Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Ευθέα Γινόμενα Ομάδων. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Ευθέα Γινόμενα Ομάδων. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών"

Transcript

1 Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων Ενότητα: Ευθέα Γινόμενα Ομάδων Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών

2

3 Κεφάλαιο 3 Ευθέα Γινόμενα Ομάδων Για την περαιτέρω ανάπτυξη τής θεωρίας θα χρειαστούμε ορισμένα στοιχεία από τα ευθέα γινόμενα ομάδων τα οποία παρουσιάζουμε παρακάτω 31 Εξωτερικό και Εσωτερικό ευθύ Γινόμενο 311 Εξωτερικό ευθύ Γινόμενο Ορισμός 311 Έστω ότι (G 1, 1 ) και (G 2, 2 ) είναι δύο ομάδες Ονομάζουμε εξωτερικό ευθύ γινόμενο των ομάδων G 1 και G 2 την ομάδα (G 1 G 2, ), όπου G 1 G 2 είναι το καρτεσιανό γινόμενο των G 1 και G 2 και όπου η πράξη ορίζεται ως : (G 1 G 2 ) (G 1 G 2 ) (G 1 G 2 ), ((g 1, g 2 ), (h 1, h 2 )) (g 1, g 2 ) (h 1, h 2 ) := (g 1 1 h 1, g 2 2 h 2 ) Ο προηγούμενος ορισμός γενικεύεται στο εξωτερικό ευθύ γινόμενο ( i I G i, ) οποιασδήποτε οικογένειας ομάδων ((G i, i )) i I Παραδείγματα 311 Η ομάδα (R, +) με στοιχεία τις ακολουθίες (α i ) i N των πραγματικών αριθμών και πράξη + : R R R, ((α i ) i N, (β i ) i N ) ((α i + β i ) i N ) την πρόσθεση των ακολουθιών συμπίπτει με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο τής οικογένειας ομάδων ((G i, i )) i N, όπου για κάθε δείκτη i N, η ομάδα (G i, i ) ισούται με την ομάδα (R, +) των πραγματικών αριθμών με πράξη τη συνηθισμένη πρόσθεση των πραγματικών 57

4 3 Ε Γ Ο Η επόμενη πρόταση αποδεικνύεται σε οποιοδήποτε εισαγωγικό μάθημα άλγεβρας: Πρόταση 311 Έστω ότι (G 1, 1 ) και (G 2, 2 ) είναι δύο ομάδες (α ) Το εξωτερικό ευθύ γινόμενο (G 1 G 2, ) των G 1 και G 2 είναι μια αβελιανή ομάδα αν, και μόνο αν, οι (G 1, 1 ) και (G 2, 2 ) είναι αβελιανές (β ) Το εξωτερικό ευθύ γινόμενο (G 1 G 2, ) είναι ισόμορφο με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο (G 2 G 1, ) (γ ) Αν οι G 1 και G 2 είναι πεπερασμένες κυκλικές ομάδες με τάξεις σχετικώς πρώτες, δηλαδή με ΜΚΔ([G 1 : 1], [G 2 : 1]) = 1, τότε το εξωτερικό ευθύ γινόμενο (G 1 G 2, ) είναι κυκλική ομάδα τάξης [G 1 : 1] [G 2 : 1] Πόρισμα 312 Έστω ότι ((G i, i )) i I, I = {1, 2,, s N}, είναι μια πεπερασμένη οικογένεια κυκλικών ομάδων, όπου οι τάξεις [G i : 1] = n i είναι ανά δύο σχετικώς πρώτες, δηλαδή όπου ΜΚΔ(n i, n j ) = 1, i, j, 1 i, j s, i j Τότε το εξωτερικό ευθύ γινόμενο ( s i=1 G i, ) τής οικογένειας ((G i, i )) i I είναι μια κυκλική ομάδα τάξης s i=1 n i Απόδειξη Επαγωγή ως προς το πλήθος s των ομάδων Παρατηρήσεις 311 (αʹ) Το εξωτερικό ευθύ γινόμενο (G 1 G 2, ) δύο κυκλικών ομάδων (G 1, 1 ) και (G 2, 2 ) δεν είναι απαραιτήτως κυκλική ομάδα Για παράδειγμα, το εξωτερικό ευθύ γινόμενο τής κυκλικής ομάδας C n με n > 1 στοιχεία, δηλαδή η C n C n, δεν είναι ποτέ μια κυκλική ομάδα, αφού η τάξη οποιουδήποτε στοιχείου (a, b) C n C n είναι πάντοτε ένας διαιρέτης τού n (γιατί;), ενώ η τάξη της [C n C n : 1] ισούται με n 2 (βʹ) Είναι εύκολη η διαπίστωση ότι αν, (G 1, 1 ) και (G 2, 2 ) είναι δύο ομάδες και H i G i, i = 1, 2, είναι αντιστοίχως δύο υποομάδες τους, τότε το εξωτερικό ευθύ γινόμενο H 1 H 2 είναι μια υποομάδα τού εξωτερικού ευθέος γινομένου G 1 G 2 Ωστόσο, δεν έχει κάθε υποομάδα H G 1 G 2 απαραιτήτως τη συγκεκριμένη μορφή Επί παραδείγματι, το εξωτερικό ευθύ γινόμενο Z Z διαθέτει ως υποομάδα την = {(z, z) z Z} Ωστόσο, δεν υπάρχουν υποομάδες H 1, H 2 τής Z με H 1 H 2 = Αφού, αν υπήρχαν H 1, H 2 Z με H 1 H 2 =, τότε κάθε (h 1, h 2 ) H 1 H 2 θα ήταν ίσο με κάποιο (z, z) και γι αυτό τελικώς θα ήταν H 1 = H 2 Τώρα επειδή η Z είναι κυκλική, έπεται ότι και η H θα ήταν κυκλική Συνεπώς, θα Ν Μαρμαρίδης 58

5 31 Ε Ε Γ υπήρχε a Z, a 0 με H = a Αλλά τώρα αφού H H =, πρέπει όλα τα στοιχεία τής H να είναι ίσα, το οποίο μπορεί να συμβεί μόνο στην περίπτωση όπου H = {0} Αυτό είναι άτοπο, διότι η τάξη τής H H ισούται με 1, ενώ η τάξη τής είναι άπειρη Ορισμός 312 Τα εξωτερικά ευθέα γινόμενα ( n i=1 G i, ), όπου κάθε ομάδα G i είναι ισόμορφη με την κυκλική ομάδα C p, p πρώτος αριθμός, ονομάζονται στοιχειώδεις αβελιανές p ομάδες Προσέξτε ότι το εξωτερικό ευθύ γινόμενο (G 1 G 2, ) δύο ομάδων (G 1, 1 ) και (G 2, 2 ) δεν έχει ως υποομάδες τις G 1 και G 2 Ωστόσο, η συγκεκριμένη «ιδιάζουσα συμπεριφορά» αίρεται με την εισαγωγή τής έννοιας τού εσωτερικού ευθέος γινομένου 312 Εσωτερικό ευθύ Γινόμενο Ορισμός 313 Έστω ότι {G i i = 1, 2,, s} είναι ένα πεπερασμένο σύνολο υποομάδων μιας ομάδας (G, ) Η G ονομάζεται το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των υποομάδων G i, i = 1, 2,, s αν, για κάθε 1 i s, η G i G είναι ορθόθετη υποομάδα τής G και αν, κάθε g G γράφεται κατά μοναδικό τρόπο ως γινόμενο τής μορφής g = g 1 g 2 g s, όπου g i G i, i, 1 i s Υπενθυμίζουμε ότι ονομάζουμε την G γινόμενο των υποομάδων της {G i i = 1, 2,, s}, όπου G i G, i, 1 i s αν, G = G 1 G 2 G s, δηλαδή αν, κάθε στοιχείο g G ισούται με ένα γινόμενο τής μορφής g 1 g 2 g s, όπου g G i, i, 1 i s Παραδείγματα 312 Η κυκλική ομάδα (C 6 = x, ) τάξης 6 είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των κυκλικών υποομάδων C 2 = x 3 και C 3 = x 2 των οποίων οι τάξεις είναι 2 και 3 αντιστοίχως Προφανώς C 2 C 6 και C 3 C 6 Για τα στοιχεία τής C 6 έχουμε: e C6 = e C6 e C6, x = x 3 (x 2 ) 2, x 2 = e C6 x 2, x 3 = x 3 e C6, x 4 = e C6 x 4, x 5 = x 3 x 2 (*) Συνεπώς, C 6 = x 3 x 2 Υπολείπεται η απόδειξη ότι τα ανωτέρω γινόμενα (*) είναι μοναδικά ως γινόμενα, όπου ο πρώτος παράγοντας ανήκει στην C 2 και ο δεύτερος στην C 3 Όμως αυτό διαπιστώνεται αμέσως λαμβάνοντας υπ όψιν την αμέσως πρόταση 59 Ν Μαρμαρίδης

6 3 Ε Γ Ο Πρόταση 313 Έστω ότι (G, ) είναι μια ομάδα και ότι G i G, 1 i s είναι ορθόθετες υποομάδες τής G με G = G 1 G 2 G s Η ομάδα G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των G 1, G 2,, G s αν, και μόνο αν, i, 2 i s, (G 1 G 2 G i 1 ) G i = {e G } Απόδειξη Απόδειξη Σύμφωνα με τον ορισμό τού ευθέος γινομένου, υπολείπεται η απόδειξη του μοναδικού τής παράστασης κάθε στοιχείου τής G ως γινόμενο στοιχείων από τις υποομάδες G 1, G 2,, G s Έστω ότι g = g 1 g 2 g s = h 1 h 2 h s ( ), όπου i, 1 i s, g i, h i G i Τότε g s h 1 s = (g 1 g 2 g s 1 ) 1 (h 1 h 2 h s 1 ) G s και (g 1 g 2 g s 1 ) 1 (h 1 h 2 h s 1 ) G 1 G 2 G s 1 Επομένως, g s h 1 s (G 1 G 2 G s 1 ) G s = {e G } και γι αυτό g s = h s Τώρα η σχέση ( ) παίρνει τη μορφή g = g 1 g 2 g s 1 = h 1 h 2 h s 1 από όπου ακριβώς όπως Αλλά g s h 1 s προηγουμένως συμπεραίνουμε ότι g s 1 h 1 s 1 = e G, δηλαδή g s 1 = h s 1 Συνεχίζοντας έτσι καταλήγουμε ότι g s = h s, g s 1 = h s 1,, g 2 = h 2, g 1 = h 1 Έστω ότι α είναι ένα στοιχείο τής G, το οποίο ανήκει στην τομή (G 1 G 2 G i 1 ) G i Τότε α = g 1 g 2 g i 1 με g j G j, j = 1, 2, i 1 και α G i Αλλά το α έχει μοναδική παράσταση ως γινόμενο στοιχείων g i G i, i = 1, 2,, s Επομένως, α = e G Επιστρέφοντας στο Παράδειγμα 312 διαπιστώνουμε τώρα ότι η C 6 είναι το εσωτερικό γινόμενο των δύο κυκλικών υποομάδων της C 2 και C 3, αφού C 2 C 3 = {e C6 } Πόρισμα 314 Έστω ότι μια ομάδα (G, ) είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των υποομάδων της G 1, G 2,, G s Τότε g i G i, g j G j με i j, 1 i, j s είναι g i g j = g j g i Απόδειξη Παρατηρούμε ότι το στοιχείο g i g j g 1 i g 1 j ανήκει στην τομή G i G j = {e G }, επειδή g i g j g 1 i G j και g j g 1 i g 1 j G i, αφού G i G και G j G Επομένως, g i g j g 1 i g 1 j = e G, δηλαδή g i g j = g j g i Στο σημείο αυτό παρουσιάζουμε ένα σημαντικό λήμμα που χρησιμοποιούμε αμέσως παρακάτω, αλλά και αργότερα κατά τη μελέτη των μηδενοδύναμων ομάδων, βλ Θεώρημα 536 Λήμμα 315 Έστω (G, ) μια πεπερασμένη ομάδα Αν, για κάθε πρώτο διαιρέτη p τής τάξης τής ομάδας υπάρχει ακριβώς μία p Sylow υποομάδα, τότε η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των Sylow υποομάδων της Απόδειξη Έστω P 1, P 2,, P s οι Sylow υποομάδες τής G, που αντιστοιχούν στους διαφορετικούς πρώτους διαιρέτες p 1, p 2,, p s τής τάξης τής G Θα δείξουμε ότι οι P 1, P 2,, P s ικανοποιούν τις υποθέσεις τής Πρότασης 313 Ν Μαρμαρίδης 60

