ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...13 ΜΕΡΟΣ Ι: ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ;... 19 Το διευθυντικό στέλεχος ως αντιπρόσωπος...22 Ο κίνδυνος σε σχέση με τα κέρδη...24 Βασικές δεξιότητες της χρηματοοικονομικής διοίκησης...27 Κατανόηση των οικονομικών παραγόντων...27 Σημασία της λογιστικής...30 Η παγκοσμιοποίηση της επιχείρησης...31 Οι επιπτώσεις της εξωτερικής ανάθεσης εργασιών...34 Δημόσια ευθύνη και χρηματοοικονομική διοίκηση...35 Στόχοι του χρηματοοικονομικού σχεδιασμού...37 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...38 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...40 2 ΕΙΔΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗΣ... 43 Μορφές εταιρειών...43 Βασικές αρχές φορολογίας...46 Φορολογία εισοδήματος εταιρειών...47 Φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων...49 Βασικές αρχές υπολογισμού των αποσβέσεων...50 Οι κυριότερες μέθοδοι απόσβεσης...51 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...56 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...56 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...57 ΜΕΡΟΣ ΙΙ: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ)... 59 3 Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ... 61 Γιατί αλλάζει η αξία του χρήματος με την πάροδο του χρόνου...61 Μελλοντική αξία και σύνθετος τόκος...64 Παρούσα αξία και προεξοφλητικά επιτόκια...70 Παρούσα αξία προσόδου...72 Παρούσα αξία μεταβλητών ταμιακών ροών...77 Παρούσα αξία ομολογιών χωρίς τακτή λήξη...77 5
6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ενδιάμεσος ανατοκισμός...78 Υπολογισμός ποσοστών απόλυτης αύξησης...80 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...81 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...81 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...83 4 ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ... 87 Η σχέση μεταξύ κίνδυνου και απόδοσης...88 Υπολογισμός της απόδοσης...90 Υπολογισμός του κίνδυνου...92 Υπολογισμός των προβλεπόμενων αποδόσεων και των κινδύνων σε αβέβαια επενδυτικά προγράμματα...95 Κίνδυνος χαρτοφυλακίου...101 Υπολογισμός κίνδυνου και απόδοσης με το μοντέλο αποτίμησης κεφαλαιουχικών περιουσιακών στοιχείων (CAPM)...106 Η γραμμή αγοράς χρεογράφων (SML)...111 Σύγκριση των μοντέλων CAPM και SML...114 Αποτίμηση μέσω κερδοσκοπικών αγοραπωλησιών (APT)...115 Πώς θα εκμεταλλευτούμε την αποτελεσματική αγορά...118 Κίνδυνος και απόδοση των κλάδων μιας επιχείρησης...119 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...126 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...127 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...129 5 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ... 135 Η έννοια της αξίας...135 Αποτίμηση ομολογιών...136 Αποτίμηση προνομιούχων μετοχών...138 Αποτίμηση κοινών μετοχών...139 Χρήση των πολλαπλασιαστών τιμής...143 Χρήση του μοντέλου CAPM στις μεθόδους αποτίμησης...144 Ελεύθερη ταμιακή ροή...145 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...147 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...148 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...149 ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ... 153 6 ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ... 155 Τι είναι ο προϋπολογισμός κεφαλαιουχικών επενδύσεων;...155 Προσδιορισμός του αρχικού κόστους...158
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7 Προσδιορισμός της επαυξητικής ταμιακής ροής...161 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...164 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...165 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...167 7 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ: ΧΩΡΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟ... 171 Μέση απόδοση επένδυσης (ARR)...172 Περίοδος επανείσπραξης...173 Καθαρή παρούσα αξία (NPV)...175 Δείκτης αποδοτικότητας (PI)...178 Εσωτερική απόδοση επένδυσης (IRR)...179 Γιατί η NPV και η IRR επιλέγουν μερικές φορές διαφορετικά επενδυτικά προγράμματα;...182 Ποτέ είναι αξιόπιστες οι μέθοδοι NPV και IRR;...183 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...184 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...184 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...187 8 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ: ΜΕ ΚΙΝΔΥΝΟ... 191 Ο κίνδυνος στον προϋπολογισμό κεφαλαιουχικών επενδύσεων...191 Προσέγγιση των ισοδύναμων βεβαιότητας (CEA)...192 Ανάλυση ευαισθησίας...194 Η μέθοδος CAPM στον προϋπολογισμό κεφαλαιουχικών επενδύσεων...195 Τεχνικές προσομοίωσης...197 Προσαρμογή για τον πληθωρισμό...200 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...201 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...202 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...205 ΜΕΡΟΣ ΙV: ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ, ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ, ΚΑΙ ΜΕΡΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ... 211 9 ΚΟΣΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 213 Βασικές έννοιες...213 Tο κόστος κεφαλαίου ως σημείο αναφοράς για τις επενδυτικές αποφάσεις...214 Tο κόστος κεφαλαίου ως μέτρο της αποδοτικότητας...215 Xρήση εσωτερικών και εξωτερικών πηγών άντλησης κεφαλαίου...218 Ο κίνδυνος και το κόστος κεφαλαίου...219 Kόστος μακροπρόθεσμου χρέους...221 Kόστος προνομιούχων μετοχών...226 Kόστος κοινών μετοχών...227
