ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1 ο ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ

Χάρτης βλάστησης Ελλάδος

Κίνδυνοι για τα Δασικά Οικοσυστήματα από μεταδοτικές & μη μεταδοτικές ασθένειες

Σχέσεις Εντόμων - Φυτών 1. εξειδίκευση στο είδος του φυτού Στενοφάγα 80% (μονοφάγα και ολιγοφάγα) Ευρυφάγα 20% (πολυφάγα) 2. εξειδίκευση στα τμήματα του φυτού Έντομα φύλλων Έντομα βλαστών οφθαλμών Έντομα ριζών Έντομα κορμού Έντομα κώνων και σπόρων

3. επιδράσεις των εντόμων Α. Άμεσες επιδράσεις Νέκρωση δέντρων Μεμονωμένων, ομάδων ή και ολόκληρων συστάδων δέντρων Απώλεια αύξησης Όχι νέκρωση αλλά μείωση της καθ ύψος και διάμετρο αύξηση Παραμορφώσεις Καταστροφή του επικόρυφου. Μείωση της ποσότητας και της ποιότητας του συγκομιζόμενου ξύλου

3. επιδράσεις των εντόμων Έμμεσες επιδράσεις Επηρεασμός ολόκληρου του περιβάλλοντος του δάσους Διάβρωση του εδάφους Μείωση πυκνότητας δενδρώδους βλάστησης αύξηση της επιφανειακής απορροής Θρεπτικά στοιχεία Απομάκρυνση θρεπτικών στοιχείων, αύξηση ξηροτάπητα Διαδοχή του δάσους Προσβολή σε πρόδρομα φυτά = οπισθοδρόμηση και αντίστροφα Βιοποικιλότητα Μεμονωμένες ή μικρών ομάδων νεκρώσεις σε ομήλικά δάση αυξάνει την βιοποικιλότητα Μικροκλίμα Απώλεια φυλλώματος έντονες μεταβολές Δασικές πυρκαγιές αύξηση ξηροτάπητα Αναψυχή Έξαρση του πληθυσμού σε παρκα άλση Άγρια πανίδα Θετική επίδραση στην πανίδα Βόσκηση Μικρή θετική επίδραση στη βοσκή

Παράσιτα (προκαλούνται από οργανισμούς που αναπτύσσονται & πολλαπλασιάζονται πάνω σε φυτά με ουσίες που αντλούν από τα φυτικά κύτταρα) Ξενιστές (είναιταφυτάπουπαρασιτούνται) Υποχρεωτικά παράσιτα (παθογόνοι οργανισμοί που δεν μπορούν να ζήσουν αντλώντας ουσίες από το νεκρό υπόστρωμα, δηλ. ζουν στη φύση αποκλειστικά σε βάρος ζωντανών φυτών) Προαιρετικά παράσιτα (παθογόνοι οργανισμοί, μπορούν να ζήσουν & σε νεκρό υπόστρωμα) Προαιρετικά σαπρόφυτα (παθογόνοι οργανισμοί που ζουν κυρίως σε νεκρό υπόστρωμα άλλα κάτω από ευνοϊκές συνθήκες παρασιτήσουν σε βάρος εξασθενημένων φυτών)

Προϋποθέσεις εκδήλωσης επιδημίας Κληρονομική προδιάθεση, ευαίσθητο βλαστικό στάδιο, επαρκής πυκνότητα πληθυσμού Υψηλή παθογόνος δύναμη-υψηλή παραγωγική δυνατότητα παθογόνου οργανισμού Περιβαλλοντικές συνθήκες ευνοϊκές για το παθογόνο και δυσμενείς για τον ξενιστή

Φυσικά δασικά οικοσυστήματα Χαρακτηριστικά: Ποικιλία φυτικών ειδών Ανθεκτικοί γονότυποι Δασογενές περιβάλλον Πιθανότητα ανάπτυξης επιδημίας μόνο σε περίπτωση διατάραξης οικολογικής ισορροπίας.

ΜΗ ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Αίτια: Κλιματικοί παράγοντες Εδαφικοί παράγοντες (δυσμενείς συνθήκες υγρασίας, έλλειψη ή περίσσεια θρεπτικών στοιχείων) Ατμοσφαιρικοί ρυπαντές

Ασθένειες που προκαλούνται από κλιματικούς παράγοντες 1. Υψηλές θερμοκρασίες Φλοιόκαυση : υψηλές θερμοκρασίες + φως + ξηρασία αέρα νέκρωση φλοιού - καμβίου στον «λαιμό» των φυταρίων και διόγκωση βλαστού Στα μεγάλα δέντρα αποκόλληση φλοιού Ευπαθή είδη: Αυτά με λεπτό λείο φλοιό, π.χ. λεύκη, οξυά, ερυθρελάτη

2. Χαμηλές θερμοκρασίες Σχηματισμός παγοκρυστάλλων στους μεσοκυττάριους χώρους Έξοδος νερού από το εσωτερικό των κυττάρων προς τους μεσοκυττάριους χώρους Πλασμόλυση-Συρρίκνωση πρωτοπλάσματος-αφυδάτωση Νέκρωση κυττάρων Όταν η πτώση της θερμοκρασίας είναι απότομη σχηματίζονται παγοκρύσταλλοι και στο εσωτερικό των κυττάρων με αποτέλεσμα την μηχανική καταστροφή τους. Οι ζημιές εξαρτώνται από την ταχύτητα ανόδου της θερμοκρασίας

