ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΒΟΛΕΪ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΒΟΛΕΪ (ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΚΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ-ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ) ΠΑΝΤΖΑΡΗ ΒΑΓΙΑ: ΑΕΜ :12792 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΩΤΗΣ ΦΩΤΙΟΣ (Ph.D) Θεσσαλονίκη 2012 1

Ευχαριστίες Επιθυμώ να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες σε όλους όσους βοήθησαν με οποιονδήποτε τρόπο στην ολοκλήρωση αυτής της εργασίας. Ιδιαίτερα: τον Επίκ., Καθηγητή Άσκησης και Σωματικής Υγείας του ΤΕΦΑΑ/Α.Π.Θ, Κο Μαυροβουνιώτη Φώτιο, επιβλέποντα καθηγητή, τόσο για το θέμα της διπλωματική μου εργασίας που μου ανέθεσε, όσο για τη συνεχή καθοδήγηση, παρότρυνση και επίβλεψη σε βάθος σε όλη τη διάρκεια της έρευνας. Ακόμη θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους αυτούς, οι οποίοι αγόγγυστα συμμετείχαν στην ολοκλήρωση της εργασία μου, και βοήθησαν στην έρευνα, όπως τους προπονητές των ομάδων όπου μοίρασαν τα ερωτηματολόγια στους αθλητές τους και οι οποίοι τα απάντησαν, καθώς και για τον χρόνο που αφιέρωσαν για την συλλογή τους. 2

Στον πατέρα μου... που με καθοδηγούσε πάντα προς τον αθλητισμό... 3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσης εργασίας ήταν να καταγράψει τους τραυματισμούς που συμβαίνουν συχνότερα στο άθλημα της Πετοσφαίρισης την ανεύρεση της αιτίας που προκάλεσε τον τραυματισμό, τονίζοντας τους παράγοντες που επιδρούν σε κάθε τραυματισμό, τη γνώση του βαθμού αποκατάστασης των τραυματισμών και αναλύοντας τα βασικά μέτρα πρόληψης που πρέπει να λαμβάνουν οι σύλλογοι για την πρόληψή τους. Η έρευνα συμπεριλαμβάνει ερωτηματολόγιο που συμπληρώνεται από κάθε παίκτη-τρια καθώς και καταγραφή διευκρινιστικών στοιχείων που αφορούν τους τραυματισμούς και την αποκατάστασή τους, με στόχο συλλογή πληροφοριών και δεδομένων. Το δείγμα αποτελείται από 173 παίκτες Πετοσφαίρισης, με καθημερινές προπονήσεις και συχνούς αγώνες για πάνω από 8 χρόνια. Από αυτούς οι 81 ήταν άντρες επαγγελματίες παίκτες από 20 έως 36 ετών και οι 92 γυναίκες ηλικίας από 18 έως 36 ετών. Τα ερωτηματολόγια δόθηκαν κατά την διάρκεια του αγωνιστικού έτους 2011-2012 στους αθλητικούς χώρους όπου διεξάγονταν οι αγώνες στις κατηγορίες, Α1 ΑΝΤΡΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ, Α2 ΑΝΔΡΩΝ- ΓΥΝΑΙΚΩΝ, Β Εθνικής ΑΝΔΡΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ και Γ ΓΥΝΑΙΚΩΝ. Από αυτούς τους αθλητές το ποσοστό 87% έχει υπέστη κάποιο είδος κάκωσης ενώ μόλις το 13% απάντησε ότι δεν έχει τραυματιστεί καθόλου. Παρατηρείται υψηλό ποσοστό 41% σε τραυματισμούς μυών και τενόντων, 31 % σε κακώσεις αρθρώσεων, 21% σε κακώσεις δέρματος και 11% σε τραυματισμούς οστών. Συνεπώς οι τραυματισμοί στο Βόλεϊ είναι παρόντες -υπάρχουν και πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπισή τους. 4

5

Περιεχόμενα Σελ. Ευχαριστίες..2 Περίληψη... 4 Περιεχόμενα... 6 Πρόλογος... 7 Εισαγωγή... 9-10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι... 11 Ανατομικά - Μορφολογικά Στοιχεία... 11 Οστεολογία- Μυολογία..11-14 Συνδεσμολογία Αρθρώσεων, είδη κακώσεων.. μαλακών μορίων και οστών...15-17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ... 18 Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας... 18-22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ... 23 Μέθοδος...23 Δείγμα-Διαδικασία έρευνας...23 Ερωτηματολόγιο...23 Σκοπός της Έρευνας...24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV... 25 Αποτελέσματα...25-47 ΚΕΦΑΛΑΙΟ V... 48 Συζήτηση... 48-50 Αιτίες και πρόληψη-αποκατάσταση 51-54 Συμπεράσματα-Επίλογος 55 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VΙ. Βιβλιογραφία...56-61 6

Πρόλογος Η Πετοσφαίριση είναι ένα από τα πιο δημοφιλέστερα αθλήματα που το παρακολουθούν χιλιάδες φίλαθλοι παγκοσμίως. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι σε 130 χώρες του κόσμου ασχολούνται με την πετοσφαίριση, ενώ 50 χώρες το θεωρούν ως βασικό τους άθλημα. Η πετοσφαίριση είναι ένα άθλημα που απευθύνεται σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Ιστορικές πληροφορίες Η πετοσφαίριση επινοήθηκε το 1895 από τον Αμερικανό καθηγητή Γουίλιαμ Μόργκαν, που εργαζόταν στο παράρτημα της ΧΑΝ (YMCA) στην πολιτεία Μασαχουσέτη των ΗΠΑ. Προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα ομαδικό παιχνίδι κλειστού χώρου, χωρίς τον κίνδυνο τραυματισμών, επινόησε το βόλεϊ. Αρχικά ονόμασε το παιχνίδι: "μιντονέτ". Το όνομα βόλεϊ δόθηκε λίγο αργότερα, έπειτα από έναν αγώνα επίδειξης, μάλλον από τον Άλφρεντ Χάλστιντ. 7

Το νέο άθλημα διαδόθηκε πολύ γρήγορα, κυρίως μέσω των παραρτημάτων της Χ.Α.Ν. στις πολιτείες των ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη μεταφέρθηκε κατά τη διάρκεια του Ά από τους Αμερικανούς στρατιώτες. Αρχικά παιζόταν με διάφορες μπάλες. Το 1900 κατασκευάστηκε η πρώτη ειδική μπάλα βόλεϊ. Το 1947 ιδρύθηκε η Διεθνής Ομοσπονδία Βόλεϊ (Fédération Internationale de Volleyball ήfivb) στο Παρίσι, η οποία διαμόρφωσε ενιαίους διεθνείς κανονισμούς. Το 1963 ιδρύθηκε και Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Βόλεϊ (Confédération Européenne de Volleyball ή CEV). Το 1964αποτέλεσε σημαντική χρονιά για το βόλεϊ, αφού εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Ολυμπιάδας του Τόκιο, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Στην Ελλάδα οι πρώτες ομάδες βόλεϊ εμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας 1910-20 στη Θεσσαλονίκη από τη Χ.Α.Ν.Θ. και στη Σμύρνη από τον Πανιώνιο. Για πολλά χρόνια το άθλημα ανήκε στον ΣΕΓΑΣ, ο οποίος διοργάνωνε τα σχετικά πρωταθλήματα. Το 1970 ιδρύθηκε η Ελληνική Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης ή ΕΟΠΕ.,(http://el.wikipedia.org). 8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το βόλεϊ είναι ένα από τα πιο δημοφιλέστερα αθλήματα όπου αυτή τη στιγμή ασχολείται ένας μεγάλος αριθμός αθλουμένων. Όλοι οι αγώνες και οι προπονήσεις γίνονται σε κλειστούς χώρους, πράγμα που καθιστά το βόλεϊ ένα από τα μεγαλύτερα αθλήματα στον κόσμο, που διεξάγονται σε εσωτερικούς χώρους Είναι μέσο φυσικής αγωγής σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης αλλά και στα πλαίσια της δραστηριότητας Συλλόγων.Το βόλεϊ είναι ένα παιχνίδι για δυνατά νεύρα, τόσο για αθλητές όσο και για τους θεατές. Υπάρχουν εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες που επιδρούν πάνω στην ψυχολογία του παίκτη και τον αναγκάζουν να αντιδρά διαφορετικά κάθε φορά. Εσωτερικοί παράγοντες είναι αυτοί που ξεκινούν από τον ίδιο τον παίκτη (π.χ, ένα λάθος σε προηγούμενη φάση, ένας μικροτραυματισμός) και εξωτερικοί, ο περιβάλλον χώρος (π.χ οι θεατές, ο διαιτητής, το γήπεδο, οι εναλλαγές του σκορ,ο αντίπαλος κ.λ.π) (Χαριτωνίδης και Ζέτου, 2001). Oι τραυματισμοί στη μυοτενόντια κυρίως περιοχή αποτελούν μια από τις συνηθέστερες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν (Νικολάου, 2006). Οι τραυματισμοί έχουν ως αποτέλεσμα να χάνονται ώρες εξάσκησης-προπόνησης, αλλά και πέρα από αυτό ο αθλητής χάνει πια την προσωπική του ευχαρίστηση. Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες επιβαρυντικοί για τη δημιουργία μυϊκών θλάσεων όπως: Ο μυς μπορεί να είναι κακώς προετοιμασμένος λόγω κακής εκγύμνασης ή πλημμελούς προθέρμανσης. Ο μυς μπορεί να είναι αδύναμος λόγω προηγουμένου τραυματισμού και πλημμελούς αποκατάστασης. Ο μυς μπορεί να έχει αναπτύξει ουλώδη ανελαστικό ιστό στο σημείο προηγούμενης θλάσης. Ο μυς μπορεί να έχει υπερφορτωθεί και να έχει φθάσει σε μεγάλο σημείο κόπωσης. Σφικτοί μύες ή μύες εκτεθειμένοι σε ψύχος τραυματίζονται ευκολότερα. (Νικολάου, 2006). 9

