a b b < a > < b > < a >.

Σχετικά έγγραφα
s G 1 ). = R, Z 2 Z 3 = Z6. s, t G) s t = st. 1. H = G 4. [G : H] = a G ah = Ha.

a = a a Z n. a = a mod n.

G 1 = G/H. I 3 = {f R : f(1) = 2f(2) ή f(1) = 3f(2)}. I 5 = {f R : f(1) = 0}.

* * * ( ) mod p = (a p 1. 2 ) mod p.

Ε Μέχρι 18 Μαΐου 2015.

Δακτύλιοι και Πρότυπα Ασκήσεις 2. όπου a (4 i) (1 2 i), b i. Στη συνέχεια βρείτε κάθε τέτοιο d. b. Δείξτε ότι [ i] (4 i)

Ε Μέχρι 31 Μαρτίου 2015.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Πρότυπα. x y x z για κάθε x, y, R με την ιδιότητα 1R. x για κάθε x R, iii) υπάρχει στοιχείο 1 R. ii) ( x y) z x ( y z)

Κεφάλαιο 1 Πρότυπα. Στο κεφάλαιο αυτό εισάγουμε την έννοια του προτύπου πάνω από δακτύλιο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ημιαπλοί Δακτύλιοι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Συνθήκες Αλυσίδων

Αλγεβρικές Δομές ΙΙ. 1 Ομάδα I. Ά σ κ η σ η 1.1 Έστω R ένας δακτύλιος. Δείξτε ότι το σύνολο

Δακτύλιοι και Πρότυπα Ασκήσεις 3. Στις παρακάτω ασκήσεις κάθε δακτύλιος είναι μη τετριμμένος μεταθετικός δακτύλιος. N ( a)

Κεφάλαιο 0. Μεταθετικοί ακτύλιοι, Ιδεώδη

Πεπερασμένα σώματα και Κρυπτογραφία Σύμφωνα με τις παραδόσεις του Α. Κοντογεώργη. Τσουκνίδας Ι.

Θεωρία Galois. Πρόχειρες σημειώσεις (εκδοχή )

(a + b) + c = a + (b + c), (ab)c = a(bc) a + b = b + a, ab = ba. a(b + c) = ab + ac

bca = e. H 1j = G 2 H 5j = {f G j : f(0) = 1}

1.3 Ιδεώδη και Περιοχές κυρίων Ιδεωδών 1.3. Ι Π Ι. Για το σύμβολο δεχόμαστε ότι n N {0}, < n καθώς και ότι:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ριζικό του Jacobson

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες

Γραμμική Αλγεβρα ΙΙ Διάλεξη 1 Εισαγωγή Χρήστος Κουρουνιώτης Πανεπισ τήμιο Κρήτης 19/2/2014 Χ.Κουρουνιώτης (Παν.Κρήτης) Διάλεξη 1 19/2/ / 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Συνθήκες Αλυσίδων

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Αʹ. Στοιχεία από την Άλγεβρα

Δακτύλιοι και Πρότυπα Ασκήσεις 6. Η ύλη των ασκήσεων αυτών είναι η Ενότητα6, Εφαρμογές Θεωρημάτων Δομής στη Γραμμική Αλγεβρα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ηµιαπλοί ακτύλιοι

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά

Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος

= s 2m 1 + s 1 m 2 s 1 s 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες

X = {(x 1, x 2 ) x 1 + 2x 2 = 0}.

KΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. { 1,2,3,..., n,...

Βασική Άλγεβρα. Ασκήσεις (εκδοχή )

Πορίσματα της Κανονικής Μορφής Smith (συμπλήρωμα για την Ενότητα 4)

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά

Κεφάλαιο 2. Παραγοντοποίηση σε Ακέραιες Περιοχές

Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι αληθείς; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

Βασική Άλγεβρα. Ασκήσεις (εκδοχή )

Αλγεβρικές Δομές Ι. 1 Ομάδα I

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Εφαρμογή: Το θεώρημα του Burnside

Οι Φυσικοί Αριθμοί. Παρατήρηση: Δεν στρογγυλοποιούνται αριθμοί τηλεφώνων, Α.Φ.Μ., κωδικοί αριθμοί κλπ. Πρόσθεση Φυσικών αριθμών

2 ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΑΘΕΤΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ, 2013 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΑΡΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, ΑΠΘ

n = dim N (A) + dim R(A). dim V = dim ker L + dim im L.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Τανυστικά Γινόµενα

Αλγεβρικες οµες ΙΙ. ιδάσκουσα : Χ. Χαραλάµπους. Θέµατα προηγουµένων ετών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΓΡΑΜΜΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ

Abstract Algebra: The Basic Graduate Year: Robert B. Ash

Παράρτηµα Α Εισαγωγή Οµάδες. (x y) z= x (y z).