7 31 Ε Ε Γ Αφού οι Sylow υποομάδες που αντιστοιχούν στον ίδιο πρώτο αριθμό είναι πάντοτε συζυγείς, συμπεραίνουμε από την υπόθεση τής εφαρμογής ότι οι P i είναι ορθόθετες υποομάδες τής G, i, 1 i s Τώρα θα αποδείξουμε ότι i, 2 i s είναι (P 1 P 2 P i 1 ) P i = {e G } και ότι P 1 P 2 P i = P 1 P 2 P i Πράγματι, P 1 P 2 = {e G }, αφού οι τάξεις P 1 και P 2 είναι σχετικώς πρώτοι αριθμοί Επιπλέον, P 1 P 2 = P 1 P 2, αφού P 1 P 2 = P 1 P 2 / P 1 P 2 Τώρα, (P 1 P 2 ) P 3 = {e G }, αφού οι τάξεις P 1 P 2 και P 3 είναι σχετικώς πρώτοι αριθμοί Επομένως, P 1 P 2 P 3 = P 1 P 2 P 3, αφού (P 1 P 2 ) P 3 = P 1 P 2 P 3 / (P 1 P 2 ) P 3 Υποθέτοντας ότι (P 1 P 2 P i 1 ) P i = {e G } και ότι P 1 P 2 P i = P 1 P 2 P i, θα δείξουμε ότι (P 1 P 2 P i ) P i+1 = {e G } (*) και ότι P 1 P 2 P i+1 = P 1 P 2 P i+1 (**) Πράγματι, η (*) είναι αληθής, αφού οι τάξεις P 1 P 2 P i = P 1 P 2 P i και P i+1 είναι σχετικώς πρώτοι αριθμοί Επιπλέον, η (**) είναι αληθής, αφού (P 1 P 2 P i ) P i+1 = P 1 P 2 P i P i+1 (P 1 P 2 P i ) P i+1 = P 1 P 2 P i P i+1 1 Τέλος, η G ισούται με την υποομάδα P 1 P 2 P s 1 P s, αφού η τάξη τής τελευταίας ισούται με P 1 P 2 P s 1 P s που είναι ακριβώς η τάξη τής G Επομένως, η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των P 1, P 2,, P s Πρόταση 316 Κάθε πεπερασμένη αβελιανή ομάδα (G, ) είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των Sylow υποομάδων της Απόδειξη Σε κάθε πρώτο διαιρέτη p τής τάξης τής G, η αντίστοιχη p Sylow υποομάδα είναι ορθόθετη, αφού η G είναι αβελιανή, και ως εκ τούτου μοναδική Επομένως, το συμπέρασμα τού θεωρήματος είναι άμεση συνέπεια τού Λήμματος Σχέση εξωτερικού και εσωτερικού ευθέος Γινομένου Πρόταση 317 Μια ομάδα (G, ) είναι το εξωτερικό ευθύ γινόμενο των ομάδων (G i, i ), i = 1, 2,, s αν, και μόνο αν, υπάρχουν ορθόθετες υποομάδες N i G τής G, όπου για κάθε i, 1 i s, η υποομάδα N i είναι ισόμορφη με την G i έτσι, ώστε η G να ισούται με το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των N i, 1 i s 61 Ν Μαρμαρίδης

8 3 Ε Γ Ο Απόδειξη Για κάθε i, 1 i s, θεωρούμε την απεικόνιση θ i : G G, (g 1, g 2,, g s ) θ i ((g 1, g 2,, g s )) := (g 1, g 2,, g i 1, e Gi, g i+1,, g s ) Αποδεικνύεται εύκολα ότι η θ i είναι ένας ομομορφισμός ομάδων με πυρήνα N i := Kerθ i = {(e G1, e G2,, e Gi 1, g i, e Gi+1,, e Gs ) g i G i } Γι αυτό i, 1 i s, οι N i είναι ορθόθετες υποομάδες τής G Επιπλέον, έχουμε G = N 1 N 2 N s, αφού αν, α = (g 1, g 2,, g s ), τότε α = (g 1, e G2,, e Gi 1, e Gi, e Gi+1,, e Gs ) (e G1, e G2,, e Gi 1, g i, e Gi+1,, e Gs ) (e G1, e G2,, e Gi 1, e Gi, e Gi+1,, g s ), όπου προφανώς i, 1 i s, n i = (e G1, e G2,, e Gi 1, g i, e Gi+1,, e Gs ) N i Η συγκεκριμένη παράσταση τού α ως γινόμενο των στοιχείων n i N i είναι μοναδική, αφού αν, α = (h 1, e G2,, e Gi 1, e Gi, e Gi+1,, e Gs ) (e G1, e G2,, e Gi 1, h i, e Gi+1,, e Gs ) (e G1, e G2,, e Gi 1, e Gi, e Gi+1,, h s ), είναι ακόμη μια παράσταση τού α ως γινόμενο στοιχείων από τις N i, 1 i s, τότε α = (h 1, h 2,, h s ) από όπου έπεται ότι h i = g i, i, 1 i s και συνεπώς τα n i = (e G1, e G2,, e Gi 1, g i, e Gi+1,, e Gs ) N i, 1 i s με α = n 1 n 2 n i n s είναι μοναδικώς καθορισμένα Έστω ότι η G ισούται με το εσωτερικό ευθύ γινόμενο G = N 1 N 2 N s των ορθόθετων υποομάδων της N i G, 1 i s Θεωρούμε το εξωτερικό ευθύ γινόμενο N 1 N 2 N s των N i και την απεικόνιση σ : N 1 N 2 N s G = N 1 N 2 N s, (n 1, n 2,, n s ) n 1 n 2 n s Παρατηρούμε ότι η σ είναι ένας ομομορφισμός ομάδων, αφού σ ((n 1, n 2,, n s )(n 1, n 2,, n s)) = (n 1 n 1)(n 2 n 2) (n s n s) = (n 1 n 2 n s )(n 1n 2 n s) = σ ((n 1, n 2,, n s )) σ ((n 1, n 2,, n s)), αφού n i n j = n j n i, i, j, i j, 1 i, j n Προφανώς ο σ είναι ένας επιμορφισμός Επιπλέον αν, (n 1, n 2,, n s ) Kerσ, τότε n 1 n 2 n s = e G Αλλά αφού η G = N 1 N 2 N s είναι το εσωτερικό γινόμενο των N i, 1 i n, η παράσταση τού e G ως γινόμενο στοιχείων n i N i, 1 i n είναι μοναδική και γι αυτό n i = e G, i, 1 i s Επομένως, Kerσ = {(e G1, e G2,, e G2 )} και ο επιμορφισμός σ είναι ένας ισομορφισμός Παραδείγματα 313 Η διεδρική ομάδα (D 4, ) των στερεών κινήσεων τού τετραγώνου δεν ισούται με ένα εσωτερικό ευθύ γινόμενο δύο γνησίων υποομάδων της Πράγματι, οι γνήσιες υποομάδες τής D 4 έχουν τάξη 1, 2 ή 4 Αν ήταν η D 4 το εσωτερικό ευθύ γινόμενο δύο υποομάδων της, τότε θα ήταν και η ίδια αβελιανή Πράγμα άτοπο, αφού η D 4 δεν είναι αβελιανή Ν Μαρμαρίδης 62

9 31 Ε Ε Γ Παραδείγματα 314 Έστω ότι (S n, ) είναι η συμμετρική ομάδα των «1 1» και «επί» απεικονίσεων από το σύνολο N = {1, 2,, n} στον εαυτό του και ότι I είναι ένα γνήσιο μη κενό υποσύνολο τού N Έστω G το υποσύνολο τής S n που αποτελείται από τα σ S n με σ(i) = I, δηλαδή από τα στοιχεία τής S n που απεικονίζουν το υποσύνολο I στον εαυτό του Προτείνουμε στον αναγνώστη να αποδείξει ότι το σύνολο G είναι μια υποομάδα τής S n Έστω ότι J είναι το συνολοθεωρητικό συμπλήρωμα το I ως προς N, δηλαδή J = N\I Παρατηρούμε ότι τα στοιχεία σ τής G διατηρούν το υποσύνολο J, δηλαδή σ(j) = J, επειδή αυτά διατηρούν το I και επειδή το N είναι μια αποσυνδετή¹ ένωση των υποσυνόλων I και J Θεωρούμε το υποσύνολο H (αντιστοίχως K) τής G που αποτελείται από τα σ G (αντιστοίχως τ G) που διατηρούν σημειακά το I (αντιστοίχως σημειακά το J), δηλαδή σ H i I, σ(i) = i (αντιστοίχως τ K j J, τ(j) = j) Προτείνουμε στον αναγνώστη να αποδείξει ότι τα υποσύνολα I και J είναι υποομάδες τής G Πρόκειται μάλιστα για ορθόθετες υποομάδες τής G, αφού είναι πυρήνες των δράσεων τής G επί των συνόλων I και J, βλ Ορισμό 113 Ισχυριζόμαστε ότι η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των υποομάδων της H και K Παρατηρούμε ότι H K = {Id n }, αφού αν, σ H K, τότε σ(α) = α, α I J = N Αν τώρα αποδείξουμε ότι κάθε σ G είναι σύνθεση ενός στοιχείου από την H με ένα στοιχείο από την K, τότε από την Πρόταση 317 θα προκύψει ότι η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των H και K Έστω σ G και μια ανάλυσή του σ = c 1 c t σε αποσυνδετούς κύκλους Παρατηρούμε ότι κάθε κύκλος c l, l = 1,, t περιέχει ή μόνο στοιχεία από το I ή μόνο στοιχεία από το J αφού αν, σε κάποιον c l υπήρχαν στοιχεία και από το I και από το J, τότε το σ δεν θα σταθεροποιούσε το σύνολο I, πράγμα άτοπο αφού το σ είναι στοιχείο τής G Γι αυτό σχηματίζοντας το γινόμενο σ I (αντιστοίχως σ J ) των κύκλων τού σ που δεν περιέχουν στοιχεία από το I (αντιστοίχως που δεν περιέχουν στοιχεία από το J), διαπιστώνουμε ότι το σ I ανήκει στο H και το σ J ανήκει στο K και σ = σ I σ J Ώστε η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των H και K και [G : 1] = [H : 1][K : 1] Προφανώς, η H (αντιστοίχως η K) είναι ισόμορφη με την συμμετρική ομάδα S J τού συνόλου J (αντιστοίχως με την συμμετρική ομάδα S I τού συνόλου I) και γι αυτό G = S J S I και [G : 1] = (n m)!m!, όπου m είναι το πλήθος των στοιχείων τού συνόλου I ¹ξένη 63 Ν Μαρμαρίδης

