ΡΟΖΗ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΜΕΝΗ ΚΑΝΑΤΣΟΥΛΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΊΟΥ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΑΠΘ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΔΗΣ Παιδί, διδακτική της Ιστορίας και της Φιλοσοφίας. Εναλλακτικές Μέθοδοι και Προσεγγίσεις
ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Στόχος της διδασκαλίας τη σχολικής Ιστορίας Παρελθόν: σταθερή διάσταση της ανθρώπινης συνείδησης (Hobsbawm Eric, On History, Weidenfeld & Nicolson, London, 1997, 25) Σύγχρονες κοινωνίες: ιστορική συνείδηση (Lévi-Strauss Claude, The Savage Mind. Nature of Human Society, University of Chicago Press, 1968, 27)
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ανάπτυξη ιστορικής συνείδησης Συγκρότηση κριτικής ιστορικής σκέψης Μελέτη και ερμηνεία ιστορικών φαινομένων Ενσυναισθητική εξέταση του παρελθόντος Σημασιοδότηση του παρόντος
1980: ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (αρχές Παιδαγωγικής/ Φιλοσοφίας της Παιδείας και της Ιστορίας) Κριτική αναπαραγωγή της ιστορικής γνώσης Διαμόρφωση ερμηνευτικού πλαισίου της ιστορικής ανάλυσης Αξιολόγηση του διδακτικού έργου Ώθηση μαθητών για συσχετισμό παρόντος/ μέλλοντος με ιστορικό παρελθόν Εξοικείωση μαθητών με ιστορική δομή/ γλώσσα/ γεγονότα
ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Εκπαιδευτικοί: -Διάλογος -Αξιοποίηση εννοιολογικού εξοπλισμού -Κίνητρα για ανακαλυπτική μάθηση - Ώθηση για ενσυναισθητική πρόσληψη νοημάτων των ιστορικών γεγονότων -Τεχνολογίες επικοινωνίας
ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Μαθητές: -Δόμηση ορθολογικού μοντέλου σκέψης -Χρήση επικοινωνιακών/μεταγλωσσικών γνώσεων -Κατανόηση της ιστορικής λογικής -Κριτική ικανότητα
Οι μαθητές: «ΑΦΗΓΗΣΗ» Προσεγγίζουν ενσυναισθητικά το παρελθόν Εξοικειώνονται με στοιχεία απαραίτητα στην ιστορική εκπαίδευση (χρόνος, χρονολόγηση, ορολογία) Πληροφορούνται για τα κίνητρα και τον συναισθηματικό κόσμο των προσώπων Κατανοούν τον κόσμο και κώδικες επικοινωνίας Συνειδητοποιούν σταδιακά διάκριση μεταξύ πλασματικών& πραγματικών στοιχείων
Αφηγηματικότητα και Ιστορικότητα Αφηγηματικός λόγος: ιστορία και μυθοπλασία ιστορικός& μυθοπλαστικός (Ricœur Paul, History and Truth, trans. Charles A. Kelbley. Evanston, Northwestern University press, 1965) Ιστορική αφήγηση: λογοτεχνικές τεχνικές/ φαντασία πράξη «διερμηνείας ανάμεσα σε ιδιωτικότητες» (Jenkins Keith, Re-thinking History, London and new York, Routledge 2003) Ιστορικό έργο: συνδυασμός γνώσης και φαντασίας (Collinwood R.G., The Idea of History, Oxford University Press, London 1946)
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Θεματολογία από πρόσωπα& γεγονότα εποχής περασμένης- δίχως να ζημιώνεται η συνάφεια με το παρόν Λυρισμός Φαντασία Αισθητική συγκίνηση Επιτυχής σύζευξη μύθου και ιστορίας Κατασκευασμένη πραγματικότητα που περικλείει ιστορική& σύγχρονη, του συγγραφέα
