Γηάγλσζε θαη αληηκεηώπηζε ηνπ αζζελνύο κε θαηάζιηςε ζηελ θαζεκεξηλή θιηληθή πξάμε ηνπ Παζνιόγνπ A. Πνιίηεο Αλ Καζ. Φπρηαηξηθήο Μνλάδα Φπρνγεξηαηξηθήο
Ση είλαη θαηάζιηςε; Καη είδα κία γεξαζκέλε θπξία θνπξληαζκέλε πιαΐ κνπ, εληειώο αηεκέιεηε, αδηάθνξε γηα ηελ αθξνληηζηά ηεο, ζηεγλή θαη καξαζκέλε κε κηα ρισκή θαη αζύζπαζηε, ρσκάηηλε όςε, κε ρακεισκέλν βιέκκα, δηζηαθηηθή θσλή θαη θαηεβαζκέλα ρείιε. Παπαθώζηαο 1994
Σςναίζθημα Ζ πνξεία ηεο θαηάζιηςεο Πλήπηρ ςποσώπηζη ηυν ζςμπηυμάηυν Αποθεπαπεία Νοπμοθςμία Καηάθλιτη Οξεία Σηαθεποποίηζη Ππόλητη Φάζειρ θεπαπείαρ
Φπρνθνηλσληθνί Παξάγνληεο Απώιεηα ή απνρσξηζκόο Πξνβιεκαηηθέο ζρέζεηο ζηελ νηθνγέλεηα Οηθνλνκηθά πξνβιήκαηα - αλεξγία Κνηλσληθή απνκόλσζε
Βηνινγηθνί παξάγνληεο Κιεξνλνκηθό ηζηνξηθό Υξόληα ζσκαηηθά λνζήκαηα Φάξκαθα Λνρεία
Οι Δέκα ζρςμόηεοεπ αιηίεπ επίζκεσηπ ζηξ ιαηοό ΠΦΥ Λξιμώνειπ αμττέοξρ αμαπμερστικξύ Κατάθλιση Υπέοταση Οσυραλγία ξιμώνειπ κατττέοξρ αμαπμερστικξύ Άγςξπ Πόμξπ στξ λαιμό Αοθοαλγία Έκζεμα/Δεοματίοιπ Κμησμόπ/Ενάμθημα 0 20 40 60 80 100 120 140 160 Επισκέσειπ επί πληθρσμξύ 1.000 Source: ISD Scotland Note: Data based on 43 General Practices
πρλόηεηα θαηάζιηςεο ζηελ πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε Καηάθλιτη Σςμπηώμαηα Αποςζία καηάθλιτηρ
Καηάζιηςε - πλύπαξμε κε ζσκαηηθά λνζήκαηα 50% 40% 37% 40% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 0% Έμθπαγμα Καπκίνορ Εγκεθαλικό Parkinson Alzheimer Διαβήηηρ
Ποζοζηό αζθενών πρλόηεηα θαηάζιηςεο θαη ζσκαηηθώλ λνζεκάησλ ζηελ πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε 35 30 25 20 15 10 5 0 Υπέρηαζη Καηαθλιπηικά ζσμπηώμαηα Αρθρίηις Διαβήηης Καρδιακά νοζήμαηα Νόζοι αναπνεσζηικού
Κιηληθή ζεκεηνινγία ηεο Καηάζιηςεο Φπρηθέο θαη σκαηηθέο εθδειώζεηο Καηαθλιπηική διάθεζη Aνηδονία Αίζζεκα απειπηζίαο Υακειή Απηνεθηίκεζε Δμαζζέλεζε Μλήκεο Αδπλακία πγθέληξσζεο Άγρνο Αξλεηηθέο θέςεηο Adapted from: DSM-IV-TR. Washington, DC: American Psychiatric Association; 2000. Kroenke K, et al. Arch Fam Med. 1994;3:774-779. Πνλνθέθαινο Κόπσζε Γηαηαξαρέο Ύπλνπ Εάιε Μπηθή Σάζε Πόλνο ζην ζηήζνο Πόλνο ζηα άθξα Πόλνο ζηελ Πιάηε Κνηιηαθόο Πόλνο Γαζηξεληεξηθά Δλνριήκαηα (Ναπηία, Έκεηνο, Γπζθνηιηόηεηα,Γηάξξνηα,) εμνπαιηθή Γπζιεηηνπξγία
Αμηιμεητπίζξμηαπ ηημ Καηάθλιση Θεοαπερηικξί ζηόςξι Θεραπεία Μείωζη ηων Σσμπηωμάηων Αποκαηάζηαζη Τοσ Ρόλοσ και ηης Λειηοσργικόηηηας ηοσ αηόμοσ Ελατιζηοποίηζη ηοσ κινδύνοσ ηης σποηροπής και ηης επανεμθάνιζης ζσμπηωμάηων ΑHCPR.Rockville, Maryland: US Dept of Health and Human Services; 1993. Publication 93-0551
Ο πξώηνο ζεξαπεπηηθόο ζηόρνο ζηελ Καηάζιηςε είλαη ε πιήξεο ύθεζε Σηοσεύονηαρ ηην ύθεζη Δπηινγή ηνπ θαηάιιεινπ θαξκάθνπ πνπ παξέρεη ζηαζεξά ηα ερέγγπα επίηεπμεο πθέζεσο Γηαζθάιηζε επαξθνύο δνζνινγίαο θαη δηάξθεηαο ζεξαπείαο Δπηβεβαίσζε ζπκκόξθσζεο αζζελνύο - επηθνηλσλία - κε έκθαζε ζην ζηόρν ηεο πιήξνπο πθέζεσο ησλ ζπκπησκάησλ Μεηά ηελ επίηεπμε ηνπ ζηόρνπ, ε θαιύηεξε δηαζθάιηζε ησλ ππνηξνπώλ είλαη ε πξόιεςε American Psychiatric Association. Practice Guideline for the Treatment of Patients With Major Depression. 2nd ed. Washington, DC; 2000.
