Εξωτερικές οικονοµίες

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εξωτερικές οικονοµίες"

Θήρα Βιτάλη
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Εξωτερικές οικονοµίες Συνθήκες Οι ενέργειες ενός οικονοµικού υποκειµένου Α προκλούν µετβολή της ευηµερίς ενός οικονοµικού υποκειµένου Β (θετικές ή ρνητικές). Ο Β δεν πληρώνει (ν επηρεάζετι θετικά) ή δεν ποζηµιώνετι (ν επηρεάζετι ρνητικά) γι τη µετβολή της ευηµερίς του κι δεν έχει τη δυντότητ ν ελέγξει µε άλλο τρόπο τις ενέργειες του Α. 1

2 Θετικές εξωτερικές οικονοµίες ηµιουργί ενός στικού πάρκου σε µι εγκτλελειµµένη έκτση. Αποκτάστση πλιών βιοµηχνικών εγκτστάσεων σε υποβθµισµένες περιοχές. Βελτίωση της ποιότητς των νερών µις λίµνης, κ.ά. Στις περιπτώσεις υτές ορισµέν µέλη του κοινωνικού συνόλου πολµβάνουν κάποιο όφελος, γι το οποίο δεν πληρώνουν κάποιο χρηµτικό ποσό ως ντιστάθµισµ. Θετικές εξωτερικές οικονοµίες Η πόλυση κάποιου γθού, π.χ. ξιοποίηση ενός πλιού βιοµηχνικού συγκροτήµτος, χωρίς την κτβολή κάποιου ντιτίµου δεν ποτελεί φινοµενικά πρόβληµ γι την κοινωνί. Αντιθέτως Το πρόβληµ έγκειτι στο γεγονός ότι η κοινωνί (πρκτικά το Κράτος) δεν θ διθέσει ρκετούς πόρους γι τη δηµιουργί κι άλλων στικών πάρκων (δεν θ πράγει δηλ. βέλτιστες ποσότητες γι το εν λόγω γθό) ν δεν ληφθούν υπόψη τ οφέλη σε οικονοµικούς όρους. 2

3 Θετικές εξωτερικές οικονοµίες Ο.Ι.Κ. Ο.Εξωτ.Ο. Ο.Ι.Ο. Ο.Κ.Ο. Q1 Q2 Αρνητικές εξωτερικές οικονοµίες Αέρι ρύπνση πό βιοµηχνικές δρστηριότητες. Ρύπνση νερών πό την πόρριψη υγρών ποβλήτων. Κτσκευή υτοκινητοδρόµου κοντά σε κτοικηµένη περιοχή, κ.ά. Στις περιπτώσεις υτές ορισµέν µέλη του κοινωνικού συνόλου υφίστντι κάποι ζηµιά, γι την οποί δεν ποζηµιώνοντι. 3

4 Αρνητικές εξωτερικές οικονοµίες Ο πργωγός δεν επωµίζετι το κόστος κι πράγει πλεονάζουσες ποσότητες προϊόντος γι ν µεγιστοποιήσει τ κέρδη του. Οι κτνλωτές γοράζουν µεγλύτερες ποσότητες προϊόντος φού η τιµή της γοράς είνι χµηλότερη πό την τιµή που θ ντνκλούσε το πργµτικό (κοινωνικό κόστος). Το εξωτερικό κόστος της πργωγικής διδικσίς διχέετι στην κοινωνί κι το πρόβληµ έγκειτι στο γεγονός ότι δεν θ πρχθούν οι βέλτιστες ποσότητες γι το εν λόγω γθό, ν δεν ληφθούν υπόψη τ εξωτερικά κόστη, σε οικονοµικούς όρους. Αρνητικές εξωτερικές οικονοµίες Ο.Κ.Κ. Ο.Ι.Κ. Ο.Εξωτ.Κ. Ζ Q2 Q1 4

5 Εξωτερικές οικονοµίες - Αντιµετώπιση Φόροι / Επιδοτήσεις (Pigouvian tax / subsidy) Προχή δικιωµάτων ιδιοκτησίς (Θεώρηµ Coase) Κνονιστικά µέτρ (π.χ. κθορισµός νώττου ορίου εκποµπών, προσδιορισµός συγκεκριµένου επιπέδου πργωγής, κ.ά.) Βσικό ερώτηµ σε κάθε περίπτωση: ποιο είνι το άριστο επίπεδο πργωγής (ή ρύπνσης) εσωτερίκευσης εξωτερικού κόστους Ζήτηση: P = 5,5Q Προσφορά (Ι.Ο.Κ.): Ο Κ P = 1 +,2Q Εξωτερικό κόστος: 1 /πργόµενη µονάδ Ερωτήµτ: Σχεδιάστε τις κµπύλες ζήτησης κι προσφοράς (µε βάση το ιδιωτικό κι κοινωνικό κόστος) γι το γθό. Υπολογίστε την τιµή κι την ποσότητ στο σηµείο ισορροπίς µε βάση το ιδιωτικό κόστος, κθώς κι το ντίστοιχο εξωτερικό κόστος. Ποιο θ είνι το κθρό κοινωνικό όφελος; Με την πρδοχή ότι εφρµόζετι ένς Pigouvian φόρος, ο οποίος ενσωµτώνει πλήρως το εξωτερικό κόστος στο ιδιωτικό κόστος πργωγής, ποιο θ είνι το νέο σηµείο ισορροπίς; Κτά πόσο βελτιώνει το κθρό όφελος η εφρµογή του φόρου; 5