Η κλινική εικόνα των κακώσεων εξαρτάται από την ένταση του τραυματισμού και το τμήμα του μυοσκελετικού συστήματος που τραυματίζεται. Οι συνήθεις εκδηλώσεις είναι: πόνος, οίδημα (διόγκωση-πρήξιμο) της περιοχής, αιμάτωμα, δυσκολία στη βάδιση (χωλότητα) ή δυσχέρεια στη χρήση των χεριών, ή τέλος αδυναμία μετακινήσεως σε περίπτωση κατάγματος. Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το είδος και την έκταση της κακώσεως. Ο πόνος απαντάται σε όλες τις κακώσεις όπως και το οίδημα-πρήξιμο. Οι εκδορές και τα αιματ ωματα είναι από τα πλέον συχνά συμπτώματα της αθλητικής κακώσεως. Η παραμόρφωση του άκρου ή η απόκλιση από τον φυσιολογικό άξονα ακολουθούν. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την αδυναμία αθλήσεως ή και την έκπτωση της καθημερινής δραστηριότητος. Η κατάλληλη αντιμετώπιση στις πρώτες 24-72 ώρες, μπορεί να έχει σημαντικότατη επίδραση στην έκταση του τραυματισμού του κινητικού συστήματος (Ανέστη και συν., 2007). Η αντιμετώπιση των αθλητικών κακώσεων απαιτεί γνώση και κατανόηση της αιτιολογίας των διαφόρων μυοσκελετικών κακώσεων, τόσο σε κυτταρικό, όσο και σε κλινικό επίπεδο. Τα πρωτόκολλα της αποκατάστασης βασίζονται στην φυσιολογική αντίδραση των ιστών της κάκωσης και στην πλήρη γνώση του τρόπου επούλωσης των διαφόρων ιστών (Μαλλιαρόπουλος και συν., αχρον.). Αρκετές μελέτες, στη διεθνή βιβλιογραφία, βρίσκονται σε μία γενικότερη συμφωνία με την κατεύθυνση της διερεύνησης-αντιμετώπισης των τραυματισμών στην Πετοσφαίριση 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Ανατομικά - Μορφολογικά Στοιχεία Για την καλύτερη κατανόηση της εργασίας κρίθηκε σκόπιμο να αναφερθούν κάποια ανατομικά στοιχεία του ανθρωπίνου σώματος καθώς και οι ορισμοί των τραυματισμών που μπορούν ενδυνάμει να υποστούν οι παίκτες του βόλεϊ. Οστεολογία Οστά (Bones) είναι τα σκληρά ανθεκτικά και λευκωπά όργανα που αποτελούν τον σκελετό του ανθρωπίνου σώματος. Ο συνολικός αριθμός των οστών είναι 206 (Σχήμα 1). Η λειτουργική τους σημασία είναι πολλαπλή: Στηρίζουν το σώμα Δημιουργούν τη μορφή και το σχήμα του σώματος και Προφυλάσσουν ευγενή όργανα (εγκέφαλος, καρδιά, μάτια, κ.α.). Τα μέρη του σκελετού χωρίζονται σε: σκελετό του κορμού, των άνω άκρων και των κάτω άκρων. 11

Μυολογία Μύες (muscles) είναι τα μαλακά και με ικανότητα συστολής και χάλασης όργανα του σώματος, που σαν κύριο ιστό έχουν τον μυϊκό ιστό. Η συστολή και η χάλαση είναι η πιο χαρακτηριστική λειτουργική ιδιότητα των ινιδίων των μυικών ινών (μυϊκών κυττάρων). ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΑΚΡΟΥ ΠΡΟΣΘΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του, ο τετρακεφάλος, εκτείνει την κνήµη, σταθεροποιεί τη διάρθρωση του γόνατος και αποτελεί ισχυρό καμπτήρα του µηρού. ΠΡΟΣΘΙΟΣ ΚΝΗΜΙΑΙΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του εκτείνει το πόδι και συγχρόνως το υπτιάζει και συμβάλλει στη συγκράτηση της ποδικής καμάρας. ΜΑΚΡΟΣ ΕΚΤΕΙΝΩΝ ΤΟΥΣ ΔΑΚΤΥΛΟΥΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του εκτείνει τους τέσσερις τελευταίους δακτύλους και γενικά το πόδι. ΜΑΚΡΟΣ ΠΕΡΟΝΙΑΙΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του κάµπτει πελµατιαίως το πόδι και συγχρόνως το πρηνίζει και το σημαντικότερο όμως είναι η συγκράτηση της ποδικής καμάρας σε εγκάρσια φορά. ΒΡΑΧΥΣ ΠΕΡΟΝΙΑΙΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του κάµπτει πελµατιαίως το πόδι και συγχρόνως το πρηνίζει. 12

ΟΠΙΣΘΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ ΜΗΡΙΑΙΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του κάµπτει και στρέφει προς τα έξω την κνήµη και εκτείνει το µηρό. ΗΜΙΤΕΝΟΝΤΩ ΗΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του κάµπτει και στρέφει προς τα έσω την κνήµη και συµβάλλει στην έκταση του µηρού. 9 ΗΜΙΥΜΕΝΩ ΗΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του κάµπτει και στρέφει προς τα έσω την κνήµη, εκτείνει το µηρό και έλκει το οπίσθιο τοίχωµα του θυλάκου της διάρθρωσης του γόνατος. ΙΚΕΦΑΛΟΣ ΓΑΣΤΡΟΚΝΗΜΙΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του κάµπτει την κνήµη και µαζί µε τους άλλους µυς, κάµπτει πελµατιαίως το πόδι. ΜΑΚΡΟΣ ΠΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειά του κάµπτει πελµατιαίως το πόδι. ΥΠΟΚΝΗΜΙ ΙΟΣ ΜΥΣ Με την ενέργειάα του κάµπτει ισχυρά πελµατιαίως το πόδι. ΛΑΓΟΝΟΚΝΗΜΙΑΙΑ ΤΑΙΝΙΑ Τένοντες (tendons) είναι απλώς κολλαγόνες δεσμίδες στους βραχείς μύες και πυκνός συνδετικός ιστός στους μεγάλους μύες. 13

Σχήμα 2. Μυϊκό Σύστημα Ο συνολικός αριθμός των σκελετών ή γραμμωτών μυών είναι 752 (Σχήμα 2). Η λειτουργική τους σημασία έγκειται στην κίνηση. Το μυϊκό σύστημα συμμετέχει ενεργά στην κίνηση. Συστολή και χάλαση σημαίνει κίνηση. Τα οστά παρασύρονται παθητικά στη κίνηση από την βράχυνση και επιμήκυνση των μυϊκών ινιδίων-μυϊκών ινών-μυών. Έτσι γίνεται κατανοητό πόσο σημαντικό είναι το μυϊκό σύστημα στην κίνηση του ζωντανού οργανισμού. Το μυϊκό σύστημα περιλαμβάνει όλους μύες του σκελετού καθώς και τα επικουρικά τους μόρια (περιτονίες, τενόντια έλυτρα και ορογόνοι θύλακοι). Τα μέρη του μυϊκού συστήματος διακρίνονται στους μύες του κορμού, μύες των άνω άκρων και μύες των κάτω άκρων. 14

Συνδεσμολογία-αρθρώσεις Αρθρώσεις (joints) λέγονται οι κατάλληλες συνδέσεις των οστών με πιο μαλακή ουσία και με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν το σκελετό του ανθρώπου. Η λειτουργική τους σημασία έγκειται στην κίνηση. Οι αρθρώσεις ανάμεσα στα οστά,είναι ένας απαραίτητος μηχανισμός για τις κινήσεις. Οι αρθρώσεις χωρίζονται σε: συναρθρώσεις, διαρθρώσεις και αμφιαρθρώσεις. Οι αρθρώσεις του ανθρωπίνου συστήματος διακρίνονται σε: αρθρώσεις του κορμού, σε αρθρώσεις των άνω και αρθρώσεις των κάτω άκρων. Είδη κακώσεων μαλακών μορίων, οστών και αρθρώσεων κάταγμα. Κακώσεις οστών Η κάκωση που µπορεί να υποστεί ένα οστό είναι το Κάταγμα (fracture) ονομάζεται η μερική ή πλήρης λύση της συνέχειας του οστού και οφείλεται σε άµεση ή έµµεση βία. Τα κατάγματα δεν αποτελούν βλάβη αποκλειστικά των οστών, αλλά συνδέονται από διάφορης έκτασης και βαθμού κακώσεις των παρακείµενων συνδεσμικών, µυϊκών, αγγειακών και νευρικών στοιχείων Κατάγματα δακτύλων και των μετακαρπίων Τα κατάγματα αυτά μπορεί να είναι λοξά,επιμήκη,εγκάρσια,συντριπτικά και ενδαρθρικά. Η κοίτη του όνυχος τραυματίζεται συχνά και μπορεί να καταλήξει σε αποκόλληση όνυχος ή σε υπονύχιο αιμάτωμα (Παπαβασιλείου 2003). Στα κάταγμα μετακαρπίων, οι συχνότεροι τραυματισμοί συμβαίνουν στον πρώτο και τον πέμπτο μετακάρπιο.προκαλούνται από βία που δρα αξονικά κατά μήκος του μετακαρπίου με πρόσκρουση της βάσης στο μείζον πολύγωνο. (Παπαβασιλείου 2003) 15