8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Tο CAPM και το κόστος κοινών μετοχών...229 Kόστος αδιανέμητων κερδών...230 Υπολογισμός του μέσου σταθμικού κόστους κεφαλαίου (WACC)...232 Μέτρηση του οριακού σταθμικού κόστους κεφαλαίου (WMCC)...236 Το CAPM και το κόστος κεφαλαίου...239 Το κόστος κεφαλαίου των κλάδων (ή τμημάτων) μιας επιχείρησης...241 Η παγκοσμιοποίηση και το κόστος κεφαλαίου...242 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...244 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...246 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...247 10 ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ... 253 Βασικές έννοιες...253 Εξήγηση της χρηματοοικονομικής μόχλευσης...254 Κεφαλαιακή διάρθρωση...258 Κεφαλαιακή διάρθρωση και αξία του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης...258 Κεφαλαιακή διάρθρωση και συνολική αξία της επιχείρησης...260 Η διαμάχη για την κεφαλαιακή διάρθρωση...262 Η προσέγγιση των καθαρών εσόδων (ΝΙ)...263 Η προσέγγιση των καθαρών λειτουργικών εσόδων (ΝΟΙ)...265 Η θεωρία Modigliani-Miller...266 Το υπόδειγμα ΜΜ με φορολόγηση της επιχείρησης...268 Η σύγχρονη ερμηνεία της κεφαλαιακής διάρθρωσης...270 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...276 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...277 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...279 11 ΜΕΡΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ... 285 Η σημασία της μερισματικής πολιτικής...285 Ο ρόλος των μερισμάτων στη διαδικασία αποτίμησης...286 Μη χρηματικές διανομές μερίσματος...292 Επιπτώσεις των μη χρηματικών μερισμάτων στον ισολογισμό...293 Περιορισμοί στην καταβολή μερίσματος...296 Η μερισματική πολιτική και η τιμή της μετοχής...298 Η προσέγγιση του καθαρού υπολειμματικού μερίσματος...302 Η αποτίμηση με την προσέγγιση της ελεύθερης ταμιακής ροής...305 Αποτίμηση μετοχών με την προσέγγιση των κερδών...306 Επαναγορά μετοχών...311 Γιατί οι εταιρείες επαναγοραζουν τις μετοχές τους;...311 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...314 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...316 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...317
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 ΜΕΡΟΣ V: ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΕ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ... 323 12 ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ... 325 Δικαιώματα προαίρεσης (ΟΨΙΟΝ)...327 Πώς λειτουργούν τα δικαιώματα αγοράς και πώλησης...329 Αποτίμηση δικαιωμάτων προαίρεσης και το υπόδειγμα των Black και Scholes...333 Το διωνυμικό υπόδειγμα...336 Προθεσμιακά συμβόλαια...343 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...352 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...354 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...355 ΜΕΡΟΣ VΙ: ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 361 13 ΜΙΣΘΩΣΕΙΣ... 363 Βασικές αρχές της χρηματοδοτικής μίσθωσης...363 Είδη μισθώσεων...366 Οι κανονισμοί της FASB και της IRS...367 Η μίσθωση είναι στοιχείο του ενεργητικού ή του παθητικού;...368 Ταμιακές ροές των μισθώσεων...369 Υπολογισμός των ετήσιων δαπανών για μισθώματα...371 Μίσθωση ή αγορά: προσέγγιση από την άποψη της παρούσας αξίας...374 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...379 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...379 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...380 14 ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΕΨΙΜΑ ΟΜΟΛΟΓΑ... 385 Πιστοποιητικά απόκτησης μετοχών και μετατρέψιμα ομόλογα...385 Πιστοποιητικά απόκτησης μετοχών...386 Θεωρητική αξία των πιστοποιητικών απόκτησης μετοχών...387 Το φαινόμενο της μόχλευσης...388 Αντικειμενική αξία του πιστοποιητικού απόκτησης μετοχών (FV w )...389 Τι συμβαίνει όταν γίνεται άσκηση του δικαιώματος που απορρέει από το πιστοποιητικό απόκτησης μετοχών...391 Μετατρέψιμα ομόλογα...391 Αξία των μετατρέψιμων...392 Οφέλη για την επιχείρηση...397 Διαφορές ανάμεσα στα πιστοποιητικά απόκτησης μετοχών και τα μετατρέψιμα ομόλογα...398 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...399 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...400 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...401
