Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 3 Δόμηση ενός ερευνητικού προγράμματος 3-1
Σύνοψη κεφαλαίου Τρεις σκοποί έρευνας Η λογική της νομοθετικής προσέγγισης Ικανές και αναγκαίες συνθήκες Μονάδες ανάλυσης Η χρονική διάσταση Πώς να σχεδιάσετε ένα ερευνητικό πρόγραμμα Η ερευνητική πρόταση Η δεοντολογία του σχεδιασμού έρευνας Κουίζ 3-2
Τρεις σκοποί έρευνας (Ι) 1. Διερεύνηση Προκειμένου να ικανοποιηθεί η περιέργεια του ερευνητή και η επιθυμία του για καλύτερη κατανόηση Προκειμένου να ελεγχθεί η δυνατότητα διεξαγωγής μιας πιο εκτεταμένης μελέτης Προκειμένου να διαμορφωθούν οι μέθοδοι που θα χρησιμοποιηθούν σε μια επόμενη μελέτη Παραδείγματα; 3-3
Τρεις σκοποί έρευνας (ΙΙ) 2. Περιγραφή Περιγραφή καταστάσεων και συμβάντων μέσω επιστημονικών παρατηρήσεων Παραδείγματα; 3-4
Τρεις σκοποί έρευνας (ΙΙΙ) 3. Ερμηνεία Οι περιγραφικές μελέτες απαντούν στο τι, το πού, το πότε και το πώς Οι ερμηνευτικές μελέτες απαντούν στο γιατί Παραδείγματα; 3-5
Η λογική της νομοθετικής προσέγγισης (Ι) Στόχος: να ανακαλύψουμε μερικούς παράγοντες που εξηγούν πολλές από τις παραλλαγές ενός δεδομένου φαινομένου 3-6
Παράδειγμα: νομιμοποίηση της Μαριχουάνας Ιδιογραφική προσέγγιση Πληροφορίες από γονείς, καθηγητές, κληρικούς Προηγούμενες εμπειρίες Νομοθετική προσέγγιση Πολιτικός προσανατολισμός Άλλα; Άλλα; 3-7
Η λογική της νομοθετικής προσέγγισης (ΙΙ) Κριτήρια νομοθετικής αιτιότητας 1. Οι μεταβλητές πρέπει να συσχετίζονται Συσχέτιση Εμπειρική σχέση ανάμεσα σε δύο μεταβλητές κατά την οποία οι αλλαγές στη μία συνδέονται με αλλαγές στην άλλη ή συγκεκριμένες τιμές της μίας συνδέονται με συγκεκριμένες τιμές της άλλης 2. Η αιτία προηγείται του αποτελέσματος 3. Οι μεταβλητές δεν είναι πλαστές Πλαστή σχέση Μια συμπτωματική στατιστική συσχέτιση ανάμεσα σε δύο μεταβλητές, η οποία αποδεικνύεται ότι οφείλεται σε μια τρίτη μεταβλητή 3-8
Σχήμα 3.1 3-9
Νομοθετική Αιτιακή Ανάλυση και Έλεγχος Υποθέσεων Η νομοθετική έρευνα δεν απαιτεί υποθέσεις. Για να ελέγξουμε μια υπόθεση: Ορίζουμε τις μεταβλητές που πιστεύουμε ότι συνδέονται Ορίζουμε τον τρόπο μέτρησης των μεταβλητών Υποθέτουμε τη συσχέτισή τους, το βαθμό της σχέσης τους και τη στατιστική σημαντικότητα Ορίζουμε τον τρόπο ελέγχου για πλαστές σχέσεις 3-10
Εσφαλμένα Κριτήρια Νομοθετικής Αιτιότητας Πλήρης Αιτιότητα Εξαιρετικές Περιπτώσεις Πλειοψηφία των Περιπτώσεων 3-11
Ικανές και Αναγκαίες Συνθήκες Μια αναγκαία συνθήκη αντιπροσωπεύει μια συνθήκη που πρέπει να υφίσταται προκειμένου να προκύψει ένα αποτέλεσμα. Μια ικανή συνθήκη αντιπροσωπεύει μια συνθήκη που, αν υφίσταται, εγγυάται το εν λόγω αποτέλεσμα. Η ανακάλυψη μιας συνθήκης που είναι συνάμα αναγκαία και ικανή είναι το πιο ικανοποιητικό αποτέλεσμα μιας έρευνας. 3-12
Σχήμα 3.2 3-13
Σχήμα 3.3 3-14
Μονάδες ανάλυσης (Ι) Σύνολα ή άτομα Παραδείγματα; Άτομα Οι πιο συνηθισμένες μονάδες ανάλυσης στην κοινωνική έρευνα Ομάδες Οργανώσεις Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις 3-15
