ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΣΧΕ ΙΟ ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ρ. Στυλινός Γ. Λόζιος Επ. Κθηγητής του Τµήµτος Γεωλογίς του Εθνικού & Κποδιστρικού Πνεπιστηµίου Αθηνών Το εφρµοσµέν ερευνητικά προγράµµτ γι τον "Επιχειρησικό Σχεδισµό Σχέδιο Ξενοκράτης, γι την Αντιµετώπιση του Σεισµικού Κινδύνου" εκπονούντι γι την εκτί- µηση, µείωση κι διχείριση του σεισµικού κινδύνου σε επίπεδο Τοπικής ή Νοµρχικής Αυτοδιοίκησης κι ποτελούν, πό επιστηµονική άποψη, έν πολυθεµτικό κι πολυκλδικό ντικείµενο στο οποίο συµµετέχουν επιστήµονες κι ερευνητές διφόρων ειδικοτήτων πό ιδρύµτ κι φορείς της χώρς. Προυσιάζοντι οι σικές ρχές, η οργάνωση, η δοµή κι οι στόχοι ενός κλά δοµηµένου συστήµτος επιχειρησικής ετοιµότητς, µε άση τη διεθνή κι ελληνική εµπειρί. Ανλύοντι οργνογράµµτ, πό την διεθνή κι ελληνική ιλιογρφί, που φορούν στην οργάνωση κι ντιµετώπιση του σεισµικού κινδύνου κι των δευτερογενών κτστροφών. TSUNAMS ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΚΤΩΝ ΚΑΤΑΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΘΙΖΗΣΕΙΣ ΡΕΥΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΡΑΣΗ ΡΗΓΜΑΤΩΝ ΣΕΙΣΜΙΚΕΣ ΙΑΡΡΗΞΕΙΣ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Αστικές ΠΥΡΚΑΪΕΣ ΣΕΙΣΜΙΚΟΣ ΚΙΝ ΥΝΟΣ σικές ΠΥΡΚΑΪΕΣ ΕΚΡΗΞΕΙΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ σε ποθήκες ήκτάτην µετφορά ΜΟΛΥΝΣΕΙΣ Υπόγειων Επιφνεικών Υ ΑΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑΘΜΗΣ Υπόγειων Υ ΑΤΩΝ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΕ ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ευτερογενή κτστροφικά φινόµεν που συνήθως εκδηλώνοντι µε φορµή µι έντονη σεισµική δρστηριότητ, µε ποτέλεσµ την ύξηση των επιπτώσεων κι τη δυσκολί επέµσης κι - ντιµετώπισης. Επισηµίνετι η ιδιίτερη εξάρτηση νάµεσ στη σεισµική δρστηριότητ κι τ επκόλουθ δευτερογενή κτστροφικά φινόµεν, ενώ τυτόχρον νλύοντι διεξοδικά τ τρί στάδι ενός συστήµτος ντισεισµικής θωράκισης που φορούν στην πρόληψη, επέµση κι ντιµετώπιση των συνεπειών µε ιδιίτερη επισήµνση στο στάδιο της πρόληψης που ποτελεί κι την σηµντικότερη πράµετρο στην επιτυχί ενός τέτοιου συστήµτος. Στάδιο Α ΠΡΟΛΗΨΗ Αφορά στο χρονικό διάστηµ πριν την εκδήλωση της κτστροφής. Στάδιο Β ΕΠΕΜΒΑΣΗ Στάδιο Γ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ Αφορά στο χρονικό διάστηµ κτά την εκδήλωση της κτστροφής κι λίγο µετά. Αφορά στο χρονικό διάστηµ µετά την κτστροφή Τ τρί στάδι ενός συστήµτος ντισεισµικής θωράκισης. -1-
