικά παιχνίδια. Αξιολόγθςθ τθσ επίςκεψθσ Θα τθν προτείνατε ςε άλλα ςχολεία; Σα παιδιά ενκουςιάςτθκαν από τθν επίςκεψθ ςτο ΚΠΕ Νάουςασ και τθν εφαρμογι ςτθν πράξθ όςων είχαν μάκει κεωρθτικά ςτο ςχολείο, μζςα από τθν αναηιτθςθ με τθν ομάδα τουσ, τθ ςυηιτθςθ ςτθν τάξθ και τθν παρακολοφκθςθ ςχετικοφ ppt. Η βιωματικι προςζγγιςθ που προςφζρουν τα Κζντρα Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ αποτελεί προςτικζμενθ αξία ςτο ςχεδιαςμό των προγραμμάτων Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ που υλοποιοφνται ςτα ςχολεία και ανεκτίμθτθ βοικεια ςτθν επιτυχι ζκβαςι τουσ. Σόποσ επίςκεψθσ: Εικαςτικά Εργαςτιρια Διμου Νάουςασ (4-6-2015)
Δραςτθριότθτεσ που υλοποιικθκαν κατά τθν επίςκεψθ: Σα παιδιά επιςκζφτθκαν τα Εικαςτικά Εργαςτιρια του Διμου Νάουςασ, ςτο πολυχϊρο πολιτιςμοφ Βζτλανσ και, με τθ βοικεια τθσ Εικαςτικοφ κασ Παπαδοποφλου Μαρίασ, καταςκεφαςαν κολάη με επαναχρθςιμοποιθμζνα υλικά που είχαν ςυλλζξει που παρίςτανε μια μικρογραφία τθσ πόλθσ τουσ, με τα παλιά εργοςτάςια, το ποτάμι, τουσ μφλουσ. Αξιολόγθςθ τθσ επίςκεψθσ Θα τθν προτείνατε ςε άλλα ςχολεία; Προτείνω ανεπιφφλακτα τθν εμπλοκι με τθν τζχνθ, ςε κάκε τθσ ζκφραςθ, γιατί δίνει μια άλλθ δυναμικι ςτα προγράμματα, επικεντρϊνεται ςε δεξιότθτεσ, αναδεικνφει διαφορετικζσ πλευρζσ και ταλζντα των μακθτϊν, από αυτά του ςυμβατικοφ γνωςιοκεντρικοφ ςχολείου και δίνει τροφι ςτθ φανταςία. Δ. Φορείσ, υπθρεςίεσ, ςφλλογοι, φυςικά πρόςωπα κ.λ.π. με τουσ οποίουσ ςυνεργαςτικατε για τθν υλοποίθςθ του προγράμματοσ: Φορζασ: ΚΠΕ Νάουςασ, ΚΠΕ Ελευκερίου Κορδελιοφ & Βερτίςκου, ΚΠΕ ουφλίου, ΚΠΕ Καςτοριάσ, Δάςκαλοσ τθσ Γϋ τάξθσ κ. Χατηθςτυλλισ Κυριάκοσ, Τπεφκυνθ χολικϊν Δραςτθριοτιτων Π.Ε. Θμακίασ κα Αντωνιάδου Ζφθ, υντονιςτισ του Δικτφου Εκπαιδευτικϊν του Αειφόρου χολείου Δρ. Καλαϊτηίδθσ Δθμιτριοσ. Είδοσ υνεργαςίασ: ΚΠΕ Νάουςασ (Παπακολούθηζη επιμοπθωηικού ππογπάμμαηορ, Ένηαξη ζηο Γίκηςο «Βιομησανική Κληπονομιά»), ΚΠΕ Ελευκερίου Κορδελιοφ & Βερτίςκου (Ένηαξη ζηο Γίκηςο «Βιώζιμη πόλη: η πόλη ωρ πεδίο εκπαίδεςζηρ για ηην αειθοπία»), ΚΠΕ ουφλίου (Ένηαξη ζηο Γίκηςο «Οι πηγέρ»), ΚΠΕ Καςτοριάσ (Παπακολούθηζη επιμοπθωηικού ζεμιναπίος, με θέμα: «Αναζηηώνηαρ ηην Αειθοπία ζηοςρ Γπόμοςρ ηος Νεπού»), Δάςκαλοσ τθσ Γϋ τάξθσ κ. Χατηθςτυλλισ Κυριάκοσ (ςυηιτθςθ και ανταλλαγι εμπειριϊν και προτάςεων), Τπεφκυνθ χολικϊν Δραςτθριοτιτων Π.Ε. Θμακίασ κα Αντωνιάδου Ζφθ (δφο ςυμβουλευτικζσ ςυναντιςεισ ςτθ διάρκεια του προγράμματοσ), υντονιςτισ του Δικτφου Εκπαιδευτικϊν του Αειφόρου χολείου Δρ. Καλαϊτηίδθσ Δθμιτριοσ (παρακολοφκθςθ επιμορφωτικισ θμερίδασ «Σα ποτάμια και οι άνκρωποι» και ςυμμετοχι με τουσ μακθτζσ του ςχολείου ςε δράςεισ ςτο ποτάμι τθσ Αράπιτςασ.