Βλάβες από παγετούς : Όψιμοι παγετοί (Άνοιξη): Νέκρωση νέων τρυφερών βλαστών κλπ. + καταστροφή επικόρυφου, απώλεια αύξησης, παραμόρφωση Πρώιμοι παγετοί (Φθινόπωρο): Απώλεια αύξησης σε μη αποξυλωμένους βλαστούς, μικρότερες βλάβες σε σχέση με τους όψιμους. Χειμερινοί παγετοί (Χειμώνα): Βλάβες κυρίως στα κωνοφόρα (εξάτμιση από κόμη, αδυναμία αντικατάστασης νερού από παγωμένο έδαφος, ξήρανση)

Παγορραγάδες Απότομη μεταβολή της θερμοκρασίας, τάσεις μεταξύ εσωτερικούεξωτερικού ξύλου Σχίσιμο παράλληλα στον άξονα του κορμού Έκσυρση φυταρίων Πήξη νερού στα ανώτερα στρώματα του εδάφους-αύξηση όγκουανύψωση εδάφους-ανύψωση φυταρίων-τήξη νερού-επαναφορά εδάφους όχι όμως και των φυταρίων Μέτρα ενάντια στις ζημιές από παγετούς Αποφυγή εγκατάστασης φυτωρίων σε παγετόπληκτες περιοχές Απομάκρυνση περίσσειας νερού από το έδαφος Πυκνή σπορά Βελτίωση φυσ. ιδιοτήτων εδάφους με προσθήκη άμμου

Ζημιά από παγετό- παγορραγάδα

Βλάβες από ανέμους Φυσιολογικές βλάβες (παραμόρφωση-μείωση αύξησης) Μηχανικές (θραύση, φυλλόπτωση, εκρίζωση) Μέτρα: Μανδύες στα κράσπεδα συστάδων Ισχυρές αραιώσεις νωρίς Μίξη κωνοφόρων-πλατυφύλλων, υποκηπευτή μορφή

Χιόνι Προσκόλληση σε φύλλα, κλαδιά-αύξηση φορτίουθραύση Ευαίσθητα τα κωνοφόρα Κεραυνοί Σχισμές σε φλοιό-ξύλο Συχνά αποτελούν αίτιο έναρξης πυρκαγιάς

Ζημιά από κεραυνό

Ασθένειες που προκαλούνται από εδαφικούς παράγοντες Δυσμενείςσυνθήκεςυγρασίας Περίσσεια νερού ασφυξία + ανάπτυξη αναερόβιων μικροοργανισμών με τοξική δράση Έλλειψη νερού μαρασμός-ξήρανση Ευπαθή στην ξηρασία τα νεαρά φυτάρια Δασοκομικά μέτρα: Διατήρηση πυκνού εδαφοκαλύμματος Διατήρηση άφθονου χούμου Μείξη ειδών με ποικίλο ριζικό σύστημα

Ελαττωματική ανόργανη θρέψη Θρεπτικά στοιχεία: Μακροστοιχεία (απαιτούνται σε μεγάλες ποσότητες) Μικροστοιχεία ή ιχνοστοιχεία (απαιτούνται σε μικρές ποσότητες) Τροφοπενία: Παθολογική κατάσταση που προκαλείται στα φυτά, όταν ένα θρεπτικό στοιχείο βρίσκεται σε ανεπαρκή ποσότητα ή σε μη αφομοιώσιμη μορφή Συμπτώματα: Ορισμένα είναι χαρακτηριστικά-δηλώνουν έλλειψη συγκεκριμένου στοιχείου Όταν πρόκειται για κοινά συμπτώματα αναλύσεις εδάφουςφυτικών μερών

Έλλειψη Μαγγανίου: Χλώρωση-σχήμα V

Έλλειψη σιδήρου

Έλλειψη σιδήρου: Χλώρωση-Λεύκανση

Έλλειψη Χαλκού: Στρίψιμο φύλλων

Έλλειψη Καλίου: Ορειχάλκινο χρώμα-νεκρώσεις μεσονεύριες

Έλλειψη Μαγνησίου: Κίτρινες κηλίδες στα φύλλα

Ασθένειες που προκαλούνται από ατμοσφαιρικούς ρυπαντές Ρυπαντικές ουσίες: Όλες οι ουσίες (στερεές-υγρές-αέριες) που είναι ξένες προς τα συστατικά του αέρα και των οποίων η συγκέντρωση και η διάρκεια είναι τέτοια, ώστε να προκαλούνται βλάβες στους ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς, καθώς και στα υλικά και το πολιτισμικό περιβάλλον Πρωτογενείς: Εκλύονται από καύση υγρών και στερεών καυσίμων Δευτερογενείς: Προέρχονται από πρωτογενείς με φωτοχημικές αντιδράσεις Σπουδαιότεροι ρυπαντές: SO 2, HF, O 3, NO, NO 2, βαριά μέταλλα (Pb, Zn, Ni κλπ.), κλπ.