Ιστορική γνώση εύπεπτη ΠΑΙΔΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Ψυχαγωγικός χαρακτήρας Στέρεη σύνθεση Πλοκή με αρχή και τέλος, εντός συγκεκριμένων χρονικών πλαισίων Μυθοπλαστικά στοιχεία Στοιχείο περιπέτειας οδηγεί λογοτέχνημα στην πραγμάτωση απελευθερώνει φαντασία& συναίσθημα Δόσεις αλήθειας αντλημένες από ιστορικά τεκμήρια&πηγές
TO ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ Το διηγούνται πριν/ μετά/ παράλληλα με σχολικό μάθημα Ιστορίας Μεταλαμπαδεύουν ιστορικές πληροφορίες υπό τη μορφή απλουστευμένων ιστορικών αφηγήσεων Ενισχύουν κριτική διαπολιτισμική αγωγή μαθητών Ανοίγουν διαύλους επικοινωνίας μεταξύ ιστορικής ετερότητας του τότε και του τώρα
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ Αντιλαμβάνονται: λογοτεχνία ως πηγή για την ιστορία ιστορία ως τεκμήριο για τη λογοτεχνία Εξοικειώνονται με κοινωνικές κατασκευές (παραπομπές) Συνθέτουν συλλογική μνήμη Λαμβάνουν βάσεις για ομαλή κοινωνική ένταξη Αποκτούν και τονώνουν πατριωτικό αίσθημα
«ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΡΟΛΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ» Δάσκαλος και μαθητές: αναλαμβάνουν ρόλους ιστορικών προσώπων σκηνοθετούν τον τόπο συνδιαλέγονται ενσαρκώνουν την ιστορία Προαγωγή ενεργητικής- βιωματικής μάθησης Αισθητοποίηση γεγονότων Γεφύρωση χάσματος παρόντος- παρελθόντος
«ΟΠΤΙΚΗ ΕΠΑΦΗ ΚΑΙ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΑΥΘΕΝΤΙΚΑ/ ΑΝΤΙΓΡΑΦΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ» όξυνση του νου και της φαντασίας των μαθητών, ανεξαρτήτως καταγωγής ή/και αντιληπτικής ικανότητας ενεργοποίηση ενδιαφέροντoς για εκάστοτε ιστορική εποχή ανάπτυξη ικανοτήτων, π.χ. συλλογή πληροφοριών, ταξινόμηση, χρονολόγηση
«ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΕ ΜΟΥΣΕΙΑ» Παρωθούν μαθητές να: Αφουγκραστούν μηνύματα που εκπνέουν τα εκθέματα Ενεργοποιήσουν την κριτική τους σκέψη Αναγνωρίσουν/ εκτιμήσουν παρελθοντικές οργανωμένες κοινωνικές ομάδες Συσχετίσουν την Ιστορία αυτών με την Ιστορία της δικής τους κοινωνίας
«ΧΡΗΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ» Δημιουργία πλαισίου αναφοράς για κάθε ιστορικό κεφάλαιο Ερμηνευτική λειτουργία ιστορικών εννοιών Υποβοήθηση μαθητών στην εκμάθηση νέων/ πολύπλοκων πληροφοριών Εικονικός ή εικονογραφικός αλφαβητισμός «ΣΚΙΤΣΑ/ ΚΟΜΙΚΣ/ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ» Διαμεσολαβητικός ρόλος μεταξύ πραγματικού κόσμου και προδιαμορφωμένων αντιλήψεων/ γνωστικών δομών των μαθητών
«ΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ/ ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΕΣΑ» Ντοκυμαντέρ - πληροφορίες για τις ιστορικές περιόδους που πραγματεύονται - historiography/ historiophoty (White Hayden, «Historiography and Historiophoty», The American Historical Review, Vol. 93, No. 5 (Dec., 1988), pp. 1193-1199, Published by: Oxford University Press on behalf of the American Historical Association) Ίντερνετ και ψηφιοποιημένο υλικό - πόλος ενδιαφέροντος για μαθητές - δυνατότητα ανάκλησης ιστορικών πληροφοριών ανά πάσα στιγμή