Βασιλική Πλεύρη, ΤΕ Νοσηλεύτρια* Σταυρούλα Καλάμη, ΤΕ Νοσηλεύτρια* Μαλάμου Θεοδώρα ΤΕ Νοσηλεύτρια,MSc,Προϊσταμένη *του Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα»
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ εμφανισης καρδιαγγειακων νοσηματων Άλλο 16% Νόσος των αρτηριών 4% Στεφανιαία Νόσος 49% Εγκεφαλικά 16% Υπέρταση 8% Καρδιακή ανεπάρκεια 7% Στεφανιαία Νόσος Καρδιακή ανεπάρκεια Υπέρταση Εγκεφαλικά HEART DISEASE & STROKE STATISTICS- 2013 UPDATE, CIRCULATION 2013;127:e6-e245 Νόσος των αρτηριών Άλλο
Κύριοι Τροποποιήσιμοι Άλλοι τροποποιήσιμοι Μη-Τροποποιησιμοι «Νέοι» - Αρτηριακή Υπέρταση Υπερλιπιδαίμια Κάπνισμα Απουσία φυσικής δραστηριότητας - Παχυσαρκία - Ανθυγιεινή διατροφή - Σακχαρώδης Διαβήτης - Ηλικία Οικογενειακό Ιστορικό Φύλο Εθνικότητα/φυλή - Κοινωνικο-οικονομική κατάσταση - Ψυχική υγεία (κατάθλιψη, άγχος) - Κατάχρηση οινοπνεύματος - Αύξηση ομοκυστείνης στο αίμα - Αύξηση CRP - Αύξηση WBC - WHO/WHF/WSO : Global Atlas on Cardiovascular Disease Prevention and Control. Geneva : World Health Organization. 2011
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι η σωματική αδράνεια σχετίζεται με 3,2 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως / χρόνο1. Εγείρονται προβληματισμοί σχετικά με το ότι σημαντικοί κίνδυνοι για την υγεία, οι οποίοι σχετίζονται με εκτενείς περιόδους καθιστικών δραστηριοτήτων, συνεχίζουν να υπάρχουν, ακόμα κι αν τα άτομα ασκούνται συστηματικά2. 1.World Health Organization (2011). New physical activity guidance can help reduce risk of breast, colon chttp://www.who.int/mediacentre/news/notes/2011/world_cancer_day_20110204/en/index.html 2.Hamilton M et al. (2007). Role of low energy expenditure and sitting in obesity, metabolic syndrome, type 2 diabetes, and cardiovascular disease. Diabetes 56(11):2655 2667.
Άσκηση Η σωματική δραστηριότητα προσχεδιασμένης έντασης διάρκειας συχνότητας, που προγραμματίζεται, είναι δομημένη, σκόπιμη, επαναλαμβανόμενη κ στοχεύει σε βελτίωση ή τη διατήρηση της φυσικής κατάστασης. Σωματική Δραστηριότητα Οποιαδήποτε σωματική κίνηση που παράγεται από το μυοσκελετικό σύστημα και οδηγεί σε ενεργειακή δαπάνη πέραν των αναγκών ανάπαυσης. Richard C Pasternak, Braunwald s Heart Disease, A textbook of cardiovascular medicine, 7 th Edition 2005
παραγωγή ενέργειας ενέργειας.. Σε ηρεμία :Βασικός μεταβολικός ρυθμός (Basal Metabolic Rate, ΒΜR) Οι επιδράσεις της άσκησης στην ευρωστία και υγεία εξαρτώνται από την ένταση δηλ. την ενεργειακή δαπάνη στη μονάδα του χρόνου. Το ενεργειακό κόστος των δραστηριοτήτων =πολλαπλάσια του μεταβολικού ρυθμού (ώστε να λάβει υπόψη τις διαφορές στο μέγεθος του σώματος): Μεταβολικά Ενεργειακά Ισοδύναμα (Metabolic Equivalent of Task, MET ) 1 ΜΕΤ = καύση 1 kcal /kg ΣΒ/ h 1 MET=3,5 ml O2 / kg ΣΒ /min Tremblay MS et al. (2010). Physiological and health implications of a sedentary lifestyle. Appl Physiol Nutr Metab 35(6):725 740.