10 3 Ε Γ Ο 32 Η Ταξινόμηση των πεπερασμένων αβελιανών Ομάδων Έστω ότι (G, ) είναι μια αβελιανή ομάδα τάξης n = p α 1 1 pα 2 2 pα s s, όπου οι αριθμοί p i, 1 i s είναι ανά δύο διαφορετικοί πρώτοι και οι α i, 1 i s, είναι φυσικοί Από την Πρόταση 316 γνωρίζουμε ότι η G ισούται με το εσωτερικό ευθύ γινόμενο P 1 P 2 P s των p i Sylow υποομάδων της P i, 1 i s, που έχουν αντίστοιχες τάξεις P i = p α i i, 1 i s και γι αυτό, βλ Πρόταση 317, η G είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο p ομάδων P 1 P 2 P s, όπου P i = p α i i, 1 i s Οι P i είναι αβελιανές p ομάδες και για κάθε i, 1 i s, η P i είναι ισόμορφη με την αντίστοιχη p i Sylow υποομάδα P i Παρατηρούμε ότι αν, σ : Q 1 Q 2 Q t G είναι ένας ισομορφισμός από ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο p ομάδων Q 1 Q 2 Q t στην G με Q j = q β j j, 1 j t, όπου οι αριθμοί q j, 1 j t είναι ανά δύο διαφορετικοί πρώτοι και οι β j, 1 j t είναι φυσικοί, τότε από τη μοναδικότητα τής ανάλυσης τής τάξης n τής G σε γινόμενο δυνάμεων πρώτων αριθμών, προκύπτει ότι s = t και εν συνεχεία ότι υπάρχει μια μετάταξη τ S s, ούτως ώστε i, 1 i s η τάξη τής Q τ(i) να ισούται με την τάξη τής αντίστοιχης p i Sylow υποομάδας P i Επομένως, η εικόνα τής Q τ(i), μέσω τού ισομορφισμού σ, είναι μια p i Sylow υποομάδα τής G και γι αυτό συμπίπτει με την P i Ώστε, για κάθε i, 1 i s, η Q τ(i) είναι ισόμορφη με την p i Sylow υποομάδα P i και ως εκ τούτου και με την αντίστοιχη p ομάδα P i τάξης p α i i Έτσι προκύπτει η Πρόταση 321 Έστω ότι (G, ) είναι μια αβελιανή ομάδα τάξης n = p α 1 1 pα 2 2 pαs s, όπου οι αριθμοί p i, 1 i s είναι πρώτοι, διαφορετικοί ανά δύο, και οι αριθμοί α i, 1 i s, είναι φυσικοί Τότε υπάρχει ένας ισομορφισμός ομάδων σ : G P 1 P 2 P s, όπου i, 1 i s, P i = p α i i Επιπλέον αν, η G είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο p ομάδων Q 1 Q 2 Q t, τότε s = t και υπάρχει μια μετάταξη τ S s, ούτως ώστε i, 1 i s, Q τ(i) = Pi Με άλλα λόγια μια πεπερασμένη αβελιανή ομάδα G είναι «με ακρίβεια μετάταξης» κατά μοναδικό τρόπο ισόμορφη με ένα ευθύ γινόμενο πεπερασμένων αβελιανών p ομάδων Τώρα θα αποδείξουμε ότι και οι p ομάδες είναι ισόμορφες με ευθέα γινόμενα κυκλικών ομάδων Λήμμα 322 Έστω ότι p είναι ένας πρώτος αριθμός και ότι (G, ) είναι μια πεπερασμένη αβελιανή p ομάδα Η G είναι κυκλική ομάδα αν, και μόνο αν, διαθέτει Ν Μαρμαρίδης 64

11 32 Η Τ Ο ακριβώς μια κυκλική υποομάδα τάξης p Απόδειξη Προφανώς, αν η G είναι κυκλική, τότε σε κάθε διαιρέτη τής τάξης της διαθέτει ακριβώς μία κυκλική υποομάδα, επομένως αυτό συμβαίνει και για τον διαιρέτη p Η απόδειξη θα γίνει με επαγωγή ως προς την τάξη p m τής ομάδας G Πριν προχωρήσουμε υπενθυμίζουμε, βλ Πρόταση 211, ότι για κάθε p n, n m, η G διαθέτει υποομάδα τάξης p n Ιδιατέρως, η G διαθέτει πάντοτε τουλάχιστον μια υποομάδα τάξης p, γεγονός που έπεται και από το Θεώρημα Cauchy, σελ 20 Για m = 1, η ομάδα G είναι πρώτης τάξης p και ως εκ τούτου κυκλική Έστω ότι ο ισχυρισμός είναι αληθής για τις ομάδες τάξης p k, θα αποδείξουμε ότι αυτός είναι αληθής και για κάθε ομάδα G τάξης p k+1 Ας είναι C p η μοναδική κυκλική υποομάδα τάξης p τής G Θεωρούμε τον ενδομομορφισμό ϕ : G G, g ϕ(g) = g p Προφανώς, C p Kerϕ Κάθε g Kerϕ, g e G παράγει μια υποομάδα g τής G τάξης p Επομένως, g = C p και γι αυτό g C p Ώστε, Kerϕ = C p Η πηλικοομάδα G/C p είναι τάξης p k και γι αυτό διαθέτει τουλάχιστον μια υποομάδα S τάξης p Ισχυριζόμαστε ότι η S είναι η μοναδική κυκλική υποομάδα τής G/C p τάξης p Πράγματι, αν οι S 1 και S 2 ήταν δύο διαφορετικές κυκλικές υποομάδες τής G/C p τάξης p, τότε και η ϕ(g) θα διέθετε δύο διαφορετικές κυκλικές υποομάδες τάξης p, αφού ϕ(g) = G/Kerϕ = G/C p Τότε όμως θα διέθετε και η G δύο διαφορετικές κυκλικές υποομάδες τάξης p, πράγμα άτοπο Επειδή τώρα η G/C p είναι τάξης p k και διαθέτει ακριβώς μια κυκλική υποομάδα τάξης p, μπορούμε να εφαρμόσουμε την επαγωγική υπόθεσή μας και να συμπεράνουμε ότι η G/C p είναι κυκλική Ώστε, G/C p = ac p, a G Ισχυριζόμαστε ότι a = G Πράγματι, αν g G, τότε gc p = a n C p, n N {0} και επομένως g 1 a n = c C p (*) Αλλά C p a, αφού η a G ως p ομάδα διαθέτει κυκλικές υποομάδες τάξης p, οι οποίες είναι και κυκλικές υποομάδες τάξης p τής G Άρα η μοναδική κυκλική υποομάδα τάξης p τής a είναι η C p Ώστε, το c στη σχέση (*) είναι στοιχείο τής a Έστω ότι c = a s, s N {0} Τώρα, η (*) γράφεται g 1 a n = a s και επομένως, g = a n s, δηλαδή G a και γι αυτό G = a Λήμμα 323 Έστω ότι (G, ) είναι μια αβελιανή p ομάδα και K μια μέγιστης τάξης κυκλική υποομάδα της, τότε υπάρχει μια υποομάδα G τής G, τέτοια ώστε η G να είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των K και G Απόδειξη Θα εκτελέσουμε την απόδειξη με επαγωγή ως προς την τάξη p m τής G Για m = 1, η ομάδα G είναι πρώτης τάξης p και ως εκ τούτου κυκλική Προφανώς, η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των K = G και G = {e G } Έστω ότι ο ισχυρισμός είναι αληθής για τις ομάδες τάξης p k, θα αποδείξουμε ότι είναι αληθής και για κάθε ομάδα G τάξης p k+1 Αν η G είναι κυκλική, τότε η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των K = G και G = {e G } Αν η G δεν είναι κυκλική, τότε θεωρούμε μια μέγιστης τάξης κυκλική υποομάδα a = K < G Προφανώς, η K διαθέτει μια μοναδική κυκλική υποομάδα K p τάξης p 65 Ν Μαρμαρίδης