Αξιολόγθςθ ςυνεργαςίασ: Θ ςυνεργαςία με τουσ φορείσ και τα φυςικά πρόςωπα ιταν άριςτθ και ςυνζβαλε ςτθν επιτυχι ολοκλιρωςθ του προγράμματοσ. Ε. Σελικι παρουςίαςθ του προγράμματοσ Η τελικι παρουςίαςθ του προγράμματοσ ζγινε με τον εξισ τρόπο: Διάχυςθ του προγράμματοσ μζςω τθσ ιςτοςελίδασ του ςχολείου, όπου περιγράφονταν όλεσ οι δραςτθριότθτεσ του προγράμματοσ με ενδεικτικζσ φωτογραφίεσ: http://5dim-naous.ima.sch.gr/ Παρουςίαςθ του προγράμματοσ ςτουσ γονείσ των μακθτϊν του ςχολείου τ. Αξιολόγθςθ του προγράμματοσ Η αξιολόγθςθ του προγράμματοσ ζγινε με τον εξισ τρόπο: Αρχικά, με αξιολόγθςθ των γνϊςεων και εμπειριϊν των παιδιϊν ςχετικά με το κζμα, μζςα από ςυηιτθςθ, ςτθ ςυνζχεια, μζςα από τθν ικανοποίθςθ που ειςζπραττα από τθν εργαςία ςε ομάδεσ, αλλά και ςε όλθ τθν πορεία του προγράμματοσ, μζςα από τθ χαρά και τα κετικά αιςκιματα που εξζφραηαν τα παιδιά. Μετά από κάκε δραςτθριότθτα, με ςυηιτθςθ και καταγραφι των εντυπϊςεων των μακθτϊν. Αποτελζςματα αξιολόγθςθσ: Οι μακθτζσ ενκουςιάςτθκαν από τθν εμπλοκι τουσ ςε βιωματικζσ δραςτθριότθτεσ και από τθ ςυμμετοχι τουσ ςε δράςεισ και διαγωνιςμοφσ οικολογικισ ευαιςκθςίασ. Η καλλιτεχνικι τουσ ζκφραςθ, μζςα από τθν τζχνθ, ανζδειξε τθ φανταςία και τθ μοναδικότθτα τθσ ςκζψθσ κάκε παιδιοφ.
Z. Ενδεικτικζσ Φωτογραφίεσ ι Βίντεο από τθν υλοποίθςθ του προγράμματοσ: ΜΕΑ ΣΘΝ ΣΑΞΘ ΑΣΟΜΙΚΕ ΕΡΓΑΙΕ
OMAΔΙΚΕ ΕΡΓΑΙΕ
Θ ΕΡΕΤΝΑ ΣΘ ΓΕΙΣΟΝΙΑ
ΣΑ ΕΙΚΑΣΙΚΑ ΕΡΓΑΣΘΡΙΑ ΣΟΤ ΔΘΜΟΤ ΝΑΟΤΑ ΣΟ ΚΠΕ ΝΑΟΤΑ
ΔΡΑΕΙ ΣΟ ΑΛΟ ΣΟΤ ΑΓΙΟΤ ΝΙΚΟΛΑΟΤ ΜΕ ΣΟΝ ΔΡ. ΚΑΛΑΪΣΗΙΔΘ