Κακώσεις αρθρώσεων Οι κακώσεις στη διάρκεια των ασκήσεων, επιβαρύνονται περισσότερο από τα υπόλοιπα τµήµατα του κινητικού συστήματος. Οι κακώσεις που μπορούν να υποστούν οι αρθρώσεις είναι: Διάστρεμμα (sprain) είναι η κάκωση που οφείλεται σε υπέρβαση του φυσιολογικού εύρους κινητικότητας της άρθρωσης, είτε στην αιφνίδια εφαρμογή ενός εξωτερικού τραυματικού παράγοντα στην άρθρωση που προκαλεί μια ανώμαλη κίνηση της. Στην κάκωση αυτή προκαλείται διάταση και ρήξη ενός ή περισσοτέρων αρθρικών συνδέσεων. Τα διαστρέμματα διακρίνονται σε: Α' βαθμού: παρατηρείται ρήξη μικρού αριθμού κολλαγόνων ιστών με μικρή μείωση της κινητικότητας της άρθρωσης. Β' βαθμού: εμφανίζεται μερική ρήξη της των συνδέσμων της άρθρωσης. Η συστολή των μυών που συμμετέχουν στην άρθρωση παρεμποδίζεται σημαντικά. Γ' βαθμού: εμφανίζεται ολική ρήξη των συνδέσμων με αποτέλεσμα την αδυναμία εκτέλεσης των κινήσεων. Εξάρθρηµα (dislocation) ονομάζεται η πλήρης και µόνιµη παρεκτόπιση των αρθρικών επιφανειών, που συνοδεύεται από διάφορης έκτασης και βαρύτητας ρήξεις των συνδέσµων και του αρθρικού θυλάκου (Αµπατζίδης, 1998) Κακώσεις μυών και τενόντων Ένα μεγάλο ποσοστό των τραυματισμών κατά την φυσική δραστηριότητα αφορούν τους μύες. Οι κακώσεις που μπορούν να υποστούν οι μύες είναι: Θλάση (thlasis) προκαλείται από την βίαιη εφαρμογή του τραυματικού παράγοντα πάνω στους μαλακούς ιστούς) οι οποίοι δεν μπορούν να αντέξουν την επιβάρυνση αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη ρήξη των μυϊκών ινών σε διάφορες περιοχές, παραπάνω συµπτώµατα είναι εντονότερα. 16

Α' βαθμού: παρατηρείται ρήξη μικρού αριθμού κολλαγόνων ιστών με μικρή μείωση της κινητικότητας της άρθρωσης. Β' βαθμού: εμφανίζεται μερική ρήξη της των συνδέσµων της άρθρωσης. Η συστολή των μυών που συμμετέχουν στην άρθρωση παρεμποδίζεται σημαντικά. Γ' βαθμού: εμφανίζεται ολική ρήξη του μυός. Στην τραυματισμένη περιοχή δημιουργείται οίδημα και παρουσιάζεται εσωτερική αιμορραγία. Δισκοειδής Μηνίσκος: Η άρθρωση του γόνατος είναι η μεγαλύτερη άρθρωση στον άνθρωπο και αποτελείται από τους μηριαίους κονδύλους που συντάσσονται με τις αρθρικές γλήνες του άνω άκρου των κονδύλων της κνήμης. Μεταξύ των αρθρικών επιφανειών της κατά γόνυ άρθρωσης παρεμβάλλονται διάρθριοι χόνδροι των οποίων το σχήμα είναι ελλειψοειδές και γι αυτό ονομάζονται μηνίσκοι. (Παπαβασιλείου 2003) Αιματώματα μυών (subcutaneous haemοrrhage): η εφαρμογή ενός βίαιου πλήγματος στο µύ μπορεί να προκαλέσει ρήξη ορισμένων αγγείων, τοπική συγκέντρωση αίματος και συνεπώς να οδηγήσει στην δημιουργία αιματώματος. Μυϊκοί σπασμοί - κράμπες (cramp) είναι οι επώδυνες, ακούσιες και μεγάλης διάρκειας μυϊκές συσπάσεις 17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας Ανατρέχοντας σε άλλες έρευνες τραυματισμών στο βόλεϊ καθώς και σε άλλα αθλήματα επαφής και μη, φαίνεται πως το υλικό που μελετήθηκε δεν καλύπτει σε μεγάλο βαθμό το φάσμα των τραυματισμών. Κατά προσέγγιση το 1/3 των τραυματισμών που γίνονται σε αθλητές, ενήλικες και παιδιά, αποδίδονται σε σύνδρομα υπέρχρησης. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν μετά από καταγραφή των τραυματισμών που αντιμετώπισαν στο Ιατρικό Κέντρο Αθλητικών Κακώσεων ΣΕΓΑΣ Θεσσαλονίκης κατά την διάρκεια των δέκα ετών 1991-2001. Τα σύνδρομα υπέρχρησης υπερέχουν σε συχνότητα εμφάνισης σε όλα τα αγωνίσματα με 54,6% σε σχέση όλων των άλλων τραυματισμών, ακολουθούν οι μυϊκές κακώσεις οπισθίων μηριαίων με 26,1%, έπονται οι ρήξεις συνδέσμων ποδοκνημικής με 9,8%, οι οξείς τραυματισμοί του γόνατος διατηρούν το 5,2% ενώ τέλος ένα μικρό ποσοστό της τάξεως του 3,9% έχουν οι μυϊκές κακώσεις τετρακεφάλου. Τα παραπάνω αποτελέσματα μας δίνουν ένα γενικό ποσοστό για όλα τα αγωνίσματα αλλά τα αποτελέσματα αφορούν κυρίως αθλήματα στίβου (κλασικός αθλητισμός). Το ποσοστό 54.6% από υπέρχρηση είναι αρκετά υψηλό και καθώς θα δούμε τα παρακάτω αποτελέσματα της δικής μας έρευνας, θα λέγαμε πως τα σύνδρομα υπέρχρησης απασχολούν πολλούς αθλητές σε ευρύ περιβάλλον αθλητικών χώρων. Το 12% τραυματισμών στην πετοσφαίριση στην έρευνά μας( 173 παικτών) αποδίδεται στην υπέρχρηση και αφορά κυρίως προβλήματα στον ώμο και στο γόνατο. Οι μυικές κακώσεις αφορούν το 41% όλων των κακώσεων και από της απαντήσεις των παικτών οι τενοντίτιδες, οι θλάσεις και οι κακώσεις τετρακεφάλου ήταν περιπτώσεις συχνές σχεδον με αναλογία 1 στους 4 παίκτες. Η ρήξη οπίσθιων μηριαίων δεν είναι σύνηθες στο άθλημα του βόλεϊ και ειδικότερα στην παρούσα έρευνα. 18

Τα αποσπαστικά κατάγματα είναι αποτέλεσμα έντονης μυϊκής σύσπασης-έλξης στα σημεία πρόσφυσης μυών σε περιοχές δευτερογενών πυρήνων οστέωσης, από την εμφάνισή τους μέχρι τη σύγκλεισή τους, όπως τα αποσπαστικά κατάγματα της περιοχής της λεκάνης και του κνημιαίου κυρτώματος. Σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές μελέτες, αποσπαστικά κατάγματα είναι το 15-40% των καταγμάτων που νοσηλεύονται σε παιδο/ορθοπαιδικές κλινικές. -Τα κατάγματα από καταπόνηση, που είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενης μικρής βίας η οποία αν δρούσε μία φορά, δεν θα προκαλούσε το κάταγμα π.χ. του ηβικού οστού, του αυχένα του μηριαίου και του άνω τριτημορίου της κνήμης. Τα κατάγματα από καταπόνηση είναι λιγότερο συχνά σε παιδιά από ότι σε έφηβους και ενήλικες αθλητές. -Οι παθήσεις που είναι συνήθως αποτέλεσμα υπερβολικής επαναλαμβανόμενης μυϊκής έλξης, όπως η αποφυσίτιδα της λαγόνιας ακρολοφίας, του κνημιαίου κυρτώματος και της πτέρνας. -Οι παθήσεις που δεν είναι αποτέλεσμα τραυματισμού αλλά επηρεάζουν την αθλητική δραστηριότητα, όπως η διφυής επιγονατίδα και ο δισκοειδής έξω μηνίσκος κ.λπ. (Κουντής, Αχρον.). Σε έρευνα που έγινε για το βόλεϊ το 1995 στην Δανία, σε σύγκριση με τα άλλα αθλήματα (χάντμπολ, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, μπάντμιντον, κ.α) οι πετοσφαιριστές είχαν μια υψηλότερη συχνότητα των τραυματισμών στα χέρια ή τα δάκτυλα (45% / 25%) και τον αστράγαλο (31% / 20%), ενώ λιγότερους τραυματισμούς σε άλλες ανατομικές περιοχές (Br. J. Sports Med.: 29 (3), pp. 200-204, 1995). Σημαντική είναι επίσης η επισήμανση ότι 29% των παικτών απείχε από το άθλημα για περισσότερο από 3 μήνες λόγο τραυματισμών. Συγκριτικά με την έρευνά μας στα άνω άκρα (χέρια-δάχτυλα) οι δερματικές κακώσεις έχουν το υψηλό ποσοστό με κάλους και φουσκάλες σε συχνότερη βάση 36% και κάταγμα στα δάχτυλα και χέρια με ποσοστό 57%. Υψηλό ποσοστό στα κάτω άκρα με προβλήματα αρθρώσεων 65% με διαστρέμματα ποδκνημικής και προβλήματα στα γόνατα και στους συνδέσμους. (όπως βλέπουμε στο παρακάτω ΣΧΉΜΑ α1) 19

ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΜΕΡΟΥΣ ΚΑΚΩΣΕΩΝ κατω ;;ακρα 51% -κορμος ;κεφαλή 10% ; ανω ;ακρα 39% (Σχήμα α1 Συνολικό ποσοστό κακώσεων από δέρμα, μύες, οστά, αρθρώσεις έρευνα 2012 ΑΠΘ) Στη μελέτη των Kujala και συν., (1996) φαίνεται ότι οι παίκτες του βόλεϊ αντιπροσώπευαν το 11,6% των 886 ασθενών με κακώσεις του γόνατος που αντιμετωπίζεται σε αθλητιατρική κλινική, και κατατάσεται πίσω από το ποδόσφαιρο (20,8%). Επίσης σε άλλη έρευνα στο βόλεϊ, στην Αυστραλία το 1999-2000 φαίνονται συνολικά, τα υψηλά ποσοστά κακώσεων στον αστράγαλο (24,7), στα δάχτυλα των χεριών (21,0%), στο γόνατο (10,0%), στον καρπού (7,9%), στα δάχτυλα των ποδιών (5,8%) και τον ώμο-εξάρθρωση(5,5%). Παιδιά (ηλικίας 5-14 ετών) ήταν πολύ πιο πιθανό να παρουσιάσουν κάκωση στα χέρια / δάχτυλα από ότι οι ενήλικες σε αγωνιστικό επίπεδο (33,3% έναντι 18,9%) και πολύ λιγότερο πιθανό να παρουσιάσουν με κακώσεις ποδοκνημικής (9,5% έναντι 27,7%) (Cassell, 2001). Τα διαστρέμματα στον αντίχειρα ή τα δάκτυλα αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% των οξέων τραυματισμών και κακώσεις ποδοκνημικής αντιπροσωπεύουν 15-60% των οξέων τραυματισμών αναφέρεται στην έρευνα του Thomas Souza, DC, DACBSP, Volleyball Injuries (2000). Οι συνδεσμικές κακώσεις της ποδοκνημικής αφορούν είτε την έξω πλευρά είτε την έσω πλευρά. Η έξω πλευρά της ποδοκνημικής τραυματίζεται με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα 85% απ' ότι η έσω πλευρά 15% (Black H.M, 1984). Στην έξω πλευρά συναντάμε τρεις συνδέσμους, Τον πρόσθιο - αστράγαλο - περονικό σύνδεσμο, τον πτερνοπερονικό και τον οπίσθιο - αστράγαλο - περονικό. Ο πλέον συχνά τραυματιζόμενος σύνδεσμος της έξω πλευράς είναι ο πρόσθιος αστραγαλοπερονικός σε ποσοστό 75%. Ο τραυματισμός (ρήξη) των συνδέσμων 20

της έξω πλευράς και ιδιαίτερα του πρόσθιου αστραγαλο-περονικού συμβαίνει όταν ο άκρος πόδας βρεθεί σε ακραία θέση πελματιαίας κάμψεως - προσαγωγής και υπτιασμού (Liu. S.M, 1994). Διαστρέμματα αστραγάλου είναι οι πιο συνηθισμένοι τραυματισμοί στο volleyball, το ήμισυ περίπου του συνόλου των τραυματισμών. Διαστρέμματα αστραγάλου προέρχονται κυρίως από τεχνικά λάθη κατά την απογείωση και την προσγείωση, αλλά προηγούμενο τραυματισμό στον αστράγαλο που δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία και προσοχή στην αποκατάσταση,είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 6 έως1 2 μήνες μετά την προηγούμενη εμφάνιση κάκωσης διαστρέμματος, υπάρχει 6 έως 10-πλάσια αύξηση του κινδύνου τραυματισμού (Bahr & Bahr, 1994). Λεπτομερείς πληροφορίες δόθηκαν από Aagaard και Jorgensen (1996) στη μελέτη τους σε τραυματισμούς σε 137 Δανούς πετοσφαιριστές κατά τη διάρκεια της σεζόν 1993-94. Σε αυτό τον πληθυσμό των παικτών παρουσιάστηκαν τραυματισμοί (49/177 τραυματισμούς, 27,6%) στα πόδια κυρίως στα δάχτυλα και αστράγαλους, αντιπροσωπεύοντας το 74,3% όπου το 39 %κακώσεις δακτύλων και 41,0% του αστραγάλου. Σε επόμενη τους μελέτη τους οι Aagaard και Jorgensen (2007) τα αποτελέσματα έδειξαν ότι: Οι τραυματισμοί και οξείες βλάβες στα δάχτυλα (21%) στους αστραγάλους (18%) τραυματισμούς υπέρχρησης στους ώμους (15%) στα γόνατα (16%). Κακώσεις των ώμων φάνηκε να είναι πιο σοβαρό πρόβλημα στις γυναίκες. Επίσης ανέφερε ότι ο αριθμός των ωρών προπόνησης για την κατάρτιση είχε αυξηθεί κατά περισσότερο από 50% κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 10 χρόνων (Ferretti, Puddu, Mariani, & Neri, 1984) και βρήκαν ότι οι κακώσεις γονάτου από άλμα, ήταν πιο συχνή σε παίκτες του βόλεϊ που παίζουν περισσότερο από τέσσερις φορές την εβδομάδα. Η συχνότητα των τραυματισμών (0,60 τραυματισμοί / παίκτης / εποχή) είναι σχεδόν το ίδιο με αυτό που αναφέρθηκε πρόσφατα από τους (Augustsson, Augustsson, Thomée, & Svantesson, 2006) οι οποίοι σημείωσαν ένα υψηλό ποσοστό των τραυματισμών που αντιστοιχεί στο 0,68 για παίκτες άντρες, αλλά χαμηλότερο από αυτό που αναφέρθηκε προηγουμένως από τους Aagaard, και Jorgensen (1996) οι οποίοι σημείωσαν ένα ποσοστό τραυματισμών που αντιστοιχούν σε 1,5 τραυματισμούς / παίκτης / σεζόν. Κατά τα τελευταία 10 χρόνια το ποσοστό των τραυματισμών υπέρχρησης αυξήθηκε από 16% έως 47% στους άνδρες, το οποίο αντιστοιχεί σε σημαντική αύξηση για την συχνότητα εμφάνισης αυτών των τραυματισμών 0,5 έως 1,8 τραυματισμοί ανά παίκτη για κάθε 1000 ώρες παιξίματος βόλεϊ (Ρ <0,001). Αξιοσημείωτο, αυτής της μελέτης, είναι το ποσοστό επικινδυνότητας χτυπημάτων που επιφέρει συχνά τραυματισμούς και είναι το ΚΑΡΦΙ (32%) και το ΜΠΛΟΚ (28%). Συγκριτικά με τα αποτελέσματα της έρευνά μας (2012) το άλμα επίθεση (καρφί) είναι αυτό που επιφέρει τραυματισμούς κατά 30% και το μπλοκ κατά 26%. Οι Bahr & Bahr (1997) στην Νορβηγία βρήκαν μεγαλύτερο από δύο φορές αυξημένο τον κίνδυνο τραυματισμού σε αγώνα αντρών όπου παίζουν για την κατάταξη. (3,9 τραυματισμοί ανά 1.000 ώρες έναντι 1,5 ανά 1.000 ώρες, RR 2,7, 21

P <0,001), αναφέρεται μάλιστα ότι αυτό δεν ισχύει για τις γυναίκες σε παρόμοιες μελέτες. Ο άλλος παράγοντας που αναφέρεται σε παρόμοιες μελέτες και έχουν σημαντική επίπτωση τραυματισμών ήταν η επιφάνεια εκπαίδευσης (ΔΑΠΕΔΟ) που γίνονται οι προπονήσεις και τα παιχνίδια. Πάνω από το ένα τρίτο (37,5%) των παικτών που έπαιξαν σε τακτικά σε τσιμέντο και ένα τέταρτο (23,2%) των παικτών που έπαιξαν πάνω σε μουσαμά επλήγησαν σε σύγκριση με μόλις 4,7% από εκείνους που έπαιξαν και εκπαιδεύονταν τακτικά πάνω σε ξύλο (παρκέ) (Ferretti, 1986). 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Δείγμα: Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 173 αθλητές πετοσφαίρισης εκ των οποίων οι 81 ήταν άντρες (19 έως 37 ετών) και οι 92 γυναίκες (18-36 ετών). Οι αθλητές ανήκουν σε μεγάλες κατηγορίες (Α1 ΑΝΤΡΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ,Α2 ΑΝΔΡΩΝ- ΓΥΝΑΙΚΩΝ,Β Εθνικής ΑΝΔΡΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ και Γ ΓΥΝΑΙΚΩΝ) και είναι εν ενεργεία αθλητές στο βόλεϊ περισσότερο από 8 χρόνια κατά μέσο όρο. Το εργαλείο της μεθόδου έρευνας ήταν το ερωτηματολόγιο που μοιράστηκε στους αθλητές το αγωνιστικό έτος 2011-2012 και όπου χρειάστηκε έγινε και προσωπική συνέντευξη. Ερωτηματολόγια Το ερωτηματολόγιο που δόθηκε απαρτίζεται από πέντε μέρη. Στο πρώτο μέρος γίνεται αναφορά σε προσωπικά στοιχεία (φύλο, ηλικία,βάρος,ύψος). Στο δεύτερο μέρος γίνεται αναφορά στον προσωπικό χρόνο που διαθέτει ο παίκτης 23

