Αγορά ςυναλλάγματοσ και ςυναλλαγματικι ιςοτιμία

TMHMA OIKONOMIKΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ε.Κ.Π.Α. Αγορά ςυναλλάγματοσ και ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Νικολύνα Κωςτελϋτου Αν. Καθηγότρια 1

Συναλλαγματική ιςοτιμία (Ε) αξύα ξϋνου νομύςματοσ ανϊ μονϊδα εθνικού νομύςματοσ. π.χ. ιςοτιμύα Ευρώ - δολαρύου: 1,36 (με ϋνα ευρώ αγορϊζω 1,36 δολϊρια) ευρώ ςτερλύνασ: 0,81 (ϋνα ευρώ αγορϊζω 0,81 ςτερλύνεσ) Υποτίμηςη: η ιςοτιμύα μειώνεται. Το νόμιςμα τησ χώρασ γύνεται αςθενϋςτερο. Η υποτύμηςη κϊνει φθηνότερεσ τισ εξαγωγϋσ. Ανατίμηςη: Η ανατύμηςη κϊνει φθηνότερεσ τισ ειςαγωγϋσ. 2

Αγορά Συναλλάγματοσ: περιλαμβϊνει την τρϋχουςα και την προθεςμιακό αγορϊ ςυναλλϊγματοσ Η τρέχουςα αγορά εξυπηρετεύ κυρύωσ το εμπόριο αγαθών και υπηρεςιών. Αφορϊ ςύναψη ςυμβολαύου για ϊμεςη- εντόσ δύο ημερών το πολύπαρϊδοςη του ςυναλλϊγματοσ. Η προθεςμιακή αγορά ςυναλλϊγματοσ αφορϊ την ςύναψη ςυμβολαύου για αγορϊ ςυναλλϊγματοσ ςε προκαθοριςμϋνη τιμό ςε μελλοντικό ημερομηνύα. 3

Καλυμμζνο arbitrage επιτοκίου (covered interest arbitrage) αγορϊ ςυναλλϊγματοσ ςτην προθεςμιακό αγορϊ και η ταυτόχρονη επϋνδυςη ςε τοκοφόρουσ τύτλουσ. Π.χ. εύμαι κϊτοικοσ ευρωζώνησ και θα χρειαςτώ 10.000 $ ςε ϋνα ϋτοσ από τώρα. Τύ μπορώ να κϊνω ώςτε και τόκο να πϊρω και να μη διακινδυνεύςω το κεφϊλαιό μου από μύα μελλοντικό υποτύμηςη του ευρώ ϋναντι του δολαρύου; 3 επιλογϋσ: 4

1 η επιλογή : Να περιμϋνω να αγορϊςω τα δολϊρια όταν τα χρειαςτώ. Στο μεταξύ Μπορώ να τοποθετόςω το χρηματικό κεφϊλαιό μου (ςε ευρώ) ςε κϊποιο τοκοφόρο τύτλο ςε ευρώ (1% επιτόκιο). Αναλαμβϊνω ςυναλλαγματικό κίνδυνο διότι ςτο μεταξύ αν το ευρώ υποτιμηθεί ςημαντικϊ, θα χϊςω. αν ανατιμηθεί το ευρώ, θα κερδύςω. 5

Με βάςη αυτή την 1 η επιλογή: Πόςα ευρώ χρειϊζομαι τώρα ώςτε μετϊ από ϋνα ϋτοσ αυτϊ να αντιςτοιχούν ςε 10.000$; Υπολογύζοντασ με την τρϋχουςα ιςοτιμύα Ε=1,30: Κ: τα ευρώ που θα χρειαςτώ τώρα Κ(1+0,01) = 10.000/1,30 Κ = 10.000/1,313 6 Κ = 7.616 (αναλαμβϊνω ςυναλλαγματικό κύνδυνο)

2 η επιλογή: Να αγορϊςω τώρα δολλϊρια ςτην τρέχουςα ιςοτιμία (1,30) και να τα τοποθετόςω ςε τύτλουσ δολαρύων με το τρϋχον επιτόκιο (0,25%). Πόςα ευρώ χρειϊζομαι τώρα ώςτε μετϊ από ϋνα ϋτοσ να ϋχω 10.000$; K (1+0,0025)=10.000/1,30 K=10.000 /(1,30 (1+0,0025)) K=10.000 /1,30325 = 7673 Θα χρειαςτώ 7.673 ευρώ δεν υπϊρχει ςυναλλαγματικόσ κύνδυνοσ 7

3 η επιλογή Να αγορϊςω τώρα δολϊρια ςτην προθεςμιακή αγορά (προθεςμιακό ιςοτιμύα 1,40). Στο μεταξύ τοποθετώ τα χρόματϊ μου (ευρώ) ςε τύτλουσ αποτιμημϋνουσ ςε ευρώ με επιτόκιο 1%. Πόςα ευρώ χρειϊζομαι τώρα ώςτε μετϊ από ϋνα ϋτοσ να ϋχω 10.000$; K (1+0,01)=10.000/1,40 K=(10.000 /(1,40 (1+0,01))=7.072 Θα χρειαςτώ 7.072 ευρώ. Άρα με ςυμφϋρει η 3 η επιλογό. 8

Συναλλαγματικόσ κίνδυνοσ κύνδυνοσ προϋρχεται από την αβεβαιότητα ςτην πορεύα τησ ςυναλλαγματικόσ ιςοτιμύασ. Τρόποι κϊλυψησ: προθεςμιακή αγορϊ ςυναλλϊγματοσ (forward) παράγωγα ςτην αγορϊ ςυναλλϊγματοσ (derivatives): ςυμβόλαια μελλοντικόσ εκπλόρωςησ (futures), δικαιώματα (options), ςυμβϊςεισ ανταλλαγόσ (ταυτόχρονεσ διπλϋσ ςυναλλαγϋσ (swaps)). 9

Τα ςυμβόλαια μελλοντικισ εκπλιρωςθσ αγορϊ ςυναλλϊγματοσ ςυγκεκριμϋνησ αξύασ, ςε ςυγκεκριμϋνεσ ημερομηνύεσ (όπωσ Μϊρτησ, Ιούνιοσ, Σεπτϋμβρησ, Δεκϋμβρησ για τισ Η.Π.Α.). Η διαφορά τουσ με τα προθεςμιακϊ ςυμβόλαια : 1) για τα μελλοντικϊ ςυμβόλαια πρϋπει να γύνει εκ των προτϋρων κατϊθεςη και όχι με τη λόξη του ςυμβολαύου, 2) υπϊρχει ϋνα περιθώριο πληρωμόσ(advance margin payment) το οπούο μεταβϊλλεται αν η ιςοτιμύα κινηθεύ προσ αντύθετη κατεύθυνςη. Ο επενδυτόσ πληρώνει ζημιϊ ς αυτό την περύπτωςη, 3) τα μελλοντικϊ ςυμβόλαια λόγουν ςε ςυγκεκριμϋνεσ ημερομηνύεσ, 10 4) διαπραγματεύονται ςτο χρηματιςτόριο (όχι ακόμα ςτο ελληνικό), ενώ οι προθεςμιακϋσ ςυμβϊςεισ ςτο τραπεζικό ςύςτημα.

Δικαιώματα: δύνουν το δικαύωμα, αλλϊ όχι και την υποχρϋωςη ςτον ςυναλλαςςόμενο να αγορϊςει ό να πωλόςει ςυνϊλλαγμα ςε ςυγκεκριμϋνη ημερομηνύα ςτο μϋλλον, ςε τιμό που καθορύζεται ςτο ςυμβόλαιο (strike price). διαπραγματεύονται ςτο χρηματιςτόριο ( όχι ακόμα ςτο ελληνικό). Η αγορϊ τουσ ςτοχεύει ςτην αποφυγό ςυναλλαγματικού κινδύνου ό την κερδοςκοπύα (επιδύωξη κϋρδουσ από μεταβολό ιςοτιμύασ). 11

Συμβάςεισ ανταλλαγισ ςυναλλάγματοσ (currency swaps): Αφορϊ τη ςύναψη διπλού ςυμβολαύου αγορϊσ και πώληςησ ςυναλλϊγματοσ. Κυρύωσ, αφορϊ δϊνεια επιχειρόςεων ό τραπεζών ςε ςυνϊλλαγμα και ςυμφωνύα αποπληρωμόσ τουσ ςε ςυγκεκριμϋνη ημερομηνύα. Οι ςυναλλαγϋσ αυτϋσ όπωσ και η προθεςμιακό αγορϊ ςυναλλϊγματοσ, πραγματοποιούνται εκτόσ χρηματιςτηρύου. 12

Οριςμοί απόδοςησ χρηματοπιςτωτικοφ τίτλου: Απόδοςη ενόσ χρηματοπιςτωτικού τύτλου (χρεογρϊφου): διαφορϊ τησ αξύασ του χρεογρϊφου μεταξύ την ημϋρασ αγορϊσ και τησ ημϋρασ πώληςησ. Αναμενόμενη απόδοςη ενόσ χρεογρϊφου: διαφορϊ τησ αξύασ του χρεογρϊφου την ημϋρα τησ αγορϊσ και τησ αναμενόμενησ τιμόσ του κατϊ την ημϋρα πώληςησ. Αναμενόμενο ποςοςτό απόδοςησ χρεογρϊφου: διαφορϊ τησ αξύασ του χρεογρϊφου την ημϋρα τησ αγορϊσ και τησ αναμενόμενησ τιμόσ του κατϊ την ημϋρα πώληςησ, εκφραςμϋνη ςαν ποςοςτό επύ τησ αξύασ αγορϊσ του χρεογρϊφου. Πραγματικό ποςοςτό απόδοςησ χρεογρϊφου: ποςοςτό απόδοςησ μεύον αναμενόμενη μεταβολό ςτην τιμό του προώόντοσ (προςεγγύζεται με τον πληθωριςμό). 13

Η απόφαςη για αγορά ενόσ περιουςιακοφ ςτοιχείου εξαρτάται: 1) κύνδυνο για το αναμενόμενο ποςοςτό απόδοςησ 2) ρευςτότητα (υπϊρχει προτύμηςη για ρευςτότητα). Συνάλλαγμα: αναμενόμενο ποςοςτό απόδοςησ (ςυναλλαγματικόσ κύνδυνοσ) ρευςτότητα 14

Στην αγορά ςυναλλάγματοσ: για να διαπιςτώςω ςε τι νόμιςμα (ϋςτω ευρώ ό δολϊρια) με ςυμφϋρει να επενδύςω τον πλούτο μου ό ςε τι νόμιςμα θα δανειςτώ, εξετϊζω τα αναμενόμενα ποςοςτϊ απόδοςησ των τύτλων -ςε ευρώ και δολϊρια -και τα ςυγκρύνω: Επενδύω εκεύ που οι αποδόςεισ εύναι υψηλότερεσ. 15 Δανεύζομαι από την φθηνότερη αγορϊ (χαμηλότερεσ αποδόςεισ).

Στην αγορά ςυναλλάγματοσ: Στισ διεθνεύσ αγορϋσ η αγορϊ και η πώληςη ςυναλλϊγματοσ επηρεϊζει τισ ιςοτιμύεσ μεταξύ των νομιςμϊτων, (ελεύθερα καθοριςμϋνεσ ιςοτιμύεσ) οι ιςοτιμύεσ μεταξύ των νομιςμϊτων καθορύζονται ςτισ αγορϋσ ςυναλλϊγματοσ Βραχυχρόνια Μακροχρόνια: τιμϋσ προώόντων, οικονομικό μεγϋθυνςη 16

Προςδιοριςμόσ Συναλλαγματικισ Ιςοτιμίασ Βραχυχρόνια Υποθϋςεισ: Δύο χώρεσ. Η δικό μασ χώρα: ζώνη του ευρώ (ευρωζώνη). R: επιτόκιο τύτλων ςε ευρώ. Ξϋνη χώρα ΗΠΑ. R*: επιτόκιο τύτλων ςε $. Ε: ιςοτιμύα ευρώ-δολαρύου, 17

Βραχυχρόνια: Υποθϋτομε ότι οι τιμϋσ εύναι ςταθερϋσ. το πραγματικό ειςόδημα δεν μεταβϊλλεται. (Αυτό η υπόθεςη διευκολύνει την μελϋτη τησ ςχϋςησ μεταξύ επιτοκύων, και ιςοτιμύασ. ) Βραχυχρόνια, η ιςοτιμύα προςδιορύζεται ςτην αγορϊ χρηματοπιςτωτικών τύτλων (χρεογρϊφων). 18

Mϋςο ποςοςτό απόδοςησ τύτλων ςε ευρώ : Mϋςο ποςοςτό απόδοςησ τύτλων ςε $ : R* - ė R ė: e E e E E προςδοκώμενο ποςοςτό ανατύμηςησ του ευρώ ϋναντι του δολαρύου. Ε e : προςδοκώμενη ιςοτιμύα. Ε: τρϋχουςα ιςοτιμύα. 19

Αν: R R* e ςυμφϋρει να αγορϊζω τύτλουσ ςε ευρώ. Η διαδικαςύα μεταφορϊσ δολαρύων ςτην αγορϊ του ευρώ: ανατιμϊ το ευρώ ϋναντι του δολαρύου, μειώνει το R και αυξϊνει το R*. R R* e 20

ςχϋςη ιςορροπύασ: R R* υπόθεςη: αποτελεςματικότητα αγορών ςυναλλϊγματοσ (efficiency) Πλόρησ πληροφόρηςη Μηδενικϊ κόςτη ςυναλλαγών e μασ βοηθϊει να κατανοόςομε τισ βραχυχρόνιεσ διακυμϊνςεισ τησ ιςοτιμύασ: όταν το R αυξϊνεται ειςρϋει ξϋνο χρόμα (δολϊρια) ςτην ευρωζώνη. Αυξϊνεται η ζότηςη για ευρώ. 21 το ευρώ ανατιμάται.

R R* e Όταν το R* αυξϊνεται, ϋχομε ρευςτοπούηςη τύτλων αποτιμημϋνων ςε ευρώ και εκροό ευρώ προσ τισ αγορϋσ δολαρύων. Αυξϊνεται η προςφορϊ ευρώ. το ευρώ υποτιμϊται. 22

R R * e μπορεύ να απεικονιςτεύ και διαγραμματικϊ, ςε ϋνα ςύςτημα δύο αξόνων: ςτον κϊθετο ϊξονα μετρϊμε την ιςοτιμία του ευρώ ϋναντι του δολαρύου, Ε, και ςτον οριζόντιο ϊξονα μετρϊμε τισ αποδόςεισ των τύτλων, δηλαδό το R και (R*-ė). 23

Σχζςη μεταξφ ιςοτιμίασ, Ε, και (R*- ė) θετικό διότι: όταν το Ε ανατιμϊται τότε το προςδοκώμενο ποςοςτό ανατύμηςησ μειώνεται: ė=(εe-e )/E ė (R*- ė) αυξϊνεται. 24

Ε Ε=f (R*- ė) R*- ė 25

Ε Το επιηόκιο, R, πποζδιοπίζεηαι ζηην αγοπά σπήμαηορ και έηζι η ζσέζη επιηοκίος R και Ε είναι μία κάθεηη γπαμμή : R R 26

Ε Ιζοπποπία ζηην Αγοπά Σςναλλάγμαηορ Ε=f (R*- ė) Eo Ro (R*- ė), R 27

Μπορούμε να προβλϋψομε την επύδραςη ςτην ιςοτιμύα μιασ μεταβολόσ: α) ςτο επιτόκιο τύτλων ευρώ, R, β) ςτο επιτόκιο τύτλων δολαρύου, R*, γ) ςτισ προςδοκύεσ ςχετικϊ με την αναμενόμενη ανατύμηςη του ευρώ. 28

α) αφξηςη του R κϊνει τουσ τύτλουσ που εύναι αποτιμημϋνοι ςε ευρώ πιο ελκυςτικούσ, ειςροό δολαρύων ςτην ευρωζώνη, αυξϊνεται η ζότηςη για ευρώ. το ευρώ ανατιμϊται ςε ςχϋςη με το δολϊριο. 29

Ε Αύξηζη ηος R Ε=f (R*- ė) Eo Α Ro (R*- ė), R 30

Ε Αύξηζη ηος R Ε=f (R*- ė) E1 Β Eo Α Ro R1 (R*- ė), R 31

β) αφξηςη του R*, τύτλοι που εύναι αποτιμημϋνοι ςε δολϊρια πιο ελκυςτικού, προκαλεύται ϋτςι ειςροό δολαρύων ςτισ Η.Π.Α. ζότηςη για δολϊρια αυξϊνεται. Το δολϊριο ανατιμϊται. Το ευρώ υποτιμϊται ςε ςχϋςη με το δολϊριο. 32

Ε Αύξηζη ηος R* Ε=f (R*- ė) Eo Ro (R*- ė), R 33

Ε Αύξηζη ηος R* Ε=f (R*- ė) Ε=f (R* - ė) Eo Α Β E1 Ro (R*- ė), R 34

Ε Αύξηζη ηος R* Ε=f (R*- ė) Ε=f (R* - ė) Eo Α Β E1 Γ Ro (R*- ė), R 35

γ) Μία αφξηςη του ποςοςτοφ τησ προςδοκώμενησ ανατίμηςησ του ευρώ, ė οι τύτλοι ςε δολϊρια γύνονται λιγότερο ελκυςτικού προκαλώντασ ειςροό δολαρύων ςτην ευρωζώνη. Η ζότηςη για ευρώ αυξϊνεται, και ϊρα το ευρώ ανατιμϊται. Οι προςδοκύεσ επομϋνωσ εύναι αυτοεκπληρούμενεσ. 36

Αύξηζη ηηρ Πποζδοκώμενηρ Αναηίμηζηρ ηος Δςπώ ένανηι ηος Γολαπίος Ε Ε=f (R*- ė) Eο Α Ro (R*- ė), R 37

Αύξηζη ηηρ Πποζδοκώμενηρ Αναηίμηζηρ ηος Δςπώ ένανηι ηος Γολαπίος Ε Ε=f (R*- ė ) Ε=f (R*- ė) E1 Β Eο Α Ro (R*- ė), R 38

Βραχυχρόνια Σχζςθ Αγοράσ Χριματοσ και Αγοράσ Συναλλάγματοσ: Η αγορϊ χρόματοσ ςτισ δύο χώρεσ εύναι ςε ιςορροπύα. Η πραγματικό προςφορϊ χρόματοσ προςφορϊ χρόματοσ εύναι ύςη με τη ζότηςη χρόματοσ. Μ/P = L(R, Y) Μ*/P* = L(R*, Y*) 39

Οι αγορζσ χριματοσ και ςυναλλάγματοσ ςυνδζονται μζςω του επιτοκίου. Η Κεντρικό Τρϊπεζα μύασ χώρασ επιδρϊ ςτην αγορϊ χρόματοσ επηρεϊζοντασ την ποςότητα χρόματοσ που κυκλοφορεύ ςτην οικονομύα. Στο παρϊδειγμϊ μασ η Ευρωπαώκό Κεντρικό Τρϊπεζα επηρεϊζει την ποςότητα ευρώ που κυκλοφορούν ςτην ευρωζώνη. Το επιτόκιο ιςορροπίασ προςδιορύζεται μϋςα από την διαδικαςύα εξιςορρόπηςησ τησ προςφορϊσ και τησ ζότηςησ χρόματοσ: 40

Σσήμα 1: Αγοπά Χπήμαηορ Σσήμα 2: Αγοπά Σςναλλάγμαηορ R Ms Ε Ε=f (R*- ė) Eο R 0 M d /P=L(P,Y) M/P Ro (R*- ė), R 41

Νομιςματικι πολιτικι επθρεάηει επιτόκια και ιςοτιμίεσ: Μύα αύξηςη τησ ποςότητασ χρόματοσ ςτην ευρωζώνη επηρεϊζει πτωτικϊ το επιτόκιο, R, προκαλεύ εκροό ευρώ το ευρώ υποτιμϊται. Επεκτατικό νομιςματικό πολιτικό, προκαλεύ υποτύμηςη. Περιοριςτικό νομιςματικό πολιτικό προκαλεύ ανατύμηςη. 42

Aν η αφξηςη τησ προςφοράσ χρήματοσ είναι μόνιμη: τότε δημιουργεύται η προςδοκύα για αύξηςη του επιπϋδου των τιμών ςτο μϋλλον και υποτύμηςη του ευρώ μϋλλον (Ε e ) ώςτε να διατηρηθεύ ςταθερό η ανταγωνιςτικότητα των προώόντων: Q = E(P/P*) 43

H προςδοκία υποτίμθςθσ κάνει ελκυςτικότερουσ τουσ τίτλουσ ςε δολάρια: ė =(Ε e -E )/E (R*-ė) εκροό ευρώ από την ευρωζώνη και μετατροπό τουσ ςε δολϊρια που επενδύονται ςε τύτλουσ δολαρύων. Η αύξηςησ τησ ζότηςησ για δολϊρια προκαλεύ υποτύμηςη του ευρώ ςε ςχϋςη με το δολϊριο. το ευρώ υποτιμϊται περιςςότερο απ ότι αν δεν εύχε προκληθεύ η προςδοκύα υποτύμηςησ. 44

Μακροχρόνια, καιώσ οι τιμέσ ςτην ευρωζώνη αυξάνονται (λόγω τησ αφξηςησ προςφοράσ χρθματοσ) η πραγματικό αξύα τησ ποςότητασ χρόματοσ επανϋρχεται ςτο αρχικό τησ επύπεδο. Το επιτόκιο επανϋρχεται ςτο αρχικό του επύπεδο Rο. Δημιουργεύται η προςδοκύα ανατύμηςησ. Οι τύτλοι ςε ευρώ γύνονται ελκυςτικότεροι. Το ευρώ ακολουθεύ πορεύα ανατύμηςησ και τελικϊ καταλόγει ςτο επύπεδο μακροχρόνιασ ιςορροπύασ του. Συνολικϊ, το ευρώ υποτιμϊται ςε ςχϋςη με την αρχικό του τιμό. 45

Βραχυχρόνια υποτίμηςη μεγαλφτερη τησ μακροχρόνιασ Η βραχυχρόνια υποτύμηςη ξεπερνϊ (overshoots) την μακροχρόνια. Η ιςοτιμύα υποτιμϊται τόςο ώςτε η πορεύα τησ προσ την μακροχρόνια ιςορροπύα να περιλαμβϊνει πορεύα ανατύμηςησ. Η πορεύα αυτό εξηγεύ μεγϊλεσ βραχυχρόνιεσ διακυμϊνςεισ των ιςοτιμιών. Διαγραμματικϊ: 46

Ε Ε=f (R*- ė) E0 Α R0 (R*- ė), R 47

Ε Επεκηαηική νομιζμαηική πολιηική: Ε=f (R*- ė) E0 Α E1 Β R1 R0 (R*- ė), R 48

Ε Αν επηπεάζονηαι και οι πποζδοκίερ για ηο ποζοζηό ηηρ ςποηίμηζηρ ηος εςπώ: Ε=f (R*- ė) E0 Α Ε=f (R*- ė ) E1 Β R1 R0 (R*- ė), R 49

Ε Ε=f (R*- ė) E0 Α Ε=f (R*- ė ) E1 Β Ε2 Γ R1 R0 (R*- ė), R 50

Ε Μακποσπόνια: Ε=f (R*- ė) E0 Α Ε=f (R*- ė ) E1 Β Ε3 Γ Ε2 Γ R1 R0 (R*- ė), R 51

E Eo E1 Ε3 E2 to t 52