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ ΑΛΓΕΒΡΑΣ. ρ Χρήστου Νικολαϊδη

,..., v n. W πεπερασμένα παραγόμενοι και dimv. Τα ακόλουθα είναι ισοδύναμα f είναι ισομορφιμός. f είναι 1-1. f είναι επί.

Ενότητα: Ο Δακτύλιος Πολυωνύμων μιας Μεταβλητής. Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος

Αριθμοθεωρητικοί Αλγόριθμοι

Περιεχόμενα Εισαγωγή στα πεπερασμένα σώματα

ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ. Διανυσματικός χώρος

Κεφάλαιο 4. Ευθέα γινόµενα οµάδων. 4.1 Ευθύ εξωτερικό γινόµενο οµάδων. i 1 G 1 G 1 G 2, g 1 (g 1, e 2 ), (4.1.1)

Πανεπιστήμιο Πειραιά Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων. Κρυπτογραφία. Θεωρία αριθμών Αλγεβρικές δομές. Χρήστος Ξενάκης

Ας ξεκινήσουμε υπενθυμίζοντας τον ορισμό της συνέχειας σε μετρικούς χώρους. διατυπώνεται και με τον ακόλουθο τρόπο: για κάθε σφαίρα

2 Πεπερασμένα ευθέα αθροίσματα και προβολές σε χώρους με νόρμα. με νόρμα, με τις ακόλουθες νόρμες οι οποίες ορίζονται μέσω των νορμών των X και Y.

f(t) = (1 t)a + tb. f(n) =

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Αναπαραστάσεις Πεπερασμένων Ομάδων Ι

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΣΤΗΝ ΑΛΓΕΒΡΑ. Άρτιοι αριθμοί ονομάζονται οι αριθμοί που διαιρούνται με το 2 και περιττοί εκείνοι

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά

Εφαρμοσμένα Μαθηματικά ΙΙ

Α Δ Ι. Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2014

Περιεχόμενα. Πρόλογος 3

2. Να γράψετε έναν αριθμό που είναι μεγαλύτερος από το 3,456 και μικρότερος από το 3,457.

τη µέθοδο της µαθηµατικής επαγωγής για να αποδείξουµε τη Ϲητούµενη ισότητα.

Εφαρμοσμένα Μαθηματικά ΙΙ

Εφαρμοσμένη Κρυπτογραφία Ι

Θεωρια ακτυλιων. Ασκησεις

Μαθηματικά Γ Γυμνασίου

Πρώτα και Μεγιστοτικά Ιδεώδη

Α Δ Ι. Παρασκευή 25 Οκτωβρίου Ασκηση 1. Στο σύνολο των πραγματικών αριθμών R ορίζουμε μια σχέση R R R ως εξής:

Άλγεβρα Ι(Μ) Λύσεις Ασκήσεων-Φυλλαδίο 9

Θεωρια ακτυλιων. Ασκησεις

Πρόλογος 3. Εισαγωγή 7

L = F +. Είναι, 1 F, άρα και 1 L. Επεκτείνουµε τις πράξεις του F έτσι ώστε

Εφαρμοσμένη Κρυπτογραφία Ι

Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Α Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΖΕΡΒΟΣ ΜΑΝΟΛΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες

ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ (ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ)

Ενότητα: Πράξεις επί Συνόλων και Σώµατα Αριθµών

Εφαρμοσμένη Κρυπτογραφία Ι

Ενότητα: Δακτύλιοι, Ακέραιες Περιοχές, Σώματα. Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος

Δηλαδή η ρητή συνάρτηση είναι πηλίκο δύο ακέραιων πολυωνύμων. Επομένως, το ζητούμενο ολοκλήρωμα είναι της μορφής

11. Ποιες είναι οι άμεσες συνέπειες της διαίρεσης;

Περιεχόμενα. Πρόλογος 3

Συνεχείς συναρτήσεις πολλών µεταβλητών. ε > υπάρχει ( ) ( )

Δώδεκα Αποδείξεις του. Θεμελιώδους Θεωρήματος της Άλγεβρας

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Ευθέα Γινόμενα Ομάδων. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Γραμμική Άλγεβρα II Εαρινό εξάμηνο

Αλγεβρικές Δομές και Αριθμοθεωρία

Ασκήσεις3 Διαγωνίσιμες Γραμμικές Απεικονίσεις

1. Για καθένα από τους ακόλουθους διανυσματικούς χώρους βρείτε μια βάση και τη διάσταση. 3. U x y z x y z x y. {(,, ) } a b. c d

Τα παρακάτω σύνολα θα τα θεωρήσουμε γενικά γνωστά, αν και θα δούμε πολλές από τις ιδιότητές τους: N Z Q R C