για την προπόνησή (βάρη, λάστιχα,μπάλα). Το τρίτο μέρος αφορά τους τραυματισμούς-κακώσεις, εφόσον έχουν συμβεί κατά την άθληση των παικτών (κακώσεις δέρματος, μυών, αρθρώσεων, οστών),καθώς και αν υπήρχε αποχή από το άθλημα.στο τέταρτο μέρος συλλέγουμε προσωπικές αναφορές από τον εκάστοτε τραυματισμό,πού αποδίδεται,εάν συνέβη μετά από κάποιο δύσκολο χτύπημα μέσα στον αγώνα, καθώς και μεθόδους θεραπευτικής αγωγής που ακολούθησαν οι παίκτες. Στο τελευταίο μέρος ερωτήσεων ενημερωνόμαστε για την μέριμνα που υπάρχει από τους αθλητικούς συλλόγους-διοίκηση, όσον αφορά την πρόληψη τραυματισμών και εάν οι κακώσεις επηρεάζουν τον παίκτη για την πορεία της καριέρας του στην πετοσφαίριση. Σκοπός της εργασίας Σκοπός της παρούσης εργασίας ήταν η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των τραυματισμών και του αγωνιστικού αθλήματος Πετοσφαίρισης, η καταγραφή του μέρους-μέλους του σώματος το οποίο υπέστη την κάκωση, η ανεύρεση της αιτίας που προκάλεσε τον τραυματισμό, η γνώση του βαθμού αποκατάστασης των τραυματισμών και, τέλος, η αξιολόγηση των μέτρων πρόληψης που λαμβάνουν οι αθλητικοί σύλλογοι, οι προπονητές κ.α. Η σημασία της έρευνας έγκειται στο γεγονός ότι παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τους τραυματισμούς στο βόλεϊ. Προσδιορίζει το μέρος του σώματος που υπέστη την κάκωση, καθώς και τους παράγοντες εκείνους που προκάλεσαν τον τραυματισμό. Τέλος δίνονται πληροφορίες για τη συνέχιση ή μη της δραστηριότητας του αθλητή έπειτα από τον τραυματισμό, ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί πολύ τις ομάδες και τους προπονητές αφού σε σε επαγγελματικό επίπεδο αναμφισβήτητα χρειάζονται καλούς παίκτες να παραμένουν στον χώρο. 24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Γενικές πληροφορίες για τους αθλητές Μοιράστηκαν 200 ερωτηματολόγια από τα οποία τα 173 συμπληρώθηκαν σωστά. Το 14% των αθλητών είτε δεν συμπλήρωσε σωστά το ερωτηματολόγιο με πλήρη στοιχεία, είτε δεν αγωνιζόταν στο χώρο του βόλεϊ για πάνω από 3 χρόνια. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι επιρρεπής στους τραυματισμούς, αλλά εδώ θα εξετάσουμε το ποσοστό των τραυματισμών μετά από μια πολυετή εμπειρία στον χώρο της Πετοσφαίρισης. Τα 81 ερωτηματολόγια ήταν συμπληρωμένα από άντρες αθλητές με μέσο όρο ηλικίας 28,6 ετών και τα 92 από γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας 25,7 ετών. Οι περισσότεροι αθλητές που ρωτήθηκαν απάντησαν πως ήταν επαγγελματίες παίκτες με μέσο όρο αγωνιστικής εμπειρίας 13,5 χρόνια Παρατηρήσεις κακώσεων Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώθηκε πως το 87% των παικτών υπέστη κάποια κάκωση ενώ το 13% δεν του έχει συμβεί κάτι ανησυχητικό στο παρελθόν. Το ποσοστό που απάντησε ΌΧΙ σε κάποια κάκωση (13%) αφορά 10 άντρες με μέσο όρο ηλικίας 24,4 ετών και βάρους 78,9 μ.ο, ύψος 1,83 όπου αθλούνται συνολικά 11,2 έτη κατά μέσο, ενώ όσον αφορά της γυναίκες, το ποσοστό που απάντησε ΌΧΙ σε κάποια κάκωση ήταν 13 γυναίκες με μ.ο ηλικίας 21,5 ετών,ύψους 1,72 μ.ο και 60,5 βάρος και αθλούνται συνολικά 9,2 μ.ο. έτη. Ενώ το 87 % που απάντησε ΝΑΙ αφορά 71 άντρες, με βάρος κατά μ.ό 90,5κιλά και ύψος 1,84 εκ., και 79 γυναίκες με βάρος 61,8 κιλά και ύψος 1,73 εκ. 25

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΡΟΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Είναι σημαντική η ενδυνάμωση και η φυσική κατάσταση των παικτών για την αποφυγή των τραυματισμών. Στην παρούσα έρευνα το μεγαλύτερο ποσοστό, 41 % κάνει προπόνηση με βάρη - αντιστάσεις μόλις 1 έως 3 ώρες την εβδομάδα, ενώ το 2% αναφέρει για προπόνηση με βάρη - αντιστάσεις >12 ωρών ανά εβδομάδα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι αθλητές που ανήκουν στο ποσοστό αυτό, είναι άντρες ηλικίας 22,5 μ.ο. και δεν έχουν τραυματιστεί σοβαρά κατά το παρελθόν. (Εικ. 1) & (Εικ. 1α). Ώρες Ποσοστό 1-3 41% 3-6 31% 6-9 21% 9-12 5% 12 και άνω 2% 26

ώρες προπόνησης με αντιστάσεις 9-12..-12 6-9 1-3 3-6 (Εικ. 1). Ώρες προπόνησης με Αντιστάσεις 27

άτομα ώρες προπόνησης με αντιστάσεις 70 60 50 40 30 20 10 1-3 3-6 6-9 9-12 12 κ άνω 0 Άτομα ώρες (Εικ. 1α).Αριθμός ατόμων και ώρες προπόνησης 28

Όσον αφορά την προετοιμασία των παικτών, αυτή στην πλειοψηφία της έχει να κάνει με την μπάλα καθώς αποτελεί τη βασική τους προπόνηση. Στην παρούσα έρευνα το 44% των αθλητών προπονούνται με μπάλα 6 έως 9 ώρες στο γήπεδο.το 18 % απάντησε πως προπονείται >10 ώρες την εβδομάδα το 13% 2-4 ώρες την εβδομάδα και το 25% 4-6 ώρες την εβδομάδα (Εικ. 2). ώρες προπόνησης με μπάλα 18% 13% 2-4 44% 25% 4-6 6-9 10 και άνω (Εικ. 2). Ώρες προπόνησης με μπάλα 29

Όσον αφορά την συμμετοχή στους αγώνες Στην πλειοψηφία τους οι αθλητές αναφέρουν έναν αγώνα κάθε εβδομάδα. Το ποσοστό 63% δείχνει τους 4 αγώνες που είχαν τον μήνα, το 25% >5 αγώνες την εβδομάδα, ενώ το 11% αναφέρεται σε λιγότερους από 4 αγώνες που έπαιξαν οι παίκτες τον μήνα είτε λόγω κατηγορίας είτε λόγω αποχής από τραυματισμό ή δεν έκαναν αλλαγή κανέναν παίκτη από την βασική 6άδα. (Εικ. 3). πόσους αγώνες έχετε το μήνα 2 1% και άνω 5 25% 3 10% 1 1% 4 63% (Εικ. 3). Συμμετοχή στους αγώνες 30

ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ Στην ερώτηση αν έχουν τραυματιστεί κατά την διάρκεια της αθλητικής τους καριέρας απάντησαν 150 άτομα (87%) θετικά ενώ μόλις τα 23 (13%) ανέφεραν πως δεν αντιμετώπισαν ποτέ κάποιο μικροτραυματισμό ή κάκωση. Οι 13 εκ των οποίων είναι γυναίκες αθλήτριες με μ.ο ηλικίας 21,5 ετών και βάρους 57,5 μ.ο. και οι 10 άντρες αθλητές με ηλικία 24,4 μ.ο. και βάρους 78,9 κατά μ.ο. (Εικ. 4). ΌΧΙ 13% έχετε υποστεί κακώσεις 0% ΝΑΙ 87% (Εικ. 4). Έχετε υποστεί τραυματισμό? 31

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΚΩΣΕΩΝ Το παρακάτω γράφημα παρουσιάζει συνολικά το ποσοστό των παικτών που έχουν τραυματιστεί (κατηγορίες κακώσεων). Το μεγαλύτερο μέρος τραυματισμών αποδίδεται στην κατηγορία των μυών και τενόντων με 41% όπου μπορούμε να αντιληφθούμε και την σημαντικότητα της προθέρμανσης των μυών πριν από την έντονη προπόνηση. Σημαντικό είναι και το ποσοστό των κακώσεων στις αρθρώσεις με 27%, και το 11% εμφανίζει κακώσεις των οστών, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό 21% εμφανίζει εκδορές δέρματος. (Εικ. 5) & (Εικ. 5α). Τοπογραφία Κακώσεων ΟΣΤΩΝ 11% ΔΕΡΜΑΤΟ Σ 21% ΑΡΘΡΩΣΕ ΩΝ 27% ΜΥΩΝ Κ ΤΕΝΟΝΤΩ Ν 41%. (Εικ. 5). Τοπογραφία Κακώσεων 32

ΚΑΚΩΣΕΙΣ (ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ) 200 150 100 50 0 1 ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΜΥΩΝ Κ ΤΕΝΟΝΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ ΟΣΤΩΝ (Εικ. 5α). Τοπογραφία Κακώσεων σε σχέση με τον αριθμό ατόμων 33

Στα παρακάτω γραφήματα ξεχωρίζουν οι κακώσεις δέρματος (εκδορές) με ποσοστό 41% ενώ το 51% αφορά φλύκταινες-φουσκάλες και τύλους-κάλους. Το δε 8% απάντησε κάτι άλλο και αφορά περιπτώσεις από ατυχήματα μέσα στο γήπεδο, τραυματισμούς, κοψίματα από σφάλμα ατομικό ή του συμπαίκτη τους. (Εικ. 6) & (Εικ. 6α). κακώσεις δέρματος ΕΚΔΟΡΕΣ 27% 8% 41% ΦΛΥΚΤΑΙΝΕΣ ΦΟΥΣΚΑΛΕΣ 24% ΤΥΛΟΥΣ < ΚΑΛΟ ΥΣ > ΆΛΛΟ (Εικ. 6) Κακώσεις δέρματος Όσον αφορά τις κακώσεις δέρματος στα διάφορα μέρη του σώματος, φάνηκε πως στην πλειοψηφία τους εντοπίζονται στα άκρα σε ποσοστό 50%, ένα ποσοστό του 14% εντοπίζεται στον κορμό και την κεφαλή, ενώ το 36% του δείγματος αναφέρει κακώσεις στα κάτω άκρα (Εικ. 7). 34

δερματικές κακώσεις άνω άκρα χέρια 36% 14% 50% κορμός-κεφαλή κάτω άκρα,πόδια (Εικ. 7). κακώσεις δέρματος σε διάφορα μέρη του σώματος Στην κατηγορία των μυών και τενόντων σημαντικό ποσοστό λαμβάνει χώρα η θλάση του μυός και ταλαιπωρούνται αρκετοί παίκτες με τραυματισμούς κυρίως στα κάτω άκρα πόδια. Στο ποσοστό 11% οι παίκτες απάντησαν άλλο_ και αφορά κακώσεις μυών του αυχένα,τενοντίτιδα κ.α. (Εικόνα 8) 35

