ΠΡΟΟΜΟΙΩΕΙ ΦΥΙΚΗ ΓΥΜΝΑΙΟΥ Φύση και διάδοση του υωτός 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πηγές θωηός 1. O Ήιηνο 3 2. Σν αζηέξη 4 3. Ο θαθόο 5 4. Σν ιέηδεξ 6 5. Σν ειεθηξηθό κάηη 7 6. Σν θεξί 8 7. Σν βηβιίν 9 2. Φως και ενέργεια 8. Ο Ήιηνο εθπέκπεη θσηόληα 10 9. Ο θαθόο εθπέκπεη θσηόληα 11 10. Σν Laser εθπέκπεη θσηόληα 12 11. Σν θσο πξνθαιεί ζέξκαλζε 13 12. Σν θσο πξνθαιεί θίλεζε 14 13. Σν θσο πξνθαιεί ειεθηξηθό ξεύκα 16 14. Σν θσο πξνθαιεί όξαζε 17 3. Διάδοζη ηοσ θωηός 15. Επζύγξακκε δηάδνζε ηνπ θσηόο Ο Ήιηνο 18 16. Επζύγξακκε δηάδνζε ηνπ θσηόο Σν Laser 19 17. Δηάδνζε ζε δηαθαλέο ζώκα 20 18. Δηάδνζε ζε εκηδηαθαλέο ζώκα 22 19. Δηάδνζε ζε αδηαθαλέο κε κεηαιιηθό ζώκα 24 20. Πξόζπησζε ζε κεηαιιηθό ζώκα 26 21. Εξκελεία δηάδνζεο θσηόο ζε δηαθαλέο ζώκα 27 22. Εξκελεία δηάδνζεο θσηόο ζε αδηαθαλέο ζώκα 28 23. Εξκελεία κε δηάδνζεο θσηόο ζε κεηαιιηθό ζώκα 29 24. Δηάδνζε θσηόο ζην θελό Ο Ήιηνο 30 25. Δηάδνζε θσηόο ζην θελό Σν Laser 31 26. Δηάδνζε ζην θελό, λεξό, γπαιί θαη δηακάληη 32 4. κιά ζώμαηος 27. θηά νξζνγσλίνπ ζώκαηνο 34 28. θηά ζθαηξηθνύ ζώκαηνο 36 29. θηά θαη παξαζθηά νξζνγσλίνπ ζώκαηνο 38 30. θηά θαη παξαζθηά ζθαηξηθνύ ζώκαηνο 40 31. θηά ειήλεο 42 32. θηά Γεο 44 2
ΦΩ ΚΑΙ ΟΡΑΗ 1. Πηγές θωηός - Ο Ήλιος Η πξνζνκνίσζε δείρλεη ηoλ Ήιην θαη πσο εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο. Ο Ήιηνο είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Ο Ήιηνο είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. η.π. 3
ΦΩ ΚΑΙ ΟΡΑΗ 2. Πηγές θωηός - Σο αζηέρι Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα αζηέξη θαη πσο εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Η εθπνκπή γίλεηαη πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο αιιά ζηελ πξνζνκνίσζε δείρλεηαη ην κέξνο ηνπ θσηόο πνπ θαηεπζύλεηαη πξνο ηε Γε. Σν αζηέξη είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Σν αζηέξη είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. t Ο ρξόλνο παξαηήξεζεο sec. Η παξάκεηξνο απηή θαζνξίδεη γηα πόζν ρξόλν δηαξθεί ε πξνζνκνίσζε. 2. η.π. 4
ΦΩ ΚΑΙ ΟΡΑΗ 3. Πηγές θωηός - Ο θακός Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θαθό πνπ εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Ο θαθόο είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Ο θαθόο είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. η.π. 5
ΦΩ ΚΑΙ ΟΡΑΗ 4. Πηγές θωηός - Σο Laser Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα ιέηδεξ πνπ εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Σν ιέηδεξ είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Σν ιέηδεξ είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. η.π. 6
ΦΩ ΚΑΙ ΟΡΑΗ 5. Πηγές θωηός - Σο ηλεκηρικό μάηι Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα ειεθηξηθό κάηη πνπ εθπέκπεη ην θσο όηαλ ζεξκαίλεηαη. Σν ειεθηξηθό κάηη είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Σν ειεθηξηθό κάηη είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. η.π. 7