Κεφάλαιο 3β. Ελεύθερα Πρότυπα (µέρος β)

Ασκήσεις1 Πολυώνυμα. x x c. με το. b. Να βρεθούν όλες οι τιμές των a, Να βρεθεί ο μκδ και το εκπ τους

4.6 Η ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΔΙΟΦΑΝΤΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ

Transcript:

Θεωρια Δακτυλιων και Modules Εαρινο Εξαμηνο 2016 17 Διάλεξη 1 Ενότητα 1. Επανάληψη: Προσθετικές ομάδες, δακτύλιοι, αντιμεταθετικοί δακτύλιοι, δακτύλιοι με μοναδιαίο στοιχείο, παραδείγματα. Συμφωνήσαμε ότι στο μάθημα, από τώρα και στο εξής, όταν λέμε «δακτύλιος» εννοούμε «αντιμεταθετικός δακτύλιος με μοναδιαίο στοιχείο». Υποδακτύλιοι, παραδείγματα. Η «διαμέριση» ενός δακτυλίου σε τεσσάρων ειδών στοιχεία, πρώτον, το 0, δεύτερον, τις μονάδες, τρίτον, τους διαιρέτες του μηδενός (ΔΜ), και τέταρτον, τα υπόλοιπα στοιχεία. Διάλεξη 2 Ο νόμος της διαγραφής (ΝΔ), ακέραιες περιοχές (ΑΠ), σώματα, ιδιότητες και παραδείγματα. Ομομορφισμοί προσθετικών ομάδων, ομομορφισμοί δακτυλίων. Ενότητα 2. Ιδεώδη: Θεωρήσαμε τα υποσύνολα I ενός δακτυλίου. Είδαμε παραδείγματα των εξής ιδιοτήτων ενός τέτοιου I: Το I ίσως είναι: «κλειστο ως προς το 0», «κλειστο ως προς το», «κλειστο ως προς το +», «κλειστο ως προς το», «κλειστο ως προς πολλαπλάσια». Τα ιδεώδη του δακτυλίου είναι τα I που έχουν όλες αυτές τις ιδιότητες. Διάλεξη 3 Ο πυρήνας ker(f) ενός ομομορφισμού δακτυλίων f είναι ιδεώδες. Άλλες στοιχειώδεις ιδιότητες. Ενότητα 3. Κύρια Ιδεώδη: Αν a R, συμβολίζουμε με < a > (και με R a) το σύνολο των πολλαπλασίων του a στο R. Είδαμε ότι είναι ιδεώδες (του R), ότι περιέχει το a, και ότι είναι έλάχιστο ως προς αυτές τις δυό ιδιότητες. Είδαμε ιδιότητες σχετικές με την ειδική περίπτωση που το a είναι μονάδα. Διάλεξη 4 Σώματα και ιδεώδη. Περιοχές Κυρίων Ιδεωδών (ΠΚΙ). Επανάληψη των «προσθετικών δυνάμεων», του Z a, σύγκριση με το R a, το Z είναι ΠΚΙ. Επανάληψη: Ο δακτύλιος R[x] των πολυωνύμων με συντελεστές στο R, βαθμός, κορυφαίος συντελεστής, R ΑΠ R[x] ΑΠ. R σώμα