κακώσεις μυών και τενόντων θλάσεις 11% αιμάτωμα μυών 29% 9% 51% μυικούς σπασμούς άλλο (Εικόνα 8) κακώσεις μυών και τενόντων 53% 13% 34% άνω άκρα<χέρια> κορμός-κεφαλή κάτω άκρα<πόδια> (Εικόνα 9). Κακώσεις μυών και τενόντων στα μέρη του σώματος 36

Στα παρακάτω γραφήματα διακρίνουμε σημαντικό ποσοστό διαστρεμμάτων και εξάρθρωσης σκέλους,στην έρευνά μας το ποσοστό αφορά την εξάρθρωση ώμου. Επίσης αρκετοί παίκτες ταλαιπωρούνται με την ρήξη χιαστού η οποία χρήζει αναγκαία την αποχή για αρκετό διάστημα από το άθλημα. Βλέπουμε ότι το 65% των παικτών αντιμετωπίζει προβλήματα με τα κάτω άκρα. Οι παίκτες είναι διαρκώς σε θέση ετοιμότητας και τα πόδια τους είναι διαρκώς λυγισμένα με αποτέλεσμα την απότομη έκτασή τους κατά την εκτέλεση στην επίθεση. (Εικόνα10) κακώσεις αρθρώσεων διάστρεμμα ά βαθμού 17% 9% 16% 22% 36% διάστρεμμα β βαθμού διάστρεμμα γ βαθμού εξάρθρημα άλλο (Εικόνα10) 37

περιοχή σωματος κάκωσης αρθρώσεων 65% 32% 3% άνω άκρα<χέρια> κορμός -κεφαλή κάτω άκρα<πόδια> (Εικόνα11) Από τα άτομα που επλήγησαν τα 47 άτομα απάντησαν πως έχουν τραυματιστεί στα οστά με αξιοσημείωτο ποσοστό αυτών να έχουν υπέστη κάταγμα. (Εικόνα 12) κακώσεις οστών 15% κάταγμα άλλο 85% 38

σημέια σώματος κάκωσης οστών 34% 9% 57% άνω άκρα<χέρια> κορμός-κεφαλή κάτω άκρα<πόδια> (Εικόνα 13) Στις κακώσεις οστών τα κατάγματα έχουν κύρια θέση στην έρευνά μας με ποσοστό 85 % και αφορούν κυρίως τα δάχτυλα των χεριών 57% καθώς και τους αστραγάλους στα κάτω άκρα. Αποδίδονται κυρίως στην λάθος τεχνική ή και στην πίεση από την ταχύτητα της μπάλας (στα άνω άκρα). (Εικόνα 13) ΟΙ εικόνες (14,14 α,14 β )που μπορούμε να ξεχωρίσουμε παρακάτω μας αναλύουν τους τραυματισμούς ξεχωριστά για κάθε μέρος σώματος. Το υψηλότερο ποσοστό για κάθε μέρος του σώματος ανήκει σε καώσεις μυών και τενόντων. Είναι πολύ σημαντικό αποτέλεσμα της έρευνάς μας πως σημαντικότερο ποσοστό και από τις κακώσεις αρθρώσεων κατέχουν οι θλάσεις, τα αιματώματα μυών,οι σύνδεσμοι -τένοντες,ρήξη τετρακέφλου μυός κ.α. 39

Άνω άκρα - χέρια 22% 16% 36% 26% δέρμα μυών αρθρώσεων οστών (Εικόνα14) κάτω άκρα κακώσεις 35% 7% 15% δέρμα μυών 43% αρθρώσεων οστών (Εικόνα 14 α) 40

\ κακώσεις κορμός κεφαλή 7% 10% 29% δέρμα μυών αρθρώσεων 54% οστών (Εικόνα 14 β ). Σημαντικό ποσοστό (22%) από τις εκάστοτε απαντήσεις αναφέρθηκε σε πόνους στη μέση μετά από συχνή λάθος στάση σώματος ή μέτά από πτώσεις. Για την προφύλαξη της μέσης χρείζεται απαραίτητο πρόγραμμα ενδυνάμωσης ραχαίων και κοιλιακών μυών. 41

κακώσεις άνω άκρα κορμόςκεφαλή κάτω άκρα ΣΥΝΟΛΟ δέρμα 44 12 32 88 μυών 61 23 94 178 αρθρώσεων 37 3 75 115 οστών 27 4 16 47 ΣΥΝΟΛΟ 169 42 217 428 Στα παραπάνω γραφήματα διακρίνουμε τους συνολικούς τραυματισμούς στα διάφορα μέρη του σώματος. ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΘΛΗΜΑ διάρκεια κάκωσης και αποχής από το βόλευ 19% 16% 33% 13% 19% 1-7 ημέρες 7-15 ημέρες 15-30 ημ. 1-3 μήνες >3 μήνες (Εικόνα 15) Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε πως σημαντικό ποσοστό των παικτών 16% είχε αποχή από το γήπεδο πάνω από 3 μήνες καθώς υπέστη σοβαρούς τραυματισμούς. Η αντιμετώπιση τραυματισμών έγινε με αποκατάσταση, κλινοστάτιση,χειρουργική επέμβαση, περαιτέρω ιατρικές εξετάσεις και φάρμακα. (Εικόνα 15) 42

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΚΩΣΗΣ 16% 30% προετοιμασία προ αγωνιστική αγωνιστική 40% 14% αποκατάσταση (Εικόνα16) Η περίοδος προετοιμασίας και η αγωνιστικής έχουν σημαντικό ποσοστό στην εμφάνιση τραυματισμών και αυτό διότι η πίεση για την νίκη και από τους ίδιους τους παίκτες και από τον προπονητή τους, είναι αρκετά μεγάλη. Τα λάθη στην εκτέλεση είναι άμεσα συνδεδεμένα και με ψυχολογικούς παράγοντες του κάθε αθλητή που επιδιώκει την νίκη για την ομάδα του. Η πίεση για επίδοση είναι συνδεδεμένη και με οικονομικούς παράγοντες στο επαγγελματικό αθλητικό περιβάλλον της πετοσφαίρισης όπου η αθλητική καριέρα πολλών κρίνεται μέσα στο γήπεδο. Ο φόβος επίσης του τραυματισμού είναι δεδομένος για την συνέχεια τους στον χώρο. (Εικόνα16). 43

ΤΕΧΝΙΚΗ ΣΤΟ ΒΟΛΕΥ ΜΕ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΚΑΚΩΣΗΣ 9% 22% ΠΑΣΑ ΜΕ ΔΑΧΤΥΛΑ ΜΑΝΣΕΤΑ 30% ΜΠΛΟΚ 3% 26% 10% ΣΕΡΒΙΣ ΑΛΜΑ-ΚΑΡΦΙ ΆΛΛΟ (Εικόνα17) Αρκετοί παίκτες απάντησαν σε αυτήν την ερώτηση και αποδίδουν τον τραυματισμό τους σε ένα από τα παραπάνω τεχνικά χτυπήματα του αθλήματος. Το άλμα-καρφί και το μπλοκ επιφέρουν συχνά τραυματισμούς και αφού μιλάμε για επαγγελματικό βόλεϊ η ταχύτητα της πρόσκρουσης της μπάλας είναι σαφώς αρκετά υψηλή. (Εικόνα17) Οι παράγοντες που αποδίδουν οι παίκτες τους τραυματισμούς φαίνονται παρακάτω. (Οι απαντήσεις στην ερώτηση αυτή για τον κάθε ένα παίκτη ήταν πάνω από 2). (Εικόνα18) 44

12% 10% 8% 2% 8% 3% 2% 2% 10% 11% 9% 12% 11% αδεξιότητα δάπεδο κακή τεχνική κακή προθ κόπωση υπόδημα φωτισμός έλλειψη αυτ. πίεση επίδοσ. ωρα μέρας σφάλμα συμπ κακή προπ φθορά (Εικόνα18) Παράγοντες απόδοσης τραυματισμών. 45

Το 12% των παικτών αποδίδει την κάκωση σε φθορά του μέλους-σκέλους,το 22 % σε κακή προθέρμανση και ολισθηρότητα δαπέδου και το 20% σε κακή προπόνηση και αδεξιότητα παίκτη. Το 16% αποδίδεται σε σφάλμα του συμπαίκτη τους και στην πίεση για επίδοση. Το δάπεδο κατά την διάρκεια του αγώνα γίνεται διαρκώς επικύνδινο, ο ιδρώτας των παικτών μεταφέρεται συχνά από την μπάλα αλλά συνεχώς στάζει από τα σώματα των αθλητών απευθείας στο έδαφος. Χρειάζεται πολύ προσοχή για αποφυγή διαστρεμμάτων. (Εικόνα18) μέριμνα διοίκησης για πρόληψη κακώσεων 18% 5% 10% 29% καθόλου ελάχιστα μέτρια 38% πολύ πάρα πολύ (Εικόνα 19) Στην ερώτηση εάν υπάρχει μέριμνα από την διοίκηση και τους προπονητές μόνο το 5% μας απάντησε -πάρα πολύ. Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό 38% για μέτρια πρόληψη στο επαγγελματικό βόλεϊ και το 10% αναφέρει πως δεν υπάρχει καμία μέριμνα από συλλόγους και διοίκηση. (Εικόνα 19) 46

πόσο επηρεάζονται από τους τραυματισμούς για την συνέχιση της αθλητικής καριέρας 50 40 30 20 10 καθόλου ελάχιστα μέτρια πολύ πάρα πολύ 0 1 (Εικόνα20) 18% 9% 20% καθόλου ελάχιστα μέτρια 25% 28% πολύ πάρα πολύ (Εικόνα 20α) Τα παραπάνω γραφήματα δείχνουν πως το 52% των παικτών επηρεάζεται από μέτρια έως πάρα πολύ για την συνέχιση του αθλήματος. Το 48% επηρεάζεται ελάχιστα έως καθόλου,είτε γιατί δεν έχει υποστεί κάποιο σοβαρό τραυματισμό, είτε γιατί το βόλεϊ ο επαγγελματικός του προσανατολισμός που δεν σκοπεύει εύκολα να σταματήσει. (Εικόνα, 20) & (Εικόνα, 20α). 47