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΠΡΟΓΝΩΣΗ Π Ρ Ο Λ Η Ψ Η max ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΟΣΤΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ min Η ιδιίτερη σηµσί της πρόληψης, κόµ κι ν υφίσττι "πρόγνωση", στην ελχιστοποίηση του µεγέθους των επιπτώσεων (µε έµφση στις νθρώπινες πώλειες) κι του κόστους ποκτάστσης. Ανλύοντι οι σικές ρχές επιχειρησικής σχεδίσης κι κτρτίζετι το σικό οργνόγρµµ της ντιµετώπισης του σεισµικού κινδύνου γι τον ήµο ή τη Νοµρχί. Προτείνοντι τ ρµόδι επιτελικά όργν κι επιτροπές που πρέπει ν συστθούν σε δηµοτικό ή νοµρχικό επίπεδο κι τ οποί θ είνι υπεύθυν γι την άσκηση κι υλοποίηση της ντισεισµικής πολιτικής έχοντς τυτόχρον κι τον συντονιστικό ρόλο λλά κι τον ρόλο σύνδεσης µε τ νώτερ κλιµάκι κι τις εµπλεκόµενες υπηρεσίες κι φορείς. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΙΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΝΟΜΑΡΧΗΣ Επιτελικά & συντονιστικά όργν γι την ντιµετώπιση του σεισµικού κινδύνου, µε άση το πρόσφτ νµορφωµένο σχέδιο πολιτικής προστσίς "Ξενοκράτης - Σεισµοί". ΤΟΠΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΗΜΑΡΧΟΣ - ΠΡΟΕ ΡΟΙ -2-
Η Μ Ο Τ Ι Κ Ο Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Σ.Τ.Ο. Όργνο λήψης ποφάσεων ΗΜΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ Ι Ο Κ.Ε.Π.Π. ΗΜΑΡΧΟΣ 1 2 3 6 5 4 Εξειδίκευση του σχεδίου "Ξενοκράτης - Σεισµοί" σε τοπικό ή νοµρχικό επίπεδο. Ανλύοντι όλες οι πρίτητες ενέργειες κι επεµάσεις που πρέπει ν γίνουν στ πλίσι της πρόληψης κι φορούν στην σηµερινή πολεοδοµική κτάστση, στις κυκλοφορικές συνθήκες, στην κτιριολογική κτνοµή κι πυκνότητ, στους κνονισµούς σφλείς, στις χρήσεις γης, στ δίκτυ υποδοµής, στις κρίσιµες υπηρεσίες κι λειτουργίες, στην κοινωνική κι προνοική δυντότητ, στ πρίτητ τεχνικά έργ κλπ. ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ X X X X ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΠΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - Ο ΟΙ ΕΙΣΟ ΟΥ/ΕΞΟ ΟΥ Τ πολεοδοµικά χρκτηριστικά των πολεοδοµικών συγκροτηµάτων κι η σηµσί τους γι την εκπόνηση των σχεδίων έκτκτης νάγκης, λλά κι των επεµάσεων που πρέπει ν γίνουν. -3-