Εμθάμιζη ρπξηοξπώμ Μ.Δ.Σ. μέζα ζηημ επόμεμη διεηία (%) Ζ απνηπρία επίηεπμεο πθέζεσο πξνδηθάδεη θησρά απνηειέζκαηα 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 No remission Remission Απξηέλεζμα ζε 3 months Οι ασθεμείπ πξρ παοαμέμξρμ σε ατελή ύυεση εμτόπ τοιμήμξρ έςξρμ 3 θξοέπ πεοισσότεοεπ πιθαμότητεπ μα παοξρσιάσξρμ ρπξτοξπή ή επαμεμυάμιση τηπ μόσξρ *Remission=HAM-D 17 7. Based on odds ratio for DSM-IV major depression at 6-, 9-, 12-, 18-, and/or 24-month assessments for remitters at 3 months (OR=0.32; 95% CI 0.18-0.54). Simon GE, et al. WHO Bulletin. 2000;78:438-445.
Θεξαπεία Αληηθαηαζιηπηηθά θάξκαθα Ζιεθηξνζπαζκνζεξαπεία Φπρνζεξαπεία γλσζηαθή / ζπκπεξηθνξηθή δηαπξνζσπηθή
H ενέλινη ητμ Αμηικαηαθλιπηικώμ Παοάγξμηεπ με μικηέπ δοάζειπ Εκλεκηικξί παοάγξμηεπ (μξμήοηπ δοάζη) Νεώηεοξι παοάγξμηεπ ζρμδραζμξύ εκλεκηικώμ δοάζετμ 1950s 1960s 1970s 1980s 1990s 2000+ Imipramine (1957) Clomipramine Nortriptyline Amitriptyline Desipramine Phenelzine Isocarboxazid Tranylcypromine Maprotiline Amoxapine Fluoxetine Nefazodone Sertraline Mirtazapine Paroxetine Fluvoxamine Venlafaxine Citalopram Bupropion Escitalopram Duloxetine
Ζιεθηξνζπαζκνζεξαπεία Φπρνζεξαπεία γλσζηαθή / ζπκπεξηθνξηθή δηαπξνζσπηθή
Ο ξόινο ηνπ Γεληθνύ Ηαηξνύ ζηελ Καηάζιηςε Ζ Καηάζιηςε ζπλππάξρεη κε πνιιέο λόζνπο θαη παζήζεηο, πνπ αληηκεησπίδεη ν Γεληθόο Ηαηξόο ζηελ θαζεκεξηλή πξάμε. πκπηώκαηα Καηάζιηςεο είλαη θνηλά ζε αζζελείο πνπ πάζρνπλ από θαθνήζεηεο, ρξόλην πόλν, αξζξίηηδεο, θαξδηαθά λνζήκαηα, αγγεηαθά εγθεθαιηθά ζπκβάκαηα, δηαβήηε, δηαηαξαρέο ηνπ ύπλνπ θ.α. Αξθεηά λνζήκαηα, κπνξεί λα πξσηνεθδεισζνύλ κε ζπκπηώκαηα Καηάιηςεο, όπσο θαθνήζεηεο, θαη ελδνθξηλνπάζεηεο Τπάξρεη πςειή ζπλνζεξόηεηα ζε ρξήζηεο νπζηώλ θαη εηδηθόηεξα ζε αιθννιηθνύο Ζ πξώηεο εθδειώζεηο Καηάζιηςεο κεηά ηελ ειηθία ησλ 45 εηώλ, ζηελ απνπζία ζρεηηθνύ νηθνγελεηαθνύ ή αηνκηθνύ ηζηνξηθνύ, επηβάιιεη ηε δηαθνξνδηάγλσζή ηεο από νξγαληθά λνζήκαηα
ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ ΓΗΑΘΔΖ GDS 6-10.; 81; 28% 11-15.; 22; 8% 0-5; 182; 64%
ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ
ΚΑΣΑΘΛΗΦΖ ΣΡΑΤΜΑΣΗΚΟ ΓΔΓΟΝΟ
Ηδηαηηεξόηεηεο ζηε δηάγλσζε Έθθξαζε ζπλαηζζεκάησλ, αλαγλώξηζε απώιεηαο ελδηαθέξνληνο Έθθξαζε ζσκαηηθώλ παξαπόλσλ πλ-λνζεξόηεηα κε λνζήκαηα πνπ έρνπλ ζπκπηώκαηα όπσο: Απώιεηα ελδηαθέξνληνο, ελεξγεηηθόηεηαο Αιιαγέο ζηελ όξεμε Αιιαγέο ζηνλ ύπλν Γπζθνιία ζπγθέληξσζεο Alexopoulos, 2005