12 3 Ε Γ Ο Επειδή η G δεν είναι κυκλική, περιέχει τουλάχιστον ακόμα μία κυκλική υποομάδα C p K p τάξης p, βλ Λήμμα 322 Προφανώς K p C p = {e G } και ως εκ τούτου K C p = {e G } Θεωρούμε την πηλικοομάδα G/C p και την υποομάδα της (K C p )/C p Παρατηρούμε ότι αφού [(K C p )/C p : 1] = [K C p : 1] [C p : 1] [K C p : 1] = [K : 1][C p : 1] [K C p : 1] = [K : 1][C p : 1] [C p : 1] = [K : 1][C p : 1] = [K : 1] (1) και αφού [K C p : 1] = 1, διότι K C p = {e G } Επειδή, b K, c C p είναι (bc)c p = bc p, διαπιστώνουμε ότι η (K C p )/C p είναι κυκλική, εφόσον παράγεται από το στοιχείο ac p Λόγω τής (1), η τάξη (ac p ) τού στοιχείου ac p είναι: (ac p ) = [(K C p )/C p : 1] = [K : 1] = (a) Επομένως, η (K C p )/C p είναι μια μέγιστης τάξης κυκλική υποομάδα τής G/C p, αφού gc p G/C p είναι (gc p ) (g) Η G/C p είναι μια p ομάδα τάξης p k Γι αυτό, χρησιμοποιώντας την μέγιστης τάξης κυκλική υποομάδα της (K C p )/C p, συμπεραίνουμε με τη βοήθεια τής επαγωγικής υπόθεσης, ότι υπάρχει μια υποομάδα L = G /C p τής G/C p, όπου η G είναι μια υποομάδα τής G με C p G, έτσι ώστε η G/C p να είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των (K C p )/C p και G /C p Δηλαδή, G/C p = ((K C p )/C p ) (G /C p )) και ((K C p )/C p ) (G /C p ) = {C p } Ισχυριζόμαστε ότι η G είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των K και G Αν g K G, τότε gc p ((K C p )/C p ) (G /C p ) = {C p } Συνεπώς, gc p = C p και g C p Αλλά τότε g K C p = {e G } Ώστε g = e G και K G = {e G } Υπολείπεται η απόδειξη ότι G = K G και επειδή η G είναι μια πεπερασμένη ομάδα, αρκεί να δείξουμε ότι [K G : 1] = [G : 1] Αλλά [K G : 1] = 1, αφού K G = {e G } και γι αυτό [(K G ) : 1] = [K : 1][G : 1] [K G : 1] = [K : 1][G : 1] Συνεπώς, αρκεί να δείξουμε ότι [G : 1] = [K : 1][G : 1] Επειδή, η G/C p είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των (K C p )/C p και G /C p, έχουμε [G/C p : 1] = [(K C p )/C p : 1][G /C p : 1] = [(K C p )/C p : 1] [G : 1] [C p : 1] (2) Τώρα χρησιμοποιώντας την (1), η (2) γίνεται Ν Μαρμαρίδης 66 [G/C p : 1] = [K : 1] [G : 1] [C p : 1] (3)

13 32 Η Τ Ο Έτσι, λόγω τής (3), έπεται [G : 1] = [G/C p : 1][C p : 1] = [K : 1] [G : 1] [C p : 1] [C p : 1] = [K : 1][G : 1] Αυτό ακριβώς που θέλαμε να αποδείξουμε Πρόταση 324 (α ) Κάθε πεπερασμένη αβελιανή p ομάδα (G, ) είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο κυκλικών ομάδων K 1 K 2 K s (β ) Επιπλέον αν, οι κυκλικές ομάδες K i, 1 i s είναι διατεταγμένες στο ως άνω ευθύ γινόμενο κατά διάταξη αντίστροφη των τάξεών τους, δηλαδή i j αν, και μόνο αν, [K i : 1] [K j : 1] και αν, η (G, ) είναι ισόμορφη με ένα ακόμη εξωτερικό ευθύ γινόμενο κυκλικών ομάδων H 1 H 2 H t, οι οποίες είναι επίσης διατεταγμένες στο συγκεκριμένο ευθύ γινόμενο κατά διάταξη αντίστροφη των τάξεών τους, δηλαδή i j αν, και μόνο αν, [H i : 1] [H j : 1], τότε s = t και i, 1 i s, K i = Hi Απόδειξη Θα αποδείξουμε και τα δύο μέρη τής πρότασης με επαγωγή ως προς την τάξη p m τής G (α ) Για m = 1, η ομάδα G είναι πρώτης τάξης p και ως εκ τούτου κυκλική Έστω ότι ο ισχυρισμός είναι αληθής για κάθε ομάδα τάξης p k, θα αποδείξουμε ότι είναι αληθής και για κάθε ομάδα τάξης p k+1 Έστω G μια ομάδα τάξης p k+1 Αν η G είναι κυκλική, τότε δεν χρειάζεται να αποδείξουμε κάτι Αν η G δεν είναι κυκλική, τότε θεωρούμε μια μέγιστης τάξης κυκλική υποομάδα K < G, η οποία προφανώς είναι γνήσια υποομάδα τής G, και από το Λήμμα 323 συμπεραίνουμε ότι υπάρχει μια υποομάδα G τής G, ώστε η G να είναι το εσωτερικό ευθύ γινόμενο των K και G Τώρα η G είναι ισόμορφη με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο K 1 G, όπου η K 1 είναι μια ομάδα ισόμορφη με την κυκλική υποομάδα K τής G Η G είναι μια p ομάδα με τάξη γνήσια μικρότερη από p k+1, αφού η K είναι μια γνήσια υποομάδα τής G, και χρησιμοποιώντας την επαγωγική υπόθεση, συμπεραίνουμε ότι η G είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο K 2 K s κυκλικών ομάδων Συνεπως, η G είναι ισόμορφη με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο K 1 K 2 K s των κυκλικών ομάδων K i, 1 i s (β ) Για m = 1, η ομάδα G είναι πρώτης τάξης p και ως εκ τούτου κυκλική Αν τώρα η G είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο κυκλικών ομάδων H 1 H 2 H t, τότε θα είναι και το εξωτερικό ευθύ γινόμενο μια κυκλική ομάδα και αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν t = 1 και G = H 1 Έστω ότι ο ισχυρισμός είναι αληθής για κάθε ομάδα τάξης p k, θα αποδείξουμε ότι είναι αληθής και για κάθε ομάδα τάξης p k+1 67 Ν Μαρμαρίδης

14 3 Ε Γ Ο Έστω G μια ομάδα τάξης p k+1 Αν η G είναι κυκλική, τότε η απόδειξη εκτελείται όπως και στην περίπτωση m = 1 Έστω ότι η G δεν είναι κυκλική και ότι η G είναι ισόμορφη με δύο εξωτερικά ευθέα γινόμενα K 1 K 2 K s και H 1 H 2 H t οι παράγοντες των οποίων είναι διατεταγμένες κατά διάταξη αντίστροφη των τάξεών τους, όπως ακριβώς περιγράφεται στη διατύπωση τής πρότασης Υπενθυμίζουμε ότι αν, A είναι οποιαδήποτε αβελιανή ομάδα και m είναι ένας φυσικός, τότε το σύνολο A m := {a m a A} είναι μια υποομάδα τής A (γιατί;) Επιπλέον αν, η A = a είναι κυκλική και παράγεται από το στοιχείο a, τότε η A m είναι (προφανώς!) επίσης κυκλική και παράγεται από το στοιχείο a m (γιατί;) Στην περίπτωση τής G θεωρούμε τον πρώτο p και την υποομάδα G p Η G p είναι μια γνήσια υποομάδα τής G, επειδή υπάρχουν στοιχεία τής G τάξης p, λόγω τού Θεωρήματος Cauchy (Θεώρημα 138) Επιπλέον, η G p είναι ισόμορφη με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο K 1 p K 2 p K s p καθώς επίσης και με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο H 1 p H 2 p H t p Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις: Ι Περίπτωση G p = {e G } Τότε i, 1 i s η κυκλική ομάδα K i p αποτελείται μόνο από το ουδέτερο στοιχείο e Ki Συνεπώς i, 1 i s, η K i είναι κυκλική τάξης p Με το ακριβώς ίδιο επιχείρημα συμπεραίνουμε ότι j, 1 j t, η H j είναι κυκλική τάξης p Αφού, G = K 1 K 2 K s είναι φανερό ότι οι δύο ομάδες έχουν την ίδια τάξη και γι αυτό [G : 1] = p s Επίσης αφού G = H 1 H 2 H t συμπεραίνουμε ότι [G : 1] = p t Επομένως, s = t και i, 1 i s, K i = Hi Στη συγκεκριμένη περίπτωση μάλιστα, όλες οι ομάδες K i, H j είναι ισόμορφες με την κυκλική ομάδα C p με p το πλήθος στοιχεία ΙΙ Περίπτωση G p {e G } Αφού G p = K 1 p K 2 p K s p, συμπεραίνουμε ότι και το εξωτερικό ευθύ γινόμενο K 1 p K 2 p K s p έχει περισσότερα τού ενός στοιχεία και ως εκ τούτου υπάρχουν παράγοντες K i p με περισσότερα τού ενός στοιχεία Έστω s ο μεγαλύτερος δείκτης μεταξύ των 1 και s, ούτως ώστε η ομάδα K s p να έχει περισσότερα τού ενός στοιχεία Τότε λόγω τού τρόπου με τον οποίο έχουν αριθμηθεί οι παράγοντες έχουμε ότι K s +1 p = {e Ks +1 }, K s +2 p = {e Ks +2 },, K s p = {e Ks } (*) Συνεπώς, η G p είναι επίσης ισόμορφη και με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο K 1 p K 2 p K s p Προσέξτε ότι από τη σχέση (*) συμπεραίνουμε ότι όλες οι ομάδες K s +1, K s +2,, K s είναι κυκλικές τάξης p Τώρα, αφού η G p είναι επίσης ισόμορφη με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο H 1 p H 2 p H t p, εργαζόμαστε παρομοίως με αυτό Έτσι θεωρούμε τον μεγαλύτερο δείκτη t μεταξύ των 1 και t, ούτως ώστε η ομάδα H t p να έχει περισσότερα τού ενός στοιχεία Τότε λόγω τού τρόπου με τον οποίο είναι αριθμημένες οι παράγοντες έχουμε ότι H t +1 p = {e Ht +1 }, H t +2 p = {e Ht +2 },, H t p = {e Ht } (**) Συνεπώς, η G p είναι επίσης ισόμορφη με το εξωτερικό ευθύ γινόμενο H 1 p H 2 p H t p Προσέξτε ότι από τη σχέση (**) συμπεραίνουμε ότι όλες οι ομάδες H t +1, H t +2,, H t είναι κυκλικές τάξης p Ν Μαρμαρίδης 68