10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 15 ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ... 407 Βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση...408 Ο ταμιακός κύκλος...416 Μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση...418 Χρηματοδότηση μέσω ομόλογων...419 Προσδιορισμός του επιτοκίου...420 Επιλογή του κατάλληλου χρόνου των χρηματοδοτικών στρατηγικών...424 Η εναλλακτική λύση του ομόλογου χωρίς τοκομερίδιο...424 Χαρακτηριστικά των κοινών μετοχών...428 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...435 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...437 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...439 ΜΕΡΟΣ VIΙ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ... 447 16 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ... 449 Η σημασία του χρηματοοικονομικού σχεδιασμού...449 Μέθοδοι υπολογισμού των αναγκών...451 Ανάλυση πηγών και χρήσεων κεφαλαίων...456 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...459 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...460 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...461 ΜΕΡΟΣ VIIΙ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ... 463 17 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ... 465 Διαχείριση του κυκλοφορούντος ενεργητικού...466 Διαχείριση των εισπρακτέων λογαριασμών...470 Διαχείριση των αποθεμάτων...471 Διαχείριση των πληρωτέων λογαριασμών...474 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...476 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...477 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...477 ΜΕΡΟΣ ΙX: ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ... 479 18 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ... 481 Οικονομικές καταστάσεις...482 Xρήση των οικονομικών καταστάσεων...488 Tυποποίηση των οικονομικών καταστάσεων...489 Χρηματοοικονομικοί δείκτες...491 Xρήσεις και είδη δεικτών...492
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11 Xρήση δεικτών για την ανάλυση της απόδοσης...509 Η ποιότητα των κερδών...511 Περιορισμοί της ανάλυσης δεικτών...515 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...516 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...517 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...520 ΜΕΡΟΣ X: ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ... 529 19 ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ... 531 Είδη συγχωνεύσεων...532 Γιατί συγχωνεύονται οι εταιρείες;...533 Φορολογικά οφέλη των συγχωνεύσεων...535 Ζητήματα που αφορούν τις συγχωνεύσεις...536 Μέθοδοι εξαγοράς...537 Η θεωρητική αιτιολόγηση των συγχωνεύσεων...537 Αλλά ζητήματα που αφορούν τις συμφωνίες συγχώνευσης...546 Λογιστικές πτυχές των συγχωνεύσεων...547 Στρατηγικές κατά των συγχωνεύσεων...549 Χρηματοδότηση των συγχωνεύσεων...551 Έχουν επιτυχία οι συγχωνεύσεις;...553 Οι συγχωνεύσεις στη δεκαετία του 1990...553 Οι συγχωνεύσεις στη δεκαετία του 2000...555 Εναλλακτικές λύσεις...557 Εταιρική αναδιάρθρωση...558 Παράλληλο μετοχικό κεφάλαιο και αντίστροφες συγχωνεύσεις...559 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...562 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ...563 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...564 20 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ... 571 Εισαγωγή στη διεθνή χρηματοοικονομική...572 Κατανόηση των ξένων νομισμάτων...572 Ανατίμηση και υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας...573 Τι καθορίζει την αξία ενός ξένου νομίσματος;...575 Ορολογία και έννοιες...577 Ισοζύγιο πληρωμών...579 Ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα...582 Κατανόηση του ξένου συναλλάγματος...582 Χρηματοοικονομικά μέσα ξένου συναλλάγματος...583 Αρμπιτράζ...589 Δικαιώματα προαίρεσης επιτοκίων...591
12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η αγορά προθεσμιακών συμβολαίων συναλλάγματος...593 Διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές...595 Χρηματοδότηση των εξαγωγών...597 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...602 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ...603 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...604 21 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ... 607 Εισαγωγή στο χρηματοοικονομικό λογισμικό...608 Αρχεία διαχείρισης...608 Ανάλυση λογιστικών φύλλων...609 Στατιστικά πακέτα...610 Μαθηματικά πακέτα...610 Τράπεζες χρηματοοικονομικών δεδομένων...610 Η διαδικτυακή επανάσταση...612 Κόστος και αποδοτικότητα...613 Αγοραπωλησίες και αναδοχή έκδοσης χρεογράφων...615 Άλλες διαδικτυακες εφαρμογές...616 Επιλεγμένοι χρηματοοικονομικοί δικτυακοί τόποι...619 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ...622 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ...622 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΕΣ... 625 Πίνακας Α-1 Συντελεστές Επιτοκίου Μελλοντικής Αξίας...626 Πίνακας Α-2 Συντελεστές Επιτοκίου Μελλοντικής Αξίας Προσόδου...630 Πίνακας Α-3 Συντελεστές Επιτοκίου Παρούσας Αξίας...634 Πίνακας Α-4 Συντελεστές Επιτοκίου Παρούσας Αξίας Προσόδου...638 ΓΛΩΣΣΑΡΙ... 643 ΛΕΞΙΚΟ ΟΡΩΝ... 663 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 673