ΦΩ ΚΑΙ ΟΡΑΗ 6. Πηγές θωηός - Σο κερί Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θεξί πνπ εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Σν θεξί είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Σν θεξί είλαη έλα απηόθσην ζώκα Παξάκεηξνη Πξνγξάκκαηνο 1. Ρπζκόο Πξνζνκνίσζεο Παίξλεη ηηκέο από 0.001 έσο 2. Όζν απμάλεηαη ηελ ηηκή ηεο παξακέηξνπ ηόζν πην γξήγνξα εθηειείηαη ην. 1. η.π. 8
ΦΩ ΚΑΙ ΟΡΑΗ 7. Πηγές θωηός - Σο βιβλίο Σν βηβιίν είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Σν βηβιίν είλαη έλα εηεξόθσην ζώκα 1. η.π. 9
ΦΩ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 8. Ο Ήλιος εκπέμπει θωηόνια Η πξνζνκνίσζε δείρλεη ηoλ Ήιην θαη πσο εθπέκπεη θσηόληα ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο. Ο Ήιηνο είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Ο Ήιηνο είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. t Ο ρξόλνο παξαηήξεζεο sec. Η παξάκεηξνο απηή θαζνξίδεη γηα πόζν ρξόλν δηαξθεί ε πξνζνκνίσζε. 2. η.π. 10
ΦΩ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 9. Ο θακός εκπέμπει θωηόνια Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θαθό πνπ εθπέκπεη θσηόληα ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Ο θαθόο είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Ο θαθόο είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. t Ο ρξόλνο παξαηήξεζεο sec. Η παξάκεηξνο απηή θαζνξίδεη γηα πόζν ρξόλν δηαξθεί ε πξνζνκνίσζε. 2. η.π. 11
ΦΩ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 10. Σο Laser εκπέμπει θωηόνια Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα ιέηδεξ πνπ εθπέκπεη θσηόληα ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Σν ιέηδεξ είλαη κηα θσηεηλή πεγή. Σν ιέηδεξ είλαη έλα απηόθσην ζώκα 1. t Ο ρξόλνο παξαηήξεζεο sec. Η παξάκεηξνο απηή θαζνξίδεη γηα πόζν ρξόλν δηαξθεί ε πξνζνκνίσζε. 1. η.π. 12
ΦΩ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 11. Σο θως προκαλεί θέρμανζη Η πξνζνκνίσζε δείρλεη πσο ην θσο πξνθαιεί ζέξκαλζε. Παξαηεξνύκε πσο ζεξκαίλεηαη ην λεξό ζε έλα ειηαθό ζεξκνζίθσλα κε ην θσο ηνπ Ήιηνπ. Η έλδεημε ηνπ ζεξκνκέηξνπ δείρλεη ηε ζεξκνθξαζία ηνπ λεξνύ ζην ζεξκνζίθσλα πνπ απμάλεηαη όζν πεξλάεη ν ρξόλνο. 1. η.π. 13
ΦΩ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 12. Σο θως προκαλεί κίνηζη θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί όηη ην θσο κπνξεί λα πξνθαιέζεη θίλεζε. Παξαηεξνύκε κηα δέζκε θσηόο πνπ πξνζπίπηεη ζηα άθξα ησλ πηεξύγησλ ηνπ αθηηλόκεηξνπ. Σα θσηόληα κε ηελ θξνύζε ηνπο αζθνύλ δύλακε ζηα πηεξύγηα θαη ηα πεξηζηξέθνπλ. Η ηαρύηεηα πεξηζηξνθήο ησλ πηεξπγίσλ απμάλεηαη όζν ην θσο πξνζπίπηεη ζε απηά. Μόιηο δηαθνπεί ε πξόζπησζε ηεο δέζκεο ε ηαρύηεηα κεηώλεηαη ζηαδηαθά ιόγσ ηξηβώλ έσο όηνπ κεδεληζηεί. Με ηε βνήζεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο κπνξνύκε λα επηιέμνπκε γηα πόζν ρξόλν ζα πξνζπίπηεη ην θσο ζηα πηεξύγηα, ηελ επηηάρπλζε πνπ ζα απνθηήζνπλ θαζώο θαη ηελ επηβξάδπλζε. Όζν πην ηζρπξό είλαη ην θσο ηόζν κεγαιύηεξε ζα είλαη ε επηηάρπλζε. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα δείρλεηαη θαη θαηαλνείηαη πσο ην θσο κπνξεί λα πξνθαιέζεη θίλεζε. 1. t Ο ρξόλνο δξάζεο ηεο δέζκεο θσηόο Παίξλεη ηηκέο από 1 σο 30 sec Με ηε βνήζεηα ηεο παξακέηξνπ κπνξνύκε λα επηιέμνπκε γηα πόζν ρξόλν ζα πξνζπίπηεη ην θσο ζηα πηεξύγηα 2. α 1 Η επηηάρπλζε ηεο δηάηαμεο 14
Παίξλεη ηηκέο από 1 σο 50 m/sec 2 Με ηε βνήζεηα ηεο παξακέηξνπ κπνξνύκε λα ξπζκίζνπκε ηελ επηηάρπλζε ησλ πηεξπγίσλ ηνπ αθηηλόκεηξνπ ιόγσ ηεο πξόζπησζεο ηεο δέζκεο θσηόο 3. α 2 Η επηβξάδπλζε ηεο δηάηαμεο Παίξλεη ηηκέο από 1 σο 50 m/sec 2 Με ηε βνήζεηα ηεο παξακέηξνπ κπνξνύκε λα ξπζκίζνπκε ηελ επηβξάδπλζε ησλ πηεξπγίσλ ηνπ αθηηλόκεηξνπ κόιηο δηαθνπεί ε πξόζπησζε ηεο δέζκεο θσηόο 4. η.π. 15
ΦΩ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 13. Σο θως προκαλεί ηλεκηρικό ρεύμα Παξαηεξνύκε πσο ην θσο ηνπ Ήιηνπ πέθηεη ζε έλα θσηνβνιηατθό ζηνηρείν ην νπνίν κεηαζρεκαηίδεη ηελ θσηεηλή ελέξγεηα ζε ειεθηξηθή κε απνηέιεζκα λα αλάβεη ε ιάκπα. Μόιηο ν ήιηνο δύζεη θαη πάςεη λα θσηίδεη ην θσηνβνιηατθό ζηνηρείν ε ιάκπα ζβήλεη. 1. η.π. 16
ΦΩ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 14. Σο θως προκαλεί όραζη Παξαηεξνύκε πσο έλα βηβιίν γίλεηαη νξαηό κόιηο πξνζπέζεη ζε απηό κηα δέζκε θσηόο. 1. η.π. 17
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 15. Εσθύγραμμα διάδοζη ηοσ θωηός Ο Ήλιος Η πξνζνκνίσζε δείρλεη ηoλ Ήιην θαη πσο εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο. 1. η.π. 18
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 16. Εσθύγραμμα διάδοζη ηοσ θωηός Σο Laser Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα ιέηδεξ πνπ εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. 1. η.π. 19
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 17. Διάδοζη ζε διαθανές ζώμα θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ην θσο δηέξρεηαη κέζα από δηαθαλή ζώκαηα. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θαθό πνπ εθπέκπεη κηα δέζκε θσηόο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Μόιηο ην θσο εηζέιζεη ζην δηαθαλέο ζώκα ε ηαρύηεηα θαη ε έληαζή ηνπ κεηώλνληαη. Μόιηο εμέιζεη έρεη πάιη ηελ ίδηα ηαρύηεηα θαη έληαζε πνπ είρε πξηλ από ηελ είζνδν ζην ζώκα πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα δείρλεηαη θαη θαηαλνείηαη πσο ην θσο δηέξρεηαη κέζα από δηαθαλή ζώκαηα. 1. n Ο ιόγνο ηεο ηαρύηεηαο ηεο δέζκεο κέζα ζην δηαθαλέο ζώκα πξνο ηελ ηαρύηεηα ηνπ θσηόο ζην θελό Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.95 Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα c =300.000 km/sec ελώ κέζα ζην δηαθαλέο ζώκα ε ηαρύηεηά ηνπ π είλαη κηθξόηεξε. 2. η.π. 20
21
