2η Μεβάση το είδος των δεσµών που αναπτύσσονται µεταξύ των ατόµων άνθρακα, οι οργανικές ενώσεις διακρίνονται σε κορεσµένες και ακόρεστες. Κορεσµένεςλέγονται οι ενώσεις στις οποίες όλα τα άτοµα του άνθρακασυνδέονται µεταξύ τους µε απλούς δεσµούς. Ακόρεστες λέγονται οι ενώσεις στις οποίες δύο τουλάχιστον άτοµα άνθρακα συνδέονται µεταξύ τους µε διπλό ή τριπλό δεσµό. 2η Με βάση τον τρόπο σύνδεσης των ατόµων άνθρακα µεταξύ τους (διάταξη ανθρακικής αλυσίδας). ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΑΚΥΚΛΕΣ ΚΥΚΛΙΚΕΣ ΙΣΟΚΥΚΛΙΚΕΣ ΕΤΕΡΟΚΥΚΛΙΚΕΣ ΑΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΕΙΚΥΚΛΙΚΕΣ 1
2η Άκυκλεςονοµάζονται οι ενώσεις στις οποίες τα άτοµα του άνθρακα ενώνονται και σχηµατίζουν ευθεία ή διακλαδισµένη ανθρακική αλυσίδα. Οι ενώσεις αυτές ονοµάζονται αλειφατικές ή αλλιώς λιπαρές γιατί τα λίπη περιέχουν ενώσεις αυτού του τύπου. CH CH 3 CH 2 2 CH 3 Κυκλικές ονοµάζονται οι ενώσεις στο µόριο των οποίων υπάρχει ένας τουλάχιστον δακτύλιος, δηλαδή σχηµατίζεται κλειστή αλυσίδα. Ισοκυκλικές ονοµάζονται οι κυκλικές ενώσεις στις οποίες ο δακτύλιος σχηµατίζεται αποκλειστικά και µόνο από άτοµα άνθρακα. C H 2 C H 2 H 2 H 2 C C 2η Ετεροκυκλικέςονοµάζονται οι κυκλικές ενώσεις στις οποίες ο δακτύλιος σχηµατίζεται όχι µόνο από άτοµα άνθρακα αλλά και από άτοµα άλλου στοιχείου, συνήθως οξυγόνου ή αζώτου. Αρωµατικέςονοµάζονται (συνήθως) οι κυκλικές ενώσεις που περιέχουν τουλάχιστον ένα βενζολικό δακτύλιο. Αλεικυκλικές ονοµάζονται όλες οι µη αρωµατικές ισοκυκλικές ενώσεις. 2
3η Σελ. 7-8 Με βάση την χαρακτηριστική οµάδα που βρίσκεται στο µόριο της ένωσης. ΟΜΑ Α ΟΝΟΜΑ ΟΜΑ ΑΣ ΧΗΜΙΚΗ ΤΑΞΗ -OH -CHO -CO- -COOH -O- -COO- υδροξύλιο αλδεϋδοµάδα κετονοµάδα καρβοξύλιο αιθεροµάδα εστεροµάδα Μόνο C και Η ΑΛΚΟΟΛΕΣ ΑΛ ΕΫ ΕΣ ΚΕΤΟΝΕΣ ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ ΑΙΘΕΡΕΣ ΕΣΤΕΡΕΣ Υ ΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ Για την απλούστευση και συστηµατική µελέτη των οργανικών ενώσεων οι οργανικές ενώσεις ταξινοµούνται σε οµόλογες σειρές. ονοµάζεται ένα σύνολο οργανικών ενώσεων του οποίου τα µέλη (οι οργανικές ενώσεις δηλαδή) έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά. 1. Έχουν τον ίδιο γενικό µοριακό τύπο. 2. Όλα τα µέλη έχουν ανάλογη σύνταξη και περιέχουν την ίδια χαρακτηριστική οµάδα. 3
3. Έχουν παρόµοιες χηµικές ιδιότητες καθώς η χηµική συµπεριφορά τους εξαρτάται από την σύνταξη του µορίου και τις χαρακτηριστικές οµάδες.. 4. Οι φυσικές τους ιδιότητες µεταβάλλονται ανάλογα µε την σχετική µοριακή τους µάζα (Μ r ) και την θέση της χαρακτηριστικής οµάδας. 5. Έχουν παρόµοιες παρασκευές. 6.Κάθε µέλος διαφέρει από το προηγούµενο και από το επόµενο του κατά την οµάδα - - (µεθυλένιο) Η ΟΜΗ καθορίζει τις Ι ΙΟΤΗΤΕΣ C ν H 2ν+2 C ν H 2ν C ν H 2ν-2 C ν H 2ν+1 Χ ΑΛΚΑΝΙΑ ΑΛΚΕΝΙΑ ΑΛΚΙΝΙΑ ΑΛΚΑ ΙΕΝΙΑ ν 1 ν 3 ΑΛΚΥΛΑΛΟΓΟΝΙ ΙΑ (R-X) ν 1 CH 3 CH 3 προπάνιο CH 3 CH=CHCH 3 2-βουτένιο CH 3 C CH 1-πεντίνιο =CHCH= 1,3-βουταδιένιο CH 3 I 1-ιωδοπροπάνιο 4
C ν H 2ν+2 O C ν H 2ν O ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΜΟΝΟΣΘΕΝΕΙΣ ΑΛΚΟΟΛΕΣ (R-OH) ΚΟΡΕΣΜΕΝΟΙ ΜΟΝΟΑΙΘΕΡΕΣ (R-O-R ) ν 1 ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΑΛ ΕΫ ΕΣ (R-CHO) ν 1 ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΚΕΤΟΝΕΣ (R-CO-R ) ν 1 CH 3 CH(OH)CH 3 2-βουτανόλη CH 3 -O- CH 3 µεθυλαιθυλαιθέρας ή µεθοξυαιθάνιο CH 3 CHO αιθανάλη CH 3 CO CH 3 3-πεντανόνη C ν H 2ν O 2 ΕΣΤΕΡΕΣ (R-COO-R ) ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΜΟΝΟΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ (R-COOH) ν 1 CH 3 COOH προπανικό οξύ CH 3 COOCH 3 αιθανικός µεθυλεστέρας 5