15 32 Η Τ Ο Όπως έχουμε ήδη παρατηρήσει η G p είναι μια γνήσια υποομάδα τής G και γι αυτό εφαρμόζοντας την επαγωγική υπόθεση στην ομάδα G p, όπου G p = K p 1 K p 2 K p s και G p = H p 1 H p 2 H p t, συμπεραίνουμε ότι s = t και ότι i, 1 i s, K p i = H p i και ιδιαιτέρως έχουν ίσες τάξεις, δηλαδή [Kp i : 1] = [Hp i : 1] Επειδή η τάξη τής κυκλικής ομάδας K i (αντιστοίχως τής H i ) ισούται με p[k p i : 1] (αντιστοίχως με p[h p i : 1] συμπεραίνουμε ότι για κάθε i, 1 i s, οι τάξεις των κυκλικών ομάδων K i και H i είναι ίσες και ως εκ τούτου i, 1 i s, K i = Hi Υπολείπεται η απόδειξη ότι s = t, αφού ήδη γνωρίζουμε ότι οι ομάδες K s +1, K s +2,, K s και H s +1, H s +2,, H t είναι κυκλικές τάξης p και ως εκ τούτου ισόμορφες μέταξύ τους Θέτουμε G K για το εξωτερικό ευθύ γινόμενο K 1 K 2 K s και G H για το εξωτερικό ευθύ γινόμενο H 1 H 2 H s Τώρα G K = GH και η ομάδα G είναι ισόμορφη με τα εξωτερικά ευθέα γινόμενα G K K s +1 K s +2 K s και G H H s +1 H s +2 H t Συνεπώς, έχουμε: [G K : 1]p s s = [G : 1] = [G H : 1]p t s και αφού [G K : 1] = [G H : 1], συμπεραίνουμε ότι p s s = p t s και τελικώς s = t Διαμερίσεις Για να δούμε το πώς ακριβώς εφαρμόζεται η ανωτέρω πρόταση χρειαζόμαστε τον εξής πολύ γνωστό ορισμό Ορισμός 321 Έστω n N ένας φυσικός αριθμός Κάθε ακολουθία (m 1, m 2,, m t ) φυσικών αριθμών ονομάζεται μια διαμέριση τού n αν, n = t m i και m 1 m 2 m i m i+1 m t i=1 Έτσι, οι διαμερίσεις τού 3 είναι οι ακολουθίες δ 1 (3) = (3), δ 2 (3) = (2, 1) και δ 3 (3) = (1, 1, 1), τού 4 είναι οι ακολουθίες δ 1 (4) = (4), δ 2 (4) = (3, 1, 1), δ 3 (4) = (2, 2), δ 4 (4) = (2, 1, 1) και δ 5 (4) = (1, 1, 1, 1) Έστω P(n) το πλήθος των διαμερίσεων τού φυσικού n και (n) = {δ i (n) i = 1, 2,, P(n)} οι διαμερίσεις του Διατάσσουμε τα στοιχεία τού (n) κατά την αντίστροφη λεξικογραφική διάταξη και σχηματίζουμε με αυτά έναν πίνακα, που κάθε γραμμή του είναι ένα στοιχείο τού (n) Η διάταξη των γραμμών τού πίνακα είναι τέτοια ώστε αν, το δ(n) είναι η i-οστή γραμμή και δ (n) είναι j-οστή με j i, τότε δ (n) δ(n) Ο συγκεκριμένος πίνακας είναι μοναδικός, ονομάζεται πίνακας Young Θα τον συμβολίζουμε με Y(n) 69 Ν Μαρμαρίδης

16 3 Ε Γ Ο Το πλήθος των στοιχείων τής στήλης τού Y(n) με τα περισσότερα στοιχεία ισούται με το πλήθος P(n) των διαμερίσεων τού φυσικού n Επί παραδείγματι, Y(3) = , Y(4) = P(3) = 3, P(4) = 5 και P(5) = 7 και Y(5) = , Πρόταση 325 Έστω ότι q είναι ένας πρώτος αριθμός και ότι n είναι ένας φυσικός αριθμός Το πλήθος f G (q n ) των μη ισόμορφων αβελιανών p ομάδων (G, ) τάξης q n ισούται με το πλήθος P(n) των διαμερίσεων τού n Απόδειξη Έστω ότι (n) είναι το σύνολο των διαμερίσεων τού φυσικού n και ότι C(n) είναι το σύνολο των εξωτερικών ευθέων γινομένων C q m 1 C q m 2 C q m t όπου (m 1, m 2,, m t ) είναι μια διαμέριση τού n Σύμφωνα με την Πρόταση 324 (β ), οι ομάδες που ανήκουν στο σύνολο C(n) δεν είναι ισόμορφες Παρατηρούμε ότι τα (n) και C(n) βρίσκονται σε μια «1 1» και «επί» αντιστοιχία Λόγω τής Πρότασης 324 (α ), γνωρίζουμε ότι κάθε αβελιανή ομάδα G τάξης q n είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο κυκλικών ομάδων C q m που καθεμιά τους έχει ως τάξη μια δύναμη q m τού q, ας πούμε G = C q m 1 C q m 2 C q m t Συνεπώς, q n = q m 1+m 2 + +m t και γι αυτό n = m 1 + m m t Επιπλέον, μπορούμε να διατάξουμε τους παράγοντες τού εξωτερικού ευθέος γινομένου κατά τέτοιον τρόπο, ώστε q m 1 q m 2 q m t Συνεπώς, m 1 m 2 m t και γι αυτό τώρα, η ακολουθία (m 1, m 2,, m t ) είναι μια διαμέριση τού n Επομένως, κάθε αβελιανή ομάδα G τάξης q n είναι ισόμορφη με ακριβώς μία από τις ομάδες τού συνόλου C(n) Το πλήθος των στοιχείων τού C(n) ισούται με P(n), δηλαδή το πλήθος των διαμερίσεων τού n Συνεπώς, f G (q n ) = P(n) Παρατήρηση 321 Προσέξτε ότι ο πρώτος q δεν επηρεάζει καθόλου το πλήθος f G (q n ) των μη ισόμορφων αβελιανών ομάδων G τάξης q n Το πλήθος f G ( ) των μη ισόμορφων αβελιανών ομάδων G τάξης είναι το ίδιο με το πλήθος f G ( ) των μη ισόμορφων αβελιανών ομάδων G τάξης Το πλήθος αυτό είναι ίσο με το πλήθος των διαμερίσεων τού 200, δηλαδή με P(200) και το P(200) είναι ίσο με Ένας αρκετά μεγάλος αριθμός! Παραδείγματα 321 Ας δούμε με ποιες ομάδες μπορεί να είναι ισόμορφη μια αβελιανή ομάδα G τάξης q 3, όπου ο q είναι πρώτος αριθμός Από τον αντίστοιχο πίνακα Ν Μαρμαρίδης 70

17 32 Η Τ Ο Y(3) έχουμε ότι η G είναι ισόμορφη με ακριβώς μία από τις C 3 q, C 2 q C q, C q C q C q Ενώ μια αβελιανή ομάδα G τάξης q 5, όπου ο q πρώτος αριθμός, είναι ισόμορφη με ακριβώς μία από τις C q 5, C q 4 C q, C q 3 C q 2, C q 3 C q C q C q 2 C q 2 C q C q 2 C q C q C q C q C q C q C q C q Πρόταση 326 Έστω ότι n είναι ένας φυσικός αριθμός και ότι n = p α 1 1 pα 2 2 pαs s είναι μια ανάλυσή του σε γινόμενο θετικών δυνάμεων πρώτων αριθμών p i, 1 i s, διαφορετικών ανά δύο Το πλήθος f G (n) των μη ισόμορφων αβελιανών ομάδων G τάξης n ισούται με το γινόμενο P(α 1 ) P(α s ) P(α s ), όπου P(α i ) είναι το πλήθος των διαμερίσεων τού θετικού αριθμού α i, 1 i s Απόδειξη Σύμφωνα με την Πρόταση 321, μια αβελιανή ομάδα τάξης n = p α 1 1 pα 2 2 pα s s είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο s το πλήθος p ομάδων με αντίστοιχες τάξεις p α 1 1, pα 2 2,, pαs s Ο ισομορφισμός είναι ανεξάρτητος από τη σειρά με την οποία εμφανίζονται οι παράγοντες στο εξωτερικό ευθύ γινόμενο Ως εκ τούτου f G (n) = f G (p α 1 1 ) f G(p α 2 2 ) f G(p αs s ) = P(α 1 ) P(α s ) P(α s ), αφού λόγω τής Πρότασης 325, γνωρίζουμε ότι i, 1 i s, είναι f G (p α i i ) = P(α i ) Πόρισμα 327 Έστω n ένας φυσικός αριθμός τής μορφής n = p 1 p 2 p s, όπου οι p i, 1 i s είναι πρώτοι αριθμοί διαφορετικοί ανά δύο Κάθε αβελιανή ομάδα τάξης n είναι ισόμορφη με την κυκλική ομάδα C n τάξης n Απόδειξη Από την προηγούμενη πρόταση γνωρίζουμε ότι f G (n) = P(1) P(1) P(1) = = 1(s το πλήθος παράγοντες ) Ώστε, υπάρχει (με ακρίβεια ισομορφισμού) μόνο μία αβελιανή ομάδα τάξης n Προφανώς, αυτή η ομάδα είναι η κυκλική C n τάξης n Παραδείγματα 322 Πόσες μη ισόμορφες αβελιανές ομάδες G τάξης 600 υπάρχουν; Η ανάλυση τού 600 σε δυνάμεις πρώτων είναι η 600 = Συνεπώς, f G (600) = P(3) P(1) P(2) = 6 71 Ν Μαρμαρίδης

18 3 Ε Γ Ο Κάθε αβελιανή ομάδα τάξης 600 είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο από τρεις p ομάδες με αντίστοιχες τάξεις 2 3, 3 και 5 2 Γι αυτό κάθε αβελιανή ομάδα G τάξης 600 είναι ισόμορφη με μια από τις επόμενες ομάδες: C 2 3 C 3 C 5 2, C 2 2 C 2 C 3 C 5 2, C 2 C 2 C 2 C 3 C 5 2, C 2 3 C 3 C 5 C 5, C 2 2 C 2 C 3 C 5 C 5, C 2 C 2 C 2 C 3 C 5 C 5 Αλλά και το πλήθος των μη ισόμορφων αβελιανών ομάδων G τάξης p 3 qr 2, όπου p, q, r είναι οποιοιδήποτε πρώτοι αριθμοί, διαφορετικοί ανά δύο, είναι επίσης 6 και κάθε τέτοια ομάδα είναι ισόμορφη με μια από τις C p 3 C q C r 2, C p 2 C p C q C r 2, C p C p C p C q C r 2, C p 3 C q C r C r, C p 2 C p C q C r C r, C p C p C p C q C r C r Τα ανωτέρω συνοψίζονται στο Θεώρημα 328 (Το Θεώρημα Ταξινόμησης των πεπερασμένων αβελιανών Ομάδων) Κάθε πεπερασμένη αβελιανή ομάδα είναι ισόμορφη με ένα εξωτερικό ευθύ γινόμενο κυκλικών p ομάδων Το πλήθος των παραγόντων του εξωτερικού ευθέος γινομένου καθώς και οι τάξεις των κυκλικών ομάδων προσδιορίζονται μοναδικά από την ομάδα Αν η τάξη τής αβελιανής ομάδας είναι n = s i=1 pα i i, όπου οι p i, 1 i s είναι πρώτοι αριθμοί διαφορετικοί ανά δύο και οι α i, 1 i s είναι φυσικοί, τότε το πλήθος των μη ισόμορφων αβελιανών ομάδων τάξης n είναι s i=1 P(α i), όπου P(α i ), 1 i s είναι το πλήθος των διαμερίσεων τού α i, 1 i s Ν Μαρμαρίδης 72

19 Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τέλος Ενότητας

20 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους Σημειώματα Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης «Θεωρία Ομάδων» Έκδοση: 10 Ιωάννινα 2014 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 40 [1] ή μεταγενέστερη [1]

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Το Θεώρημα Jordan Hölder. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Το Θεώρημα Jordan Hölder. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων Ενότητα: Το Θεώρημα Jordan Hölder Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 3 Το Θεώρημα Jordan Hölder 31 Προκαταρκτικές Έννοιες 311 Υποορθόθετες

