Teachers For Europe 2016-2017 Τίτλος πρακτικής : «Διαβάζοντας.την Ευρώπη» «Reading Europe» Ονοματεπώνυμο εκπαιδευτικού (ΠΕ 70 ) :Παρασκευή Πριοβόλου Επιβλέπων επιμορφωτής : Θεόδωρος Μπαρής Σχολείο Διεξαγωγής Προγράμματος :1 ο Δ.Σ. Πατρών Πάτρα, Οκτώβριος 2016- Μάιος 2017 1
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Αbstract) Οι μαθητές πολλές φορές εκφράζουν τις απορίες τους για το τι είναι Ευρώπη και τι Ε.Ε. καθώς και το ποιες χώρες συμμετέχουν σε αυτό. Εξέφρασαν, επιπλέον, την επιθυμία να γνωρίσουν εκτός από Έλληνες συγγραφείς που κατά καιρούς καταπιανόμαστε κι άλλους σημαντικούς ευρωπαίους. Για τον λόγο αυτό επιλέχθηκε η εισαγωγή του θέματος της φιλαναγνωσίας στους κόλπους της Ευρώπης στη σχολική αίθουσα, η εξοικείωση με τη λογοτεχνία τόσο στην Ελλάδα όσο και άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Υπολογίζοντας τα οφέλη που θα έχουν οι μαθητές με το να επεξεργαστούν και να αναλύσουν διάφορα είδη κειμένων,με το να δραματοποιήσουν σκηνές από αυτά καθώς και να εικονογραφήσουν δικά τους κείμενα,υλοποιούμε αυτό το πρόγραμμα και προσεγγίζουμε το μάθημα της γλώσσας, διαθεματικά. Οι μαθητές έφεραν τις εμπειρίες τους και τα συναισθήματά τους, βίωσαν καταστάσεις,αναζήτησαν νοήματα μέσα από τους δεσμούς της σχολικής τάξης, ενεργοποίησαν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους για δράση. Η χρήση βιωματικών μεθόδων διδασκαλίας έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές να κατανοήσουν την ουσιαστική συμμετοχή που έχει η χώρα μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια και τους έκανε να αγαπήσουν το διάβασμα,να «συνομιλήσουν» με το κείμενο, να εμπλακούν σε αυτό, να καλλιεργηθεί η αισθητική τους, να γίνουν κριτικοί αναγνώστες. 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη Σελ.1 Περιεχόμενα Σελ.2 Εισαγωγή.Σελ.2-3 Σκοπός Στόχοι Σελ 4 Μεθοδολογία Σελ.5 Δραστηριότητες Σελ.6-9 Αξιολόγηση Σελ.9-10 Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία...Σελ.11 Παράρτημα. Σελ.12-13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος φιλαναγωσία θα μπορούσε να προέρχεται από το γαλλικό aimer lire (=αγαπώ το διάβασμα) και στόχος είναι να προκληθεί το ενδιαφέρον των παιδιών για το διάβασμα μέσα στους κόλπους της Ευρώπης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες που συνδυάζουν τις μορφές τέχνης, όπως το θέατρο, η μουσική, τα εικαστικά και σχετίζονται με το συγγραφέα, το κείμενο, τη δομή και τις αφηγηματικές τεχνικές του. Η ικανότητα συνεργασίας με άλλα άτομα σε ομαδικές εργασίες, μέσα από το σεβασμό και τη θετική αποδοχή αποτελούν δεξιότητες που καλλιεργούνται μέσα από το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Σπουδών και σε αυτές εστίασε η παρούσα πρακτική. 3
Τάξη στην οποία υλοποιήθηκε η πρακτική : Ε τάξη 6/θέσιου 1 ου Δ.Σ. Πατρών(4 μαθητές,3 αγόρια, 1 κορίτσι) ΣΚΟΠΟΣ Στο πλαίσιο της φιλαναγνωσίας στους κόλπους της Ευρώπης, θα γνωρίσουμε από έναν σπουδαίο συγγραφέα της Ελλάδας,της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας,αφού θα ασχοληθούμε με ένα λογοτεχνικό έργο τους. Οι μαθητές θα εξοικειωθούν με Ευρωπαίους συγγραφείς καθώς και θα εδραιωθεί μια φιλική σχέση με το λογοτεχνικό βιβλίο. Η χρήση βιωματικών μεθόδων διδασκαλίας θα δώσει την ευκαιρία στους μαθητές να κατανοήσουν τη συμμετοχή της χώρας μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. ΣΤΟΧΟΙ 1.Να μάθουμε τι είναι Ε.Ε και κάποιες χώρες που την αποτελούν. 2.Να αναπτύξουμε τη γλωσσική έκφραση και την αισθητική καλλιέργεια. 3.Να συνεργαζόμαστε μεταξύ μας για την επίτευξη κοινών στόχων. 4.Να προάγουμε την αυτενέργεια των μαθητών και την κριτική σκέψη. 5.Να συνειδητοποιήσουμε τη δυνατότητα που παρέχει ο Η/Υ και το διαδίκτυο για εύκολη πρόσβαση στη γνώση και στην ενημέρωση για ποικίλα θέματα. 6.Κατανόηση δημιουργίας παραμυθιού-συντελεστές δημιουργίας του. 7.Να καλλιεργούμε τη συστηματική επαφή με τα λογοτεχνικά κείμενα. 4
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Για τον προσδιορισμό του σκοπού διδασκαλίας της πρακτικής λάβαμε υπόψη τη νοητική ανάπτυξη των μαθητών, το γνωστικό υπόβαθρο που διαθέτουν, τις δεξιότητες αλλά και τις επιθυμίες τους, το κοινωνικό τους επίπεδο και περιβάλλον, τον χρόνο και τον διαθέσιμο τεχνολογικό εξοπλισμό για τη διδασκαλία του μαθήματος. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις προϋπάρχουσες γνώσεις και αντιλήψεις του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης. Η πρακτική βασίστηκε στην εποικοδομητική θεώρηση (Constructivism), όπου οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη δόμηση των δικών τους νοημάτων, δηλαδή δρουν, συνεργάζονται, εκτελούν δραστηριότητες, παίρνουν πρωτοβουλίες, λαμβάνουν μέρος σε αποφάσεις και σκέφτονται για αυτά που κάνουν. Έτσι, με την ενεργό μάθηση, οι μαθητές κατανοούν καλύτερα, διατηρούν τη γνώση περισσότερο χρόνο και απολαμβάνουν το μάθημα. Επίσης, αξιοποιήθηκε η θεωρία της ανακαλυπτικής μάθησης του Bruner, σύμφωνα με την οποία οι μαθητές ανακαλύπτουν τη γνώση μέσα από ερευνητικές και ανακαλυπτικές διαδικασίες, εμβαθύνουν σταδιακά στο αντικείμενο για να ανακαλύψουν τις θεμελιώδεις αρχές και σχέσεις που διέπουν τα επιμέρους στοιχεία. Η ιδέα της σταδιακής ανακάλυψης της γνώσης μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για τον μαθητή, τον οποίο ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει ή και να καθοδηγήσει. Απαραίτητη η υιοθέτηση της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου για την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων αλλά και για την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στην ανακάλυψη της γνώσης και την επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων. 5
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ανάγνωση του παραμυθιού «Τα αστέρια της Ευρώπης» του Θ. Παπαϊωάννου και της Λ. Βαρβαρούση, και προβολή των εικόνων του παραμυθιού στον στον προτζέκτορα. Στη συνέχεια δίνονται στα παιδιά αστέρια όπου γράφουν πάνω τις χώρες που θα ασχοληθούμε και μελετώντας τον χάρτη της Ευρώπης τα τοποθετούν στην αντίστοιχη χώρα. Συζητούν. (Στόχοι 1,3) Γνωριμία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι μαθητές ανοίγουν στον επίσημο ιστότοπο τη «Τη γωνιά του παιδιού», μελετούν τον χάρτη και διαβάζουν τα στοιχεία για τις χώρες της Ε.Ε. (http://europa.eu/kidscorner/countries/flash/index_el.htm) και παίζουν το παιχνίδι «ΕΥΡΩΟΔΥΣΣΕΙΑ». Στη συνέχεια κόβονται από τα παιδιά αστέρια και τους δίνεται o ευρωπαϊκός χάρτης για να εντοπίσουν τις χώρες και να κολλήσουν επάνω τα αστεράκια με τα ονόματά τους. (Στόχοι 1,5) 6
Με αφορμή το κεφάλαιο 9 του μαθήματος της Γλώσσας «Βιβλία Βιβλιοθήκες» τα παιδιά αναλαμβάνουν να διαβάσουν σπίτι τους μεταφρασμένα βιβλία από τις χώρες που έχουμε αρχικά επιλέξει και να τα παρουσιάσουν με τη μορφή βιβλιοπαρουσίασης στην ολομέλεια. Η εκπαιδευτικός μαζί με τους μαθητές μοιράζονταν τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που τους δημιουργήθηκαν, γινόταν αναφορά στον συγγραφέα και σε άλλα έργα που ίσως θέλουν να διαβαστούν στο μέλλον. Επίσης γινόταν ειδική αναφορά στον εικονογράφο, δεδομένου ότι η εικονογράφηση προσελκύει τους μικρούς αναγνώστες περισσότερο από όσο το κείμενο. Τέλος ένας μαθητής αναλαμβάνει να ανοίξει στον Η/Υ την ιστοσελίδα της «Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα» ( http://www.greeklanguage.gr/greeklang/index.html )όπου και αναζητήσαμε τη σημασία των όρων :εκδότης,βιβλιοπώλης, αναγνώστες, μεταφραστής, εικονογράφος. Έγινε επεξεργασία των λέξεων αυτών για να βρουν τις παράγωγες και τις σύνθετές τους. (Στόχοι 2,5,6,7) 7
Παίζουμε το παιχνίδι «Αν το βιβλίο ήταν χρώμα, φαγητό, συναίσθημα,χώρα τι θα ήταν;» Δίνουμε ένα χαρτόνι στα παιδιά για να συμπληρώνουν τις φράσεις αυτές και αφού τελειώσουν, γίνεται παρουσίαση και συζήτηση. (Στόχοι 2,3) Στη συνέχεια αποφασίζουμε από κοινού με τους μαθητές να γράψουμε ένα δικό μας παραμύθι, να το εικονογραφήσουμε και να το παρουσιάσουμε στους μαθητές του σχολείου μας με τη μορφή δραματοποίησης. (Στόχοι 2,3,4,6) 8
Επιπλέον προετοιμάζουμε το πόστερ που θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στη σχετική εκδήλωση που θα ακολουθήσει αρχές Μαΐου, όπου τα παιδιά εικονογραφούν την αφίσα με τα στοιχεία,έναν χάρτη της Ευρώπης και πάνω του κολλάμε συννεφάκια με τη φράση «Αγαπώ τα βιβλία» μεταφρασμένη και σε άλλες γλώσσες. (Στόχοι 1,2,3,4 ) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η πρακτική εξελίχθηκε ομαλά. Οι μαθητές σε διάφορες φάσεις της εξέλιξης και με διάφορους τρόπους είχαν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα της εργασίας τους. Καταρχάς, σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης της πρακτικής γινόταν διαμορφωτική αξιολόγηση με τη βοήθεια ερωτήσεων και με παρατήρηση της πορείας της μάθησης. Τα αποτελέσματα της διαμορφωτικής αξιολόγησης αξιοποιήθηκαν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σε ορισμένες περιπτώσεις φαινόταν ότι ο χρόνος δεν ήταν επαρκής για να καλύψει τις προγραμματισμένες δραστηριότητες. Όμως, καθώς οι μαθητές είχαν την απαραίτητη εξοικείωση με τη χρήση των ΤΠΕ και με την ομαδική εργασία,δεν υπήρξαν ιδιαίτερες καθυστερήσεις. Ωστόσο, επειδή από την αρχή είχε τεθεί ο χρονικός περιορισμός στους μαθητές, όταν παρουσίαζαν τα στοιχεία από τις εργασίες τους γνώριζαν τον χρόνο που είχαν στη διάθεσή τους. Η χρήση των ΤΠΕ λειτούργησε προσθετικά στον ήδη διαθεματικό χαρακτήρα της πρακτικής. Όπως άλλωστε επισημαίνεται τόσο στο ΑΠΣ όσο και στο ΔΕΠΠΣ, η χρήση των Νέων Τεχνολογιών στη συλλογή 9
πληροφοριών, ανάλυσης,αποκωδικοποίησης, σύνθεσης εργασιών θεωρείται αναγκαία για μια αποδοτική πρακτική. Η εκπαίδευση στις ΤΠΕ, μέσα από την κριτική επεξεργασία των πληροφοριών, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την απόκτηση επιστημονικής και πολιτισμικής γνώσης. Αφού ολοκληρώθηκε η διαδικασία της πρακτικής, οι μαθητές κλήθηκαν να αναφέρουν τι τους άρεσε και τι τους δυσκόλεψε καθόλη τη διαδικασία. Η συμβολή των ΤΠΕ κρίθηκε καθοριστική. Μέσα στο πλαίσιο της ομάδας οι μαθητές μπόρεσαν να αναθέσουν ρόλους, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ικανότητες του καθενός. Οι ρόλοι αυτοί εναλλάσσονταν. Πνεύμα ομαδικότητας διατηρήθηκε κατά την όλη διαδικασία και οι μαθητές συμφώνησαν πως, ως συγκάτοικοι στην Ευρώπη, θα κινητοποιηθούν να αναλάβουν δράση ως μέλλοντες ενεργοί πολίτες και αναγνώστες. 10
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΥΠΕΠΘ- ΠΙ (2005) Επιμόρφωση Συμβούλων και Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Προσχολικής Εκπαίδευσης στο ΔΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ,Αθήνα. Ευρωπαϊκή Ένωση (2014) Πάμε να εξερευνήσουμε την Ευρώπη, Λουξεμβούργο :Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΥΠΕΠΘ(2013) Γλώσσα Ε βιβλίο μαθητή, ΙΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ». ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ http://europa.eu/kids-corner/index_el.htm Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου 2017,από https://europa.eu http://www.greek-language.gr/greeklang/index.html Ανακτήθηκε 21 Φεβρουαρίου 2017, από http://www.greek-language.gr 11
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Το παραμύθι που γράψαμε και εικονογραφήσαμε με τα παιδιά 12
Το πόστερ μας Η αφίσα μας 13