R[x] ΠΚΙ. Διάλεξη 5 Ενότητα 4. Ομάδες-Πηλίκο: Επανάληψη: Τα σύμπλοκα της υποομάδας H στην G και το σύνολο G/H που σχηματίζουν. Η ειδική περίπτωση G = S 3, H = {e, a} και γιατί τότε η μόνη «προφανής» πράξη συμπλόκων δεν είναι καλώς ορισμένη. Ομως, αν ξεκινήσω με προσθετική ομάδα, είδαμε ότι τέτοια (αντι)παραδείγματα δεν υπάρχουν. Με περισσότερες λεπτομέρειες: Κρατήσαμε σταθερή μια προσθετική ομάδα R και μια υποομάδα I της R. Συμβολίσαμε με a το σύμπλοκο a + I. Αποδείξαμε ότι η «προφανής» πράξη συμπλόκων τώρα είναι καλώς ορισμένη (η «προφανής» πράξη είναι η εξής: το a + b ορίζεται ως a + b). Παρατηρήσαμε ότι κατασκευάσαμε μια νέα προσθετική ομάδα, την R/I. (Για συντομία, συμβολίζω την R/I με R. Τα στοιχεία της R είναι όλα τα a με a R.) Παρατηρήσαμε επίσης ότι υπάρχει μια «προφανής» συνάρτηση φ : R R: Είναι η συνάρτηση με τύπο φ(a) = a. Παρατηρήσαμε ότι η φ είναι και επί και ομομορφισμός ομάδων. Η συνήθης ορολογία είναι η εξής: Η ομάδα R/I λέγεται ομάδα-πηλίκο, και η φ λέγεται απεικόνιση-πηλίκο. Το R/I διαβάζεται συνήθως «R mod I» ή «R modulo I». Διάλεξη 6 Ενότητα 5. Δακτύλιοι-Πηλίκο: Είδαμε πως αν το R δεν είναι απλώς προσθετική ομάδα αλλά δακτύλιος, και αν το I δεν είναι απλώς υποομάδα αλλά ιδεώδες, τότε και το R/I δεν είναι απλώς προσθετική ομάδα αλλά δακτύλιος. Λέγεται δακτύλιος-πηλίκο, λέγεται πάλι «R modulo I», και η φ είναι τώρα ομομορφισμός δακτυλίων. Ενότητα 6. Ιδιότητες των κλάσεων: Το στοιχείο a = a + I του R/I το ονομάσαμε «κλάση του a». (Αυτό το στοιχείο έχει ήδη ένα όνομα, το λέμε και «σύμπλοκο του a».) Είδαμε τις εξής τέσσερις «σημαντικές ιδιότητες των κλάσεων»: Πρώτον, κάθε στοιχείο του R/I γράφεται ως a με a R. Δεύτερον, a = 0 a I. Τρίτον, a + b = a + b. Και τέταρτον, a b = a b. Λύσαμε ασκήσεις που είναι εφαρμογές του εξής κανόνα: Για να δουλεύουμε αποτελεσματικά με το R/I, δεν χρειάζεται να θυμόμαστε ότι τα στοιχεία του είναι σύνολα, ούτε ότι είναι σύμπλοκα. Αρκεί να θυμόμαστε μόνο

τις παραπάνω τέσσερις ιδιότητες. Διάλεξη 7 Ενότητα 7. Το Θεώρημα του Ισομορφισμού: Επανάληψη: Ισομορφισμοί ομάδων και δακτυλίων. Ισόμορφες ομάδες και δακτύλιοι. Το Θεώρημα του Ισομορφισμού, που, εν συντομία, εγγυάται ότι, αν f : R R είναι επί ομομορφισμός, τότε τα R/I και R είναι ισόμορφα, όπου I =ker(f). Διάλεξη 8 Παραδείγματα σχετικά με το Θεώρημα του Ισομορφισμού. Ενότητα 8. Πρώτα Ιδεώδη (ΠΙ) και Μεγιστοτικά Ιδεώδη (ΜΙ): Τι εννοούμε λέγοντας «το I είναι ΠΙ του R» και πως αυτό σχετίζεται με το R/I. Τι εννοούμε λέγοντας «το I είναι ΜΙ του R» και πως αυτό σχετίζεται με το R/I. Διάλεξη 9 Ενότητα 9. Διαιρετότητα σε Αφηρημένους Δακτυλίους: Διαιρετότητα, διαιρέτες, πολλαπλάσια, στοιχειώδεις ιδιότητες. Λέω «αφηρημένους δακτυλίους» για να μας θυμίζει ότι εδώ η θεωρία είναι λίγο πιο περίπλοκη από την «κλασσική» θεωρία διαιρετότητας (που είναι η ειδική περίπτωση R = Z). Προσοχή λοιπόν να μην κάνετε «τα λάθη του αδιάβαστου» (όπως να πείτε «ένα πρώτο στοιχείο διαιρεί ένα άλλο πρώτο άρα ισούνται»). Μονάδες και διαιρετότητα. Η σχέση «τα a και b είναι συνεταιρικά» (συμβ: a b) (θα λέμε και «τα a και b είναι ισοδύναμα»). Είναι σχέση ισοδυναμίας. Αν a b τότε τα a και b έχουν ίδιους διαιρέτες, και αντιστρόφως αν R είναι ΑΠ. Αν a b τότε a b και b a, και αντιστρόφως αν R είναι ΑΠ. a b b < a > < b > < a >. Αν a b τότε < a >=< b >, και αντιστρόφως αν R είναι ΑΠ. Ενα παράδειγμα που δείχνει ότι ο περιορισμός «R είναι ΑΠ» είναι απαραίτητος. Διάλεξη 10 Ενότητα 10. Ανάγωγα στοιχεία: Ορισμός και παραδείγματα. Αν a και b ανάγωγα, τότε a b a b. Αν R ΠΚΙ, τότε a ανάγωγο < a > μεγιστοτικό. Ενότητα 11. Πρώτα στοιχεία: Ορισμός και παραδείγματα. Αν p 0 τότε p πρώτο στοιχείο < p > πρώτο ιδεώδες. Αν a b τότε a ανάγωγο b ανάγωγο και a πρώτο b πρώτο. Αν R είναι ΑΠ, τότε p πρώτο p ανάγωγο. Ενα παράδειγμα που δείχνει ότι ο περιορισμός «R είναι ΑΠ» είναι απαραίτητος. Ενότητα 12. Δακτύλιοι της Noether (ΔΝ): Αύξουσες και γνησίως αύξουσες ακολουθίες συνόλων. Τελικά σταθερές ακολουθίες συνόλων. Η Συνθήκη Αύξουσας Αλυσίδας (ΣΑΑ) στον R. Ορισμός του τι σημαίνει «ο R είναι ΔΝ» (σημαίνει: ο R ικανοποιεί την ΣΑΑ). Διάλεξη 11 Αν υπάρχει άπειρη ακολουθία a 1, a 2,... στοιχείων του R τέτοια ώστε κάθε a n+1 είναι «γνήσιος διαιρέτης» του a n (δηλαδή a n+1 a n αλλά a n a n+1 ) τότε το R δεν είναι ΔΝ. Παράδειγμα: Ο δακτύλιος όλων των συναρτήσεων a της μορφής a : R R δεν είναι ΔΝ. Αν R είναι ΠΚΙ τότε R είναι ΔΝ. Ενότητα 13. Περιοχές Μονοσήμαντης Ανάλυσης (ΠΜΑ): Τι είναι μια Παραγοντοποίηση σε Ανάγωγους Παράγοντες (ΠΑΠ) στον R. Τι εννοούμε όταν λέμε «δύο ΠΑΠ του ίδιου στοιχείου είναι ισοδύναμες». Τι εννοούμε όταν λέμε «το R είναι ΠΜΑ» (εννοούμε: ύπαρξη ΠΑΠ για κάθε «ενδιαφέρον» στοιχείο, και, μοναδικότητα έως ισοδυναμίας αυτών των ΠΑΠ). Παραδείγματα: το R = Z (βλ. το Θεμελιώδες Θεώρημα της Αριθμητικής (ΘΘΑ)) και το R = F [x] με F σώμα (βλ. παραγοντοποίηση σε ανάγωγα πολυώνυμα).

Ξεκινήσαμε την απόδειξη «ΠΚΙ ΠΜΑ». Διάλεξη 12 Ολοκληρώσαμε την παραπάνω απόδειξη. Αν το R είναι ΠΜΑ, τότε στο R τα πρώτα και τα ανάγωγα στοιχεία ταυτίζονται. Ενα παράδειγμα που δείχνει ότι ο περιορισμός «το R είναι ΠΜΑ» είναι απαραίτητος. Διάλεξη 13 Ενότητα 14. Το Σώμα Κλασμάτων (ΣΚ) μιας ΑΠ: Θεωρήσαμε μόνο τα R που είναι ΑΠ. Ορίσαμε τι είναι κλάσμα με αριθμητή και παρονομαστή στο R, ορίσαμε την πρόσθεση και τον πολλαπλασιασμό κλασμάτων, και αποδείξαμε ότι το σύνολο F όλων αυτών των κλασμάτων είναι σώμα που περιέχει (έως ισομορφισμού) το R. Παραδείγματα: Οι ρητοί και οι ρητές συναρτήσεις. Ενότητα 15. ΜΚΔ σε ΑΠ: Ξεκινάμε, προς το παρόν, με R που είναι ΑΠ. Ορίζουμε τι σημαίνει «το d είναι ΜΚΔ των a, b». Αποδεικνύουμε την μοναδικότητα (έως ισοδυναμίας) του d. Από τώρα και πέρα το R είναι ΠΜΑ. Αποδεικνύουμε την ύπαρξη του ΜΚΔ. Γενικέυουμε για ΜΚΔ των a 1,..., a n. Ορίζουμε και μελετούμε τα λεγόμενα «σχετικά πρώτα στοιχεία» του R. Ενότητα 16. Πολυώνυμα και το Λήμμα του Gauss (ΛG): Σε αυτή την ενότητα, το R είναι μια ΠΜΑ με σώμα κλασμάτων το R, S = R[x], και S = R [x]. Πρωταρχικά πολυώνυμα, ανάγωγο στο S και μη-σταθερό πρωταρχικό στο S, πρωταρχικό στο S και ανάγωγο στο S ανάγωγο στο S. Διάλεξη 14 Υπαρξη και μοναδικότητα ΠΣΠ (Παραγοντοποίησης Σταθερό επί Πρωταρχικό). Το Λήμμα του Gauss. Σχέση ανάγωγων στο S και στο S. Αν το R είναι ΠΜΑ τότε και το R[x] είναι ΠΜΑ. Το Z[x] είναι ΠΜΑ. Διάλεξη 15 Παράδειγμα που δείχνει: Πρώτον, υπάρχουν ιδεώδη που δεν είναι κύρια. Δεύτερον, υπάρχουν ΠΜΑ που δεν είναι ΠΚΙ. Ενότητα 17. Πολυώνυμα πολλών μεταβλητών: Αν S = R[x] τότε S[y] = R[x, y]. Αν το R είναι ΠΜΑ τότε και το R[x 1, x 2,..., x n ] είναι ΠΜΑ. Παράδειγμα που δείχνει ότι το S = R[x 1, x 2,..., x n ] δεν είναι ΠΚΙ αν n 2, ακόμα και αν το R είναι σώμα (παρόλο που, αν το R είναι σώμα, τότε το S είναι ΠΜΑ, και, αν n = 1, είναι ΠΚΙ). Ενότητα 18. Ευκλείδειες Περιοχές (ΕΠ): Ευκλείδειες Εκτιμήσεις, Ευκλείδειες Περιοχές, τα «κλασσικά» παραδείγματα, ΕΠ ΠΚΙ. Διάλεξη 16 Θεωρήσαμε μια Ευκλείδεια Εκτίμηση v για το R, και αποδείξαμε ότι το v(1) είναι η ελάχιστη τιμή της v και ότι το σύνολο που η v παίρνει αυτή την τιμή είναι το R. Ενότητα 19. ΜΚΔ σε ΠΚΙ: Εστω R μια ΠΚΙ και a, b R. Ορίσαμε το σύνολο < a, b > των R-Γραμμικών Συνδυασμών των a και b. Αποδείξαμε τα εξής: Το < a, b > ισούται με < a > + < b >, ειδικότερα είναι ιδεώδες, ειδικότερα γράφεται ως < d >. Αυτο το d είναι ΜΚΔ των a, b. Ενα τυχαίο στοιχείο του R είναι ΜΚΔ των a, b είναι και ΚΔ των a, b και ΓΣ των a, b. Ενότητα 20. ΜΚΔ σε ΕΠ: Εστω R μια ΕΠ και a, b R. Αποδείξαμε ότι ο Ευκλείδειος Αλγόριθμος υπολογίζει έναν ΜΚΔ των a, b.