Μονάδες ανάλυσης (ΙΙ) Άτομα Φοιτητές, ψηφοφόροι, γονείς, παιδιά, καθολικοί Ομάδες Μέλη συμμοριών, οικογένειες, σύζυγοι, παρέες φίλων Οργανώσεις Επιχειρήσεις, κοινωνικές οργανώσεις, κολέγια Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις Τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, χοροί, διαδικτυακές ομάδες συζήτησης, καυγάδες 3-16
Σχήμα 3.4 3-17
Μονάδες ανάλυσης (ΙΙΙ) Κοινωνικά τεχνουργήματα Κοινωνικό τεχνούργημα: κάθε προϊόν που παράγουν τα κοινωνικά όντα ή οι πράξεις τους 3-18
Μονάδες ανάλυσης (ΙV) Εσφαλμένος συλλογισμός σχετικά με τις μονάδες ανάλυσης Οικολογικό σφάλμα Η εσφαλμένη θεμελίωση συμπερασμάτων που αφορούν μεμονωμένα άτομα ενώ στην πραγματικότητα έχουν παρατηρηθεί ομάδες ατόμων Αναγωγισμός αυστηρός περιορισμός (αναγωγή) των ειδών των εννοιών που θεωρούνται σχετικά με το υπό μελέτη φαινόμενο Κοινωνιοβιολογία ένα παράδειγμα που βασίζεται στην άποψη ότι η κοινωνική συμπεριφορά μπορεί να ερμηνευτεί βάσει γενετικών χαρακτηριστικών και συμπεριφορών 3-19
Η χρονική διάσταση (1) Συγχρονική μελέτη Μια μελέτη που βασίζεται σε παρατηρήσεις που αντιπροσωπεύουν ένα ορισμένο σημείο στο χρόνο και μια συγκεκριμένη κατηγορία του πληθυσμού 3-20
Η χρονική διάσταση (1Ι) Διαχρονική μελέτη Είδος μελέτης που περιλαμβάνει δεδομένα που αντλήθηκαν σε διαφορετικά χρονικά σημεία Μελέτη τάσης Μια μελέτη κατά την οποία ένα δεδομένο χαρακτηριστικό κάποιου πληθυσμού παρακολουθείται στην πάροδο του χρόνου Μελέτη κοόρτης Μια μελέτη στην οποία ένας συγκεκριμένος υποπληθυσμός ή ομοταξία, μελετάται στην πάροδο του χρόνου Μελέτη Πάνελ Μια μελέτη κατά την οποία τα δεδομένα αντλούνται από το ίδιο σύνολο ανθρώπων (δείγμα ή πάνελ) σε διαφορετικά χρονικά σημεία. 3-21
Σχήμα 3.5 3-22
Η χρονική διάσταση (ΙΙΙ) Σύγκριση τριών ειδών διαχρονικών μελετών Παράδειγμα: το Θρήσκευμα Μελέτη τάσης Εξετάζει τις αλλαγές θρησκεύματος με την πάροδο του χρόνου Μελέτη κοόρτης Παρακολουθεί τις μεταβολές θρησκεύματος στις τάξεις «της γενιάς της Ύφεσης» Μελέτη πάνελ Παρακολουθεί τις αλλαγές θρησκεύματος σε μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων με την πάροδο του χρόνου 3-23
Η χρονική διάσταση (ΙV) Κατά προσέγγιση διαχρονικές μελέτες Οι ερευνητές μπορούν να εξαγάγουν κατά προσέγγιση συμπεράσματα για διαχρονικές διαδικασίες, ακόμα και όταν έχουν στη διάθεσή τους μόνο συγχρονικά δεδομένα 1. Υπονοούν διαδικασίες που εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου 2. Εξάγουν λογικά συμπεράσματα 3. Ζητούν από τα άτομα να ανακαλέσουν παλαιότερες συμπεριφορές 4. Ανάλυση κοόρτης 3-24
Η χρονική διάσταση (V) Παραδείγματα ερευνητικών στρατηγικών Διερεύνηση, περιγραφή ή ερμηνεία; Πηγές δεδομένων; Μονάδες ανάλυσης; Είναι σημαντική η διάσταση του χρόνου; 3-25
Πώς να σχεδιάσετε ένα ερευνητικό πρόγραμμα (Ι) Σχήμα 3.6 3-26
Πώς να σχεδιάσετε ένα ερευνητικό πρόγραμμα (ΙΙ) 1. Ορίστε το σκοπό του προγράμματός σας είναι διερευνητικός, περιγραφικός ή ερμηνευτικός; 2. Καθορίστε τη σημασία κάθε έννοιας που θέλετε να μελετήσετε 3. Επιλέξτε ερευνητική μέθοδο 4. Αποφασίστε πώς θα μετρήσετε τα αποτελέσματα 3-27