Ο,9 METS 1,3 METS 1,8 METS 3,3 METS 10 MTS Tremblay et al. (2010) Appl Physiol Nutr Metab
Αφορά υγιείς και πάσχοντες και προκύπτει από τις εξής δράσεις: ΑΠ_Chol HDL Μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη Βοηθά στην ανάπτυξη παράπλευρης κυκλοφορίας Μειώνει το ιξώδες του αίματος άρα και τον κίνδυνο για θρομβοεμβολικά επεισόδια Πηγή: http://www.skai.gr/news/health/article/306248/askisi-diatrofi-oi-mones-aspides-tis-kardiasmas/#ixzz3zo2s6wmx
Έχει αντιαρρυθμική δράση (από την τροποποίηση του αυτόνομου νευρικού συστήματος υπέρ του βραδυκαρδικού παρασυμπαθητικού). Έχει αντιθρομβωτική δράση Μειώνει το σωματικό λίπος Βελτιώνει την φυσική και την ψυχική κατάσταση του ατόμου Άσκηση & Καρδιά - Α. Βραχάτης, Επεμβατικός Καρδιολόγος www.kardiologiko.gr/καρδιακές.../άσκηση_άθληση_και_καρδιά.html
70 62 60 50 40 40 32 30 25 18 20 10 0 32 8 ΦινλανδίαΟλλανδία Αγγλία μέσος όρος Γαλλία ΕλλάδαΠορτογαλία
http://e-cardio.gr/default.aspx?pageid=618#sthash.wbdognbm.dpuf
Η συνολική φυσική δραστηριότητα και οι έντονη δραστηριότητα κατάδειξαν την ισχυρότερη μείωση στον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ήπια και μέτρια δραστηριότητα δεν έδειξε καμία σημαντική συσχέτιση αντιστροφής.
H συσχέτιση της επίδρασης της φυσικής δραστηριότητας των ατόμων με την εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Αιμοδυναμικό εργαστήριο του Γ. Ν. Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα» τη χρονική περίοδο Ιουνίου-Νοεμβρίου 2015. Τα στοιχεία των 120 ατόμων, που αποτελούν το μέγεθος του δείγματος, συλλέχθηκαν από τα μητρώα που τηρούνται στο τμήμα Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου. Η επιλογή τους έγινε τυχαία μέσα από ένα σύνολο 533 περιστατικών με διάφορα κλινικά σύνδρομα που παραπέμθηκαν για Σ/Φ έλεγχο.
Συμπληρώθηκε ερωτηματολόγιο που αφορά τις ποσοτικές μεταβλητές της άσκησης (είδος, συχνότητα, ένταση) σταθμισμένο στα ελληνικά (Godin Leisure-Time Exercise Questionnaire ). Για την συμπερασματολογία των ποιοτικών μεταβλητών (Ηλικία, Φύλο, Επάγγελμα, Οικογενειακή Κατάσταση, Είδος Άσκησης, Συχνότητα Άσκησης, Διάγνωση Εισόδου, Αποτέλεσμα ΣΦ ελέγχου και Επεμβατική παρέμβαση) χρησιμοποιήθηκαν συχνότητες με ποσοστά και ραβδογράμματα. Η στατιστική ανάλυση που ακολουθεί, έγινε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS 15.0.