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 18. Διάδοζη ζε ημιδιαθανές ζώμα θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ην θσο δηέξρεηαη κέζα από εκηδηαθαλή ζώκαηα. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θαθό πνπ εθπέκπεη κηα δέζκε θσηόο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Μόιηο ην θσο εηζέιζεη ζην εκηδηαθαλέο ζώκα ε ηαρύηεηα θαη ε έληαζή ηνπ κεηώλνληαη. Μόιηο εμέιζεη έρεη πάιη ηελ ίδηα ηαρύηεηα αιιά κηθξόηεξε έληαζε πνπ είρε πξηλ από ηελ είζνδν ζην ζώκα πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα δείρλεηαη θαη θαηαλνείηαη πσο ην θσο δηέξρεηαη κέζα από εκηδηαθαλή ζώκαηα. 1. n Ο ιόγνο ηεο ηαρύηεηαο ηεο δέζκεο κέζα ζην εκηδηαθαλέο ζώκα πξνο ηελ ηαρύηεηα ηνπ θσηόο ζην θελό Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.95. Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα c =300.000 km/sec ελώ κέζα ζην δηαθαλέο ζώκα ε ηαρύηεηά ηνπ π είλαη κηθξόηεξε. 2. η.π. 22
23
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 19. Διάδοζη ζε αδιαθανές μη μεηαλλικό ζώμα θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ην θσο δελ δηέξρεηαη κέζα από αδηαθαλή ζώκαηα. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θαθό πνπ εθπέκπεη κηα δέζκε θσηόο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Μόιηο ην θσο εηζέιζεη ζην αδηαθαλέο ζώκα ε ηαρύηεηα θαη ε έληαζή ηνπ κεηώλνληαη ηόζν ώζηε δελ κπνξεί λα εμέιζεη από ην ζώκα. Μεηά ηελ πξόζπησζε ηεο δέζκεο ζην αδηαθαλέο ζώκα έλα κέξνο ηεο αλαθιάηαη θαη έλα κέξνο ηεο εηζρσξεί ζην ζώκα όπνπ απνξξνθάηαη από απηό. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα δείρλεηαη θαη θαηαλνείηαη πσο ην θσο δελ δηέξρεηαη αδηαθαλή ζώκαηα. κέζα από 1. n Ο ιόγνο ηεο ηαρύηεηαο ηεο δέζκεο κέζα ζην αδηαθαλέο ζώκα πξνο ηελ ηαρύηεηα ηνπ θσηόο ζην θελό Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.95 Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα c =300.000 km/sec ελώ κέζα ζην δηαθαλέο ζώκα ε ηαρύηεηά ηνπ π είλαη κηθξόηεξε. 2. ρ 24
Ο ζπληειεζηήο απνξξόθεζεο ηεο δέζκεο Παίξλεη ηηκέο από 1 σο 6 Η παξάκεηξνο απηή θαζνξίδεη ηα βαζκό κείσζεο ηεο έληαζεο ηεο δέζκεο κέζα ζην αδηαθαλέο ζώκα. Η ηηκή 1 αληηζηνηρεί ζε κηθξή ελώ ε ηηκή 6 ζε κεγάιε εμαζζέλεζε ηεο έληαζεο. 3. η.π. 25
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 20. Πρόζπηωζη ζε μεηαλλικό ζώμα θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ην θσο δελ δηέξρεηαη κέζα από κεηαιιηθά ζώκαηα πνπ είλαη αδηαθαλή. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θαθό πνπ εθπέκπεη κηα δέζκε θσηόο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε. Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Μόιηο ην θσο ζπλαληήζεη ηελ κεηαιιηθή επηθάλεηα αλαθιάηαη νινθιεξσηηθά. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα δείρλεηαη θαη θαηαλνείηαη πσο ην θσο αλαθιάηαη ζε κηα κεηαιιηθή επηθάλεηα 1. η.π. 26
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 21. Ερμηνεία ηης διάδοζης ηοσ θωηός ζε διαθανές ζώμα θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα εξκελεπηεί γηαηί ην θσο δηέξρεηαη κέζα από δηαθαλή ζώκαηα. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη κηα δέζκε θσηνλίσλ πνπ θηλνύληαη ζην θελό ρώξν κε ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Μόιηο ηα θσηόληα εηζέιζνπλ ζην δηαθαλέο ζώκα αιιειεπηδξνύλ κε ηα άηνκα ηνπ πιηθνύ πνπ απνηειείηαη ην ζώκα. Παξαηεξνύκε όηη ηα άηνκα απνξξνθνύλ ηα θσηόληα θαη ζηε ζπλέρεηα εθπέκπνπλ θσηόληα κε ηελ ίδηα ελέξγεηα. Έηζη ην θσο πνπ απνηειείηαη από θσηόληα δηαδίδεηαη ρσξίο απώιεηεο κέζα ζην δηαθαλέο ζώκα. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηεο πξνζνκνίσζεο Με ηελ πξνζνκνίσζε δείρλεηαη γηαηί ην θσο δηέξρεηαη κέζα από δηαθαλή ζώκαηα 1. η.π. 27
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 22. Ερμηνεία ηης διάδοζης ηοσ θωηός ζε αδιαθανές ζώμα θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα εξκελεπηεί γηαηί ην θσο δελ δηέξρεηαη κέζα από αδηαθαλή ζώκαηα. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη κηα δέζκε θσηνλίσλ πνπ θηλνύληαη ζην θελό ρώξν κε ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Μόιηο ηα θσηόληα εηζέιζνπλ ζην αδηαθαλέο ζώκα αιιειεπηδξνύλ κε ηα άηνκα ηνπ πιηθνύ πνπ απνηειείηαη ην ζώκα. Παξαηεξνύκε όηη ηα άηνκα απνξξνθνύλ ηα θσηόληα θαη δελ ηα εθπέκπνπλ μαλά. Έηζη ην θσο πνπ απνηειείηαη από θσηόληα δελ κπνξεί λα δηαδνζεί ζην αδηαθαλέο ζώκα. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηεο πξνζνκνίσζεο Με ηελ πξνζνκνίσζε δείρλεηαη γηαηί ην θσο δελ δηέξρεηαη κέζα από αδηαθαλή ζώκαηα 1. η.π. 28
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 23. Ερμηνεία μη διάδοζης ηοσ θωηός ζε μεηαλλικό ζώμα θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα εξκελεπηεί γηαηί ην θσο δελ δηέξρεηαη κέζα από κεηαιιηθά ζώκαηα. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα θσηόλην κηαο δέζκεο θσηόο πνπ θηλείηαη ζην θελό ρώξν κε ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Μόιηο ην θσηόλην εηζέιζεη ζην κεηαιιηθό ζώκα αιιειεπηδξά κε ηα ειεύζεξα ειεθηξόληα ηνπ κεηάιινπ, ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε αιιειεπηδξά κε ηξία ειεύζεξα ειεθηξόληα θαη αλαθιάηαη. Έηζη ην θσο πνπ απνηειείηαη από θσηόληα δελ κπνξεί λα δηαδνζεί ζε έλα κεηαιιηθό ζώκα. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηεο πξνζνκνίσζεο Με ηελ πξνζνκνίσζε δείρλεηαη γηαηί ην θσο δελ δηέξρεηαη κέζα από κεηαιιηθά ζώκαηα. 1. η.π. 29
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 24. Διάδοζη ζηο κενό Ο Ήλιος Η πξνζνκνίσζε δείρλεη ηoλ Ήιην θαη πσο εθπέκπεη ην θσο ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο κέζα ζην θελό δηαζηεκηθό ρώξν. 1. η.π. 30
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 25. Διάδοζη ζηο κενό Σο Laser Η πξνζνκνίσζε δείρλεη έλα ιέηδεξ πνπ εθπέκπεη θσηόληα ζε επζύγξακκε θαηεύζπλζε κέζα ζην θελό ρώξν ηνπ δσκαηίνπ. 1. η.π. \ 31
ΔΙΑΔΟΗ ΣΟΤ ΦΩΣΟ 26. Διάδοζη ζηο κενό, νερό, γσαλί και διαμάνηι θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ην θσο δηαδίδεηαη κε δηαθνξεηηθή ηαρύηεηα κέζα από δηαθαλή ζώκαηα. Η πξνζνκνίσζε δείρλεη ηαπηόρξνλα ηέζζεξα δηαθνξεηηθά πεηξάκαηα. ην 1 ν κηα δέζκε θσηόο από θαθό δηαδίδεηαη ζηνλ θελό ρώξν δσκαηίνπ. ην 2 ν κηα δέζκε θσηόο από θαθό δηαδίδεηαη ζηνλ θελό ρώξν δσκαηίνπ θαη ζηε ζπλέρεηα ζε λεξό. ην 3 ν κηα δέζκε θσηόο από θαθό δηαδίδεηαη ζηνλ θελό ρώξν δσκαηίνπ θαη ζηε ζπλέρεηα ζε γπαιί. ην 4 ν κηα δέζκε θσηόο από θαθό δηαδίδεηαη ζηνλ θελό ρώξν δσκαηίνπ θαη ζηε ζπλέρεηα ζε δηακάληη Σν θσο ζην θελό έρεη ζηαζεξή ηαρύηεηα ίζε κε 300.000 km/sec. Όπσο παξαηεξνύκε ζηα πεηξάκαηα 2, 3 θαη 4 κόιηο ην θσο εηζέιζεη ζην δηαθαλέο ζώκα ε ηαρύηεηα θαη ε έληαζή ηνπ κεηώλνληαη. Η κηθξόηεξε κείσζε είλαη ζην λεξό θαη ε κεγαιύηεξε ζην δηακάληη πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα δείρλεηαη θαη θαηαλνείηαη πσο ην θσο δηαδίδεηαη κε δηαθνξεηηθή ηαρύηεηα κέζα από δηαθαλή ζώκαηα. 1. η.π. 32
33
ΚΙΑ ΩΜΑΣΟ 27. κιά ορθογωνίοσ ζώμαηος θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά ησλ ζσκάησλ. Η πξνζνκνίσζε πεξηιακβάλεη έλα ζώκα πνπ έρεη ζρήκα νξζνγσλίνπ (ζα κπνξνύζε λα είλαη έλα βηβιίν) θαη κηα ζεκεηαθή θσηεηλή πεγή. Μπνξνύκε λα κεηαβάιινπκε ηε ζέζε θαη ην ύςνο ηνπ ζώκαηνο θαζώο θαη ηε ζέζε ηεο ζεκεηαθήο θσηεηλήο πεγήο θαη λα βιέπνπκε ηελ αληίζηνηρε ζθηά ζηνλ απέλαληη ηνίρν. Μόιηο ηξέμνπκε ην ην ζώκα αξρίδεη λα κεηαθηλείηαη πξνο ηνλ ηνίρν. Με ηελ επηινγή Ρπζκόο Πξνζνκνίσζεο κπνξείηε λα επηιέμεηε πόζν γξήγνξα ή αξγά επηζπκείηε λα δείηε ηελ θίλεζε. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα θαηαλνείηαη ε ζθηά πνπ ζρεκαηίδεηαη από έλα ζώκα 1. d Η ζέζε ηνπ ζώκαηνο Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηνπ ζώκαηνο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 2. h Σν ύςνο ηνπ ζώκαηνο Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.8 m 34
Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ην ύςνο ηνπ ζώκαηνο. 3. dπ Η ζέζε ηεο πεγήο Παίξλεη ηηκέο από 0 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηεο θσηεηλήο πεγήο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 4. η.π. 35
ΚΙΑ ΩΜΑΣΟ 28. κιά ζθαιρικού ζώμαηος θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά ησλ ζσκάησλ. Η πξνζνκνίσζε πεξηιακβάλεη έλα ζώκα πνπ έρεη ζθαηξηθό ζρήκα (ζα κπνξνύζε λα είλαη κηα κπάια) θαη κηα ζεκεηαθή θσηεηλή πεγή. Μπνξνύκε λα κεηαβάιινπκε ηε ζέζε θαη ηελ αθηίλα ηνπ ζώκαηνο θαζώο θαη ηε ζέζε ηεο ζεκεηαθήο θσηεηλήο πεγήο θαη λα βιέπνπκε ηελ αληίζηνηρε ζθηά ζηνλ απέλαληη ηνίρν. Μόιηο ηξέμνπκε ην ην ζώκα αξρίδεη λα κεηαθηλείηαη πξνο ηνλ ηνίρν. Με ηελ επηινγή Ρπζκόο Πξνζνκνίσζεο κπνξείηε λα επηιέμεηε πόζν αξγά ή γξήγνξα επηζπκείηε λα δείηε ηελ θίλεζε. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα θαηαλνείηαη ε ζθηά πνπ ζρεκαηίδεηαη από έλα ζώκα 1. d Η ζέζε ηεο ζθαίξαο Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηεο κπάιαο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 2. R Η αθηίλα ηεο ζθαίξαο Παίξλεη ηηκέο από 0.02 σο 0.2 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ην κέγεζνο ηεο κπάιαο. 36
3. dπ Η ζέζε ηεο πεγήο Παίξλεη ηηκέο από 0 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηεο θσηεηλήο πεγήο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 4. η.π. 37
ΚΙΑ ΩΜΑΣΟ 29. κιά και παραζκιά ορθογωνίοσ ζώμαηος θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά θαη ε παξαζθηά ησλ ζσκάησλ. Η πξνζνκνίσζε πεξηιακβάλεη έλα ζώκα πνπ έρεη ζρήκα νξζνγσλίνπ (ζα κπνξνύζε λα είλαη έλα βηβιίν) θαη κηα κε ζεκεηαθή θσηεηλή πεγή. Μπνξνύκε λα κεηαβάιινπκε ηε ζέζε θαη ην ύςνο ηνπ ζώκαηνο θαζώο θαη ηε ζέζε ηεο κε ζεκεηαθήο θσηεηλήο πεγήο θαη λα βιέπνπκε ηελ αληίζηνηρε ζθηά θαη παξαζθηά ζηνλ απέλαληη ηνίρν. Μόιηο ηξέμνπκε ην ην ζώκα αξρίδεη λα κεηαθηλείηαη πξνο ηνλ ηνίρν. Με ηελ επηινγή Ρπζκόο Πξνζνκνίσζεο κπνξείηε λα επηιέμεηε πόζν γξήγνξα ή αξγά επηζπκείηε λα δείηε ηελ θίλεζε. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα θαηαλνείηαη ε ζθηά θαη ε παξαζθηά πνπ ζρεκαηίδεηαη από έλα ζώκα 1. d Η ζέζε ηνπ ζώκαηνο Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηνπ ζώκαηνο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 2. h 38
Σν ύςνο ηνπ ζώκαηνο Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.8 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ην ύςνο ηνπ ζώκαηνο. 3. dπ Η ζέζε ηεο πεγήο Παίξλεη ηηκέο από 0 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηεο θσηεηλήο πεγήο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 4. hπ Σν ύςνο ηεο πεγήο Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.8 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ην ύςνο ηεο θσηεηλήο πεγήο. 5. η.π. 39
ΚΙΑ ΩΜΑΣΟ 30. κιά και παραζκιά ζθαιρικού ζώμαηος θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά θαη ε παξαζθηά ησλ ζσκάησλ. Η πξνζνκνίσζε πεξηιακβάλεη έλα ζώκα πνπ έρεη ζθαηξηθό ζρήκα (ζα κπνξνύζε λα είλαη κηα κπάια) θαη κηα ζθαηξηθή θσηεηλή πεγή. Μπνξνύκε λα κεηαβάιινπκε ηε ζέζε θαη ηελ αθηίλα ηνπ ζώκαηνο θαζώο θαη ηε ζέζε ηεο κε ζεκεηαθήο θσηεηλήο πεγήο θαη λα βιέπνπκε ηελ αληίζηνηρε ζθηά θαη παξαζθηά ζηνλ απέλαληη ηνίρν. Μόιηο ηξέμνπκε ην ην ζώκα αξρίδεη λα κεηαθηλείηαη πξνο ηνλ ηνίρν. Με ηελ επηινγή Ρπζκόο Πξνζνκνίσζεο κπνξείηε λα επηιέμεηε πόζν γξήγνξα ή αξγά επηζπκείηε λα δείηε ηελ θίλεζε. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα θαηαλνείηαη ε ζθηά θαη ε παξαζθηά πνπ ζρεκαηίδεηαη από έλα ζώκα 1. d Η ζέζε ηεο ζθαίξαο Παίξλεη ηηκέο από 0.1 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηεο κπάιαο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 2. R Η αθηίλα ηεο ζθαίξαο 40
Παίξλεη ηηκέο από 0.02 σο 0.2 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ην κέγεζνο ηεο κπάιαο. 3. dπ Η ζέζε ηεο πεγήο Παίξλεη ηηκέο από 0 σο 0.9 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηεο θσηεηλήο πεγήο από ην αξηζηεξό άθξν ηνπ δσκαηίνπ. 4. Rπ Η αθηίλα ηεο πεγήο Παίξλεη ηηκέο από 0.02 σο 0.6 m Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ην κέγεζνο ηεο θσηεηλήο πεγήο. 5. η.π. 41
ΚΙΑ ΩΜΑΣΟ 31. κιά ελήνης θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά ηεο ειήλεο θαη πσο γίλεηαη ε έθιεηςε Ηιίνπ. Η πξνζνκνίσζε πεξηιακβάλεη ηε ειήλε πνπ πεξηζηξέθεηαη γύξν από ηε Γε θαη ηε Γε γύξν από ηνλ Ήιην. Παξαηεξνύκε πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά ηεο ειήλεο ζην Δηάζηεκα θαη πσο ε νπξά ηεο ζθηάο ζπλαληάεη ηε Γε, νπόηε έρνπκε έθιεηςε Ηιίνπ γηα απηά ηα κέξε ηεο Γεο. Μπνξνύκε λα κεηαβάιινπκε ηελ απόζηαζε Γεο - Ηιίνπ θαζώο θαη ηελ απόζηαζε Γεο ειήλεο (απηό δελ είλαη δπλαηόλ ζηε πξάμε) θαη λα βιέπνπκε πσο κεηαβάιιεηαη ε ζθηά ηεο ειήλεο. Επίζεο έλα ρξνλόκεηξν καο δείρλεη ηελ δηάξθεηα ηνπ θαηλόκελνπ ζε κήλεο. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα θαηαλνείηαη ε ζθηά ηεο ειήλεο ε έθιεηςε Ηιίνπ. 1. d ΗΓ Η απόζηαζε ησλ θέληξσλ Ηιίνπ Γεο Παίξλεη ηηκέο από 0.2 σο 1 A.M. Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηνπ θέληξνπ ηεο Γεο από ην θέληξν ηνπ Ήιηνπ αλ ππνζέζνπκε όηη κπνξεί λα κεηαβιεζεί. Η πξαγκαηηθή απόζηαζε είλαη 150 εθαηνκκύξηα ρηιηόκεηξα πνπ ιέγεηαη θαη αζηξνλνκηθή κνλάδα θαη ζπκβνιίδεηαη κε A.M. 42
2. d Γ Απόζηαζε ησλ θέληξσλ Γεο- ειήλεο Παίξλεη ηηκέο από 0.05 σο 0.6 A.M. Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηνπ θέληξνπ ηεο Γεο από ην θέληξν ηεο ειήλεο αλ ππνζέζνπκε όηη κπνξεί λα κεηαβιεζεί.. 3. η.π. 43
ΚΙΑ ΩΜΑΣΟ 32. κιά Γης θνπόο ηεο πξνζνκνίσζεο είλαη λα δεηρζεί πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά ηεο Γεο θαη πσο γίλεηαη ε έθιεηςε ειήλεο. Η πξνζνκνίσζε πεξηιακβάλεη ηε ειήλε πνπ πεξηζηξέθεηαη γύξν από ηε Γε θαη ηε Γε γύξν από ηνλ Ήιην. Παξαηεξνύκε πσο ζρεκαηίδεηαη ε ζθηά ηεο Γεο ζην Δηάζηεκα θαη πσο ε ειήλε πεξλάεη κέζα από ηε ζθηά ηεο Γε, νπόηε έρνπκε έθιεηςε ειήλεο. Μπνξνύκε λα κεηαβάιινπκε ηελ απόζηαζε Γεο - Ηιίνπ θαζώο θαη ηελ απόζηαζε Γεο ειήλεο (απηό δελ είλαη δπλαηόλ ζηε πξάμε)θαη λα βιέπνπκε πσο κεηαβάιιεηαη ε ζθηά ηεο Γεο. Επίζεο έλα ρξνλόκεηξν καο δείρλεη ηελ δηάξθεηα ηνπ θαηλόκελνπ ζε κήλεο. πκπέξαζκα από ηελ εθηέιεζε ηνπ πεηξάκαηνο Με ην πείξακα θαηαλνείηαη ε ζθηά ηεο Γεο θαη ε έθιεηςε ειήλεο. 1. d ΗΓ Η απόζηαζε ησλ θέληξσλ Ηιίνπ Γεο Παίξλεη ηηκέο από 0.2 σο 1 A.M. Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηνπ θέληξνπ ηεο Γεο από ην θέληξν ηνπ Ήιηνπ αλ ππνζέζνπκε όηη κπνξεί λα κεηαβιεζεί. Η πξαγκαηηθή απόζηαζε είλαη 150 εθαηνκκύξηα ρηιηόκεηξα πνπ ιέγεηαη θαη αζηξνλνκηθή κνλάδα θαη ζπκβνιίδεηαη κε A.M. 44
2. d Γ Απόζηαζε ησλ θέληξσλ Γεο- ειήλεο Παίξλεη ηηκέο από 0.05 σο 0.6 A.M. Με ηελ παξάκεηξν απηή θαζνξίδεηαη ε απόζηαζε ηνπ θέληξνπ ηεο Γεο από ην θέληξν ηεο ειήλεο αλ ππνζέζνπκε όηη κπνξεί λα κεηαβιεζεί.. 3. η.π. 45