Προτείνετι η οργάνωση του νθρώπινου δυνµικού λλά κι του πρίτητου εξοπλισµού που πιτούντι γι την δηµιουργί κι στελέχωση των κλιµκίων που θ εκτελέσουν όλες τις πρίτητες λειτουργίες κι επεµάσεις σε περίπτωση έκτκτης νάγκης. Τυτόχρον επισηµίνοντι κι νλύοντι όλες οι πρίτητες πράµετροι που φορούν στην σωστή εκπίδευση κι συντονισµό των οµάδων κι κλιµκίων επέµσης, µέσ πό σκήσεις ε- τοιµότητς επί χάρτου λλά κι σε πργµτικές συνθήκες. ηµιουργί σχεσικών άσεων δεδοµένων γι την οργάνωση του προσωπικού κι του εξοπλισµού που προλέποντι στ σχέδι ντιµετώπισης σεισµικού κινδύνου. Περιγράφοντι όλες οι διδικσίες που φορούν στον σχεδισµό εκκένωσης, στην οργάνωση κι τις προδιγρφές των χώρων κι λειτουργιών κτφυγής, κτυλισµού κι προχής οήθεις λλά κι την µετεγκτάστση κρίσιµων υπηρεσιών, κοινωνικών οµάδων κι τό- µων µε ειδικές νάγκες. Περιγράφοντι οι σικές ρχές γι την διάσωση των πγιδευµένων κι την άρση των επικινδυνοτήτων ενώ γίνετι κι µι κριτική προυσίση των υπρχόντων τηλεπικοινωνικών συστηµάτων. Πιθνοί χώροι κτυλισµού σε περίπτωση µεγάλης κτστροφής που ρίσκοντι νότι του χάρτη (Πνεπιστήµιο & Στάδιο) ηµόσι εκπίδευση (σχολικά κτήρι - σχολές) Εκκλησίες, Μονστήρι, εκκλησιστικά ιδρύµτ Αθλητισµός, ψυχγωγί, πιδικές χρές Κύριοι χώροι, που µπορούν ν χρησιµοποιηθούν ως χώροι κτφυγής ευτερεύοντες χώροι Χώροι κτάλληλοι γι κτυλισµό Κοινόχρηστοι χώροι Πλτείες ιµορφωµένοι χώροι Αδιµόρφωτοι χώροι Χώροι εγκτάστσης κρίσιµων υπηρεσιών (Επιτελικά Όργν, Νοσοκοµεί κλπ.) Χώροι προχής οηθειών Πάρκ - Πράσινο Προλεπόµενοι χώροι: () κτφυγής, () κτυλισµού, (γ) προχής οήθεις κι (δ) µετεγκτάστσης κρίσιµων υπηρεσιών, σε επίπεδο πολεοδοµικού συγκροτήµτος, µε άση τ σχέδι επιχειρησικής οργάνωσης. -4-
γ γ γ δ δ Οι τοπογρφικές ιδιιτερότητες του ήµου όπωςπ.χ. ύπρξηρεµάτων,έντονες µετολές νγλύφου κλπ. Ηκτνοµήτουπληθυσµού. Ηκτνοµή των κυρίων δρστηριοτήτων κι λειτουργιών πόλης. Ηκτνοµή των χρήσεων γης νά περιοχή. Ηπολεοδοµική κι χωροτξική διµόρφωση των οικοδοµικών τετργώνων. Η πυκνότητ των κτιρίων σε σχέση µε τους ισχύοντες όρους δόµησης (π.χ. ύψη κτιρίων, πλάτη οδών, ελεύθεροι χώροι κλπ.). Ο τύπος των κτιρίων, οντισεισµικός συντελεστής κι η ηλικί κτσκευής τους. Ηκτνοµή των κτιρίων µεγάλης σπουδιότητς (σχολεί, νοσοκοµεί, ιδρύµτ κλπ.). Οι τυχόν υπάρχουσες επικινδυνότητες. Οι κυκλοφορικές συνθήκες, ηύπρξη κυρίων οδικώνξόνων κιγενικά η κυκλοφορική εξυπηρέτηση κάθε τοµέ. Η ευκολί πρόσσης κι επικοινωνίς µετηνεθνικήοδό. Ηδιθεσιµότητκι προσσιµότητ ελεύθερων χώρων. Οι προδιγρφές που έχει θεσπίσει ο Ο.Α.Σ.