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Θεωρία Sylow. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Θεωρία Sylow. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων Ενότητα: Θεωρία Sylow Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 2 Θεωρία Sylow 21 Τα Θεωρήματα Sylow Ορισμός 211 Μια ομάδα (G, ) τάξης p α, όπου

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Επιλύσιμες Ομάδες. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Επιλύσιμες Ομάδες. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων Ενότητα: Επιλύσιμες Ομάδες Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 4 Επιλύσιμες Ομάδες 41 Προκαταρκτικές Έννοιες 411 Ορισμός και Παραδείγματα

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος

Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές ΙΙ Ενότητα: Ομομορφισμοί και Πηλικοδάκτυλιοι Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τμήμα: Μαθηματικών 14 Ο Π Ιδιαιτέρως, αν τα f(x), g(x) είναι σχετικώς

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: Δακτύλιοι, Ακέραιες Περιοχές, Σώματα. Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος

Ενότητα: Δακτύλιοι, Ακέραιες Περιοχές, Σώματα. Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές ΙΙ Ενότητα: Δακτύλιοι, Ακέραιες Περιοχές, Σώματα Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 1 Προκαταρκτικές Έννοιες 1.1 Δακτύλιοι,

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Επεκτάσεις Ομάδων. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Επεκτάσεις Ομάδων. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων Ενότητα: Επεκτάσεις Ομάδων Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 6 Επεκτάσεις Ομάδων 6.1 Προκαταρκτικές Έννοιες Σύμφωνα με το Θεώρημα 4.2.4

Διαβάστε περισσότερα

Φυλ. Ασκ. 5, Θεωρία Ομάδων Ασκήσεις στα: Ευθέα Γινόμενα Ομάδων, Θεώρημα Jordan Hölder, Συνθετικές και Κυρίαρχες Σειρές, Επιλύσιμες Ομάδες

Φυλ. Ασκ. 5, Θεωρία Ομάδων Ασκήσεις στα: Ευθέα Γινόμενα Ομάδων, Θεώρημα Jordan Hölder, Συνθετικές και Κυρίαρχες Σειρές, Επιλύσιμες Ομάδες Φυλ. Ασκ. 5, Θεωρία Ομάδων Ασκήσεις στα: Ευθέα Γινόμενα Ομάδων, Θεώρημα Jordan Hölder, Συνθετικές και Κυρίαρχες Σειρές, Επιλύσιμες Ομάδες Εσωτερικά και Εξωτερικά ευθέα Γινόμενα Α 1. Έστω η κυκλική ομάδα

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος

Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές ΙΙ Ενότητα: Ιδεώδη και Περιοχές κυρίων Ιδεωδών Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τμήμα: Μαθηματικών 13 Ι Π Ι Για το σύμβολο δεχόμαστε ότι n N {0},

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Η Κανονική Μορφή Jordan - II Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 52 9 Η Κανονική Μορφή Jordan - II

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: Ο Δακτύλιος Πολυωνύμων μιας Μεταβλητής. Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος

Ενότητα: Ο Δακτύλιος Πολυωνύμων μιας Μεταβλητής. Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές ΙΙ Ενότητα: Ο Δακτύλιος Πολυωνύμων μιας Μεταβλητής Διδάσκων: Καθηγητής Μαρμαρίδης Νικόλαος - Θεοδόσιος Τμήμα: Μαθηματικών 12 Ο Δ Π Μ δακτύλιο με τις πράξεις τού R και

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές Ι Ενότητα: Σχέσεις Ισοδυναµίας, ιαµερίσεις, και Πράξεις Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 202 Μέρος 4. Θεωρητικά

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Το Θεώρηµα των Cayley-Hamilton Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 15 3. Το Θεώρηµα των Cayley-Hamilton

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Κανονική Μορφή Fitting Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 26 5. Κανονική Μορφή Fitting Εστω A M n

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές Ι Ενότητα: Χαρακτηρισµοί Πεπερασµένων Κυκλικών Οµάδων Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 233 4. Χαρακτηρισµοί

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Ισοµετρίες Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 78 12 Ισοµετρίες 121 Χαρακτηρισµός Ισοµετριών Εστω

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές Ι Ενότητα: Οι Οµάδες τάξης pq, p, q: πρώτοι αριθµοί Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 246 6. Οι Οµάδες τάξης

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Η Κανονική Μορφή Jordan - I Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 35 7 Η Κανονική Μορφή Jordan - I Στην

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Παραγοντοποιήσεις Πινάκων και Γραµµικών Απεικονίσεων Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 82 13 Παραγοντοποιήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Ταυτόχρονη ιαγωνοποίηση Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 31 6. Ταυτόχρονη ιαγωνοποίηση 6.1. Ταυτόχρονη

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Η Ορίζουσα Gram και οι Εφαρµογές της Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 65 11 Η Ορίζουσα Gram και

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές Ι Ενότητα: Ταξινόµηση Κυκλικών Οµάδων και των Υποοµάδων τους Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 236 5. Ταξινόµηση

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου 2013

Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου 2013 Α Δ Ι Α - Φ 6 Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ι Μ : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi20/asi20.html, https://sites.google.com/site/mathsedu/home/algdom Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου 20

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Εφαρµογές της Κανονικής Μορφής Jordan Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 46 8 Εφαρµογές της Κανονικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Συνθήκες Αλυσίδων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Συνθήκες Αλυσίδων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Συνθήκες Αλυσίδων Μελετάμε εδώ τη συνθήκη της αύξουσας αλυσίδας υποπροτύπων και τη συνθήκη της φθίνουσας αλυσίδας υποπροτύπων Αυτές συνδέονται μεταξύ τους με την έννοια της συνθετικής σειράς

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Μαρμαρίδης. Εισαγωγή στη Θεωρία Ομάδων

Νίκος Μαρμαρίδης. Εισαγωγή στη Θεωρία Ομάδων Νίκος Μαρμαρίδης Εισαγωγή στη Θεωρία Ομάδων Λ 2013 Περιεχόμενα 1 Δράση Ομάδας επί ενός Συνόλου 5 11 Δράσεις και μετατακτικές Αναπαραστάσεις 5 12 Τροχιές και Σταθερωτές 10 121 Το Θεώρημα Burnside 12 13

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Ελάχιστο Πολυώνυµο Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 20 4. Ελάχιστο Πολυώνυµο Στην παρούσα παράγραφο

Διαβάστε περισσότερα

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 4 1 2

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 4 1 2 Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 4 1 2 ιδασκοντες: Ν. Μαρµαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi.html Πέµπτη 27 εκεµβρίου 2012 Ασκηση

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Χαρακτηριστικό Πολυώνυµο Γινοµένου Πινάκων Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 4 Μέρος 1. Η οµή Ενός

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά Ενότητα 8: Σχέσεις - Πράξεις Δομές Στεφανίδης Γεώργιος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ημιαπλοί Δακτύλιοι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ημιαπλοί Δακτύλιοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ : Ημιαπλοί Δακτύλιοι Είδαμε στο κύριο θεώρημα του προηγούμενου κεφαλαίου ότι κάθε δακτύλιος διαίρεσης έχει την ιδιότητα κάθε πρότυπο είναι ευθύ άθροισμα απλών προτύπων Εδώ θα χαρακτηρίσουμε όλους

Διαβάστε περισσότερα

Α Δ Ι. Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2013 & K =

Α Δ Ι. Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2013 & K = Α Δ Ι Α - Φ 5 Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ι Μ : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi.html, https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114 Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2013 Ασκηση

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Δράση Ομάδας επί ενός Συνόλου. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων. Ενότητα: Δράση Ομάδας επί ενός Συνόλου. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Ομάδων Ενότητα: Δράση Ομάδας επί ενός Συνόλου Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 1 Δράση Ομάδας επί ενός Συνόλου 11 Δράσεις και μετατακτικές Αναπαραστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Γραφημάτων. Ενότητα: Εισαγωγή σε βασικές έννοιες. Διδάσκων: Λέκτορας Xάρης Παπαδόπουλος. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Γραφημάτων. Ενότητα: Εισαγωγή σε βασικές έννοιες. Διδάσκων: Λέκτορας Xάρης Παπαδόπουλος. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Γραφημάτων Ενότητα: Εισαγωγή σε βασικές έννοιες Διδάσκων: Λέκτορας Xάρης Παπαδόπουλος Τμήμα: Μαθηματικών Θεωρία Γραφημάτων Χάρης Παπαδόπουλος 2012, Διάλεξη Κεφαλαίου 1 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 Πρότυπα. Στο κεφάλαιο αυτό εισάγουμε την έννοια του προτύπου πάνω από δακτύλιο.

Κεφάλαιο 1 Πρότυπα. Στο κεφάλαιο αυτό εισάγουμε την έννοια του προτύπου πάνω από δακτύλιο. Κεφάλαιο Πρότυπα Στο κεφάλαιο αυτό εισάγουμε την έννοια του προτύπου πάνω από δακτύλιο Ορισμοί και Παραδείγματα Παραδοχές Στo βιβλίο αυτό θα κάνουμε τις εξής παραδοχές Χρησιμοποιούμε προσθετικό συμβολισμό

Διαβάστε περισσότερα

1.3 Ιδεώδη και Περιοχές κυρίων Ιδεωδών 1.3. Ι Π Ι. Για το σύμβολο δεχόμαστε ότι n N {0}, < n καθώς και ότι:

1.3 Ιδεώδη και Περιοχές κυρίων Ιδεωδών 1.3. Ι Π Ι. Για το σύμβολο δεχόμαστε ότι n N {0}, < n καθώς και ότι: 13 Ι Π Ι Για το σύμβολο δεχόμαστε ότι n N {0}, < n καθώς και ότι: n N {0}, ( ) + n = = n + ( ) και ( ) + ( ) = (**) Ονομάζουμε επικεφαλής συντελεστή ενός μη μηδενικού πολυωνύμου f, τον συντελεστή f(i)

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύ

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύ Θεωρία Υπολογισμού Ενότητα 2: Σύνολα και σχέσεις Τμήμα Πληροφορικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Τριγωνοποίηση Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 7 2 Τριγωνοποίηση 21 Ανω Τριγωνικοί Πίνακες και

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: Πράξεις επί Συνόλων και Σώµατα Αριθµών

Ενότητα: Πράξεις επί Συνόλων και Σώµατα Αριθµών Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι Ενότητα: Πράξεις επί Συνόλων και Σώµατα Αριθµών Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 1 Εισαγωγη : Πραξεις επι Συνολων και Σωµατα Αριθµων

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα ΙΙ Ενότητα: Σταθµητοί Χώροι και Ευκλείδειοι Χώροι Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 59 Μέρος 2. Ευκλείδειοι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 8