Α.ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΚΩΔΙΚΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1 31-40 ετών 2 41-50 ετών 3 51-60 ετών 4 61-70 ετών 5 71-80 ετών 6 81-90 ετών 1 Άνδρας 2 Γυναίκα 1 Δημόσιος Υπάλληλος 2 Ιδιωτικός Υπάλληλος ΗΛΙΚΙΑ Β. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΣΚΗΣΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΚΩΔΙΚΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1 Καθόλου 2 1-2 φορές ΕΝΤΟΝΗ ΑΣΚΗΣΗ 3 Γ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΚΩΔΙΚΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1 Stemi Stemi, UA, ΟΣΣ 2 Non Stemi Non Stemi, Στηθάγχη προσπάθειας 3 φορές και παραπάνω Προκάρδιο Άλγος, +ΔΟΚ, +SPECT,Δύσπνοια, Δυσλειτουργία ΑΚ, Δυσκινησία Κλινικά Διαγνωστικά 3 ΑΚ, ΗΚΓ Αλλοιώσεις, ΟΠΟ, Διάταση ΑΚ, Επανέλεγχος-Στένωση Αορτής, Συμπτώματα ΦΥΛΟ 1 Καθόλου 2 1-2 φορές Στένωση αορτικής βαλβίδας, Αναταχθείσα Ανακοπή, +PTCA, NSVT 1 ΣΝ 1 Αγγείου 2 ΣΝ 2 Αγγείων ΜΕΤΡΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 3 Επαγγελματίας ΣΝ 1 Αγγείου ΣΝ 2 Αγγείων, Επαναστένωση 2 Αγγείων, Στεφανιαία Νόσος 2 Αγγείων με Ελεύθερος ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ- ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3 3 φορές και παραπάνω 1 Καθόλου 2 1-2 φορές 3 3 φορές και παραπάνω καλό διατηρημένο αποτέλεσμα προηγούμενης PTCA ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ 4 Αγρότης- Κτηνοτρόφος 5 Άνεργος 6 Συνταξιούχος 1 Άγαμος 2 Παντρεμένος ΣΝ 3 Αγγείων, Χειρουργηθείσα ΣΝ 3 Αγγείων με ένα φραγμένο και 2 βατά ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 3 Διαζευγμένος 4 Χήρος-α ΗΠΙΑ ΑΣΚΗΣΗ 3 ΣΝ 3 Αγγείων PTCA, ΣΝ Στελέχους, ΣΝ 2 και Στελέχους, ΣΝ3 και Στελέχους. Αθηροματικά στεφανιαία αγγεία, Φυσιολογικά στεφανιαία αγγεία, ΑΣΑ 4 ΑΣΑ/ΦΣΑ χωρίς επαναστένωση, διατηρημένο αποτέλεσμα 1 Ναι 2 Όχι ΑΡΙΘΜΟΣ Ποσοτική μεταβλητή ΤΕΚΝΩΝ Ποσοτική μεταβλητή μοσχεύματα, ΣΝ 3 Αγγείων με καλό διατηρημένο αποτέλεσμα προηγούμενης
ΓΥΝΑΙΚΑ; 14,7 ΗΛΙΚΙΑ ΦΥΛΟ 40% ;0 35% 32,50% 30% 16,70% 20% 5,00% 10% 0% ΑΝΔΡΑΣ; 85,83 61-70 51-60 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ 5% 5% 10,80% 41,70% 14,20% 23,20% ΣΥΝΤΑΞΙΟΛΥΧ0Σ ΕΛ,ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΑΓΡΟΤΗΣ -ΚΤΗΝΟΤΡ. ΑΝΕΡΓΟΣ 41-50 71-80 1,70% 81-90
παντρεμένος (79,2%) με 2 παιδιά. προτιμάει την ήπια άσκηση (60%), δηλώνει ότι αθλείται 3 φορές και παραπάνω (59,2%) αθλείται κατά μέσο όρο 100 λεπτά την εβδομάδα (ανεξάρτητα από το είδος και τη συχνότητα άσκησης που έχει επιλέξει)
70 60 60,8 50 40 30 25,8 20 13,3 10 0 ΚΔΣ stemi nonstemi
Chart Title 100% 90% 80% 70% 3 30,83 20,23 60% 50% 40% 12,5 30% 4,17 20% 10% 16,67 7,5 ΗΠΙΑ ΜΕΤΡΙΑ 0% ΚΑΘΟΛΟΥ ΈΝΤΟΝΗ 1-2 ΦΟΡΕΣ >3 ΦΟΡΕΣ
45,00% 40% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 12,50% 11,70% 6,70%7,50% 7,50% 8,30% 4,20% 1,70% 5,00% 0,00% STEMI NON STEMI ΚΑΘΟΛΟΥ 1-2 ΦΟΡΕΣ ΚΛΙΝΙΚΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ >3 ΦΟΡΕΣ