Διάλεξη 17 Αποδείξαμε ότι ο Ευκλείδειος Αλγόριθμος όχι μόνο υπολογίζει έναν ΜΚΔ των a, b αλλά και τον γράφει και ως ΓΣ των a, b. Ενότητα 21. Πολλαπλασιαστικές Στάθμες (ΠΣ): Ξεκινήσαμε με μια ΑΠ R. Είπαμε τι εννοούμε όταν λέμε «η συνάρτηση N : R Z είναι ΠΣ για το R». Αποδείξαμε ορισμένες ιδιότητες που έχει κάθε ΠΣ. Συνεχίσαμε με πιο συγκεκριμμένα παραδείγματα, όπου R = Z[ d] και N(z) = z 2, όπου το z είναι το μέτρο του μιγαδικού αριθμού z. Ακόμα πιο συγκεκριμμένο παράδειγμα: Για d = 5 το R δεν είναι ΠΜΑ. Διάλεξη 18 Ενότητα 22. Οι Ακέραιοι του Gauss: Ο δακτύλιος Z[i] των ακεραίων του Gauss, που είναι η ειδική περίπτωση της προηγούμενης διάλεξης με d = 1. Απόδειξη ότι είναι Ευκλείδεια Περιοχή, γωμετρική σημασία της Ευκλείδειας Διαίρεσης, πως κάνουμε στην πράξη αυτή τη διαίρεση, παράδειγμα του Ευκλειδείου Αλγορίθμου. Διάλεξη 19 Ενότητα 23. Πρώτοι ως αθροίσματα τετραγώνων: Ενα κλασσικό θεώρημα της Θεωρίας Αριθμών, γνωστό (χωρίς απόδειξη) τουλάχιστον από την εποχή του Fermat, είναι το εξής: Ενας πρώτος αριθμός p γράφεται ως άθροισμα δυο ακεραίων τετραγώνων αν και μόνο αν p mod 4 3. Αποδείξεις έδωσαν (μεταξύ άλλων) οι Euler, Gauss, και Dedekind. Είδαμε μια απόδειξη του Dedekind, που στηρίζεται στους ακεραίους του Gauss. Αξίζει να σημειώσουμε το εξής: Το θεώρημα είναι «όσο πιο κλασσικό γίνεται» (θα το θεωρούσαν ενδιαφέρον ακόμη και οι αρχαίοι Ελληνες μαθηματικοί, ειδικότερα δεν έχει, εκ πρώτης όψεως, καμία σχέση με δακτυλίους, ιδεώδη, πηλίκα, ή οποιαδήποτε «αφηρημένη έννοια» μελετήσαμε στο μάθημα), αλλά η απόδειξη χρησιμοποιεί πρακτικά όλη την ύλη που έχουμε καλύψει ως τώρα. Διάλεξη 20 Ενότητα 24. Πρότυπα: Τι σημαίνει ο όρος «δράση ενός δακτυλίου R σε μια προσθετική ομάδα». R-πρότυπα, η σχέση με διανυσματικούς χώρους, στοιχειώδεις ιδιότητες, η ειδική περίπτωση R = Z, άλλα παραδείγματα. Ενότητα 25. Υποπρότυπα: Ορισμός, η σχέση με διανυσματικούς υπόχωρους, η σχέση με «κλειστότητα ως προς τα 0,, +,», αν R = Z τότε «υποπρότυπο» σημαίνει «υποομάδα», παραδείγματα, αθροίσματα υποπροτύπων, τομές υποπροτύπων. Διάλεξη 21 Ενότητα 26. Γραμμικότητα: Ορισμός, στοιχειώδεις ιδιότητες, η σχέση με τη γραμμική άλγεβρα, η ειδική περίπτωση R = Z. Εικόνες και αντίστροφες εικόνες υποπροτύπων, πυρήνας και εικόνα μιας R-γραμμικής συνάρτησης. Πυρήνας και ένα-προς-ένα συναρτήσεις. Ισομορφισμοί, ισόμορφα πρότυπα. Πρότυπα-πηλίκα, το Θεώρημα του Ισομορφισμού για πρότυπα. Ενότητα 27. Διαφορές μεταξύ προτύπων και διανυσματικών χώρων: Γραμμικοί Συνδυασμοί (ΓΣ), διανύσματα που παράγουν, Γραμμικώς Ανεξάρτητα (ΓΑ) διανύσματα. Βάση, διάσταση, το Θεώρημα Αναλλοίωτης Διάστασης (χωρίς απόδειξη: ισχύει για μας, που ασχολούμαστε μόνο με αντιμεταθετικά R). Το Θεώρημα Επέκτασης σε Βάση (ΘΕΒ) της γραμμικής άλγεβρας, και γιατί δεν ισχύει πια. Επίσης, με το ίδιο αντιπαράδειγμα, ούτε το θεώρημα «αν έχω το σωστό πλήθος ΓΑ διανυσμάτων τότε έχω βάση» ισχύει πια. Διάλεξη 22 Το Θεώρημα Περιορισμού σε Βάση (ΘΠΒ) της γραμμικής άλγεβρας, και γιατί δεν ισχύει πια. Επίσης, με το ίδιο αντιπαράδειγμα, ούτε το θεώρημα «κάθε (πεπερασμένα παραγόμενος) διανυσματικός χώρος έχει βάση» ισχύει πια. Ενότητα 28. Το Θεώρημα Κατάταξης Πεπερασμένα Παραγόμενων Διανυσματικών Χώρων (ΘΚΠΠΔΧ): Θεωρούμε ένα δακτύλιο R, ένα πεπερασμένα παραγόμενο R-πρότυπο M, και μια πεπερασμένη ακολουθία (με n όρους) από διανύσματα του M, έστω x 1, x 2,..., x n.