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 8 ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι Τµηµα Β Ασκησεις - Φυλλαδιο 8 ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi06/asi06.html Πέµπτη Απριλίου 06 Ασκηση. Θεωρούµε τα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Πρότυπα. x y x z για κάθε x, y, R με την ιδιότητα 1R. x για κάθε x R, iii) υπάρχει στοιχείο 1 R. ii) ( x y) z x ( y z)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Πρότυπα. x y x z για κάθε x, y, R με την ιδιότητα 1R. x για κάθε x R, iii) υπάρχει στοιχείο 1 R. ii) ( x y) z x ( y z) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Πρότυπα Στο κεφάλαιο αυτό θα υπενθυμίσουμε τις βασικές έννοιες που αφορούν πρότυπα πάνω από ένα δακτύλιο Θα περιοριστούμε στα πλέον απαραίτητα για αυτά που ακολουθούν στα άλλα κεφάλαια Η κατευθυντήρια

Διαβάστε περισσότερα

Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 4: Ορίζουσες

Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 4: Ορίζουσες Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 4: Ορίζουσες Ευάγγελος Ράπτης Τμήμα Πληροφορικής 23 Μάθημα 23 Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2012 23.1 Ορίζουσες 1. Οι ορίζουσες εκτός των άλλων εφαρμογών, βοηθούν και στην εύρεση λύσεων

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματική Ανάλυση Ι

Μαθηματική Ανάλυση Ι Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Μαθηματική Ανάλυση Ι Ενότητα 1: Σύνολα, Πραγματικοί αριθμοί Επίκ. Καθηγητής Θ. Ζυγκιρίδης e-mail: tzygiridis@uowm.gr Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 10: Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους ΙΙΙ

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 10: Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους ΙΙΙ Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 10: Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους ΙΙΙ Ράπτης Ευάγγελος Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικών Κεφάλαιο 10 Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους 10.1 Τρίτο μέρος Επαναλαμβάνουμε

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών

Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών Ενότητα 12: Μήτρες (Θεωρία) Μπεληγιάννης Γρηγόριος Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων

Διαβάστε περισσότερα

Λογισμός 3. Ενότητα 19: Θεώρημα Πεπλεγμένων (γενική μορφή) Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Λογισμός 3. Ενότητα 19: Θεώρημα Πεπλεγμένων (γενική μορφή) Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 19: Θεώρημα Πεπλεγμένων (γενική μορφή) Μιχ. Γ. Μαριάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

2 n N: 0, 1,..., n A n + 1 A

2 n N: 0, 1,..., n A n + 1 A Θεωρία Υπολογισμού Ενότητα 5: Τεχνικές απόδειξης & Κλειστότητα Τμήμα Πληροφορικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

Α Δ Ι Θ Θ Α Ε Ι Μ : https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114

Α Δ Ι Θ Θ Α Ε Ι Μ :  https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114 Α Δ Ι Θ Θ Α Ε 2013-2014 Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ι Μ : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi.html, https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114 12 Μαρτίου 2014 19:26

Διαβάστε περισσότερα

Α Δ Ι. Παρασκευή 15 Νοεμβρίου Ασκηση 1. Να ευρεθεί η τάξη τού στοιχείου a τής ομάδας (G, ), όπου. (4) a = ( 1 + i 3)/2, (G, ) = (C, ),

Α Δ Ι. Παρασκευή 15 Νοεμβρίου Ασκηση 1. Να ευρεθεί η τάξη τού στοιχείου a τής ομάδας (G, ), όπου. (4) a = ( 1 + i 3)/2, (G, ) = (C, ), Α Δ Ι Α - Φ 4 Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ι Μ : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi2013/asi2013.html, https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114 Παρασκευή 15 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Α Δ Ι. Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2013

Α Δ Ι. Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2013 Α Δ Ι Α - Φ 7 Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ι Μ : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi2013/asi2013.html, https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114 Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά Ενότητα 3: Σύνολα Συνδυαστική Στεφανίδης Γεώργιος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Πιθανότητες. Συνδυαστική Ανάλυση Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Κωνσταντίνος Μπλέκας

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Πιθανότητες. Συνδυαστική Ανάλυση Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Κωνσταντίνος Μπλέκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Πιθανότητες Συνδυαστική Ανάλυση Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Κωνσταντίνος Μπλέκας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Γραφημάτων. Ενότητα: Συνεκτικότητα και Δισυνεκτικότητα. Διδάσκων: Λέκτορας Xάρης Παπαδόπουλος. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Γραφημάτων. Ενότητα: Συνεκτικότητα και Δισυνεκτικότητα. Διδάσκων: Λέκτορας Xάρης Παπαδόπουλος. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Θεωρία Γραφημάτων Ενότητα: Συνεκτικότητα και Δισυνεκτικότητα Διδάσκων: Λέκτορας Xάρης Παπαδόπουλος Τμήμα: Μαθηματικών Θεωρία Γραφημάτων Χάρης Παπαδόπουλος 2012, Διάλεξη Κεφαλαίου 2 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

a = a a Z n. a = a mod n.

a = a a Z n. a = a mod n. Αλγεβρα Ι Χειμερινο Εξαμηνο 2017 18 Διάλεξη 1 Ενότητα 1. Πράξεις: Πράξεις στο σύνολο S, ο πίνακας της πράξης, αντιμεταθετικές πράξεις. Προσεταιριστικές πράξεις, το στοιχείο a 1 a 2 a n. Η πράξη «σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ριζικό του Jacobson

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ριζικό του Jacobson ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ριζικό του Jacobso Στο κεφάλαιο αυτό μελετάμε δακτυλίους του Art χρησιμοποιώντας το ριζικό του Jacobso. Ως εφαρμογή αποδεικνύουμε ότι κάθε δακτύλιος του Art είναι και της Noether. 4.1. Δακτύλιοι

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές Ι Ενότητα: Τάξη στοιχείων και Οµάδων - Κυκλικές (Υπο-)Οµάδες Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 222 3.1. ύναµη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 8

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 8 ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι Τµηµα Β Ασκησεις - Φυλλαδιο 8 ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi07/asi07.html Παρασκευή 9 Μαίου 07 Για κάθε µετάθεση

Διαβάστε περισσότερα

Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 2: Εισαγωγικές έννοιες

Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 2: Εισαγωγικές έννοιες Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 2: Εισαγωγικές έννοιες Ευάγγελος Ράπτης Τμήμα Πληροφορικής Μέρος I Εναρξη μαθήματος Γραμμική άλγεβρα Ι Ευάγγελος Ράπτης 1 Τα παρακάτω κείμενα, γράφονται και ενημερώνονται καθημερινά

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι. Ενότητα: Βαθµίδα Πίνακα. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι. Ενότητα: Βαθµίδα Πίνακα. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι Ενότητα: Βαθµίδα Πίνακα Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 8 Βαθµιδα Πινακα Στο παρόν Κεφάλαιο ϑα µελετήσουµε την ϐαθµίδα ενός πίνακα

Διαβάστε περισσότερα

Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα

Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα Ενότητα: Θεωρία Συνόλων, Συναρτήσεις Πραγματικής Μεταβλητής, Όριο και Συνέχεια Ανδριανός Ε Τσεκρέκος Τμήμα Λογιστικής

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία μέτρου και ολοκλήρωσης

Θεωρία μέτρου και ολοκλήρωσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεωρία μέτρου και ολοκλήρωσης Ενότητα 6: Μιγαδικά Μέτρα Μιχ. Γ. Μαριάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 3

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι. Ασκησεις - Φυλλαδιο 3 ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΟΜΕΣ Ι Τµηµα Β Ασκησεις - Φυλλαδιο 3 ιδασκων: Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi2017/asi2017.html Παρασκευή 31 Μαρτίου 2017 Υπενθυµίζουµε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες Χρησιμοποιώντας τανυστικά γινόμενα και εφαρμόζοντας το θεώρημα των Wedderbur-rt ( 33) θα αποδείξουμε δύο θεμελιώδη θεωρήματα που αφορούν κεντρικές απλές άλγεβρες θεώρημα

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τίτλος Μαθήματος: Αλγεβρικές Δομές Ι Ενότητα: Υποοµάδες και το Θεώρηµα του Lagrange Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης Τμήμα: Μαθηματικών 210 2. Υποοµάδες και το Θεώρηµα

Διαβάστε περισσότερα

Μεταθέσεις και πίνακες μεταθέσεων

Μεταθέσεις και πίνακες μεταθέσεων Παράρτημα Α Μεταθέσεις και πίνακες μεταθέσεων Το παρόν παράρτημα βασίζεται στις σελίδες 671 8 του βιβλίου: Γ. Χ. Ψαλτάκης, Κβαντικά Συστήματα Πολλών Σωματιδίων (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο,

Διαβάστε περισσότερα

Πορίσματα της Κανονικής Μορφής Smith (συμπλήρωμα για την Ενότητα 4)

Πορίσματα της Κανονικής Μορφής Smith (συμπλήρωμα για την Ενότητα 4) Πορίσματα της Κανονικής Μορφής Smh (συμπλήρωμα για την Ενότητα 4 Θα δείξουμε εδώ ότι από την κανονική μορφή Smh πινάκων πάνω από περιοχή κυρίων ιδεωδών R, έπονται τα εξής Το Θεώρημα Βάσεων Το Θεώρημα Ανάλυσης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Κεντρικές Απλές Άλγεβρες Χρησιμοποιώντας τανυστικά γινόμενα και εφαρμόζοντας το θεώρημα των Wedderbur-Art ( 33) θα αποδείξουμε δύο θεμελιώδη θεωρήματα που αφορούν κεντρικές απλές άλγεβρες *

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Θεωρία Υπολογισμού. Ενότητα 3 : Γραφήματα & Αποδείξεις. Αλέξανδρος Τζάλλας

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Θεωρία Υπολογισμού. Ενότητα 3 : Γραφήματα & Αποδείξεις. Αλέξανδρος Τζάλλας 1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Θεωρία Υπολογισμού Ενότητα 3 : Γραφήματα & Αποδείξεις Αλέξανδρος Τζάλλας 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 4: Πολυώνυμα τετάρτου και μεγαλύτερου βαθμού

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 4: Πολυώνυμα τετάρτου και μεγαλύτερου βαθμού Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 4: Πολυώνυμα τετάρτου και μεγαλύτερου βαθμού Ράπτης Ευάγγελος Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικών Κεφάλαιο 4 Πολυώνυμα τετάρτου και μεγαλυτέρου βαθμού 4.1 Εξίσωση τετάρτου

Διαβάστε περισσότερα

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 3

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 3 Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 3 ιδασκοντες: Ν. Μαρµαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi.html Παρασκευή 2 Οκτωβρίου 2012 Ασκηση 1.