Πώς να σχεδιάσετε ένα ερευνητικό πρόγραμμα (ΙΙΙ) 5. Αποφασίστε ποιον ή τι θα μελετήσετε 6. Συλλέξτε εμπειρικά δεδομένα 7. Επεξεργαστείτε τα δεδομένα 8. Αναλύστε τα δεδομένα 9. Εκθέστε τα ευρήματά σας 3-28
Η ερευνητική πρόταση Στοιχεία της ερευνητικής πρότασης 1. Πρόβλημα ή στόχος 2. Επισκόπηση βιβλιογραφίας 3. Υποκείμενα της μελέτης 4. Μέτρηση 5. Μέθοδοι συλλογής δεδομένων 6. Ανάλυση 7. Χρονοδιάγραμμα 8. Προϋπολογισμός 9. Επιστημονικό συμβούλιο κριτών 3-29
Κουίζ Κουίζ 3-30
1. Οι κοινωνικοί ερευνητές τείνουν να επιλέγουν ως μονάδες ανάλυσης α) κοινωνικές αλληλεπιδράσεις β) κοινωνικά τεχνουργήματα γ) ομάδες δ) άτομα ε) σύνολα 3-31
Απάντηση: δ) Οι κοινωνικοί ερευνητές τείνουν να επιλέγουν άτομα ως μονάδες ανάλυσης 3-32
2. Η επιστημονική έρευνα έγκειται α) στην παρατήρηση β) στην ερμηνεία των παρατηρήσεων γ) και στα δύο δ) σε κανένα από τα δύο 3-33
Απάντηση: γ) Η επιστημονική έρευνα έγκειται στην παρατήρηση και στην ερμηνεία των παρατηρήσεων 3-34
3. Μια είναι μια εμπειρική σχέση ανάμεσα σε δύο μεταβλητές κατά την οποία οι αλλαγές στη μία συνδέονται με αλλαγές στην άλλη α) νομοθετική ερμηνεία β) ανάλυση παλινδρόμησης γ) συσχέτιση δ) πλαστή σχέση 3-35
Απάντηση: γ) Μια συσχέτιση είναι μια εμπειρική σχέση ανάμεσα σε δύο μεταβλητές κατά την οποία οι αλλαγές στη μία συνδέονται με αλλαγές στην άλλη 3-36
4. Ποιος από τους παρακάτω είναι σκοπός της έρευνας; α) διερεύνηση β) περιγραφή γ) ερμηνεία δ) όλα τα παραπάνω 3-37
Απάντηση: δ) Η διερεύνηση, η περιγραφή και η ερμηνεία είναι σκοποί της έρευνας 3-38
5. Τι εννοούν οι κοινωνικοί ερευνητές όταν λένε ότι υπάρχει αιτιακή σχέση ανάμεσα στην εκπαίδευση και τη φυλετική ανεκτικότητα; α) Ότι υπάρχει μία στατιστική συσχέτιση ανάμεσα στις δύο μεταβλητές β) Ότι το επίπεδο εκπαίδευσης ενός ατόμου προηγείται του επιπέδου ανεκτικότητας που έχει γ) Ότι δεν υπάρχει τρίτη μεταβλητή που να εξηγεί την παρατηρημένη συσχέτιση δ) Όλα τα παραπάνω ε) Κανένα από τα παραπάνω 3-39
Απάντηση: δ) Όταν οι κοινωνικοί ερευνητές λένε ότι υπάρχει αιτιακή σχέση ανάμεσα στην εκπαίδευση και τη φυλετική ανεκτικότητα εννοούν ότι υπάρχει μία στατιστική συσχέτιση ανάμεσα στις δύο μεταβλητές, ότι το επίπεδο εκπαίδευσης ενός ατόμου προηγείται του επιπέδου ανεκτικότητας που έχει και ότι δεν υπάρχει τρίτη μεταβλητή που να εξηγεί την παρατηρημένη συσχέτιση 3-40
6. Μια είναι πιθανοκρατική και συνήθως ελλιπής α) νομοθετική ερμηνεία β) συσχέτιση γ) πλαστή σχέση δ) θεωρία 3-41
Απάντηση: α) Μια νομοθετική ερμηνεία είναι πιθανοκρατική και συνήθως ελλιπής 3-42
7. Μια αντιπροσωπεύει μια συνθήκη που, αν υφίσταται, εγγυάται το εν λόγω αποτέλεσμα α) υπόθεση β) ικανή συνθήκη γ) πρακτική μέριμνα δ) αναγκαία συνθήκη ε) εξαρτημένη μεταβλητή 3-43
Απάντηση: β) Μια ικανή συνθήκη αντιπροσωπεύει μια συνθήκη που, αν υφίσταται, εγγυάται το εν λόγω αποτέλεσμα 3-44
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975) 3-45