ΚΕΦΑΛΑΙΟ V ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το γενικό ποσοστό τραυματισμών στην πετοσφαίριση και πετοσφαίριση παραλίας είναι σχετικά χαμηλό σε σύγκριση με άλλα αθλήματα όπως είναι τα αθλήματα επαφής (χάντμπολ, ποδόσφαιρο, χόκεϊ πάγου κ.α. ). Όπως προκύπτει από στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί από το Νational Collegiate Athletic Association s Injury Surveillance System, οι αθλητές στο βόλεϊ κινδυνεύουν από οξείς τραυματισμούς της ποδοκνημικής καθώς και συνδρόμων υπέρχρησης της άρθρωσης του ώμου και του γόνατος (Reeser 2006). Ο Jorgensen (1984) μελέτησε τους τραυματισμούς στο βόλεϊ,στη Δανία, και βρήκε ποσοστό 25% σε διαστρέμματα αστραγάλου ενώ μελέτες που έγιναν στην Ολλανδία αναφέρουν ότι έως και 59% όλων των τραυματισμών οφείλονται σε διάστρεμμα αστραγάλου (Beek, and Marhy, 1983, Hell, and Schone, 1985, Hlobil, Van Mechelen, and Kemper, 1987). Έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι τραυματισμοί του αστραγάλου, σε μεγάλο βαθμό μπορούν να αποφευχθούν και προτάθηκαν αρκετές μέθοδοι πρόληψης των διαστρεμμάτων του αστραγάλου όπως: επίδεση, εκγύμναση του δίσκου του αστραγάλου και της άρθωση αστραγάλου (Ekstand, 1984, Idrottsskador, 1976-1983, Garrick, and Requa, 1973). Ωστόσο, προηγούμενες μελέτες δεν λάμβαναν υπόψη έναν σημαντικό παράγοντα, όπως το χρόνο που ο παίκτης ήταν εκτεθειμένος στον κίνδυνο του τραυματισμού. Συνεπώς δεν μπορούσαν να έχουν σαφή εικόνα για την αξία της προφύλαξης. Όσον αφορά έρευνες τραυματισμών σε μικρότερες ηλικίες παικτών στην πετοσφαίριση 5-14 ετών, αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό των θλάσεων στα άνω άκρα 60% και κακώσεις στην ποδοκνημική άρθρωση 31% (Σπαγάκος & Κοντοπούλου, 2002-2003). 48

Επειδή το βόλεϊ περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες κινήσεις και δυναμικές εκτάσεις άνω σκελών, οι παίκτες είναι επιρρεπείς σε τραυματισμούς υπέρχρησης του ώμου. Οι κινήσεις πάνω από το κεφάλι καθώς και η επίθεση αυξάνουν τις περιπτώσεις τραυματισμών. Μια περίπτωση που συναντάμε συχνά είναι το μπλοκάρισμα του υποπλάτιου νεύρου. (Brinere-Kacmar, 1997) Επιπλέον είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε τραυματισμούς στα δάχτυλα χεριών,αφού οι τεχνικές του αθλήματος απασχολούν διαρκώς τα δάχτυλα, τα οποία πιέζονται από την ταχύτητα της μπάλας που πρέπει να αποκρούσουν. http://www.stopsportsinjuries.org/volleyball-injury-prevention.aspx Η τενοντίτιδα επιγονατίδας είναι ο τραυματισμός που συναντάται σε μεγάλο ποσοστό (80%) ως αποτέλεσμα υπέρχρησης, γνωστός με το όνομα <jumper s knee>. H συχνή του εμφάνιση οφείλεται στα πολλά άλματα και στην προπόνηση πλειομετρικών (Brinere-Kacmar, 1997). Επίσης είναι γνωστό πως οι τραυματισμοί στο γόνατο από υπέρχρηση έχουν την τάση να ταλαιπωρούν περισσότερο καιρό τις γυναίκες από ότι τους άντρες (Aagaard-Jorgensen, 1996). Υπάρχουν και οι οξείς τραυματισμοί στο γόνατο που συναντάμε συχνά με ποσοστό 15%, όπως η ρήξη χιαστού και ρήξη μηνίσκου, που προκαλούνται συνήθως από προσγείωση επίθεσης (Ferretti et al., 1984) Αρκετά συχνό φαινόμενο οξύ τραυματισμού είναι το διάστρεμμα του αντίχειρα και των δακτύλων του χεριού.μαζί με το τράβηγμα, το κάταγμα και τους μώλωπες αποτελούν το 70 % των τραυματισμών στα άνω άκρα. Κυριότερος παράγοντας αυτών των κακώσεων, είναι η μπάλα και τις περισσότερες φορές συμβαίνουν κοντά στο φιλέ.η πλειονότητα κακώσεων στα δάχτυλα οφείλεται στην υπερέκταση του αντίχειρα και του μικρού δακτύλου, κατά την διάρκεια του μπλοκ ή στην υποδοχή της μπάλας, κατευθυνόμενη από σέρβις του αντιπάλου,με πάσα με δάχτυλα. Με ποσοστό 14% τα προβλήματα στη μέση και στον κορμό,αποτέλεσμα που προέρχεται από την προσγείωση μετά από άλμα ή την υπερέκταση κατά το σερβίς ή την επίθεση (Briner Kancar, 1994) 49

Oι λοιμώξεις του δέρματος στους αθλητές είναι εξαιρετικά συχνές και αποτελούν την αιτία σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις λοιμωδών ασθενειών που παρουσιάζονται στους συμμετέχοντες σε ανταγωνιστικά αθλήματα. Οι αθλητές, είτε αγωνίζονται μεμονωμένα είτε σε ομαδικά σπορ, είναι επιρρεπείς στις λοιμώξεις από μύκητες, ιούς και μικρόβια. Ο ιδρώτας, οι εναγκαλισμοί με τους άλλους αθλητές, η άμεση ή έμμεση επαφή με τις κακώσεις και τις εκκρίσεις των άλλων καθιστούν κάθε αθλητή ευάλωτο. Στην πετοσφαίριση συναντάμε συχνά μώλωπες,κάλους, φουσκάλες,εκδορές αλλά και ένα ποσοστό μυκητιάσεων που βέβαια είναι αρκετά πιο υψηλό στην πετοσφαίριση παραλίας λόγω ότι το σώμα είναι εκτεθειμένο στα μικρόβια, λόγω της άμεσης επαφής του με την άμμο. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Ελληνικής Εταιρείας Αθλητικής Επιστήμης, το μεγαλύτερο ποσοστό μολύνσεων παρουσιάζεται στους νέους που ασχολούνται με τα αθλήματα στίβου (20%), ενώ ακολουθούν το μπάσκετ (15%), το ποδόσφαιρο (11%) και άλλα αγωνίσματα. Οι δερματοπάθειες πλήττουν συχνότερα τους άνδρες αθλητές, ίσως γιατί ιδρώνουν περισσότερο και έχουν αυξημένη τριχοφυΐα. Πιο συχνές είναι οι μυκητισιακές λοιμώξεις, γνωστές με την ονομασία "πόδι του αθλητή", οι οποίες πλήττουν το 20% περίπου του γενικού πληθυσμού. Συχνές δερματοπάθειες είναι επίσης η ονυχομυκητίαση, το ηλιακό έγκαυμα, ο απλός έρπης και άλλες ιώσεις του δέρματος. http://health.in.gr/news/various/article/?aid=1231085220 Πηγή έρευνας αναφέρει για την πετοσφαίριση : Σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής, ακρωμιοκλειδική αρθροπάθεια εκφυλιστικού τύπου, τενοντοπάθεια των στροφέων, ρήξεις του μείζονος θωρακικού. Ρήξεις του επιχείλιου χόνδρου και δευτεροπαθή τενοντοπάθεια,[bracker, 1990} Οι παραπάνω πηγές συμφωνούν με την έρευνά μας όπου τα ποσοστά κακώσεων στην ποδοκνημική και στις αρθρώσεις καταλαμβάνουν υψηλό ποσοστό. 50

Αιτίες και πρόληψη των τραυματισμών- αποκατάσταση Ελέγχοντας τα ποσοστά των τραυματισμών της έρευνάς μας,θεωρείται βασικό να αναλύσουμε τους πιο σύνηθες στην πετοσφαίριση, από την πλευρά της πρόληψης, των αιτιών εμφάνισης και τον τρόπο αποκατάστασης αυτών. Από νομική και ιατρική πλευρά ορίζουμε ως αθλητικό ατύχημα "το βίαιο επιβλαβές συμβάν, ανεξάρτητο από τη θέληση του ατόμου κατά την εξάσκηση της προστατευομένης αθλητικής του δραστηριότητας, που προκαλεί ανικανότητα πρόσκαιρη, μόνιμη ή και θάνατο" (Gerin). Ο τραυματισμός μπορεί να προκληθεί από εξωτερικές αιτίες, μη φυσιολογικές που δεν προβλέπονται από τον αθλητή (θεωρούμε σαν τέτοιου είδους αιτία μια υπερβολική προσπάθεια σε κάτι που ανθίσταται και που προκαλεί τραυματισμό π.χ. των μυών-τενόντων). Η μη πρόβλεψη, αφήνει πολλά ερωτηματικά, ειδικά σήμερα που πολλά αθλήματα έχουν φτάσει σε υψηλό βαθμό αγωνιστικότητας. Εξάλλου, είναι δεδομένο ότι τα δραματικά αποτελέσματα που επιφέρει ο τραυματισμός, μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούνται από μια μοναδική εξωτερική αιτία, π.χ. από κτύπημα, σύγκρουση, βίαιη πτώση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο παράγοντας που επιφέρει τον τραυματισμό επιδρά σε πρόσφορο έδαφος, προσβάλλοντας ιστούς και συστήματα: Όπως σε κάθε παθολογικό συμβάν, η κάκωση και η σπουδαιότητά της είναι αποτέλεσμα της σχέσης μεταξύ του παθολογικού παράγοντα (του τραύματος σ' αυτή την περίπτωση) και της αντίστασης του οργανισμού του ατόμου. Ένα παράδειγμα αυτής της τόσο βασικής βιολογικής υπόθεσης, είναι οι κακώσεις των μυώντενόντων. Πράγματι σε μια απότομη, βίαιη και μεγάλη σε δύναμη κίνηση (προσπάθεια) μπορεί να προκληθεί θλάση μυών και τενόντων, αν αυτοί είναι προδιαθετειμένοι από υπάρχουσες ήδη καταστάσεις κόπωσης ή μειωμένης αντίστασης στην εξωτερική δύναμη. Αυτό μας κάνει να χωρίσουμε τις «αθλοπάθειες» (παθήσεις από άθλημα) σε οξείες και χρόνιες. Οι πρώτες βοήθειες στην περίπτωσης οξείας «αθλοπάθειας» πρέπει να είναι άμεσες. Οι κακώσεις από χρόνιες «αθλοπάθειες» είναι αποτέλεσμα της συνεχούς λειτουργικότητας για τη διεξαγωγή της άσκησης. 51

Πρόληψη Η γνώση των αιτιών που προκαλούν τους τραυματισμούς διευκολύνει αυτόν που θα προσφέρει τις πρώτες βοήθειες, να φροντίσει τον τραυματία άμεσα και με αποτελεσματικό τρόπο. Πρώτες βοήθειες Πολύ συχνά μια κάκωση παραμελείται ή νομίζουμε ότι πρόκειται για κάτι απλό. Μόνο η ακτινογραφία μπορεί να μας δείξει αυτή τη διαφορά και γι' αυτό θα πρέπει να γίνει οπωσδήποτε. Π.χ, ένα κάταγμα που παραμελήθηκε μπορεί να αφήσει σε ακινησία το χέρι για πολύ καιρό. Επιβαρυντικοί παράγοντες Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες επιβαρυντικοί για τη δημιουργία μικρο-τραυματισμών. Ο μυς μπορεί να είναι κακώς προετοιμασμένος λόγω κακής εκγύμνασης ή πλημμελούς προθέρμανσης. Ο μυς μπορεί να είναι αδύναμος λόγω προηγουμένου τραυματισμού και πλημμελούς αποκατάστασης. Ο μυς μπορεί να έχει αναπτύξει ουλώδη ανελαστικό ιστό στο σημείο προηγούμενης θλάσης. Ο μυς μπορεί να έχει υπερφορτωθεί και να έχει φθάσει σε μεγάλο σημείο κόπωσης Σφικτοί μύες ή μύες εκτεθειμένοι σε ψύχος τραυματίζονται ευκολότερα. Υποβοηθητικοί παράγοντες αποφυγής τραυματισμών Διατάσεις Προθέρμανση Καλή φυσική κατάσταση Συχνής περιοδική άσκηση (για τους ερασιτέχνες). 52

Οι διατάσεις συμβάλλουν σημαντικά στην 53

Γενικές συμβουλές για την εκτέλεση των ασκήσεων Προπόνηση με βάρη-λάστιχα κ.α. Για την αύξηση της μυϊκής ισχύος και της αντοχής των μυών αυξάνουμε σταδιακά το βάρος ή την αντίσταση στην άσκηση, αυξάνοντας ταυτόχρονα την ταχύτητα εκτέλεσης της άσκησης καθώς και τον αριθμό των επαναλήψεων. Η εναλλαγή μειομετρικών και πλειομετρικών συστολών κατά την άσκηση αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την πρόληψη και την αποκατάσταση των μυοτενόντιων τραυματισμών. Η επανεκπαίδευση της νευρομυικής συνέργειας βασίζεται στη δυνατότητα των μυών να εναλλάσσουν τη μειομετρική με την έκκεντρη συστολή ταχύτατα και με ασφάλεια. Σημαντικό μέρος του προγράμματος ασκήσεων αποτελούν οι διατάσεις. Ένας ανελαστικός μυς είναι επιρρεπής σε μυοτενόντιους τραυματισμούς, ενώ διαταράσσει και την μυϊκή ισορροπία της άρθρωσης ή των αρθρώσεων στην οποία επιδρά. Στο τέλος κάθε προγράμματος αποκατάστασης και αφού έχει αποκτηθεί το πλήρες εύρος κίνησης, όπως και η αύξηση της μυϊκής ισχύος και αντοχής, καθώς και η νευρομυική συνεργεία, θα πρέπει να περιλαμβάνονται λειτουργικές ασκήσεις με βάση τις επαγγελματικές ή αθλητικές δραστηριότητες του ασθενή. Δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής το γεγονός ότι οι κινήσεις στο ανθρώπινο σώμα δε είναι μονοαξονικές και δεν συμβαίνουν μόνο σε μία άρθρωση. Οι κίνηση είναι αποτέλεσμα της δράσης των μυών όλου του σώματος ανεξάρτητα αν η κίνηση αυτή εμφανίζεται σε μία περιοχή του σώματος. Έτσι σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης για μία κάκωση στο άνω άκρο, εκτός από τις εντοπισμένες ασκήσεις της περιοχής της κάκωσης, θα πρέπει να περιλαμβάνονται και συνδυασμένες ασκήσεις όλου του άνω άκρου, αφού αυτό λειτουργεί σαν σύνολο τόσο στις επαγγελματικές όσο και στις αθλητικές δραστηριότητες Η γνώση των αιτιών που προκαλούν τους τραυματισμούς διευκολύνει αυτόν που θα προσφέρει τις πρώτες βοήθειες, να φροντίσει τον τραυματία άμεσα και με αποτελεσματικό τρόπο. Όπως γίνεται στην ιατρική πρόληψη για οποιαδήποτε ασθένεια, έτσι και στην αθλητική δραστηριότητα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην πρόληψη των ατυχημάτων. Τα προβλήματα που οφείλονται σε τραυματισμούς σαν αποτέλεσμα ενός ατυχήματος δεν μπορούν να προβλεφθούν. Σε κάθε περίπτωση όμως ισχύουν οι γενικοί κανόνες πρόληψης, όπως είναι το καλό μυϊκό σύστημα, το καλό ζέσταμα των μυών πριν από τις όποιες αθλητικές δραστηριότητες, η αποφυγή της απότομης επιβάρυνσης των αρθρώσεων αλλά της προοδευτικής, η χρησιμοποίηση κατάλληλων υποδημάτων. 54

Συμπεράσματα Η καλή φυσική κατάσταση, η συνεχής προπόνηση και η καλή υγεία ενός αθλητή, για όλη τη διάρκεια της ζωής του, αποτελεί μεγάλης σημασίας ζήτημα. Η προθέρμανση αποτελεί σημαντικό κριτήριο στην αθλητική δραστηριότητα καθώς βοηθάει στις καλύτερες επιδόσεις και στην μείωση τραυματισμών. Η πετοσφαίριση θεωρείται ένα άθλημα μη επαφής και κατά συνέπεια οι πιθανότητες εμφάνισης τραυματισμών ελαχιστοποιούνται. Σύμφωνα με την έρευνά μας βρέθηκε πως οι συχνότεροι τραυματισμοί στο βόλεϊ τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες εντοπίζονται στους μύες στα κάτω άκρα, στις αρθρώσεις στα κάτω άκρα, στα οστά των άνω άκρων και στο δέρμα των άνω άκρων. Με βάση αυτούς τους παράγοντες ο Hlobil πρότεινε τα ακόλουθα μέτρα για την αποφυγή τραυματισμών του αστραγάλου στο βόλεϊ : 1. Μία αλλαγή στους κανονισμούς που θα απαγορεύει το πέρασμα της γραμμής του κέντρου. 2. Καλύτερη αποκατάσταση μετά από ένα διάστρεμμα του αστραγάλου 3. Η προφυλακτική χρήση επιδέσμων ή επιστραγαλίδων. Ενώ θα πρέπει να τονιστεί η εμφάνιση μεγάλου ποσοστού τραυματισμών στην διάρκεια της προετοιμασίας στην πετοσφαίριση που οφείλεται κυρίως στο μικρό χρονικό διάστημα ξεκούρασης μεταξύ των αγώνων και μεταξύ των περιόδων, καθώς και των υψηλών στόχων που τίθενται. Επίλογος Οι περισσότεροι τραυματισμοί αποδίδονται στην υπέρχρηση, φθορά και θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης πριν από κάθε αγώνα με συχνές εξετάσεις των παικτών ώστε να αποφευχθούν ισχυροί τραυματισμοί. Επίσης είναι σημαντική η παρέμβαση ιατρού απευθείας σε κάθε τραυματισμό γι αυτό πρέπει να υπάρχει πάντα ένας φυσιοθεραπευτής ή γιατρός για να παρέχει βοήθεια, ειδικά στην αγωνιστική περίοδο όπου είναι συχνότεροι οι τραυματισμοί. Η προθέρμανση και η αποθεραπεία κατέχουν σημαντικό ρόλο σε κάθε αγώνισμα και κρίνονται απαραίτητοι για την εύρυθμη λειτουργία του μυικού συστήματος. Επίσης είναι χρέος των συλλόγων η συχνή ενημέρωση των παικτών ώστε να ληφθούν προληπτικά μέτρα, καθώς και τα μέτρα υγιεινής που πρέπει αναμφισβήτητα να παρθούν από τον εκάστοτε αθλητή. Μετά το τέλος της συγκεκριμένης εργασίας, καταλήγουμε στο ότι η καλή αξιολόγηση, η πρόληψη σωστή χειρουργική επέμβαση και αναμφίβολα η πληρέστερη φυσιοθεραπευτική παρέμβαση παίζουν καταλυτικό ρόλο στην σωστή αποκατάσταση του ασθενούς και στη γρηγορότερη επιστροφή του στον αθλητισμό. 55