35 30,83 30 25 20 15 20,23 16,67 12,5 10 7,5 7,5 4,17 5 0 ΗΠΙΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΘΟΛΟΥ ΕΝΤΟΝΗ 1-2 ΦΟΡΕΣ 3 ΦΟΡΕΣ +
30 27,5 25 20 14,2 15 11,7 8,3 10 5 5 0 4,2 4,2 4,2 5,8 5,8 7,5 1,7 ΣΝ 1 ΑΓΓΕΙΟΥ ΣΝ 2 ΑΓΓΕΙΩΝ καθολου ΣΝ 3 ΑΓΓΕΙΩΝ 1-2 φορες > 3 φορές ΑΣΑ/ΦΣΑ
ΚΛΙΝΙΚΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ 25,80% NON STEMI 5,00% STEMI 0,00% 8,30% 9,20% 5,00% ΕΝΤΑΣΗ ΑΣΚΗΣΗΣ 35,00% 10,00% 16,70% 15,00% ΜΕΤΡΙΑ+ΕΝΤΟΝΗ 20,00% ΗΠΙΑ 25,00% 30,00% 35,00% 40,00%
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΠΛΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ Estimated Marginal Means of ΔΙΑΡΚΕΙΑ_ΑΣΚΗΣΗΣ 600 600 ΟΙΚΟΓ.ΚΑΤ Άγαμος-η Παντρεμένος-η Διαζευγμένος-η Χήρος-α Estimated Marginal Means 500 400 300 200 155 116 114 107 92 100 75 54 40 15 35 0 0 1 15 2 15 3 ΑΡΙΘΜΟΣ_ΤΕΚΝΩΝ 4 5 Υπάρχει στατιστικά σημαντική επίδραση του ΑΡΙΘΜΟΥ ΤΕΚΝΩΝ στη ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΆΣΚΗΣΗΣ ( F5,107=2.984, sig.=0.015).
40 35,8 35 30 24,2 25 20 20 15 10 5 8,3 8,3 3,3 0 ΣΝ 1,2+3 ΑΓΓΕΙΩΝ ΑΣΑ/ΦΣΑ ΗΠΙΑ ΜΕΤΡΙΑ ΕΝΤΟΝΗ
ΕΠ ΝΑΙ ΕΠ ΌΧΙ 200 180 172,5 160 140 123,8 120 109,1 100 80 100 105,2 74,5 60 45 40 20 0 ΣΝ 1 ΑΓΓΕΙΟΥ ΣΝ 2 ΑΓΓΕΙΩΝ ΣΝ3 ΑΓΓΕΙΩΝ ΑΣΑ/ΦΣΑ
Φαίνεται να υπάρχει μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΣΦ και ΕΝΤΑΣΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ. Οι ασθενείς με ΣΝ 1,2 ή 3 Αγγείων είναι πιο πιθανό να προτιμούν την ΗΠΙΑ ΕΝΤΑΣΗ ΑΣΚΗΣΗΣ. Όσο πιο χαμηλής έντασης είναι η άσκηση (ήπια ή μέτρια) τόσο μεγαλύτερη συχνότητα έχει (από 1 και παραπάνω φορές την εβδομάδα)
Υπάρχει στατιστικά σημαντική επίδραση της ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ και του ΑΡΙΘΜΟΥ ΤΕΚΝΩΝ στη ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ (F4,107=2.792, sig.=0.030). Το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΣΦ και στην ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ δεν επηρεάζεται στατιστικά σημαντικά από τη ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ (F2,113=0.932, sig.=0.397) Δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά της μέσης διάρκειας άσκησης ανάμεσα στους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε επεμβατική παρέμβαση και σε αυτούς που δεν υποβληθεί σε επέμβαση (sig.=0.417)
Η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ δεν επηρεάζει τη ΔΙΑΓΝΩΣΗ με την οποία εισήλθαν οι ασθενείς του δείγματος στην Καρδιολογική Κλινική του Νοσοκομείου. Η πλειοψηφία των ασθενών με ΑΣΑ δήλωσε ότι ασκείται 3 φορές και παραπάνω την εβδομάδα (27.5%) ανεξάρτητα από τη διάρκεια της άσκησης και την έντασή της (ήπια, μέτρια ή έντονη). Οι ασθενείς το αποτέλεσμα στεφανιογραφίας των οποίων ήταν ΣΝ 1ή2 ή 3 Αγγείων ασκούνταν 3 φορές και παραπάνω την εβδομάδα ανεξάρτητα από τη διάρκεια της άσκησης και την έντασή της (ήπια, μέτρια ή έντονη).
Ευχαριστούμε για την προσοχή σας και μην ξεχνάτε το κάτι είναι καλύτερο από το τίποτε.