Ορίζουμε την ˆx : R n M ως εξής: ˆx(α 1,..., α n ) := α 1 x 1 + + α n x n. Παρατηρούμε: Οτι η ˆx είναι R-γραμμική. Οτι τα x 1,..., x n παράγουν το M ανν η ˆx είναι επί. Οτι τα x 1,..., x n είναι ΓΑ ανν η ˆx είναι ένα-προς-ένα. Άρα, ότι τα x 1,..., x n είναι βάση του M ανν η ˆx είναι ισομορφισμός (στην οποία περίπτωση η αντίστροφη της ˆx είναι οι συντεταγμένες ως προς αυτή τη βάση). Ορολογία: Λέμε «το M είναι ελεύθερο» και εννοούμε ότι είναι ισόμορφο με κάποιο R n. Παρατηρούμε: Το M είναι ελεύθερο ανν έχει κάποια βάση. Το ΘΚΠΠΔΧ: Εστω R σώμα. Κάθε πεπερασμένα παραγόμενος R-διανυσματικός χώρος είναι ισόμορφος με ένα μοναδικό R n (n = 0, 1, 2,...). Ενότητα 29. Το ΘΚΠ 5 ΚΙ: Εξηγώ τη συντομογραφία «ΘΚΠ 5 ΚΙ»: Σημαίνει «ΘΚΠΠΠΠΠΚΙ», που, με τη σειρά του, σημαίνει: το Θεώρημα Κατάταξης Πεπερασμένα Παραγόμενων Προτύπων Πάνω σε Περιοχές Κυρίων Ιδεωδών. Από τώρα και πέρα θα αναφέρομαι σε αυτό το Θεώρημα ως το «Θεώρημα Κατάταξης» (ή: το ΘΚ). Συμβολισμός: το R/a σημαίνει R /< a >. Πρώτη μορφή του ΘΚ: Εστω R μια ΠΚΙ. Τότε: 1. Κάθε πεπερασμένα παραγόμενο R-πρότυπο M είναι ισόμορφο με κάποιο R-πρότυπο της μορφής R/p m1 1 R/p m2 2 R/p mn n όπου τα p j είναι ή πρώτα ή μηδέν (ισοδύναμα: τα ιδεώδη < p j > είναι πρώτα). 2. Η ακολουθία ιδεωδών < p 1 >,..., < p n > είναι μοναδικά καθορισμένα από το M (αγνοώντας αλλαγές στη σειρά). 3. Αντιστρόφως, αν M 1 και M 2 καθορίζουν ίδιες (αγνοώντας τη σειρά) ακολουθίες ιδεωδών, τότε M 1 = M2. Σχόλιο πάνω στη δυσκολία του ΘΚ: Η «ουσία» είναι το 1., το 2. είναι εύκολο, το 3. πολύ εύκολο. Διαλέξεις 23 και 24 Η συνήθης διατύπωση του ΘΚ στη μορφή ελεύθερης βαθμίδας r και Στοιχειωδών Διαιρετών (ΣΔ) p m11 1, p m12 1,..., p m21 2, p m22 2,... Ασκήσεις πάνω στα πρότυπα, στην απόδειξη του ΘΚ, και, κυρίως, στις εφαρμογές του ΘΚ. Διάλεξη 25 Ενότητα 30. Αναλλοίωτοι Παράγοντες: Η διατύπωση του ΘΚ στη μορφή ελεύθερης βαθμίδας r και Αναλλοιώτων Παραγόντων (ΑΠ). Υπολογισμός των ΣΔ από τους ΑΠ, υπολογισμός των ΑΠ από τους ΣΔ. Ενότητα 31. Το Εσωτερικό Ευθύ Άθροισμα: Ορισμός και παραδείγματα απο (ευθέα και μη-ευθέα) αθροίσματα. Συμβολισμός και ορολογία: M N σημαίνει M N. Το M N το λέμε και «το (εξωτερικό) ευθύ άθροισμα» των M και N. Το Θεώρημα Διάσπασης: Τα εξωτερικά και εσωτερικά ευθέα αθροίσματα είναι ισόμορφα μέσω του ισομορφισμού με τύπο φ(a, b) = a + b. Διάλεξη 26 Ενότητα 32. Το Κινέζικο Θεώρημα Υπολοίπων για ΠΚΙ (ΚΘ): Αποδείξαμε το ΚΘ που λέει, εν συντομία, ότι R/ab = R/a R/b, υπό την προϋπόθεση ότι a και b είναι σχετικά πρώτα στην ΠΚΙ R. Ενότητα 33. Μια Εισαγωγή στα Οχι-Απαραίτητα-Πεπερασμένα-Παραγόμενα Πρότυπα: Σε αυτή την ενότητα το R είναι ΑΠ. Στοιχεία στρέψης, ελεύθερα στρέψης πρότυπα. Οχι απαραίτητα πεπερασμένα σύνολα που παράγουν, είναι ΓΑ, είναι βάση. Οχι απαραίτητα πεπερασμένα παραγόμενα πρότυπα που είναι ελεύθερα. Τα «κλασσικά» παραδείγματα (πολυώνυμα, συναρτήσεις με finite support). Ελεύθερο ελεύθερο στρέψης. Το επόμενο θεώρημα παίζει αξιόλογο ρόλο στην απόδειξη του ΘΚ, και το αναφέρουμε χωρίς απόδειξη: Ελεύθερο

στρέψης ελεύθερο, υπό την προϋπόθεση ότι το R είναι ΠΚΙ και το πρότυπο είναι πεπερασμένα παραγόμενο. Παράδειγμα που δείχνει τον σημαντικό ρόλο της προϋπόθεσης ότι το R είναι ΠΚΙ (είναι, ουσιαστικά, όχι μόνο αρκετή αλλά και αναγκαία για να ισχύει το προηγούμενο θεώρημα). Παράδειγμα που δείχνει τον σημαντικό ρόλο της προϋπόθεσης ότι το πρότυπο είναι πεπερασμένα παραγόμενο (το Q είναι ελεύθερο στρέψης Z-πρότυπο που δεν είναι ελεύθερο).