Π. γι την µέγιστη πόστση των ορίων κάθε τοµέ πό τους χώρουςκτφυγής κιπροχήςοήθεις. Ηέννοιτηςγειτονιάς/συνοικίς όπως έχει διµορφωθεί ιστορικά κι έχει γίνει κοινή συνείδηση στους κτοίκους της κάθε περιοχής κι τοµέ. Οκθορισµός υποπεριοχών στο ήµογιάλλουςσκοπούςκιχρήσεις. Ο διχωρισµός των πολεοδοµικών συγκροτηµάτων σε "Τοµείς Επιχειρησικού Σχεδισµού κι Οργάνωσης", µε άση µι σειρά κριτηρίων, ποτελεί σικό στοιχείο στην εκπόνηση των σχεδίων έ- κτκτης νάγκης. Ακολουθεί µι εκτενής νφορά στην υπάρχουσ κτάστση κι υποδοµή των πολεοδοµικών συγκροτηµάτων µέσ πό τις ιδιιτερότητες που προυσιάζουν τόσο πό άποψη χρήσεων κι δρστηριοτήτων (π.χ. τουριστική, ιοµηχνική, γροτική χρήση) όσο κι πό τις ιδιίτερες σεισµοτεκτονικές κι εδφοδυνµικές πρµέτρους που τ χρκτηρίζουν. Εξετάζετι µε κριτική ντιµετώπιση το υπάρχον υποτυπώδες σχέδιο ντισεισµικής οργάνωσης (Ξενοκράτης, Ε.Π.Α. κλπ.) στο οποίο επισηµίνοντι οι στοχίες κι πρλήψεις µε άση τ πορίσµτ της µελέτης κι προτείνοντι οι πρίτητες λύσεις. Προτείνετι µι στοιχειώδης ρχική οργάνωση µε άση τ µέσ κι το προσωπικό που διθέτουν υτή την στιγµή ήµος κι Νοµρχί µέσ πό διδικσίες που δεν πιτούν ι- διίτερες οικονοµικές επιρύνσεις. Τυτόχρον επισηµίνοντι κι νλύοντι όλες οι - πρίτητες ενέργειες στις οποίες πρέπει ν προούν Τοπική κι Νοµρχική Αυτοδιοίκηση γι την ολοκληρωµένη ντιµετώπιση του προλήµτος. Με την µορφή µις ολοκληρωµένης πρότσης προυσιάζοντι τ επόµεν ήµτ τ οποί πρέπει ν κολουθήσουν γι την ολοκλήρωση της επιχειρησικής σχεδίσης κι οργάνωσης. Επισηµίνετι ότι είνι πολύ σηµντικό το γεγονός ότι το όλο σύστηµ της επιχειρησικής οργάνωσης κι ετοιµότητς πρέπει ν σίζετι σε έν κυλιόµενο σχεδισµό µε συνεχή κι διχρονική προσρµογή στ πάσης φύσεως νέ δεδοµέν. -5-
ΠΑ ΝΕΠΙΣΤΗΜΙ Ο ΑΘ ΗΝ Τεκ τον ικής & Εφ ρ μ ΩΝ Τ - η εω ομέ ογ υν μικής, οσ λ μέ Γ ν ς ς ί ς Μ ον άδ ε φ ρ μ γ ο ή ς G...S Η ιδιίτερη σηµσί της οργάνωσης των επιχειρησικών σχεδίων έκτκτης νάγκης µε άση έν Σύστηµ Γεωγρφικών Πληροφοριών (G..S.), που επιτρέπει έν κυλιόµενο σχεδισµό, δεδοµένου ότι υτός δεν µπορεί ν έχει έν σττικό κι διχρονικό χρκτήρ, λλά πρέπει ν νθεωρείτι, µετσχηµτίζετι κι εξελίσσετι. Αυτό κρίνετι πρίτητο γι το λόγο ότι µι επιτυχής ντισεισµική οργάνωση κι θωράκιση δεν µπορεί ν έχει έν σττικό κι διχρονικό χρκτήρ. Με άλλ λόγι δεν µπορεί ν ποτελεί κνόν λλά πρέπει ν νθεωρείτι, µετσχηµτίζετι κι εξελίσσετι µε άση τ νέ δεδοµέν πό όλες τις πρµέτρους που συµµετέχουν σ υτό, είτε υτά ποτελούν επί πλέον κινούργι στοιχεί, είτε σύγχρονες επιστηµονικές νκλύψεις ή νθεωρήσεις, είτε εµπειρί που ποκτάτι κτά την διάρκει εφρµογής. Επί πλέον έι είνι πρίτητη πό την πλευρά του ήµου µι περιοδική ξιολόγηση των πεπργµένων στον τοµέ της ντισεισµικής θωράκισης µε στόχο τον έλεγχο των ποκλίσεων πό το ρχικό πλάνο κι την εκ νέου προσρµογή. -6-