6 εσωτερίκευσης εξωτερικού κόστους Ζήτηση Ι.Ο.Κ. Κ.Ο.Κ. P Q P Q P Q εσωτερίκευσης εξωτερικού κόστους 55 5 Τιµή/Κόστος Εξωτερικό κόστος Κ.Ο.Κ. Ι.Ο.Κ Ζήτηση

7 εσωτερίκευσης εξωτερικού κόστους Με βάση το Ι.Ο.Κ.: 5,5Q = 1 +,2Q Q = 571,4 & P =214,3 CS = (5-214,3)*571,4/2 = ,7 PS = (214,3-1)*571,4/2 = ,1 Συνολικό όφελος = CS+PS = ,7 Όµως, το εξωτερικό κόστος είνι: 1 * 571,4 = ,9 Εποµένως, µ το κθρό όφελος είνι: , ,9 = ,9 εσωτερίκευσης εξωτερικού κόστους Με βάση το Κ.Ο.Κ. (ενσωµάτωση του φόρου): 5,5Q = 2 +,2Q Q = 428,6 & P =285,7 CS = (5-285,7)*428,6/2 = ,4 PS = (285,7-2)*428,6/2 = ,9 Συνολικό όφελος = CS+PS = ,3 Επειδή το εξωτερικό κόστος είνι (φού έχει πλήρως ενσωµτωθεί στο κόστος πργωγής µέσω του φόρου), το κθρό όφελος είνι ,3, δηλ. υξάνετι κτά ,4 7

8 Θεώρηµ Coase O R. Coase δηµοσίευσε το 196 µί εργσί (γι την οποί βρβεύτηκε µε Νόµπελ Οικονοµικών των 1991), στην οποί ποδεικνύει ότι: «σε περίπτωση ρύπνσης σε ένν πόρο ελεύθερης πρόσβσης, ν πρχωρηθεί το δικίωµ ιδιοκτησίς σε οποιοδήποτε πό τ δύο µέρη (τον πργωγό ή τον ποδέκτη της ρύπνσης) θ νπτυχθεί υτόµτ µηχνισµός συνλλγής που θ οδηγήσει στο άριστο επίπεδο ρύπνσης» Θεώρηµ Coase Το θεώρηµ υποστηρίζει ότι τ δικιώµτ δεν νήκουν σε εκείνον στον οποίο τ πρχώρησε το δίκιο,, λλά σε εκείνον που τ ξιολογεί (τ θέλει) ) περισσότερο κι είνι πρόθυµος ν τ γοράσει (εφόσον φυσικά µπορεί ). Η γορά κθορίζει την κτνοµή των δικιωµάτων, λλά το δίκιο µπορεί ν επηρεάσει τη δινοµή του πλούτου προσδιορίζοντς σε ποιον νήκει κτρχήν το δικίωµ. 8

9 Πρδοχές θεωρήµτος Ο ριθµός των συνλλσσόµενων είνι µικρός, έτσι ώστε ν µπορέσει ν υπάρξει συνεύρεση κι κθορισµός του ντιτίµου Το κόστος συνλλγής είνι µικρό, έτσι ώστε ν µην ποθρρύνοντι οι συνλλσσόµενοι. Κριτική κι υπεράσπιση Κριτική: Οι δύο πρδοχές δεν είνι εύκολο ν επιτευχθούν στην πράξη Ή ρχή Ο ρυπίνων πληρώνει πρβιάζετι, κθώς γίνετι ποδεκτή η δυντότητ ν πληρώνει ο θιγόµενος γι ν περιορίσει την περιβλλοντική υποβάθµιση που υφίσττι, ενθρρύνοντς τις ρυπίνουσες δρστηριότητες Υπεράσπιση: Ο στόχος του θεωρήµτος είνι ν νδείξει τη σηµσί των δικιωµάτων ιδιοκτησίς των περιβλλοντικών πόρων κι τη συµβολή του µηχνισµού της γοράς στην ποδοτική χρήση τους. 9

10 Έστω ότι η πργωγή ενός προϊόντος επιφέρει, λόγω ρύπνσης, οφέλη σε µι επιχείρηση κι κόστη γι το κοινωνικό σύνολο Συνολικό ιδιωτικό όφελος = 2*1/2 = Η επιχείρηση θ επιδιώξει πργωγή που επιφέρει 2 µονάδες ρύπνσης, προκειµένου ν µεγιστοποιήσει το όφελός της. 1

11 Συνολικό κοινωνικό κόστος = 2*1/2 = Σε υτό το ύψος της πργωγής, όµως, µεγιστοποιείτι κι το κοινωνικό κόστος, φού εκλύετι η µέγιστη ποσότητ ρύπων Το βέλτιστο ύψος της πργωγής, στο οποίο µεγιστοποιείτι το κθρό όφελος, είνι 1 µονάδες ρύπνσης. Πώς θ επιτευχθεί σύµφων µε το θεώρηµ Coase; 11

12 Περίπτωση 1η: Η κοινωνί έχει τ «δικιώµτ» του πόρου κι ποφσίζει πόση υποβάθµιση επιτρέπει Αν ο πργωγός δεχτεί ν πληρώσει 2, τότε θ θελήσει ν πράγει ποσότητ τουλάχιστον 16 µονάδων ρύπνσης, ενώ η κοινωνί θ δεχτεί πργωγή το πολύ 4 µονάδων. 12

13 Αν ο πργωγός δεχτεί ν πληρώσει 4, τότε θ θελήσει ν πράγει τουλάχιστον 12 µονάδες ρύπνσης, ενώ η κοινωνί θ δεχτεί πργωγή το πολύ 8 µονάδων Η επιχείρηση έχει Έξοδ ρύπνσης: 5. Έσοδ: 75. Όφελος (κέρδος): 25. Η κοινωνί έχει Κόστος ρύπνσης: 25. Έσοδ πό πληρωµές: 5. Όφελος (κέρδος): 25. Αν ο πργωγός δεχτεί ν πληρώσει 5, τότε θ θελήσει ν πράγει ποσότητ 1 µονάδων ρύπνσης, η οποί είνι ποδεκτή πό την κοινωνί. Στο σηµείο υτό κι οι δύο θ µεγιστοποιήσουν τ οφέλη τους. 13

14 Περίπτωση 2η: Ο πργωγός έχει τ «δικιώµτ» του πόρου κι ποφσίζει πόση πργωγή θ έχει κι εποµένως κι πόση ρύπνση θ δηµιουργήσει Αν η κοινωνί δεχτεί ν πληρώσει 2, τότε θ θελήσει ν µειωθεί η πργωγή της ρύπνσης στο επίπεδο των 4 µονάδων, λλά ο πργωγός θ περιορίσει την πργωγή το πολύ σε 16 µονάδες. 14

15 Αν η κοινωνί δεχτεί ν πληρώσει 4, τότε θ θελήσει ν µειωθεί η πργωγή ρύπων στο επίπεδο των 8 µονάδων, λλά ο πργωγός θ περιορίσει την πργωγή το πολύ σε 12 µονάδες Η επιχείρηση έχει Έσοδ πό κοινωνί: 5. Έχσε έσοδ πό πωλήσεις: 25. Όφελος (κέρδος): 25. Η κοινωνί έχει Αποφυγή ρύπνσης: 75. Πληρωµές: 5. Όφελος (κέρδος): 25. Αν η κοινωνί δεχτεί ν πληρώσει 5, τότε θ θελήσει ν µειώσει την πργωγή ρύπων στην ποσότητ των 1 µονάδων, η οποί είνι ποδεκτή πό τον πργωγό. Στο σηµείο υτό κι οι δύο θ µεγιστοποιήσουν τ οφέλη τους. 15

16 Α = 25. Ζ = 25. Β = 25. Ε = 25. Γ = 25. = Τι επιτυγχάνουν τ δύο µέρη; 1η περίπτωση Κοινωνί Επιχείρηση Αρχική θέση Ρύπνση Οφέλη 5. Έσοδ 5. Πλήρωσε 1. Μονάδες ρύπνσης Τελική θέση 25. Όφελος µετά την πόδοση του κόστους της υπολειπόµενης ρύπνσης Βελτίωση θέσης Ρύπνση Έσοδ πό πργωγή 25. Όφελος (κέρδος) µονάδες (1 δηµιουργήθηκν λλά η ζηµιά ποκτστάθηκε) 16

17 Κοινωνί 2η περίπτωση Επιχείρηση Αρχική θέση 1.. Κόστος ρύπνσης 1.. Οφέλη 5. Πληρωµές 5. Έλβε 75. Μείωση του κόστους ρύπνσης 25. Υπολειπόµενο κόστος Τελική θέση 75. Πληρωµές + Υπολ. κόστη Βελτίωση θέσης Μείωση Ρύπνσης µονάδες (1. ποµένουν) 25. Έχσε πό µείωση πργωγής 75. Υπολειπόµενο όφελος Όφελος (κέρδος + πληρωµές) 17

Σχετικά έγγραφα

Το υπόδειγµα Άριστης Οικονοµικής Μεγέθυνσης µε Παραγωγικές Εξωτερικότητες Κεφαλαίου (Romer-type externalities)

Το υπόδειγµα Άριστης Οικονοµικής Μεγέθυνσης µε Παραγωγικές Εξωτερικότητες Κεφαλαίου (Romer-type externalities) Το υπόδειγµ Άριστης Οικονοµικής Μεγέθυνσης µε Πργωγικές Εξωτερικότητες Κεφλίου Romer-ype exernales Α. Αποκεντρωµένη Οικονοµί Υποθέστε µί κλειστή οικονοµί η οποί πρτίζετι πό πλήθος νοικοκυριών κι πλήθος