«Καηάζιηςε ρσξίο ζιίςε» Απνπζία ζιίςεο Αλεμήγεηα ζσκαηηθά παξάπνλα Αίζζεκα απειπηζίαο Άγρνο (π.ρ. ππνθεηκεληθό αίζζεκα όηη εθπίπηεη ε κλήκε) Αλεδνλία (π.ρ. δελ επραξηζηηνύληαη πηα ηελ ζπληξνθηά ησλ εγγνλώλ, λνηώζνπλ όηη απνκαθξύλζεθαλ από ηνλ Θεό) Φπρνθηλεηηθή επηβξάδπλζε Έιιεηςε ελδηαθέξνληνο γηα απηνθξνληίδα Gallo & Rabins, 1999
Γπλαίθεο (70 vs 30%) Δηαδεπγκέλνπο Χήξνπο (2ρξ κεηά ηε ρεξεία ην 14% κε ΜΚΔ έλαληη 1% ζην γεληθό πιεζπζκό) Μνλαρηθνύο Κνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά απνθιεηζκέλνπο Ιδξπκαηνπνηεκέλνπο Σηεξνύκελνπο κηαο ζρέζεο κε ακνηβαηόηεηα Αληηκεησπίδνληεο ςπρνπηεζηηθά γεγνλόηα κε απώιεηα Murphy, 1982, Paykel & Cooper, 1992,Madianos et al.1992 Αιεμόπνπινο, 1999
Ζ Δπηβάξπλζε από ηελ Καηάζιηςε Αλήθεη ζηηο πην ζνβαξέο λόζνπο πνπ πξνθαινύλ αλαπεξία Απμάλεη ηελ αλαπεξία από ζσκαηηθέο παζήζεηο Απμάλεη ηελ ζλεζηκόηεηα Οδεγεί ζε απηνθηνληθή ζπκπεξηθνξά Απμάλεη ηελ θαηαλάισζε θαξκάθσλ, ηηο λνζειείεο θαη ηνλ ρξόλν λνζειείαο Πεξηνξίδεη ηελ ζπκκόξθσζε ζηελ αγσγή γηα ζσκαηηθέο παζήζεηο Υεηξνηεξεύεη ηελ πνηόηεηα δσήο θαη ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ αζζελώλ Δπηβαξύλεη θαη ηνπο θξνληηζηέο (2Υ)
Ζ γεξηαηξηθή θαηάζιηςε Τπναλαγλσξίδεηαη, ππνζεξαπεύεηαη 9%-18% ηνπ πιεζπζκνύ >55 Αληηθαηαζιηπηηθά είλαη απνηειεζκαηηθά γηα ηε ζεξαπεία ηεο θαηάζιηςεο αιιά ηα επίπεδα απάληεζεο είλαη ρακειόηεξα απόηη ζηνπο ελήιηθεο < 65 εηώλ 44%vs 55%
Σα επίπεδα απάληεζεο ζηελ εηθνληθή ζεξαπεία είλαη 34% γηα ηνπο ειηθησκέλνπο θαη 31% γηα ηνπο ελήιηθεο κε θαηάζιηςε Γηα θάζε 2 αζζελείο πνπ κπαίλνπλ ζε ζεξαπεία 1 δηαθόπηεη ιόγσ παξελεξγεηώλ
Ζ δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο έρεη ζεκαζία δειαδή 6-8 εβδνκάδεο ζεξαπείαο ηα επίπεδα απάληεζεο είλαη 36%-46%, αλ ε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο είλαη 10-12 εβδνκάδεο ηα επίπεδα απάληεζεο θζάλνπλ ην 46%-69% Τπάξρεη δηαθνξεηηθή απάληεζε ζηε ζεξαπεία αλάκεζα ζε ειηθησκέλνπο θαη ππεξήιηθεο
Ση κπνξεί λα επεξεάζεη ην ζεξαπεπηηθό απνηέιεζκα Δθηειεζηηθή δπζιεηηνπξγία, ζπλλόζεζε, κεγαιύηεξε δηάξθεηα ηνπ θαηαζιηπηηθνύ επεηζνδίνπ, ιεπθνεγθεθαινπάζεηα, κε ζεξαπεπηηθή δνζνινγία
ε ειηθησκέλνπο αζζελείο >75 εηώλ ε απάληεζε ζηε ζεξαπεία (HDRS) είλαη 58.3% vs 60.0% <75 >75 εηώλ ε απάληεζε ζηε εηθνληθή ζεξαπεία είλαη 47.6% vs 34.7% <75