Διαβάστε περισσότερα

Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 2: Διανυσματικοί χώροι

Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 2: Διανυσματικοί χώροι Γραμμική Άλγεβρα Ενότητα 2: Διανυσματικοί χώροι Ευάγγελος Ράπτης Τμήμα Πληροφορικής 5 Μάθημα 5 Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012 Με το σημερινό 9 μάθημα αρχίζουμε τη μελέτη των Διανυσματικών χώρων, μία πολύ βασική

Διαβάστε περισσότερα

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί

Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μιγαδικός λογισμός και ολοκληρωτικοί Μετασχηματισμοί ΑΝΑΠΤΥΓΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΩΝ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΣΕΙΡΕΣ Διδάσκων : Επίκ. Καθ. Κολάσης Χαράλαμπος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 12: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 12: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών Λουκάς Βλάχος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Στατιστική

Εφαρμοσμένη Στατιστική ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εφαρμοσμένη Στατιστική Περιγραφική Στατιστική Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Κωνσταντίνος Μπλέκας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Α Δ Ι Ε Υ Μ. Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης

Α Δ Ι Ε Υ Μ. Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Α Δ Ι Ε Υ Μ Δ : Ν. Μαρμαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ι Μ : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi2013/asi2013.html, https://sites.google.com/site/maths4edu/home/algdom114 28 Ι 2014 Το παρόν κείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά στην Πολιτική Επιστήμη:

Μαθηματικά στην Πολιτική Επιστήμη: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθηματικά στην Πολιτική Επιστήμη: Εισαγωγή Ενότητα 3.2 : Απαρίθμηση Συνδυαστική (ΙΙ). Θεόδωρος Χατζηπαντελής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

K15 Ψηφιακή Λογική Σχεδίαση 3: Προτασιακή Λογική / Θεωρία Συνόλων

K15 Ψηφιακή Λογική Σχεδίαση 3: Προτασιακή Λογική / Θεωρία Συνόλων K15 Ψηφιακή Λογική Σχεδίαση 3: Προτασιακή Λογική / Θεωρία Συνόλων Γιάννης Λιαπέρδος TEI Πελοποννήσου Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ Στοιχεία προτασιακής λογικής Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές IΙΙ. Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Αθανάσιος Σταυρακούδης

Τίτλος Μαθήματος: Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές IΙΙ. Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Αθανάσιος Σταυρακούδης Τίτλος Μαθήματος: Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές IΙΙ Ενότητα: Παράγωγοι και ολοκληρώματα Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Αθανάσιος Σταυρακούδης Τμήμα: Οικονομικών Επιστημών Ολοκληρώματα με το πρόγραμμα Maima Αθανάσιος

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία & Υγιεινή Τροφίμων

Μικροβιολογία & Υγιεινή Τροφίμων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μικροβιολογία & Υγιεινή Τροφίμων Μικροοργανισμοί που ελέγχονται ανά είδος τροφίμου Διδάσκοντες: Καθ. Χρυσάνθη Παπαδοπούλου, Λέκτορας Ηρακλής Σακκάς Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Αναπαραστάσεις Πεπερασμένων Ομάδων Ι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Αναπαραστάσεις Πεπερασμένων Ομάδων Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Αναπαραστάσεις Πεπερασμένων Ομάδων Ι Χρησιμοποιώντας το θεώρημα του Weddebu για ημιαπλούς δακτυλίους, αναπτύσσουμε εδώ τις πρώτες προτάσεις από τη θεωρία των αναπαραστάσεων και αρακτήρων πεπερασμένων

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι. Ενότητα: Πινάκες και Γραµµικές Απεικονίσεις. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών

Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι. Ενότητα: Πινάκες και Γραµµικές Απεικονίσεις. Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης. Τμήμα: Μαθηματικών Τίτλος Μαθήματος: Γραμμική Άλγεβρα Ι Ενότητα: Πινάκες και Γραµµικές Απεικονίσεις Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης Τμήμα: Μαθηματικών Κεφάλαιο 7 Πινακες και Γραµµικες Απεικονισεις Στα προηγούµενα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Εφαρμογή: Το θεώρημα του Burnside

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Εφαρμογή: Το θεώρημα του Burnside ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Εφαρμογή: Το θεώρημα του Bursde a b Θα αποδείξουμε εδώ ότι κάθε ομάδα τάξης pq ( p, q πρώτοι) είναι επιλύσιμη Το θεώρημα αυτό αποδείχτηκε από τον Bursde το 904 ο οποίος χρησιμοποίησε τη νέα

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά

Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά Ενότητα 9: Εσωτερική πράξη και κλάσεις ισοδυναμίας - Δομές Ισομορφισμοί Στεφανίδης Γεώργιος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Ευθέα γινόµενα οµάδων. 4.1 Ευθύ εξωτερικό γινόµενο οµάδων. i 1 G 1 G 1 G 2, g 1 (g 1, e 2 ), (4.1.1)

Κεφάλαιο 4. Ευθέα γινόµενα οµάδων. 4.1 Ευθύ εξωτερικό γινόµενο οµάδων. i 1 G 1 G 1 G 2, g 1 (g 1, e 2 ), (4.1.1) Κεφάλαιο 4 Ευθέα γινόµενα οµάδων Στο Παράδειγµα 1.1.2.11 ορίσαµε το ευθύ εξωτερικό γινόµενο G 1 G 2 G n των οµάδων G i, 1 i n. Στο κεφάλαιο αυτό ϑα ασχοληθούµε λεπτοµερέστερα µε τα ευθέα γινόµενα οµάδων

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Τοπολογία

Εισαγωγή στην Τοπολογία Ενότητα: Συνεκτικότητα Γεώργιος Κουµουλλής Τµήµα Μαθηµατικών Αδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Λογισμός 3. Ενότητα 18: Θεώρημα Πεπλεγμένων (Ειδική περίπτωση) Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Λογισμός 3. Ενότητα 18: Θεώρημα Πεπλεγμένων (Ειδική περίπτωση) Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 18: Θεώρημα Πεπλεγμένων (Ειδική περίπτωση) Μιχ. Γ. Μαριάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Λογισμός 4. Ενότητα 2: Ορισμός του ολοκληρώματος. Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών

ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Λογισμός 4. Ενότητα 2: Ορισμός του ολοκληρώματος. Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Ορισμός του ολοκληρώματος. Μιχ. Γ. Μαριάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

(m, n) = 1 τότε Aut(H K) = Aut(H) Aut(K). Z(GL(2, R)), Z(SL(2, R)), Z(GL(n, R)), Z(SL(n, R)). } a b 0 c {( ) 1 b A = 0 1 {( ) a 0 D = 0 c T = } : b R

(m, n) = 1 τότε Aut(H K) = Aut(H) Aut(K). Z(GL(2, R)), Z(SL(2, R)), Z(GL(n, R)), Z(SL(n, R)). } a b 0 c {( ) 1 b A = 0 1 {( ) a 0 D = 0 c T = } : b R Ασκήσεις στην Θεωρία Ομάδων 2 Μαίου 2014 Άσκηση 1 Δίνεται μια ομάδα G τάξης n και a 1, a 2,..., a n G. Δείξτε ότι υπάρχουν k, m N τέτοια ώστε 1 k m n και a k a 2...a m = 1. Άσκηση 2 Δίνεται μια ομάδα G

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 7: Βάσεις Groebner I

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 7: Βάσεις Groebner I Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 7: Βάσεις Groebner I Ράπτης Ευάγγελος Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικών Κεφάλαιο 7 Βάσεις Groebner Ι Τετάρτη 21 Μαϊου 2014 7.1 Ιδεώδη μονονύμων Εχουμε ήδη δει οτι

Διαβάστε περισσότερα

Λογισμός 4 Ενότητα 11

Λογισμός 4 Ενότητα 11 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 11: Θεώρημα αλλαγής μεταβλητών. Μιχ. Γ. Μαριάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών. Διακριτά Μαθηματικά. Ενότητα 4: Εισαγωγή / Σύνολα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών. Διακριτά Μαθηματικά. Ενότητα 4: Εισαγωγή / Σύνολα Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Διακριτά Μαθηματικά Ενότητα 4: Εισαγωγή / Σύνολα Αν. Καθηγητής Κ. Στεργίου e-mail: kstergiou@uowm.gr Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρισμός & Μαγνητισμός

Ηλεκτρισμός & Μαγνητισμός ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ηλεκτρισμός & Μαγνητισμός Ο νόμος των Biot-Savart Διδάσκων : Επίκ. Καθ. Ν. Νικολής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Λογισμός 4. Ενότητα 3: Το Θεώρημα του Lebesgue. Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών

ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Λογισμός 4. Ενότητα 3: Το Θεώρημα του Lebesgue. Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Το Θεώρημα του Lebesgue. Μιχ. Γ. Μαριάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ηµιαπλοί ακτύλιοι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ηµιαπλοί ακτύλιοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ηµιαπλοί ακτύλιοι Είδαµε στο κύριο θεώρηµα του προηγούµενου κεφαλαίου ότι κάθε δακτύλιος διαίρεσης έχει την ιδιότητα κάθε πρότυπο είναι ευθύ άθροισµα απλών προτύπων. Εδώ θα χαρακτηρίσουµε όλους

Διαβάστε περισσότερα

,..., v n. W πεπερασμένα παραγόμενοι και dimv. Τα ακόλουθα είναι ισοδύναμα f είναι ισομορφιμός. f είναι 1-1. f είναι επί.

,..., v n. W πεπερασμένα παραγόμενοι και dimv. Τα ακόλουθα είναι ισοδύναμα f είναι ισομορφιμός. f είναι 1-1. f είναι επί. Γραμμική Άλγεβρα Ι, 07-8 Ασκήσεις7: Γραμμικές Απεικονίσεις Βασικά σημεία Ορισμός και παραδείγματα γραμμικών απεικονίσεων Σύνθεση γραμμικών απεικονίσεων, ισομορφισμοί Κάθε γραμμική απεικόνιση f : V W, όπου

Διαβάστε περισσότερα

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 2

Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 2 Αλγεβρικες οµες Ι Ασκησεις - Φυλλαδιο 2 ιδασκοντες: Ν. Μαρµαρίδης - Α. Μπεληγιάννης Ιστοσελιδα Μαθηµατος : http://users.uoi.gr/abeligia/algebraicstructuresi/asi.html Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2012 Ασκηση 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ ΙΙ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ ΙΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ ΙΙ Στοιχειώδεις αντιδράσεις, μηχανισμός και εύρεση του νόμου ταχύτητας Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. Β. Μελισσάς, Λέκτορας Θ. Λαζαρίδης Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Διακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά

Διακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά Διακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά και Πληροφορικής Μαθηματικά Πανεπιστήμιο ΙΙ Ιωαννίνων

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύ

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύ Θεωρία Υπολογισμού Ενότητα 4: Ισοδυναμία, διάταξη, άπειρα σύνολα Τμήμα Πληροφορικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

Λογισμός 3. Ενότητα 8: Ιδιότητες της κλίσης, Κανόνας της αλυσίδας. Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Λογισμός 3. Ενότητα 8: Ιδιότητες της κλίσης, Κανόνας της αλυσίδας. Μιχ. Γ. Μαριάς Τμήμα Μαθηματικών ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8: Ιδιότητες της κλίσης, Κανόνας της αλυσίδας. Μιχ. Γ. Μαριάς Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σεάδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα