ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΥΔΑΤΙΝΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Εκτίμηση γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ και εντός τπικών πληθυσμών καλαμπκιύ για χαρακτηριστικά παραγωγικής συμπεριφράς αγρύ. Εριφύλη. Γ. ΖΑΧΑΡΟΥΛΗ ΒΟΛΟΣ 24 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Τα μέλη της επιτρπής Χρήστς Γύλας Καθηγητής Π.Θ. Γενετική Βελτίωση Φυτών Πέτρς Λόλας Καθηγητής Π.Θ Φυσιλγία- Ζιζανιλγία Φυτών Αθανάσις Μαυρμάτης Λέκτρας Π.Θ. Γενετική Βελτίωση Φυτών Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 2

Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τν επιβλέπντα καθηγητή κ. Χρήστ Γύλα, για την ευκαιρία πυ μυ έδωσε να ασχληθώ με αυτό τ τόσ ενδιαφέρν αντικείμεν και για την σημαντική συμβλή τυ στην πραγματπίηση αυτής της εργασίας. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τυς κ.κ Π. Λόλα και Α. Μαυρμάτη για την κριτική ανάγνωση αυτής της διατριβής και για τις χρήσιμες υπδείξεις τυς για τη βελτίωσή της. Ευχαριστώ τν κ. Α. Κρκόβελ για την πλύτιμη βήθειά τυ. Και τέλς, θα ήθελα να ευχαριστήσω τυς γνείς μυ και τα αδέρφια μυ τόσ για την υλική όσ, κυρίως, για την πλύτιμη ηθική συμπαράστασή τυς πυ έκαναν πραγματικότητα αυτή τη διατριβή. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 3

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 B. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ... 10 1. ΤΟ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ... 10 1.1 Καταγωγή τυ καλαμπκιύ... 10 1.2 Βτανικά χαρακτηριστικά...10 1.3 Γενετική τυ καλαμπκιύ... 11 2. ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ...19 2.1 Παραλλακτικότητα... 19 2.2 Συντελεστής κληρνμικότητας... 24 2.3 Γενετικός συντελεστής παραλλακτικότητας... 25 2.4 Μέσι όρι... 25 2.5 Εκτιμήσεις... 26 2.6 Έμμεση επιλγή... 27 2.7 Απόδση... 29 2.8 Η παραλλακτικότητα στην περιεκτικότητα σε χλωρφύλλη των φύλλων...29 2.9 Η τιμή SPAD και η χλωρφύλλη των φύλλων...32 2.10 Πλυδημία... 32 2.11 Πλάγιασμα... 33 Γ. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ... 36 1. Γενετικό υλικό... 36 2. Πειραματική διάταξη... 37 3. Επεξεργασία δεδμένων... 39 Δ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ... 40 1. Ανάλυση διακύμανσης και παραγωγική συμπεριφρά των πληθυσμών. 40 1.1 Απόδση... 41 1.2 Πσστό εκκκισμύ... 44 1.3 Πρωιμότητα...44 1.4 Τιμή SPAD... 45 1.5 Ταχύτητα φυτρώματς... 49 1.6 Ύψς φυτύ... 51 1.7 Πλυδημία... 51 1.8 Υγρασία σπόρυ... 52 1.9 Πλάγιασμα... 53 2. Μελέτη φαιντυπικής παραλλακτικότητας - Γενετικές παράμετρι...54 2.1 Απόδση... 54 2.2 Πσστό εκκκισμύ... 55 2.3 Άνθηση αρσενικής ταξιανθίας... 57 2.4. Άνθηση θηλυκής ταξιανθίας... 57 2.5 SPAD 1 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ βλαστικό στάδι)...59 2.6 SPAD 2 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ αναπαραγωγικό στάδι)... 59 2.7 SPAD 3 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση)... 62 2.8 SPAD 4 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση)... 62 2.9 Ταχύτητα φυτρώματς... 65 2.10 Ύψς φυτύ...65. 2.12 Υγρασία σπόρυ... 68 3. Μελέτη συνδυακύμανσης.......69 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 4

3.1. Πρσμίωση αρνητικής και θετικής επιλγής στ χαρακτηριστικό SPAD... 71 3.2. Πρσμείωση της θετικής και αρνητικής επιλγής στ χαρακτηριστικό απόδση...85 Ε. ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ...105 ΣΤ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 108 Ζ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...110 Η. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 116 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 5

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκπός των πργραμμάτων γενετικής βελτίωσης των φυτών είναι η δημιυργία αγρνμικά απδεκτών πικιλιών, πυ μπρύν να αξιπιήσυν απτελεσματικά τυς παράγντες: γενετικό δυναμικό, περιβάλλν καλλιέργειας και την μεταξύ τυς αλληλεπίδραση. Ειδικότερα, πρκειμένυ μια πικιλία να έχει ευρεία απδχή και εμπρική επιτυχία, θα πρέπει να απδίδει ικανπιητικά όχι μόν σε ευνϊκές συνθήκες περιβάλλντς αλλά και σε λιγότερ ευνϊκές έως ριακές ή καταπόνησης. Η πρόκληση σε ένα πρόγραμμα γενετικής βελτίωσης φυτών είναι η δημιυργία γενετικύ υλικύ τ πί με τυς κατάλληλυς χειρισμύς επιλγής θα αξιπιηθεί με τη μρφή μιας πικιλίας. Όσν αφρά τη δημιυργία υβριδίων για καλλιέργειες μεγάλης ικνμικής σημασίας, όπως τ καλαμπόκι, πυ απτελεί καλλιέργεια πρότυπ για τη δημιυργία υβριδίων, ένα πρόγραμμα βελτίωσης συνδυάζει τη βραχυπρόθεσμη με την μακρπρόθεσμη πρπτική τυ. Η βραχυπρόθεσμη απβλέπει στην άμεση δημιυργία βιώσιμων υβριδίων ενώ η αντίστιχη μακρπρόθεσμη στη βελτίωση τυ μητρικύ γενετικύ υλικύ ως πρϋπόθεση συνεχύς γενετικής πρόδυ από τυς βελτιωτές τυ μέλλντς. (Crs, 1997; Γύλας, 20) Ιδανική πικιλία φυτύ για κάθε αγρνμικό περιβάλλν δεν υπάρχει και δεν αναμένεται να αναπτυχθεί, επειδή ι αγρνμικές συνθήκες συνεχώς αλλάζυν, τ ίδι και ι πρτεραιότητες πυ τίθενται. Συνεπώς απαιτείται μια συνεχής αξιλόγηση κάθε πικιλίας καθώς και των μεθόδων βελτίωσης ώστε να είναι απτελεσματικές και να ανταπκρίννται στα δεδμένα (Stskpf, 1985) Οι πικιλίες της σύγχρνης ανταγωνιστικής γεωργίας είναι υψηλαπδτικές και χαρακτηρίζνται από μιμρφία και στενή γενετική βάση (Cmmittee, 1972). Αυτό ακριβώς έδωσε την αφρμή των συντνισμένων πρσπαθειών πυ γίννται τα τελευταία χρόνια για τη συλλγή και τη διατήρηση των φυτγενετικών πόρων. Οι τπικές πικιλίες της παραδσιακής γεωργίας ήταν τ πρώτ υλικό πυ αξιπιήθηκε από τυς βελτιωτές για τη δημιυργία των σύγχρνων πικιλιών (Allar, 1960). Τέτιες πικιλίες αναμένεται να απτελέσυν πηγές γενετικής παραλλακτικότητας για επιθυμητά γνίδια ανθεκτικότητας σε καταπνήσεις, πρσαρμστικότητα σε ειδικές συνθήκες αλλά και σε πιτικά χαρακτηριστικά. Έτσι παλιές πικιλίες καλαμπκιύ όπως η Hays Glen πυ δημιυργήθηκε στις ξηρθερμικές συνθήκες των αρχών της δεκαετίας τυ 30 αναμένεται να είναι ανθεκτική στις καταπνήσεις αυτές (Marek an Garner, 1979) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 6

Ισπανικί παραδσιακί πληθυσμί καλαμπκιύ έχυν μεγάλη γενετική παραλλακτικότητα για ενδιαφέρντα συστατικά απόδσης και ιδιαίτερα ως πρς την πρωιμότητα και την ευρωστία στα αρχικά στάδια ανάπτυξης σε αντίξες συνθήκες πρώιμης σπράς ενώ ταυτόχρνα είχαν καλή συνδυαστική ικανότητα με τ σύγχρν γενετικό υλικό καλαμπκιύ (Malvar et al, 1996). Οι τπικές πικιλίες και πληθυσμί καλαμπκιύ στην Κλμβία εξακλυθύν παρά τ χαμηλό τυς παραγωγικό δυναμικό, να απτελύν ενδιαφέρυσες πηγές γενετικής παραλλακτικότητας πυ θα μπρύσε να αξιπιηθεί για τν εμπλυτισμό της ήδη υπάρχυσας (Perez - Velasquez et al., 1995). Οι Καρακαξάς κ. α. (1998), μελέτησαν 2 τπικύς πληθυσμύς καλαμπκιύ και ανέφεραν ότι ι είχαν χαμηλό παραγωγικό δυναμικό (περίπυ τ 50% των σημερινών υβριδίων), ήταν πλύδημι (2,2 σπάδικες ανά φυτό μέσ όρ) και με μεγάλη παραλλακτικότητα (1 έως 9 σπάδικες ανά φυτό). Η διαφρά μεταξύ χρόνυ ανθφρίας και άνθησης ήταν κατά μέσ όρ 6-8 ημέρες ενώ παρατηρήθηκαν γενότυπι συγχρνισμένι ως πρς την άνθηση καθώς και πρωτόγυνι. Η γενική εμφάνισή τυς έδειξε, ότι μπρύν να απτελόσυν ενδιαφέρυσα πηγή παραλλακτικότητας για περαιτέρω βελτιωτική εργασία. Παρά την αναγνωρισμένη αξία τυ τπικύ γενετικύ υλικύ καλαμπκιύ ένα μικρό μέρς από την υπάρχυσα παγκόσμια συλλγή γενετικύ υλικύ έχει συστηματικά αξιλγηθεί και χρησιμπιηθεί σε εφαρμσμένα πργράμματα βελτίωσης καλαμπκιύ λόγω της αδυναμίας των βελτιωτών να αξιλγήσυν μεγάλ αριθμό γεντύπων πρκειμένυ να επιλέξυν τν περισσότερ επιθυμητό (Gman an Brwn, 1988) Η επιλγή της πηγής τυ γενετικύ υλικύ καθρίζει τα όρια στα πία αναμένεται να πραγματπιηθεί γενετική πρόδς για τ χαρακτηριστικό πυ απτελεί αντικείμεν τυ βελτιωτικύ πργράμματς. Οι πρώτες πηγές παραλλακτικότητας πυ χρησιμπιήθηκαν για τη δημιυργία καθαρών σειρών ήταν ι πικιλίες ελεύθερης διασταύρωσης. Έτσι πρέκυψαν ι λεγάμενες καθαρές σειρές πρώτης γενιάς. Στη συνέχεια εμφανίζνται ι καθαρές σειρές ανασυνδυασμύ ή σειρές δεύτερης γενιάς πυ πρέρχνται από F2 (elite X elite διασταυρώσεις καθαρών σειρών) καθώς και διάφρες συνθετικές πικιλίες πυ πρέρχνται από εκλεκτό γενετικό υλικό (Bauman, 1981). Μια λεπτμερή αναφρά στ γενετικό υλικό τυ καλαμπκιύ, την πρέλευση τυ και τη σημερινή κατάσταση, παρυσιάζεται από τν Tryer (1999) πίς αναφέρει πως στα μέσα τυ 19υ αιώνα υπήρχαν 250 πικιλίες ελεύθερης επικνίασης ενώ στα τέλη τυ ίδιυ αιώνα, αριθμός αυτός ανέβηκε στις 538, ι περισσότερες από τις πίες χρησιμπιήθηκαν ως γενετικό υλικό για τη δημιυργία σύγχρνων καθαρών σειρών και τελικά των υβριδίων. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 7

Οι παραδσιακές πικιλίες, πρϊόντα της συνεχύς αλληλεπίδρασης γεντύπυ, περιβάλλντς και της φυσικής επιλγής, με την επιλγή τυ καλύτερυ σπάδικα για την επόμενη χρνιά από τν ίδι τν γεωργό, συγκέντρωσαν, με την πάρδ των χρόνων, επιθυμητά γνίδια πυ χρησιμπιήθηκαν και συνεχίζυν να χρησιμπιύνται από τυς βελτιωτές. Έτσι ι παραδσιακές πικιλίες χαρακτηρίζνται από την πικιλμρφία και την ειδική τυς πρσαρμστικότητα. Ο Jenkins (1978) ανέφερε αυξημένη χρήση F2 και πληθυσμών αναδιασταύρωσης από τ 1948 για την ανάπτυξη καθαρής σειράς δευτέρυ κύκλυ, με μια ταυτόχρνη μείωση στην χρήση των ελεύθερα επικνιαζόμενων πικιλιών. Οι συνθετικί πληθυσμί τώρα απτελύν περίπυ τ 45% τυ γενετικύ υλικύ πυ χρησιμπιείται για την ανάπτυξη καθαρών σειρών καλαμπκιύ και ι βελτιωτές σχεδιάζυν να αυξήσυν τη χρήση τυς (Hallauer, 1990) Η ικανότητα ταυτπίησης πληθυσμών με τη μεγαλύτερη πιθανότητα βελτιωτικής επιτυχίας, μπρεί να αυξήσει τη χρήση μη πρσαρμσμένων πληθυσμών με την συγκέντρωση πηγών επιθυμητύ γενετικύ υλικύ (Pfarr an Kenhall, 1992). Η απτελεσματικότητα ενός βελτιωτικύ πργράμματς εξαρτάται από τ γενετικό υλικό και τη μεθδλγία επιλγής. Επιτυχής επιλγή γενετικύ υλικύ έναρξης αυξάνει την πρπτική επιτυχίας τυ βελτιωτικύ πργράμματς, ανεξάρτητα της μεθδλγίας πυ εφαρμόζεται (Hallauer an Mirana, 1988). Εξωτικό υλικό ή μη πρσαρμσμένι πληθυσμί μπρεί να είναι μια εξαίρετη πηγή επιθυμητών αλληλμόρφων πυ συνήθως δεν βρίσκνται στυς πληθυσμύς πυ χρησιμπιύνται για τη δημιυργία καθαρών σειρών (Hallauer, 1978; Brwn, 1983). Επιπλέν, η αξιπίηση μη πρσαρμσμένυ γενετικύ υλικύ θα βηθύσε στην αύξηση της γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ των ευρέως καλλιεργύμενων εκλεκτών εμπρικών πικιλιών (Stuber, 1978; Annymus, 1972; Geaelmann, 1984; Hlley an Gman, 1988). Η Γενετική Βελτίωση βασίζεται στην παραλλακτικότητα των φυτών. Γι αυτό και έχυν δημιυργηθεί σε παγκόσμια κλίμακα γενετικές τράπεζες για τη διασφάλιση και διατήρηση της παραλλακτικότητας (Stskpf, 1985). Η εκλγή τυ κατάλληλυ γενετικύ υλικύ (πληθυσμός) στηρίζεται στην εκτίμηση της μέσης παραγωγικής συμπεριφράς τυ και της γενετικής τυ παραλλακτικότητας (Garner, 1963). Έτσι απαραίτητες πληρφρίες πυ αφρύν την γεντυπική παραλλακτικότητα, καθώς και τν τρόπ κληρνόμησης ενός χαρακτηριστικύ, θα πρέπει να απκτηθύν πρκειμένυ να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα βελτίωσης αφύ η πρόδς επιλγής σχετίζεται άμεσα με τ μέγεθς της γενετικής παραλλακτικότητας. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 8

Η βελτιωτική πρσπάθεια έχει συνήθως, ως αντικειμενικό σκπό την αύξηση της απόδσης αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αγνύνται και τα λιπά χαρακτηριστικά είτε αυτά είναι συστατικά απόδσης ή άλλα πυ έχυν σχέση με τη φυσιλγία- φαινλγία τυ φυτύ. Έτσι η μελέτη χαρακτηριστικών πυ σχετίζνται με την απόδση και ενδεχμένως θα μπρύσαν να απτελέσυν έμμεσα κριτήρια επιλγής (π.χ. πλυδημία, χλωρφύλλη κτλ) παρυσιάζει πάντα ενδιαφέρν. Οι τπικί πληθυσμί αναμένεται να έχυν ενδιαφέρντα πστικά και πιτικά χαρακτηριστικά όπως ανθεκτικότητα σε βιτικές και αβιτικές καταπνήσεις αλλά και χαρακτηριστικά πυ σχετίζνται με την απόδση άμεσα ή έμμεσα. Έτσι τ ενδιαφέρν για τη μελέτη των τπικών πληθυσμών και η ενδεχόμενη αξιπίησή τυς είναι αυξημέν. Στα πλαίσια αυτά, αξίζει τν κόπ να μελετηθύν ι τπικί ελληνικί πληθυσμί πρκειμένυ να διερευνηθεί η πιθανή αξία τυς για τη χρησιμπίησή τυς στα σύγχρνα πργράμματα βελτίωσης. Σκπός της παρύσας εργασίας ήταν η μελέτη της γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ και εντός πέντε τπικών παραδσιακών πληθυσμών καλαμπκιύ, σε μια πρσπάθεια διερεύνησης πιθανής αξιπίησής τυς σε πργράμματα βελτίωσης. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 9

Β. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 1. ΤΟ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ 1.1 Καταγωγή τυ καλαμπκιύ Τόπς καταγωγής τυ καλαμπκιύ θεωρείται η Κεντρική Αμερική και τ Μεξικό (Νές Κόσμς) όπυ συναντάται σε μεγάλη πικιλία τύπων μαζί με συγγενή είδη. Σήμερα έχει διαδθεί σε όλ τν κόσμ και καλλιεργείται από 58 ΒΠ εώς 48 ΝΠ και από την επιφάνεια της θάλασσας έως 38m υψόμετρ και θεωρείται φυτό με μεγάλη πρσαρμστικότητα (Σφήκας 1983). Στην Ευρώπη εισήχθη πρώτη φρά από τν Κλόμβ τ 1494 και αρχικά καλλιεργήθηκε στη Σεβίλλη και στη συνέχεια πρσαρμόστηκε και διαδόθηκε στη νότια Ευρώπη. Στην Ελλάδα πρωτκαλλιεργήθηκε τ 1576 στα Ιόνια νησιά και στις απέναντι κντινές ακτές και στη συνέχεια διαδόθηκε στα Βαλκάνια (Σφακιανάκης,1998). Καλύπτει παγκσμίως 115εκ. στρέμματα ενώ στην Ελλάδα καλλιεργείται ετησίως σε 1,5 εκ στρέμματα. Τ καλαμπόκι καλλιεργείται κυρίως για ζωτρφή. Ωστόσ είναι εξαιρετική πρώτη ύλη και για την παραγωγή διαφόρων χημικών πυ χρησιμπιύνται στην παραγωγή κιτρικύ ξέως και αντιβιτικών. Η βιμηχανία αμύλυ και γλυκαντικών πρώτων υλών πρτιμάει τν αραβόσιτ για πρώτη ύλη, όχι μόν για τη χαμηλή τιμή τυ αλλά για την ευκλία με την πία λαμβάνεται καλής πιότητας άμυλ και για τη μεγάλη αξία πυ έχυν τα υππρϊόντα τυ. Ξηρή άλεση γίνεται όταν κύρις στόχς είναι η χρήση τυ ενδσπερμίυ τ πί μετατρέπεται έπειτα σε τρφή ή πρωθείται στη βιμηχανία. Με την υγρή άλεση τα συστατικά από κάθε τμήμα τυ σπόρυ χωρίζνται σε άμυλ, πρωτεΐνες, λάδι, κυτταρίνη και υδατδιαλυτά, για διάφρες χρήσεις (τρφή, φάρμακα, καλλυντικά, βιμηχανία πτών, καύσιμη ύλη κτλ). 1.2 Βτανικά χαρακτηριστικά Τα ειδικά βτανικά χαρακτηριστικά και ι απαιτήσεις της καλλιέργειας είναι τα ακόλυθα (Σφήκας, 1983; Sprague & Duley, 1988). Τ καλαμπόκι ανήκει στ είδς Zea mays L. (2n=20) της ικγένειας Paceae. Κατατάσσεται στην υπικγένεια Mayeae πυ περιλαμβάνει 8 γένη. Είναι φυτό μόνικ, σταυργνιμπιύμεν, δικλινές με την αρσενική ταξιανθία (φόβη) στην κρυφή τυ φυτύ και τις θηλυκές (σπάδικες) στις μασχάλες των φύλλων. Η καταβλή Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 10

της φόβης γίνεται στ τέλς της διαφρπιήσεως των καταβλών των φύλλων. Μετά από 7-10 μέρες εμφανίζνται και ι καταβλές των σπαδίκων. Η άνθηση των αρσενικών ανθέων πρηγείται κατά μία εβδμάδα τυλάχιστν από την άνθηση των θηλυκών, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχυν γενότυπι με συγχρνισμένη ανθφρία ή ακόμα και πρωτόγνι. Η γύρη ωριμάζει σταδιακά σε 5-8 ημέρες πότε τινάζεται και μεταφέρεται με τν άνεμ σε μεγάλες απστάσεις. Στη φύση τ πσστό σταυργνιμπίησης είναι συνήθως πάνω από 95%. Κάθε φυτό παράγει συνήθως 1-3 σπάδικες, σπάνια περισσότερυς πυ μπρύν να φτάσυν μέχρι τυς 8. Μερικά φυτά μένυν άγνα (δεν παράγυν κανένα σπάδικα) πράγμα πυ εξαρτάται από την πικιλία και τις καλλιεργητικές συνθήκες (πυκνότητα σπράς, επχή σπράς κτλ). Η μεγάλη πικιλία βιτύπων βηθά τ καλαμπόκι να πρσαρμόζεται σε ευρύτατα όρια κλιματικών και εδαφικών συνθηκών. Είναι τυπικό φυτό φωτσυνθετικύ μηχανισμύ C4, δηλαδή εξαιρετικά απδτικό φυτό σε συνθήκες υψηλών εντάσεων φωτισμύ και σε υψηλότερες θερμκρασίες (30-40 C). Φωτσυνθέτει περισσότερ στη νεαρή ηλικία των φύλλων (περίδ έντνης αυξήσεως) όταν υπάρχει επάρκεια αζώτυ και υγρασίας. Τέλς στ καλαμπόκι απυσιάζει η φωταναπνή και έτσι ι απώλειες φείλνται κυρίως στην αναπνή της νύκτας όταν ι θερμκρασίες είναι υψηλές. Όσν αφρά τις καιρικές αντιξότητες, αυτές πυ έχυν σβαρότερες επιπτώσεις στην απόδση τυ φυτύ είναι η ξηρασία, τ χαλάζι και άνεμς. Ειδικά άνεμς πρκαλεί μηχανικές ζημιές (πλάγιασμα, σπάσιμ στελέχυς) και επιτείνει τα συμπτώματα της ξηρασίας. Ξηρασία ειδικά την περίδ της ανθφρίας μπρεί ακόμα και να μηδενίσει την απόδση σε καρπό. Παρόμιες επιπτώσεις μπρεί να έχει τ χαλάζι εξαιτίας των μηχανικών ζημιών πυ μπρεί να πρκαλέσει. Τ καλαμπόκι είναι φυτό πλύ απαιτητικό σε θρεπτικά στιχεία. Έχει μεγάλες ανάγκες σε Ν, Ρ, Κ, Ca, Mg. 1.3 Γενετική τυ καλαμπκιύ Τ καλαμπόκι απτελεί φυτό πρότυπ για μελέτες Πστικής Γενετικής και εφαρμγές μεθδλγίας Βελτιώσεως. Οι βελτιωτές αξιπίησαν τ φαινόμεν της ετέρωσης και δημιύργησαν υβρίδια με υψηλές απδόσεις. Τ χαρακτηριστικό εκείν τυ καλαμπκιύ πυ τ καθιστά φυτό πρότυπ ως γενετικό υλικό, είναι τ γεγνός ότι είναι σταυργνιμπιύμεν αλλά ως μόνικ φυτό και δικλινές παρέχει την ευχέρεια τόσ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 11

σταυργνιμπιήσεως όσ και αυτγνιμπιήσεως καθώς και τυ κατευθυνόμενύ υβριδισμύ (Γύλας, 1994). Η αρσενική ταξιανθία πυ βρίσκεται στην κρυφή τυ φυτύ, εύκλα διαχωρίζεται από τη θηλυκή ταξιανθία (σπάδικας), έτσι ώστε να μπρύν εύκλα να χειριστύν, να μετακινηθύν ή να σκεπαστύν με σακύλες. Τέλς σπάδικας πυ συγκμίζεται μπρεί εύκλα να χαρακτηριστεί και να αξιλγηθεί για απγνικό έλεγχ (Sprague & Duley, 1988). Μέχρι τώρα έχυν αναγνωριστεί αρκετές χιλιάδες διαφρετικών γνιδίων και έχυν σχηματιστεί ι χάρτες γενετικής σύνδεσης με αξιπίηση μρφλγικών, ενζυματικών και μριακών δεικτών, ι πίι δείχνυν τις σχετικές θέσεις των διαφόρων γνιδίων πάνω στα χρωμσώματα τυ καλαμπκιύ (Σφήκας 1983). Υπάρχει μεγάλη γενετική παραλλακτικότητα εντός και μεταξύ των διάφρων πικιλιών και φυλών τυ καλαμπκιύ στν κόσμ και φυσικά μεταξύ καθαρών σειρών πυ εκτιμάται ότι ξεπερνύν τ εκατμμύρι. Αν και ένα μόν μέρς αυτής της παραλλακτικότητας έχει μελετηθεί συστηματικά, έχυν ταυτπιηθεί παράγντες πυ καθρίζυν διάφρα χαρακτηριστικά ή λειτυργίες σε κάθε τμήμα και ιστό τυ φυτύ (Sprague & Duley, 1988). Η πρώτη μρφή πικιλίας τυ καλλιεργύμενυ καλαμπκιύ ήταν ι ελεύθερα επικνιαζόμενες πικιλίες ως απτέλεσμα διασταυρώσεων διάφρων βιτύπων όπυ η επιλγή και η βελτίωση για τ χαρακτηριστικό απόδση γινόταν από τυς ίδιυς τυ καλλιεργητές. Ο Tryer (1999) περιγράφει λεπτμερώς την ιστρία της δημιυργίας τυ σύγχρνυ γενετικύ υλικύ τυ καλαμπκιύ όπως αυτό διαμρφώθηκε στις ΗΠΑ. Αναφέρει πως στα μέσα τυ 19υ αιώνα υπήρχαν 250 πικιλίες ελεύθερης επικνίασης ενώ στα τέλη τυ ίδιυ αιώνα, αριθμός αυτός ανέβηκε στις 538, ι περισσότερες από τις πίες χρησιμπιήθηκαν ως γενετικό υλικό για τη δημιυργία σύγχρνων καθαρών σειρών και τελικά των υβριδίων. Στις αρχές τυ 20υ αιώνα και κυρίως κατά τη δεκαετία τυ 30 εισήχθησαν τα πρώτα διπλά υβρίδια καλαμπκιύ πυ έδωσαν και την πρώτη μεγάλη αύξηση της απόδσης. Στη συνέχεια, στη δεκαετία τυ 60, εμφανίστηκαν τα απλά υβρίδια πυ αντικατέστησαν τα διπλά και έδωσαν τη δεύτερη μεγάλη ώθηση στην αύξηση της απόδσης. 1.3.1 Πικιλίες Η επικρατέστερη μρφή πικιλιών από τη δεκαετία τυ 70 μέχρι και σήμερα είναι τα απλά υβρίδια. Αυτά απτελύν την F1 γενιά πυ πρέρχεται από τη διασταύρωση δύ γνέων πυ κατά κανόνα είναι καθαρές σειρές χωρίς όμως να απκλείνται και άλλι γαμετικί συνδυασμί. Κατά καιρύς έχυν χρησιμπιηθεί τα διπλά υβρίδια (υβρίδια τεσσάρων καθαρών σειρών) και τα τριπλά (τριών καθαρών σειρών). Τα απλά υβρίδια έχυν τη μέγιστη Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 12

ωφέλιμη ετέρωση, παρυσιάζυν πρακτικά πλήρη φαιντυπική ή γενετική μιμρφία και επιτυγχάνυν τις μεγαλύτερες απδόσεις. Μια άλλη μρφή των απλών υβριδίων είναι και τα τρππιημένα απλά, όπυ θηλυκός γνέας είναι μείγμα αδελφών ή συγγενών σειρών (Γύλας, 1993). Ο Hallauer (1990) αναφέρει ότι η τυπική γενεαλγική μεθδλγία δημιυργίας καθαρών σειρών καλαμπκιύ και κατ επέκταση υβριδίων πρϋπθέτει την ύπαρξη μιας πηγής γενετικύ υλικύ. Τέτια πηγή μπρεί να είναι ένας πληθυσμός ευρείας γενετικής βάσεως ή εκλεκτό (elite) γενετικό υλικό (F2 από διασταύρωση καθαρών σειρών) ή συνθετικί πληθυσμί από επιτυχημένα εμπρικά υβρίδια. Ο Crs (1999) αναφέρει ότι πληθυσμός απτελεί την πλέν ενδεδειγμένη πηγή πυ μπρεί να χρησιμπιηθεί τόσ στη θεωρητική πρσέγγιση αλλά και στη μακρπρόθεσμη πρπτική. Μπρεί να χρησιμπιηθεί και εκλεκτό γενετικό υλικό πρκειμένυ να δημιυργηθύν νέες σειρές ανασυνδυασμύ, μέθδς πυ εφαρμόζεται κατά κύρι λόγ από σπρπαραγωγικές εταιρίες. Τα υβρίδια υπερτερύν ως πρς τ χαρακτηριστικό της απόδσης σε σχέση με τν μέσ όρ των δύ γνέων (μέση ετέρωση) ή υπερτερύν και από τν καλύτερ γνέα (ωφέλιμη ετέρωση). Στα σύγχρνα εμπρικά υβρίδια τυ καλαμπκιύ, η ετέρωση εκφράζεται συνήθως σε πσστό 3% (απόδση δηλαδή τριπλάσια από τν καλύτερ γνέα) (Gulas &Lnnquist, 1975; Hallauer, 1990; Gulas et al, 1997). Οι πρώτες βελτιωτικές πρσπάθειες είχαν ως στόχ τη δημιυργία ελεύθερα επικνιαζόμενων πληθυσμών, πυ πρήλθαν από τη διασταύρωση αυτχθόνων πληθυσμών και επιλγή των καλύτερων φυτών. Έτσι δημιυργήθηκαν ι γνωστί τύπι καλαμπκιύ ent, flint κτλ. Στη συνέχεια, και με κατάλληλη βελτιωτική μεθδλγία, όπως κυρίως η μαζική επιλγή ή σπάδικας στη γραμμή, αναπτύχθηκαν πικιλίες πι ανεκτικές σε διάφρες συνθήκες. Μερικές πικιλίες υιθετήθηκαν γρήγρα και καλλιεργήθηκαν ευρέως. Όλες όμως αυτές ι πικιλίες αξιπιήθηκαν κυρίως ως γνείς καθαρών σειρών. Η διασταύρωση μεταξύ πικιλιών ελεύθερης επικνίασης και η μαζική επιλγή διατήρησαν τ παραγωγικό δυναμικό στα 180kg/crra εώς τη δεκαετία τυ 30 περίπυ,. Ο Tryer (1999) αναφέρει ότι μετά τη δεκαετία αυτή, εκτός από τη μαζική επιλγή και τη μέθδ «σπάδικας στη γραμμή», υιθετήθηκε και μια άλλη βελτιωτική μεθδλγία πυ ήταν εκείνη της δημιυργίας καθαρών σειρών και αξιπίησή τυς στη δημιυργία των υβριδίων. Αυτή συνετέλεσε στην αύξηση της απόδσης σταδιακά, από 180 σε 3kg/crtp μέχρι τη δεκαετία τυ 1960. Η βελτίωση των πληθυσμών δήγησε στη δημιυργία καθαρών σειρών πυ αξιπιήθηκαν στη δημιυργία υβριδίων, τριπλών στην αρχή και απλών σήμερα. Έτσι έγινε τ μεγάλ άλμα Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 13

στις απδόσεις τυ καλαμπκιύ πυ έφτασαν τα 674kgAxtp στις ΗΠΑ και τα 914kg/<yrp τ 22 στην Ελλάδα (www.fao.rg). Η αύξηση των στρεμματικών απδόσεων τυ καλαμπκιύ κατά τα τελευταία χρόνια ήταν ως πσστό, μεγαλύτερη από την αύξηση σε πιαδήπτε άλλη καλλιέργεια. Από πειραματικά δεδμένα σε άλλες χώρες, έχει υπλγισθεί ότι πάνω από τ 60% της αύξησης αυτής φείλεται στα καινύρια υβρίδια. Στη χώρα μας μέχρι τ 1950 καλλιεργύνταν εγχώριι πληθυσμί και ι απδόσεις ήταν της τάξεως των 150-2kgAxrp. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας τυ 50 άρχισε τ Ινστιτύτ Σιτηρών τ πρόγραμμα Βελτίωσης τυ καλαμπκιύ. Δημιύργησαν τα πρώτα διπλά υβρίδια όπως τ ΙΣ-228 και τ ΙΣ-848 πυ αντικατέστησαν σιγά- σιγά τυς πληθυσμύς. Έτσι ι στρεμματικές απδόσεις στις αρχές τις δεκαετίας τυ 70 είχαν φτάσει τα 4kgAxrp περίπυ. Η εισαγωγή των απλών υβριδίων στη χώρα μας, κατά τα τέλη της δεκαετίας τυ 70, αύξησε θεαματικά τις απδόσεις ενώ και η εξάπλωσή τυς ήταν ταχύτατη. Απτέλεσμα της έκρηξης αυτής ήταν και σε συνδυασμό και με την επέκταση της καλλιέργειάς τυ καλαμπκιύ, η αύξηση της εγχώριας παραγωγής από 0,5 σε 2 εκατμμύρια τόνυς. Έτσι από τα μέσα της δεκαετίας τυ 80 η Ελλάδα έγινε αυτάρκης σε καλαμπόκι, κάτι πυ φαινόταν ακατόρθωτ λίγα χρόνια πριν, ενώ ι στρεμματικές απδόσεις να κυμαίννται σε πλύ υψηλά επίπεδα (>8kg/cn:p) με βάση τα παγκόσμια δεδμένα (Σφακιανάκης 1998). Ιδανικός τύπς καλαμπκιύ σήμερα, θεωρείται εκείνς πυ διαθέτει ένα κντό και γερό στέλεχς ώστε να είναι ανθεκτικό στ πλάγιασμα, ρθόφυλλη βλάστηση ώστε να αξιπιεί όσ τ δυνατόν καλύτερα την διαθέσιμη ηλιακή ακτινβλία και τάση πλυδημίας ώστε να απφεύγεται η ύπαρξη άγνα φυτών στυς πυκνύς πληθυσμύς και να είναι ανεκτικά στην καταπόνηση της αυξημένης πυκνότητας σπράς. Επιπλέν η υψηλή φωτσυνθετική ικανότητα καθώς και η διατήρηση τυ πράσινυ χρώματς των φύλλων μετά την φυσιλγική ωρίμανση (stay green) παράλληλα με ταυτόχρνη απώλεια υγρασίας τυ σπόρυ (με τάση πρς τ 15,5%) συμβάλλυν στην μεγιστπίηση της απόδσης (Γύλας 1993) Όλα τα παραπάνω βέβαια, θα πρέπει να πρσαρμσθύν και στις σύγχρνες τάσεις πυ είναι η γεωργία μειωμένων εισρών. Έτσι επιδιώκεται η διατήρηση τυ παραγωγικύ δυναμικύ της καλλιέργειας με την επιλγή γεντύπων με μικρότερες απαιτήσεις σε Ν ή με δυνατότητα καλύτερης αξιπίησής τυ. Επίσης εξακλυθύν να είναι επιθυμητά ρισμένα χαρακτηριστικά όπως η ανθεκτικότητα σε ασθένειες, η ανεκτικότητα σε χαμηλές θερμκρασίες σπράς και πρώτης ανάπτυξης και η αύξηση τυ παραγωγικύ δυναμικύ σε υβρίδια μικρύ βιλγικύ κύκλυ. Τέλς και αυτή η καλλιέργεια θα πρέπει να πρσαρμστεί στα πλαίσια τυ δυνατύ, στη σύγχρνες τάσεις της γεωργίας για μειωμένες εισρές σε νερό και ενέργεια (Γύλας, 1993). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 14

1.3.2 Δημιυργία καθαρών σειρών και υβριδίων Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η τυπική γενεαλγική μεθδλγία δημιυργίας καθαρών σειρών καλαμπκιύ (Hallauer, 1990; Γύλας, 20) πρϋπθέτει μια αρχική πηγή γενετικύ υλικύ πυ μπρεί να είναι ένας πληθυσμός ευρείας γενετικής βάσεως ή καθιερωμέν εκλεκτό γενετικό υλικό όπως καθαρές σειρές ή εμπρικά υβρίδια. Σύμφωνα με τη θεωρητική πρσέγγιση και την μακρπρόθεσμη πρπτική, την πλέν ενδεδειγμένη πηγή γενετικύ υλικύ απτελεί πληθυσμός. Όμως αυτό πυ κατά κανόνα εφαρμόζυν ι εταιρείες, είναι η χρήση τυ εκλεκτύ γενετικύ υλικύ πρκειμένυ να δημιυργηθύν ι νέες σειρές ανασυνδυασμύ (Crs, 1999). Μία καθαρή σειρά θα πρέπει να είναι εύρωστη, δηλαδή με την μικρότερη δυνατή μμεικτική εξασθένηση, υψηλύ παραγωγικύ δυναμικύ per se και καλή συνδυαστική συμπεριφρά δηλαδή υψηλή ετερωτική συμπεριφρά στυς υβριδικύς συνδυασμύς. Μία καθαρή σειρά πρκύπτει μετά από έξι συνεχείς γενεές αυτγνιμπίησης τυ S αρχικύ επιλεγμένυ φυτύ (S-> S6). Με αυτόν τν τρόπ μπρεί να δημιυργηθεί πρακτικά άπειρς αριθμός καθαρών σειρών μετά από επιλγή εντός πληθυσμύ. Όμως, μεταξύ αυτών, μόν λίγες ή ακόμη και ελάχιστες τελικά θα αξιπιηθύν για τη δημιυργία πετυχημένων εμπρικά υβριδίων. Η απτελεσματικότητα της δημιυργίας καθαρών σειρών εξαρτάται από τν ακριβή πρσδιρισμό της βελτιωτικής αξίας των επιλεγόμενων S γεντύπων και την ικανότητα πρόβλεψης της παραγωγικής συμπεριφράς ως Sn καθαρών σειρών. Η παραγωγική συμπεριφρά μιας Sn καθαρής σειράς αναφέρεται τόσ σε υβριδικύς συνδυασμύς (test crss) όσ και στ παραγωγικό δυναμικό per se. Η διαδικασία αξιλόγησης μπρεί να αρχίσει στις πρώτες γενεές μμειξίας Si ή S2 (early testing) ή να αναβληθεί για τα τελευταία στάδια Ss ενώ φαίνεται συνηθέστερ να γίνεται στην τρίτη γενιά μμειξίας S3. Φαίνεται όμως πως καθριστική για την επιτυχή και απτελεσματική δημιυργία καθαρών σειρών είναι η αξιλόγηση και επιλγή στα πλύ αρχικά στάδια ακόμη και στην S, με βάση πραγματικά δεδμένα και αντίστιχα πρσμίωσης (Gulas et al., 20; Bernar, 1992; Obaii, 1998). Ο Γύλας (20) αναφέρει πως για την απτελεσματική επιλγή υπσχόμενων γεντύπων στα πρώτα στάδια μμειξίας, συνδυασμός δύ ή περισσότερων κριτηρίων όπως η συμπεριφρά per se, η μμεικτική εξασθένηση, η μμεικτική ρώμη και ετέρωση, φαίνεται να είναι πι απτελεσματικός. Όμως τελικά η αξία πρόβλεψης κρίνεται με βάση τη παραγωγική συμπεριφρά στυς υβριδικύς συνδυασμύς στα τελευταία στάδια μμειξίας και στ εύρς των αγρνμικών συνθηκών πυ περιλαμβάνυν συνθήκες ευνϊκές και καταπόνησης (Crs, 1999). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 15

Η μεθδλγία δημιυργίας υπσχόμενων καθαρών σειρών και υβριδίων αναμένεται να γίνει πι απτελεσματική με την αξιπίηση των μριακών δεικτών, πυ μπρύν να πρσδιρίσυν τόσ την ενσωμάτωση όσ και την απμάκρυνση επιθυμητύ γνιδίυ ή ανεπιθύμητυ μέρυς τυ γενώματς αντίστιχα (Reyes an Vales, 20). Επίσης η δημιυργία καθαρών σειρών με τη μεθδλγία της απλ-διαπλειδίας πυ είναι πλύ πι σύντμη σε σχέση με την κλασσική μμεικτική, αναμένεται να συνεισφέρει και αυτή στη δημιυργία επιθυμητών καθαρών σειρών χαμηλύ κόστυς (Gallais, 1990; Buchez & Gallais, 20) καθώς επίσης και την ενσωμάτωση των QTLs στην διαδικασία πυ αναφέρεται ως gentype builing σε περιρισμέν αριθμό ώστε να μην διαταραχθεί η ισρρπία τυ γενώματς (Gallais et al, 20). 1.3.3 Βελτίωση πληθυσμών. Οι πληθυσμί, όπως αναφέρθηκε, απτελύν τις ενδεδειγμένες πηγές γενετικύ υλικύ για τη δημιυργία καθαρών σειρών και στη συνέχεια υβριδίων. Η αξιπίησή τυς γίνεται με κριτήρια την μέση συμπεριφρά και τη διακύμανση για τα πστικά χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με τη συχνότητα των γνιδίων για τα αντίστιχα πιτικά. Οι πληθυσμί πρσφέρνται για άμεση αξιπίηση αλλά και για τη δυνατότητα εμπλυτισμύ τυ γενετικύ υλικύ τόσ με την εισαγωγή μη πρσαρμσμένυ γενετικύ υλικύ όσ και ξένυ όπως τα γνίδια από άλλα επίπεδα ζωής πυ ήδη αξιπιύνται. Η βελτίωση των πληθυσμών γίνεται συνήθως με τη μέθδ της κυκλικής επαναλαμβανόμενης επιλγής πυ απβλέπει στην αύξηση της συχνότητας των επιθυμητών αλληλμόρφων και στη συγκέντρωσή τυς σε επιθυμητύς γενότυπυς, διαδικασία απαραίτητη για την καλύτερη αξιπίησή τυς. Οι πρϋπθέσεις για απτελεσματική βελτίωση ενός πληθυσμύ είναι ακριβέστερς δυνατός πρσδιρισμός της βελτιωτικής αξίας των S γεντύπων, η απτελεσματική επιλγή των επιθυμητών και ανασυνδυασμός τυς. Απτελεσματική επιλγή είναι εκείνη πυ συνδυάζει όλες ή τις περισσότερες και πλέν ενδιαφέρυσες γνιδιακές δράσεις. Επί πλέν όμως λαμβάνεται υπόψιν η διάρκεια τυ κύκλυ επιλγής, αριθμός των αξιλγύμενων γεντύπων και η ικνμικότητα. Ειδικά η ικνμικότητα εκφράζεται ως κόστς ανά πειραματική μνάδα αξιλόγησης σε συνδυασμό με τη γενετική πρόδ αλλά και την απτελεσματικότητα της μεθόδυ να επιλέγει τυς υπσχόμενυς γενότυπυς πυ τελικά θα αξιπιηθύν ως καθαρές σειρές για τη δημιυργία υβριδίων (Γύλας 20). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 16

1.3.3.1. Ενδπληθυσμιακά σχήματα βελτίωσης. Τα ενδπληθυσμιακά σχήματα βελτίωσης απβλέπυν στη βελτίωση τυ πληθυσμύ κυρίως per se αλλά και της συνδυαστικής τυ ικανότητας. Πρόκειται για σχήματα πυ βασίζνται στην απλή φαιντυπική αξιλόγηση ή στην αξιλόγηση απγόνων. Για την αξιλόγηση με βάση την συμπεριφρά ενός τύπυ απγόνων χρησιμπιύνται ετερθαλλικές (HS) ή μθαλλικές ικγένειες (FS), μμεικτικές πρώτης ή δεύτερης γενιάς (Si ή S2) αλλά και απόγνι από διασταυρώσεις δκιμής (TC) ή διπλαπλειδείς σειρές (Hallauer & Mirana, 1988; Buchez &Gallais, 20). O Crs (1999) αναφέρει επίσης, τη μαζική επιλγή και την τρππιημένη μέθδ σπάδικας στη γραμμή. Στην περίπτωση της συνδυασμένης αξιλόγησης δύ ή τριών τύπων απγόνων έχυν χρησιμπιηθεί τρεις τύπι ικγενειών : μμεικτικές πρώτης γενιάς (Si), ετερθαλλικές (HS) και διασταύρωσης δκιμής (TC) σε συνδυασμύς ανά δύ ή τρεις (Gulas an Lnquist, 1976; Crs, 1988; Gulas 1997; Gallais, 1996; Gulas, 20). Η απτελεσματικότητα της κάθε μεθόδυ επιλγής έχει μελετηθεί και έχει δώσει αντιφατικά απτελέσματα. Τ γενικό πρόβλημα των ενδπληθυσμιακών σχημάτων είναι ότι πρβλέπυν την αξιλόγηση των απγόνων μόν σε ένα περιβάλλν και έτσι δεν ελέγχεται η αλληλεπίδραση GxE (Crs, 1999). Επι πλέν, κάθε ένα από τα σχήματα με συνδυασμένη αξιλόγηση δύ ή τριών τύπων απγόνων πυ βασίζεται σε αξιλόγηση ενός τύπυ απγόνων αξιπιεί συγκεκριμένες κάθε φρά γνιδιακές δράσεις. Αντιθέτως τα αντίστιχα σχήματα αξιπιύν όλες τις γνιδιακές δράσεις ενώ πρσφέρυν και τη δυνατότητα αξιλόγησης των S γεντύπων σε περισσότερα από ένα περιβάλλντα (ευνϊκά και καταπόνησης). Επιπλέν πρσφέρνται για την μελέτη της ενδπληθυσμιακής παραλλακτικότητας ως πρς την μμεικτική εξασθένηση και την ετερωτική ευρωστία και δίνυν τη δυνατότητα για απτελεσματική επιλγή των S γεντύπων με βάση τόσ τη συνδυασμένη αξιλόγηση όσ και την αντίστιχη με ένα μόν τύπ ικγένειας. Επίσης αξιπιύν την δυνατότητα επιλγής υπσχόμενων S γεντύπων για δημιυργία καθαρών σειρών με βάση την αξιλόγηση στην αρχή της μμεικτικής διαδικασίας και συνδυασμό κριτηρίων επιλγής (Gulas, 20). 1.3.3.2. Διαπληθυσμιακά σχήματα βελτίωσης. Τα διαπληθυσμιακά σχήματα βελτίωσης απβλέπυν στην βελτίωση της συνδυαστικής ικανότητας μεταξύ δύ πληθυσμών ώστε να απτελόσυν πηγές δημιυργίας καθαρών σειρών πυ θα αξιπιηθύν άμεσα και απτελεσματικά σε υβριδικύς συνδυασμύς. Πρόκειται για τη μέθδ πυ είναι γνωστή ως αμιβαία κυκλική επαναλαμβανόμενη επιλγή με αξιλόγηση Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 17

μθαλλικών (FS) ή ετερθαλλικών (HS) αλλά και τη συνδυασμένη αξιλόγηση S2 και FS ικγενειών (Hallauer & Mirana, 1998; Mren-Gnzales & Hallauer, 1992). Η πρηγύμενη διαδικασία δεν απκλείει και την ταυτόχρνη ενδπληθυσμιακή βελτίωση καθενός πληθυσμύ χωριστά (Xie an Xu, 1998; Mreau et al, 20). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 18

2. ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ Η παραλλακτικότητα πυ πρκαλείται από τα πλυγνίδια και τις ενδαλληλικές αλληλεπιδράσεις τυς πυ σχετίζνται με πστικά χαρακτηριστικά, είναι συνεχής στη φύση και για τν λόγ αυτό μπρεί να αναλυθεί μόν με πλύπλκες στατιστικές μεθόδυς. Οι διαφρές μεταξύ ατόμων είναι συνήθως πστικές κυρίως παρά πιτικές και τα πστικά χαρακτηριστικά επηρεάζνται πλύ από τυς περιβαλλντικύς παράγντες. Η μελέτη πστικών χαρακτηριστικών επιτυγχάνεται μέσω εκτίμησης των γενετικών παραμέτρων και των γενετικών επιδράσεων σε πληθυσμύς. Η δράση γνιδίων μπρεί να περιγράφει ως πρσθετική, κυριαρχική και επιστατική και ι αλληλεπιδράσεις τυς με περιβαλλντικύς παράγντες. Στις καλλιέργειες, τα πι σημαντικά χαρακτηριστικά, όπως η απόδση, είναι πστικά κληρνμήσιμα και γι αυτό η Πστική Γενετική παίζει σημαντικό ρόλ στη βελτίωση τέτιων χαρακτηριστικών. Τα πστικά χαρακτηριστικά ελέγχνται από πλλά γνίδια σε αντίθεση με τα πιτικά χαρακτηριστικά πυ ελέγχνται από ένα ή δύ γνίδια και είναι πλύπλκ να μελετηθύν επειδή : α) η έκφρασή τυς τρππιείται από περιβαλλντικύς παράγντες και παράγντες διαχείρισης β) ένα πστικό χαρακτηριστικό επηρεάζεται από διαφρετικά γνίδια με πικίλες επιδράσεις γ) η έκφραση ενός συγκεκριμένυ γνιδίυ συχνά επηρεάζεται από την έκφραση άλλων γνιδίων δ) άριστς γενότυπς για ένα δεδμέν περιβάλλν/ σύστημα διαχείρισης μπρεί να απαιτεί συνεισφρές γνιδίων από πικίλες πηγές ε) άριστς γενότυπς για κάθε περιβάλλν/ σύστημα διαχείρισης είναι πιθανό να είναι διαφρετικός από εκείν για άλλ σύστημα (Hallauer, 1985) 2.1 Παραλλακτικότητα Η παραλλακτικότητα είναι βασικό χαρακτηριστικό της βιλγικής ζωής. Στη φύση δεν υπάρχυν δύ ζωντα πράγματα όμια μεταξύ τυς και τ γεγνός ότι βλέπυμε ρισμένα ως όμια φείλεται στην αδυναμία μας να αναγνωρίσυμε τις διαφρές μεταξύ τυς (Γύλας, 1993) Η μειωτική διαίρεση, η φυλετική αναπαραγωγή και ι μεταλλάξεις τυ γενετικύ υλικύ είναι ι γνωστί μηχανισμί δημιυργίας παραλλακτικότητας. (Γύλας, 1993) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 19

Η γνώση της παραλλακτικότητας ως πρς την πρέλευση (γενετική, περιβάλλντς) και τ μέτρ της (διακύμανση) είναι απαραίτητα στιχεία πρκειμένυ να χειρισθεί βελτιωτής τη διαθέσιμη παραλλακτικότητα με σκπό τη Βελτίωση των Φυτών (Γύλας, 1993) Η μελέτη της συνλικής φαιντυπικής παραλλακτικότητας πυ πρκύπτει από τη συνδυασμένη δράση γενετικών και περιβαλλντικών δυνάμεων είναι πλύ σημαντική για τ βελτιωτή στ να παίρνει απφάσεις για την χρήση των πηγών και την αναμενόμενη αντίδραση στην επιλγή. Οι βελτιωτές φυτών παρατηρύν και εκτιμύν φαιντύπυς πυ είναι η έκφραση των γεντύπων σε ένα συγκεκριμέν set περιβαλλόντων. Τ περιβάλλν είναι μια πλύ σημαντική παράμετρς στη βελτίωση τυ καλαμπκιύ επειδή είναι συχνά πέρα από τν έλεγχ τυ βελτιωτή. Σε κάπιες περιπτώσεις κάπιι από τυς μακρπεριβαλλντικύς παράγντες μπρύν να ελεγχθύν (π.χ. συμπληρωματική υγρασία με άρδευση, εφαρμγή λιπασμάτων, παρασιτκτόνα και μέθδι καλλιέργειας). Για κάπιυς από αυτύς έχυμε πληρφρίες (πχ είδη εδαφών, πρηγύμενα καλλιεργητικά σχέδια και μακρπρόθεσμα καιρικά αρχεία), κάπιι άλλι δεν ελέγχνται εξαιτίας της αβεβαιότητας τυ καιρύ (πχ νεφκάλυψη, εμφάνιση δυνατών βρχών και υψηλών θερμκρασιών και σε τρπικές περιχές η διάρκεια των ημερών πυ είναι ελεύθερες από παγετύς) καθώς και επιδρμές από έντμα και ασθένειες πυ επίσης επηρεάζνται από τις περιβαλλντικές συνθήκες. Έτσι η έκφραση ενός φαιντύπυ περιλαμβάνει όχι μόν τη γεντυπική επίδραση αλλά και τις επιδράσεις ενός αριθμύ περιβαλλντικών παραγόντων πυ είναι πρβλέψιμι και μη. Επιπρόσθετα, μικρπεριβαλλντικί παράγντες είναι συχνά πι «σκτεινύ) από τυς μακρπεριβαλλντικύς. Αυτές ι πικιλότητες συμβαίνυν εξαιτίας των μικρών παραλλαγών στις μεταχειρίσεις πυ εφαρμόζνται στην πειραματική περιχή, ανμιότητα στη κατανμή της υγρασίας και καλλιεργητικές φρντίδες πυ επηρεάζυν τ φυτό. Επειδή φαινότυπς είναι μια συνδυασμένη έκφραση της γεντυπικης και περιβαλλντικής επίδρασης, τ κύρι ενδιαφέρν είναι να καθρίσυμε πια αναλγία της φαιντυπικής έκφρασης φείλεται στις γεντυπικές και περιβαλλντικές επιδράσεις. (Hallauer, 1981) Όπως έδωσε έμφαση Cckerham (1956a), η γεντυπική επίδραση ενός συγκεκριμμένυ γενότυπυ εκφράζεται ως η διαφρά μεταξύ αυτύ και τυ μέσυ όρυ όλων των φαιντύπων τυ πληθυσμύ. Η γεντυπική επίδραση καθρίζεται μόν σε σύγκριση με άλλυς γεντύπυς στα ίδια περιβάλλντα. Αν ι γενότυπι πικίλλυν στην έκφραση από τ ένα περιβάλλν στ άλλ, ι σχετικές συγκρίσεις μεταξύ των γεντύπων μπρύν είτε να παραμείνυν ίδιες είτε να αλλάξυν σε σχετικό μέγεθς. Επειδή ι συγκρίσεις μεταξύ των γεντύπων μπρύν να αλλάξυν, και απδεικνύεται πως τ κάνυν συχνά, γίνεται απαραίτητ να αξιλγύνται ι γενότυπι σε διαφρετικά περιβάλλντα για τν καθρισμό της γενικής τυς συμπεριφράς. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 20

Οι αλλαγές σε κατάταξη, σε βαθμό και σε σχετικές αξίες μεταξύ των γεντύπων σε διάφρα περιβάλλντα καλείται αλληλεπίδραση γεντύπυ-περιβάλλντς και εξαρτάται κυρίως από μακρπεριβαλλντικύς παράγντες. Κατάλληλα σχεδιασμένα πειράματα πυ επαναλαμβάννται στα διάφρα περιβάλλντα επιτρέπυν την εκτίμηση της παραλλακτικότητας πυ φείλεται σε περιβαλλντικές επιδράσεις και καθρίζει τη σχετική σημασία τυ για τυς συγκεκριμένυς γεντύπυς, πυ αξιλγύνται για τ συγκεκριμέν σύνλ περιβαλλόντων. Κατάλληλα πειραματικά σχέδια και διαδικασίες τυχαιπίησης έχυν την τάση να ελαχιστπιύν τις συσχετίσεις γεντύπων και περιβαλλόντων και τ πρόσθετ μντέλ επιτρέπει εκτίμηση των συστατικών της παραλλακτικότητας. 2.1.1 Φαιντυτπκη παραλλακτικότητα Η συνλική παραλλακτικότητα (V-τή Vp) και τ μέτρ της, η συνλική διακύμανση (σ2ρή σ2τ), είναι εκείνη πυ εκτιμάται και εκφράζει τις συνλικές φαιντυπικές διαφρές μεταξύ των ατόμων-φυτών. Τα συστατικά αυτής είναι τρία: η γενετική παραλλακτικότητα-διακύμανση (Vg, σ2), η παραλλακτικότητα-διακύμανση περιβάλλντς (Ve, σ2κ) και εκείνη πυ πρέρχεται από την αλληλεπίδραση γεντύπυ και περιβάλλντς (Vgxe, 2gxe) Ο βελτιωτής μετράει κάθε φρά συνλική φαιντυπική παραλλακτικότητα και πρσπαθεί να εκτιμήσει τη γενετική διακύμανση ελέγχντας τα άλλα δύ συστατικά (σ2ε και σ2χε) και αυτή πρσπαθεί να χειρισθεί πρκειμένυ να επιτύχει τν επιδιωκόμεν σκπό. 2.1.2 Γενετική παραλλακτικότητα - διακύμανση Η γενετική παραλλακτικότητα-διακύμανση είναι τ απτέλεσμα της δράσεως των γνιδίων. Τρία είναι τα συστατικά της : η αθριστική (Va ή 2α) πυ φείλεται στην αθριστική δράση των γνιδίων (αλληλόμρφων και μη), η κυριαρχική (V ή σ2) πυ φείλεται στην αλληλεπίδραση των αλληλμόρφων στην ίδια γνιδιακή θέση και η επιστατική (Vi ή σ2ι) πυ φείλεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ μη αλληλμόρφων (διαφρετικές γνιδιακές θέσεις) Ο Fisher (1918) πρώτς έδειξε ότι η κληρνμήσιμη παραλλακτικότητα σε ένα τυχαία διασταυρώμεν πληθυσμό μπρεί να διαχωριστεί σε τρία τμήματα: α) ένα αθριστικό τμήμα με μέση επίδραση γνιδίων, β) ένα κυριαρχικό τμήμα εξαιτίας αλληλικών αλληλεπιδράσεων και γ) ένα τμήμα πυ φείλεται σε μη αλληλικές αλληλεπιδράσεις ή επιστατικές επιδράσεις. Μία γενική θεωρία για την διαχώριση της κληρνμήσιμης παραλλακτικότητας αναπτύχθηκε περαιτέρω από Cckerham (1954) και Kempthme (1954). Έτσι γενικά, η συνλική γενετική παραλλακτικότητα σ2 μπρεί να διαχωριστεί στα ακόλυθα συστατικά: Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 21

σ2α = αθριστική παραλλακτικότητα εξαιτίας μέσων επιδράσεων των αλληλμόρφων στην ίδια θέση (αθριστικές επιδράσεις) σ2 = κυριαρχική παραλλακτικότητα εξαιτίας αλληλεπιδράσεων μέσων επιδράσεων αλληλμόρφων στην ίδια θέση (κυριαρχικές επιδράσεις) σ2αα, σ2ααα - επιστατικές παραλλακτικότητες εξαιτίας αλληλεπιδράσεων αθριστικών επιδράσεων δύ ή περισσότερων θέσεων σ2υ, σ2υυ...= επιστατικές παραλλακτικότητες εξαιτίας αλληλεπιδράσεων κυριαρχικών επιδράσεων σε 2 ή περισσότερες θέσεις 2a, 2aa, g2a, = επιστατικές παραλλακτικότητες εξαιτίας αλληλεπιδράσεων αθριστικών και κυριαρχικών επιδράσεων αφρώντας σε δύ ή περισσότερες θέσεις συγκεντρώνντας όλα τα συστατικά, η συνλική γενετική παραλλακτικότητα είναι: σ2= σ2α+2υ +σ2αα + σ2υ + 2a + 2aa + 2a (Hallauer, 1981) Η πρέλευση της γενετικής παραλλακτικότητας μπρεί να είναι φυσική η τεχνητή. Η φυσική είναι εκείνη πυ μας παραδόθηκε από τυς αιώνες ως απτέλεσμα της συνεχύς αλληλεπιδράσεως γεντύπυ με τ περιβάλλν με την παρέμβαση της φυσικής επιλγής ή την αντίστιχη δημιυργική επιλγή τυ ανθρώπυ στις παλαιότερες μρφές γεωργίας. Είναι αυτή η παραλλακτικότητα πυ βρίσκεται απταμιευμένη στις διάφρες μρφές τυ γενετικύ υλικύ με πι χρήσιμη και άμεσα αξιπιήσιμη εκείνη των παλαιών πικιλιών. Η τεχνητή είναι εκείνη πυ κάθε φρά δημιυργεί βελτιωτής διασταυρώνντας γενετικό υλικό δικής τυ επιλγής. Η διασταύρωση αυτή νείται με την ευρεία έννιά της και μπρεί να αφρά διασταύρωση εντός τυ είδυς, μεταξύ ειδών ή και γενεών, χρησιμπιώντας είτε τη συμβατική μεθδλγία είτε τη μριακή. Οι πληθυσμί με όσ γίνεται ευρύτερη γενετική βάση είναι ι πι κατάλληλες πηγές γενετικής παραλλακτικότητας πυ χρειάζεται βελτιωτής. Ένας πληθυσμός αυτγνιμπιύμενων φυτών είναι ένα μείγμα καθαρών σειρών και η γενετική διακύμανση είναι μεταξύ αυτών και ελάχιστη εντός των σαρών, ανάλγα με τ υφιστάμεν πσστό σταυργνιμπιήσεως πυ μπρεί να κυμαίνεται στα διάφρα φυτά (πχ ελάχιστ στ σιτάρι, μηδενικό στα ψυχανθή, μεγαλύτερ στ βαμβάκι). Ο κατάλληλς πληθυσμός με τη μεγίστη διαθέσιμη γενετική διακύμανση στα αυτγνιμπιύμενα φυτά είναι η F2 γενιά πυ πρέρχεται από την αυτγνιμπίηση της Fi γενιάς πρϊόν διασταυρώσεως καθαρών σειρών. Από τις επόμενες γενιές F3 κτλ λόγω της αυτγνιμπίησης πληθυσμός στρωματώνεται σε καθαρές σειρές. Ένας πληθυσμός σταυργνιμπιύμενων φυτών αντιθέτως χαρακτηρίζεται από ετερζυγωτία και πρακτικά θεωρείται ότι κάθε άτμ είναι ένας διαφρετικός γενότυπς. Πρόκειται δηλαδή για ένα μείγμα υβριδίων δύ άγνώστων γαμετών. Φυσικά και σε αυτή την Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 22

περίπτωση υπάρχει κάπια μρφή στρωματπίησης πυ πρακτικά υπαγρεύεται από μρφές συγγενικής διασταυρώσεως. Η εκτίμηση της γενετικής διακύμανσης (Vg, 2g) ως μέγεθς και είδς είναι απαραίτητη πρκειμένυ να επιλεγεί η κατάλληλη βελτιωτική μεθδλγία. Η γνώση τυ είδυς της γενετικής διακύμανσης (αθριστική ή κυριαρχική), πρσδιρίζει τη μρφή της κατάλληλης πικιλίας και επμένως τη βελτιωτική μεθδλγία πυ θα απαιτηθεί ενώ τ μέγεθς της γενετικής διακύμανσης πρσδιρίζει την αναμενόμενη πρόδ λόγω επιλγής. Ο βελτιωτής κάθε φρά μετράει συνλική φαιντυπική παραλλακτικότητα, (διακύμανση) πυ είναι για τ συγκεκριμέν χρόν και τόπ μια αλληλεπίδραση γεντύπυ-περιβάλλντς (μια συγκεκριμένη φαιντυπική έκφραση) και από τη συνλική διακύμανση πρσπαθεί να εκτιμήσει τ κμμάτι εκείν πυ φείλεται στ γενότυπ, ελέγχντας τις άλλες δύ πηγές: περιβάλλν και αλληλεπίδραση. Η διερεύνηση της γενετικής παραλλακτικότητας είναι επιθυμητή για τη μείωση της γενετικής ευπάθειας των καλλιεργειών και την παρχή μιας απτελεσματικής γενετικής δεξαμενής για την βελτίωση των καλλιεργειών. Όταν μεγάλες γεωγραφικές περιχές καλλιεργύνται με την ίδια πικιλία ή με πικιλίες πυ έχυν τα ίδια γνίδια ή κυτπλασματικύς παράγντες, η ευπάθεια αυξάνεται. Αυτή η γενετική μιμρφία σε εμπρικύς αγρύς, μπρεί να δηγήσει σε μη ελεγχόμενες εξάρσεις μιας ασθένειας ή ενός εχθρύ. Η γενετική παραλλακτικότητα είναι υσιώδης για τν βελτιωτή φυτύ όχι μόν για την παρχή νέων γενετικών πηγών ανθεκτικότητας σε νέυς εχθρύς αλλά και για την παρχή νέων μρφλγικά χαρακτηριστικών πυ πρσαρμόζνται σε μεταβαλλόμενες αγρνμικές πρακτικές όπως στενότερες απστάσεις γραμμών ή αλλαγές στν τρόπ μηχανπίησης της καλλιέργειας (Stskpf, 1985). 2.1.3 Διακύμανση λόγω περιβάλλντς Κάθε μρφή παραλλακτικότητας πυ δεν έχει γενετική πρέλευση είναι γνωστή ως διακύμανση λόγω περιβάλλντς. Τ μέγεθς αυτής της διακυμάνσεως εξαρτάται από τ χαρακτηριστικό πυ μελετάται και από τ γενότυπ ενώ έχει ως απτέλεσμα τη μειωμένη ακρίβεια στις εκτιμήσεις της γενετικής παραλλακτικότητας και φυσικό είναι βελτιωτής να επιδιώκει να την ελέγξει και να τη μειώσει κατά τ δυνατό, χρησιμπιώντας τ κατάλληλ πειραματικό σχέδι με επιθυμητό σκπό φυσικά τν μηδενισμό της (Γύλας 1993). Πηγές της διακυμάνσεως αυτής, είναι τ μικρκλίμα, η ανμιγένεια τυ αγρύ, η αδυναμία εξασφάλισης απόλυτης μιμρφίας στην καλλιεργητική πρακτική πυ συνεπάγνται ι διάφρι χειρισμί και επεμβάσεις τυ ανθρώπυ, μητρικές και Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 23

κυτπλασματικές επιδράσεις, ανθρώπιν λάθς, άλλες επιδράσεις (ανταγωνισμός, διαφρά βαθμύ μμειξίας) και γενικά κάθε τι πυ ξεφεύγει από τν έλεγχ τυ βελτιωτή. (Γύλας, 1993) Ο βελτιωτής πρέπει να έχει υπόψιν τυ όλες τις παραπάνω αιτίες πυ μπρύν να δημιυργήσυν μη γενετική παραλλακτικότητα, πρκειμένυ να είναι σε θέση να τις απφύγει όσ είναι δυνατόν και να ελαχιστπιήσει την επίδραση των άλλων, χρησιμπιώντας τ κατάλληλ πειραματικό σχέδι ή σχήμα επιλγής. Όσ η διακύμανση λόγω περιβάλλντς (σ2κ) τείνει να γίνει ίση με την σ2ρ τόσ μειώνεται η σ2σ και επμένως μειώνεται η πιθανότητα γενετικής πρόδυ λόγω επιλγής και φυσικά όταν εξισωθύν (σ2ε =σ2ρ) δεν είναι δυνατόν να υπάρξει πρόδς. Η εκτίμησης της σ2κ είναι απαραίτητη στα πργράμματα βελτίωσης πρκειμένυ να εκτιμηθεί τ μέγεθς της σ2σ και των γενετικών παραμέτρων πυ θα επιτρέψυν στ βελτιωτή να πρβλέψει την αναμενόμενη πρόδ λόγω επιλγής και να διαλέξει τ κατάλληλ κάθε φρά σχήμα επιλγής. Φαιντυπική διακύμανση (σ2ρ) μεταξύ ατόμων πυ έχυν ίδι γενότυπ είναι ακριβώς διακύμανση λόγω περιβάλλντς (σ2ε). Ατμα με τν ίδι γενότυπ είναι τα άτμα μιας καθαρής σειράς ή τα άτμα ενός υβριδίυ μεταξύ δύ καθαρών σειρών. Επμένως για παράδειγμα διακύμανση μεταξύ ατόμων μιας καθαρής σειράς καλαμπκιύ ή ενός υβριδίυ είναι εξ λκλήρυ διακύμανση λόγω περιβάλλντς (σ2ε). Επίσης σε πειράματα αγρύ η διακύμανση μεταξύ πειραματικών τεμαχίων της ίδιας πικιλίας είναι διακύμανση περιβάλλντς. (Γύλας, 1993;) 2.2 Συντελεστής κληρνμικότητας Ο συντελεστής κληρνμικότητας δίνεται από τη σχέση h2- g2g/ σ2ρ και εκφράζει τ πσό της γενετικής διακύμανσης σε σχέση με τη φαιντυπική. Ο συντελεστής κληρνμικότητας παίρνει τιμές από 0 έως 1 και είναι αυτνόητ πως όσ η γενετική διακύμανση πλησιάζει τη φαιντυπική τόσ η τιμή h2 πρσεγγίζει τη μνάδα και η επιλγή είναι πι απτελεσματική. Έτσι είναι κύρι μέλημα τυ βελτιωτή να μεγιστπιήσει την τιμή h2 πρσπαθώντας να ελέγξει τυς παράγντες εκείνυς πυ εμπδίζυν την ακριβή εκτίμηση της σ g (Γύλας, 1993). Η εκτίμηση αυτή είναι γνωστή ως κληρνμικότητα με την ευρεία έννια. Αντίθετα, κληρνμικότητα με τη στενή έννια είναι λόγς της αθριστικής γενετικής παραλλακτικότητας πρς τη φαιντυπική παραλλακτικότητα (Duley an Mll, 1969). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 24

2.3 Γενετικός συντελεστής παραλλακτικότητας Ο γενετικός συντελεστής παραλλακτικότητας είναι γνωστός ως GCV και είναι μια γενετική παράμετρς πυ δίνεται από τη σχέση GCV= a2a / ΜΟ και εκφράζει την αθριστική γενετική διακύμανση ως πσστό επί τυ μέσυ όρυ, δηλαδή ένας αδιάστατς αριθμός. Έτσι μας δίνεται μια σχετική τιμή πυ επιτρέπει τις συγκρίσεις μεταξύ εκτιμήσεων της γενετικής διακύμανσης από διαφρετικά δεδμένα. Η τιμή της συνήθως κυμαίνεται και όσ μεγαλύτερη είναι τόσ περισσότερ διαθέσιμη γενετική παραλλακτικότητα έχυμε. Στην πρακτική βελτίωση τιμές της γύρω στ 15% ή και μεγαλύτερες σε ένα πληθυσμό είναι ικανπιητικές. Τιμές μικρότερες τυ 10% υπνύν πως η διαθέσιμη γενετική παραλλακτικότητα δεν είναι επαρκής για ικανπιητική γενετική πρόδ. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι μια εκτίμηση της παραμέτρυ αυτής πυ κρίνεται χαμηλή μπρεί να σημαίνει ότι η διαθέσιμη γενετική παραλλακτικότητα είναι χαμηλή αλλά εξίσυ μπρεί να σημαίνει αδυναμία τυ ερευνητή να εκτιμήσει με ακρίβεια την σ2g επειδή για διάφρυς λόγυς ι άλλι δυ παράγντες της σ2ρ υπερεκτιμήθηκαν (Γύλας, 1993). 2.4 Μέσι όρι Τ σκεπτικό των μέσων όρων των πληθυσμών στην τρέχυσα θεωρία πστικής γενετικής, βασίζεται στις γνιδιακές συχνότητες και επιδράσεις ή με άλλα λόγια στη γενετική δμή τυ πληθυσμύ πυ βρίσκεται υπό μελέτη. Η δμή τυ πληθυσμύ εξαρτάται από αρκετύς άλλυς παράγντες όπως τ επίπεδ πλειδίας, η σύνδεση γνιδίων, τ σύστημα διασταύρωσης και έναν αριθμό περιβαλλντικών και γενετικών παραγόντων (Hallauer, 1981). Ένας πληθυσμός καλαμπκιύ μπρεί να χαρακτηριστεί από τις ακόλυθες ιδιότητες: Διπλειδής (2η=20), παμμεικτικός (τυχαία διασταύρωση με περισσότερ από 95 % από σταυργνιμπίηση), με μόνικα φυτά (και τα δύ φύλλα είναι στ ίδι άτμ αλλά σε διαφρετικές inflrescences) και μία τάση για πρωτανδρία. Επιπρόσθετες πρϋπθέσεις απαραίτητες για τν πλήρη χαρακτηρισμό ενός πληθυσμύ καλαμπκιύ είναι ι μη μητρικές επιδράσεις, η ισρρπία σύνδεσης, η καννική γνιμπίηση (μη ανταγωνιστικί γαμέτες) η καννική μείωση και καννικός διαχωρισμός χρωμσωμλατων. Ο αναφερόμενς πληθυσμός γεντύπων μπρεί να καταλήξει σε μία διασταύρωση μεταξύ 2 μόζυγων καθαρών σειρών, διασταυρώσεις μεταξύ ενός ζεύγυς μόζυγων καθαρών σειρών (συνθετική πικιλία) μίας ανιχτά επικνιαζόμενης πικιλίας ή ένα μείγμα πικιλιών και φυλών. Γενικές θεωρίες ωστόσ δεν κάνυν διαχωρισμό σχετικά με την πρέλευση τυ πληθυσμύ εκτός και αν δεν πληρεί κάπιες βασικές απαιτήσεις (Hallauer, 1981). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 25

2.5 Εκτιμήσεις Εκτιμήσεις της γενετικής παραλλακτικότητας και κληρνμικότητας παρέχυν χρήσιμες πληρφρίες για την απάντηση των πρβλημάτων πυ ανακύπτυν σε ένα βελτιωτικό πρόγραμμα. Η βελτίωση των φυτών μπρεί να χωριστεί σε τρία στάδια: δημιυργία μιας δεξαμενής γενετικύ υλικύ, επιλγή επιθυμητών ατόμων και χρήση των επιλεγμένων ατόμων για τη δημιυργία μιας πικιλίας (Duley an Mll, 1969) Σε μια συγκεκριμένη περίπτωση όπυ βελτιωτής θα έχει διαθέσιμη μία δεξαμενή γενετικύ υλικύ πυ περιέχει κάπιν αριθμό από διαφρετικύς πληθυσμύς, βελτιωτής πρέπει να καθρίσει (Duley an Mll, 1969): 1. την διαθέσιμη γενετική παραλλακτικότητα 2. τη διαδικασία αξιλόγησης (γεωργικό πειραματισμό) ώστε να αναγνωριστύν ι επικρατέστερι πληθυσμί ή να αναγνωριστύν ι επιθυμητί γενότυπι εντός των πληθυσμών 3. τν πληθυσμό πυ μπρεί να αξιπιηθεί καλύτερα ως πηγή βελτιωμένυ βελτιωτικύ υλικύ 4. τη μεθδλγία επιλγής πυ γρήγρα και απτελεσματικά θα βελτιώσει τα υπόψιν χαρακτηριστικά 5. τν επιθυμητό τύπ πικιλίας (υβρίδι, καθαρή σειρά, συνθετική κτλ) πυ θα παραχθεί. Η ύπαρξη σημαντικής γενετικής διακύμανσης δείχνει ότι υπάρχει γενετική παραλλακτικότητα μέσα σε ένα συγκεκριμέν πληθυσμό. Η εκτίμηση τυ συντελεστή κληρνμικότητας παρέχει πληρφρίες για τα σχετικά μεγέθη της γενετικής διακύμανσης και της αντίστιχης πυ φείλεται στ περιβάλλν και πρσδιρίζει τα όρια της αναμενόμενης πρόδυ λόγω επιλγής (Duley an Mll, 1969). Η επιλγή σε ένα συγκεκριμέν πληθυσμό γενετικύ υλικύ εξαρτάται από τη μέση συμπεριφρά τυ πληθυσμύ και τη γενετική παραλλακτικότητα εντός τυ πληθυσμύ. Έτσι βελτιωτής ενδιαφέρεται για πληθυσμύς με υψηλή μέση συμπεριφρά αλλά επίσης ενδιαφέρεται και για την ύπαρξη γενετικής παραλλακτικότητας εντός των πληθυσμών, έτσι ώστε περαιτέρω πρόδς να είναι δυνατή. Οι συγκρίσεις της μέσης συμπεριφράς μεταξύ πληθυσμών μπρύν να γίνυν με τη διαδικασία αξιλόγησης στν αγρό (γεωργικός πειραματισμός). Ωστόσ αξιόπιστες συγκρίσεις των γενετικών παραμέτρων (διακύμανση, συντελεστής κληρνμικότητας κτλ) μεταξύ πληθυσμών απαιτύν μεγάλα δείγματα απγόνων από κάθε πληθυσμό πυ είναι υπό αξιλόγηση και εκτεταμένη δκιμή σε περισσότερα περιβάλλντα αφύ συνήθως η αλληλεπίδραση γεντύπυ-περιβάλλντς είναι σημαντική (Duley an Mll, 1969). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 26

Εκτίμηση της αθριστικής και μη αθριστικής γενετικής παραλλακτικότητας απαιτεί τη χρήση των κατάλληλων σχεδίων διασταύρωσης πυ θα δώσυν τυς κατάλληλυς απγόνυς και πειραματικών σχεδίων. (Duley an Mll, 1969) Ουσιώδεις εκτιμήσεις των συστατικών της γενετικής παραλλακτικότητας μπρεί να υπάρξυν από πληθυσμύς τυχαίας διασταύρωσης χωρίς περιρισμύς στις γνιδιακές συχνότητες. Αυτές ι εκτιμήσεις μπρύν να χρησιμπιηθύν για την εκτίμηση τυ συντελεστή κληρνμικότητας και την πρόβλεψη τυ αναμενόμενυ κέρδυς από επιλγή (Duley an Mll, 1969). Για συγκεκριμένυς πληθυσμύς, τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς με βάση διαφρετικές μεθόδυς επιλγής μπρεί να πρβλεφθεί εφόσν είναι διαθέσιμες επαρκείς εκτιμήσεις των συστατικών της γενετικής διακύμανσης και της αντίστιχης λόγω περιβάλλντς. Εξισώσεις για τν υπλγισμό τυ αναμενόμενυ κέρδυς της επιλγής για πικίλα βελτιωτικά σχέδια δίννται από τν Falcner (1960, ρ.231) και Sprague (1966). Η γενική σχέση για την πρόγνωση τυ κέρδυς είναι G=K σρ Η όπυ G είναι τ αναμενόμεν κέρδς, Κ είναι τ διαφρικό επιλγής σε μνάδες τυπικής απόκλισης, σρ είναι η φαιντυπική τυπική απόκλιση και Η είναι η εκτίμηση της κληρνμικότητας. Τ σημαντικό στιχεί της σχέσης είναι η εκτίμηση τυ συντελεστή κληρνμικότητας Η επειδή βασίζεται στη σχέση πυ πρκύπτει από την εκτίμηση των συστατικών της γενετικής παραλλακτικότητας ως πρς τη φαιντυπική παραλλακτικότητα. Πειράματα σχεδιασμένα για την εκτίμηση των συστατικών της φαιντυπικής παραλλακτικότητας, για να χρησιμπιηθύν στην εκτίμηση της κληρνμικότητας πρέπει να περιλαμβάνυν ένα επαρκές δείγμα περιβαλλόντων έτσι ώστε η εκτίμηση της γενετικής παραλλακτικότητας να είναι ελεύθερη από τν παράγντα της αλληλεπίδρασης γεντύπυ-περιβάλλντς (Duley an Mll, 1969). Τ είδς της γενετικής παραλλακτικότητας (αθριστική, κυριαρχική, συνλική) εξαρτάται από τ είδς των απγόνων και καθρίζει την επιλγή πυ πρέπει να εφαρμστεί (Hansn, 1963). Σε περιπτώσεις επιλγής μεταξύ κλώνων ή μεταξύ μόζυγων σειρών, η επιλγή βασίζεται στη συνλική γενετική παραλλακτικότητα. Ωστόσ η συνλική γενετική παραλλακτικότητα μεταξύ μόζυγων σειρών περιλαμβάνει μόν την αθριστική γενετική παραλλακτικότητα ή την αντίστιχη επιστατική (αθριστική X αθριστική) (Duley an Mll, 1969). 2.6 Έμμεση επιλγή Τα τελευταία 40 χρόνια η απόδση των υβριδίων έχει σταθερά αυξηθεί. Αυτή η αύξηση φείλεται κυρίως στη βελτίωση της απόδσης με άμεση επιλγή (βάρς σπόρων, πλυδημία Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 27

παραλλακτικότητα ή την αντίστιχη επιστατική (αθριστική X αθριστική) (Duley an Mll, 1969). 2.6 Έμμεση επιλγή Τα τελευταία 40 χρόνια η απόδση των υβριδίων έχει σταθερά αυξηθεί. Αυτή η αύξηση φείλεται κυρίως στη βελτίωση της απόδσης με άμεση επιλγή (βάρς σπόρων, πλυδημία κτλ) καθώς και μρφλγικά χαρακτηριστικά πυ συσχετίζνται με την απόδση (ευρωστία, πλάγιασμα, ανθεκτικότητα σε εχθρύς και ασθένειες κτλ). Ωστόσ εκτός από την άμεση επιλγή, στην αύξηση της απόδσης έχει συνεισφέρει και η έμμεση επιλγή με κριτήρι επιθυμητά γνωρίσματα φυσιλγίας πυ σχετίζνται με την απόδση και έχυν υψηλό συντελεστή κληρνμικότητας. Σε πλλές περιπτώσεις, επιλγή με κριτήρι τα φυσιλγικά γνωρίσματα, όπως η φωτσύνθεση, μπρύν να αυξήσυν την απόδση γρηγρότερα και πι απτελεσματικά σε σχέση με την άμεση επιλγή για απόδση (Hageman, 1988; Brt et al, 1998). Η απόδση είναι ένα σύνθετ χαρακτηριστικό. Τα μρφλγικά συστατικά πυ συνεισφέρυν στην απόδση δεν χρησιμπιήθηκαν μέχρι σήμερα εντατικά ως κριτήρια επιλγής από τυς βελτιωτές για τη βελτίωση της απόδσης καθαυτής. Ο Frey αναφέρει τρεις αιτίες γι αυτό: α) η σχέση μεταξύ της απόδσης και των συστατικών της δεν είναι πάνττε γραμμική, β) τ περιβάλλν επηρεάζει τη σχέση μεταξύ της απόδσης και των συστατικών της και γ) η συλλγή των δεδμένων των συστατικών απόδσης μπρεί να είναι πι δύσκλη και δαπανηρή από τη συλλγή των δεδμένων της απόδσης αυτής καθ αυτής. Όμως η επιλγή για τα συστατικά της απόδσης μπρεί να είναι απτελεσματική κατά τη διαδικασία δημιυργίας καθαρών σειρών. Αν τέτιες καθαρές σειρές έχυν μεγάλη συνδυαστική ικανότητα για απόδση, τα συστατικά της απόδσης μπρεί να είναι εξίσυ χρήσιμα κριτήρια επιλγής (Kuhn an Stucker, 1976). Οι απδόσεις τυ καλαμπκιύ στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σταθερά από τ 1930 και η γενετική βελτίωση χρεώνεται με τ 50% αυτής της αύξησης (Duvick, 1984; Russel, 1991). Σύμφωνα με τν Duvick (1999), αρκετά από τα χαρακτηριστικά φυσιλγίας τυ φυτύ θα μπρύσαν να συμβάλλυν στην αύξηση των απδόσεων. Τέτια χαρακτηριστικά πυ συνδένται με την αύξηση της απόδσης τυ καλαμπκιύ είναι η μείωση τυ μεγέθυς της αρσενικής ταξιανθίας (Hageman & Lambert και εν αυτώ αναφρές, 1988), η μείωση τυ αριθμύ των άγνων φυτών και η διατήρηση τυ πράσινυ χρώματς μετά τ γέμισμα τυ κόκκυ (Duvick, 1999), η δράση της νιτρικής αναγωγάσης και η φωτσυνθετική ικανότητα (Crsbie et al, 1981; Brt et al, 1998). Αλλα χαρακτηριστικά πυ θα μπρύσαν να βηθήσυν Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 28

στη δημιυργία γενετικύ υλικύ με ανεκτικότητα σε βιτικές και αβιτικές καταπνήσεις όπως η μείωση της διαφράς μεταξύ τυ χρόνυ έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας σε σχέση με τη θηλυκή, και της εμφάνισης των στιγμάτων γνωστή ως παράμετρς AST (Anthesis- Silking Interval) πυ είναι και δείκτης αντχής σε καταπνήσεις λόγω μειωμένης υγρασίας εδάφυς ή γεντύπων με αντχή σε υ\ /ηλές πυκνότητες φύτευσης (Uribelarrea et al., 22). Πρόσφατα, η εκτίμηση της έντασης τυ πράσινυ χρώματς των φύλλων (leaf greenness) έδωσε επίσης ενθαρρυντικά στιχεία για τη βελτίωση της απόδσης (Blackmer et al., 1995) Η χρησιμπίηση τέτιων χαρακτηριστικών ως κριτηρίων έμμεσης επιλγής για βελτίωση της απόδσης, είναι απτελεσματική εφόσν αυτά έχυν μεγάλη γεντυπική συσχέτιση με την απόδση, υψηλό συντελεστή κληρνμικότητας, μπρύν να μετρηθύν ευκλότερα και επηρεάζνται από τ περιβάλλν λιγότερ σε σχέση με την άμεσα μετρήσιμη απόδση (Lnnquist, 1967). 2.7 Απόδση. Όπως και στις άλλες καλλιέργειες, η απόδση σε σπόρ απτελεί τ πι σημαντικό χαρακτηριστικό για τη βελτίωση τυ καλαμπκιύ. Η παραγωγική ικανότητα τυ καλαμπκιύ τ έχει καταστήσει ένα από τα πι σημαντικά δημητριακά ενώ η ικανότητα των υβριδίων να δίνυν μεγάλες απδόσεις είναι κύρις λόγς πυ δήγησε στην αντικατάσταση των ελεύθερων επικνιαζόμενων πικιλιών. Η απόδση απτελεί τ πι σύνθετ χαρακτηριστικό με τ πί ασχλείται βελτιωτής. Βασικά καθρίζεται από την έκφραση και την αλληλεπίδραση πλλών γνιδίων τα πία επηρεάζυν ζωτικές διαδικασίες μέσα στ φυτό, όπως η θρέψη, η φωτσύνθεση, η διαπνή καθώς και η κατανμή και απθήκευση των θρεπτικών υλικών. Η απόδση επηρεάζεται επίσης άμεσα ή έμμεσα από τα γνίδια πυ επηρεάζυν την πρωιμότητα και την ανθεκτικότητα στ πλάγιασμα, τα έντμα και τις ασθένειες. Αρκετά από αυτά τα χαρακτηριστικά βελτιωτής μπρεί να τα αξιλγήσει με αρκετή ακρίβεια πτικά,όμως δεν συμβαίνει τ ίδι και με την απόδση. Για τ λόγ αυτό τα χαρακτηριστικά αυτά χρησιμπιύνται στην επιλγή πυ γίνεται στις πρώτες γενεές δημιυργίας των μμεικτικών σειρών (Καλτσίκης, 1992), 2.8 Η παραλλακτικότητα στην περιεκτικότητα σε χλωρφύλλη των φύλλων. Ο πράσινς χρωματισμός των φυτών απδίδεται πρωταρχικά στις χλωρφύλλες a και b αν και υπάρχυν.και άλλι τύπι χλωρφύλλης. Με τις εξαιρέσεις των μπλε-πράσινων άλγων και των φωτσυνθετικών βακτηρίων, ι χλωρφύλλες υπάρχυν μόν στυς χλωρπλάστες των Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 29

ανώτερων φυτών και απτελύν τις πλήρεις φωτσυνθετικές πηγές των φυτικών κυττάρων των ανώτερων φυτών. Τ σχήμα τυς και τ μέγεθς τυς είναι χαρακτηριστικό για κάθε φυτό (Fleming an Palmer 1975). Όλες ι χλωρφύλλες συμμετέχυν βασικά στην φωτσύνθεση με τν ίδι τρόπ: α) απρρφύν ενεργή ακτινβλία σε συγκεκριμένα μήκη κύματς και είτε την μετατρέπυν σε άλλα μήκη κύματς πυ χρησιμπιύνται στη φωτσύνθεση ή μεταφέρυν την απρρφόμενη ενέργεια κατευθείαν στα διάφρα τμήματα όπυ θα αξιπιηθεί και β) δρυν ως καταλύτες στη φωτσυνθετική διαδικασία (Fleming an Palmer 1975). Από μελέτες πυ έχυν γίνει μέχρι σήμερα, φαίνεται ότι η χλωρφύλλη a είναι η μόνη χρωστική πυ δίνει ενέργεια κατευθείαν στη φωτσυνθετική αντίδραση και ότι όλες ι άλλες χρωστικές μεταφέρυν την απρφύμενη ενέργειά τυς στην χλωρφύλλη a. Περαιτέρω, φαίνεται πως η χλωρφύλλη b, τα καρτενειδή και ι φυτκυανύνες παίζυν ένα ρόλ στην πρστασία τυ φυτικύ κυττάρυ από τις φωτχημικές αντιδράσεις (Fleming an Palmer 1975). Ορατές διαφρές στην ένταση τυ πράσινυ χρώματς των φύλλων (greenness) μεταξύ καθαρών σειρών αλλά και υβριδίων στ καλαμπόκι (Zea mays L.) έχυν παρατηρηθεί από τυς βελτιωτές. Ωστόσ υπάρχυν αντικρυόμενες αναφρές στην βιβλιγραφία όσν αφρά τη συσχέτιση μεταξύ χλωρφύλλης και απόδσης. Ο Everett (I960), αναφέρει την απμόνωση των γνιδίων πυ ελέγχυν την μρφπίηση των χρωστικών των χλωρπλαστών στ καλαμπόκι και συμπέρανε ότι τα κύρια γνίδια πρφανώς ελέγχυν τις σχετικές πσότητες πικίλων χρωστικών των πλαστιδίων και η σχέση μεταξύ των χρωστικών πρφανώς επηρεάζυν την φωτσυνθετική επάρκεια και την ετερωτική ρώμη στ καλαμπόκι. Σε αντίθεση με τις εκτεταμένες έρευνες στις μεταλλάξεις χλωρφύλλης, δεν έχυν γίνει πλλές αναφρές σχετικές με τη σχέση της συνλικής περιεκτικότητας με άλλα χαρακτηριστικά όπως είναι η απόδση. Από τις πρώτες πρσπάθειες (Jenkins, 1929) έδειξε πως βαθμός χλωρφύλλης στις καθαρές σειρές ή στα υβρίδια δεν σχετιζόταν σημαντικά με την απόδση. Οι Sprague an Curtis (1933) ανέφεραν ότι η περιεκτικότητα της χλωρφύλλης σε καθαρές σειρές καλαμπκιύ μπρεί να χρησιμπιηθεί ως δείκτης για την παραγωγικότητα Fi υβριδίων. Για τ λόγ αυτό, μελέτησαν 18 υβρίδια και βρήκαν ότι τ σκύρ πράσιν χρώμα ήταν κυρίαρχ σε κάπια υβρίδια, τ ανιχτό πράσιν σε κάπια άλλα, ενώ καμία κυριαρχία δεν εκφράστηκε σε άλλα υβρίδια. Οι Miller an Jhnsn έφτασαν σε αντικρυόμενα απτελέσματα σε σχέση με εκείνα των Sprague an Curtis. Οι ερευνητές αυτί. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 30

χρησιμπιώντας 16 καθαρές σειρές και 28 απλά υβρίδια καλαμπκιύ, παρατήρησαν μόν μια μικρή σχέση μεταξύ της συνλικής χλωρφύλλης και της απόδσης. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι η χλωρφύλλη είναι χαρακτηριστικό πυ επηρεάζει τ δυναμικό απόδσης. Αν γενετικό υλικό τυ καλαμπκιύ με μεγάλη φωτσυνθετική ικανότητα μπρεί να δημιυργηθεί ως απτέλεσμα βελτίωσης, αναμένεται ότι η επιλγή για απόδση και άλλα επιθυμητά χαρακτηριστικά θα πρέπει να δηγήσει στη δημιυργία γεντύπων καλαμπκιύ με ικανότητα αξιπίησης αυξημένων δυναττήτων φωτσύνθεσης (Crsbie et al. 1977). Αν και έχυν αναφερθεί πικιλιακές διαφρές ως πρς τη φωτσύνθεση στ καλαμπόκι, είναι περιρισμένες ι πληρφρίες πυ αφρύν την κληρνμικότητα της φωτσυνθετικής ικανότητας. Έχει αναφερθεί ετέρωση για υψηλή φωτσυνθετική ικανότητα σε Fi υβρίδια από τυς Drvskaya (1963), Fusva an Avratvscukva (1967), Heichel an Musgrave (1969) και Rubtsva (1960). Αντίθετα δεν έχει αναφερθεί εκτίμήση της γενετικής διακύμανσης και τυ συντελεστή κληρνμικότητας, πρβλεπόμενη και πραγματική πρόδς επιλγής και γεντυπικές συσχετίσεις μεταξύ της καθαρής φωτσύνθεσης και άλλων χαρακτηριστικών τυ καλαμπκιύ (απ όσ είμαστε σε θέση να γνωρίζυμε). Εφόσν άνθρακας είναι τ κύρι συστατικό της φυτικής ξηράς υσίας, αναμένεται ότι η αύξηση τυ ρυθμύ αφμίωσης τυ 2, θα έχει ως απτέλεσμα την αύξηση των απδόσεων. Από τ 1960 ρυθμός αφμίωσης 2 υπήρξε ένα δημφιλές συστατικό για τη βελτίωση των απδόσεων. Έτσι η έρευνα πρσανατλίστηκε στην εύρεση πικιλιών με υψηλύς φωτσυνθετικύς ρυθμύς ή στην εύρεση τεχνικών για αύξηση της φυλλικής επιφάνειας. Παραδόξως, δεν εμφανίστηκαν να υπάρχυν σχέσεις μεταξύ τυ ρυθμύ ανταλλαγής καθαρύ 2 ανά μνάδα φυλλικής επιφάνειας και απόδσης. Μια εξήγηση για τ ότι αυξημένς ρυθμός φυλλικής φωτσύνθεσης μπρεί να μην δηγήσει στην αύξηση της απόδσης διαμρφώνεται με βάση την κατανόηση της φυσιλγίας των καλλιεργειών σε σχέση με την αύξηση και ανάπτυξή τυς. Τα πρϊόντα φωτσύνθεσης πυ παράγνται δεν κατευθύννται εξ λκλήρυ στην απόδση σπόρυ. Κάπια κατευθύννται στην ανάπτυξη των ριζών, φύλλων και στελεχών και άλλα χρησιμπιύνται στην αναπνή και στη διατήρηση ζωτικών λειτυργιών τυ φυτύ. Φυσικά η διάρκεια τυ φυλλικύ φωτσυνθετικύ ρυθμύ φαίνεται να είναι τόσ σημαντική όσ και τ μέγεθς τυ. Πρέπει να αναγνωριστεί επίσης ότι ι μετρήσεις τυ ρυθμύ φωτσύνθεσης σε ένα μεμνωμέν φύλλ ενός συγκεκριμμένυ φυτύ δεν αντικατπτρίζυν τ συνλικό ρυθμό τυ φυτύ ή τυ πληθυσμύ. Σε μια ανασκόπηση των πλλών αναφρών όπυ ι φωτσυνθετικί ρυθμί δεν είχαν σχέση με την απόδση Zelitch (1982), ανέφερε ότι στιγμιαίες μετρήσεις της φωτσύνθεσης ήταν παραπλανητικές και ότι η απόδση είναι στενά συνδεδεμένη με την καθαρή φωτσυνθετική αφμίωση τυ 2 καθ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 31

όλη τη βλαστική περίδ ανάπτυξης. Επίσης πειράματα εμπλυτισμύ 2, παρείχαν την καλύτερη απόδειξη ότι αυξάνντας την καθαρή φωτσύνθεση αυξάνεται και η απόδση (Stskpf, 1985). 2.9 Η τιμή SPAD και η χλωρφύλλη των φύλλων. Τ χλωρφυλλόμετρ SPAD 502 της MINOLTA εκτιμά την περιεκτικότητα των φύλλων σε χλωρφύλλη έμμεσα με την εκτίμηση της έντασης τυ πράσινυ χρώματς των φύλλων. Είναι μια μέθδς μη καταστρφική για τα φυτά και μπρεί να βηθήσει στη βελτίωση ως έμμεσ κριτήρι επιλγής. Οι εκτιμήσεις βασίζνται στην εκπμπή φωτεινής δέσμης σε δύ μήκη κύματς 650και 940nm και στη μέτρηση της απρρφύμενης πσότητας ακτινβλίας μέσω ενός φωτευαίσθητυ αισθητήρα. Η χρήση συγκεκριμένων μηκών κύματς, βηθά στην εξμάλυνση της επίδρασης των δυ παραγόντων πυ δεν σχετίζνται με την περιεκτικότητα των χρωστικών στ φύλλ, τ πάχς τυ φύλλυ και την ικανότητα αντανάκλασης της επιδερμίδας. Η απρρόφηση της δέσμης φωτός μήκυς κύματς 650nm (κόκκιν) ανταπκρίνεται στην περιεκτικότητα της χλωρφύλλης των φύλλων αφύ απρρφάται από αυτή. Τ υπεριώδες σήμα των 940nm δεν απρρφάται από την χλωρφύλλη και χρησιμεύει στην συγκριτική μέτρηση της απρρφύμενης (650nm) και μεταφερόμενης (940nm) δέσμης για εγκυρότερες εκτιμήσεις. Η συσκευή εκτιμά την απρρφύμενη πσότητα φωτός και μέσω αλγρίθμυ εκτιμά τ πράσιν χρώμα των φύλλων σε μνάδες SPAD (Sil Plant Analysis Develpment). SPAD = A [ lg (RC/RC)-lg(IRC/IRC)] + B Όπυ A και B είναι σταθερές, RC και IRC ι μετρύμενες φωτεινές δέσμες, η RC με την παρεμβλή δείγματς και η IRC χωρίς την παρεμβλή δείγματς (W et al, 1993). Τ χλωρφυλλόμετρ ανιχνεύει επίσης την πσότητα της ερυθρής και υπέρυθρης ακτινβλίας πυ μεταβιβάζεται διαμέσυ τυ μετρύμενυ δίσκυ τυ φύλλυ. Η πσότητα της απρρφύμενης ερυθρής ακτινβλίας δηλώνει τ πσό της χλωρφύλλης και τ πσό της απρρφύμενης υπέρυθρης ακτινβλίας χρησιμεύει ως εσωτερική αναφρά της συσκευής για τ πάχς τυ φύλλυ και την υδατική τυ κατάσταση. Οι μετρήσεις τυ χλωρφυλλόμετρυ εκτιμύν την συγκέντρωση της χλωρφύλλης πυ σχετίζεται με τη συγκέντρωση τυ Ν στα φύλλα και συνεπώς την θρεπτική τυ κατάσταση τόσ σε φυτά καλαμπκιύ όσ και σε άλλα είδη φυτών (W et al., 1993; Blackmer an Schepers, 1995). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 32

2.10 Πλυδημία Η πλυδημία στ καλαμπόκι έχει λάβει πρόσφατα μεγαλύτερη πρσχή από τυς βελτιωτές καλαμπκιύ σε σχέση με άλλα χαρακτηριστικά πυ σχετίζνατι με την απόδση. Κάπιι λόγι γι αυτό είναι ότι η απόδση μπρεί να αυξηθεί, επειδή τα πλυδημικά υβρίδια μπρεί να είναι πι σταθερά από τα υβρίδια με ένα σπάδικα και έτσι ι βελτιωτικές μέθδι πυ απαιτύν πλυδημία μπρύν να αξιπιηθύν κατάλληλα (Hallauer an Tryer, 1972). Οι El-Lakany an Russell (1971) έδειξαν σχετικά μεγάλη φαιντυπική συσχέτιση μεταξύ της απόδσης και των συστατικών της, μήκς σπόρυ, μήκς σπάδικα και αριθμός σπαδίκων/φυτό. Τ πλενέκτημα της απόδσης σε συνδυασμύς φυτών με μεγάλ μήκς σπάδικα και περισσότερυς τυ ενός σπάδικα ανά φυτό μπρεί να απδθεί σε αυξήσεις των συστατικών αυτών καθαυτών, των πλειτρπικών επιδράσεων και/ή συνδεδεμένων γνιδίων πυ επηρεάζυν την απόδση με κάπι άλλ τρόπ (πχ μέσω μετατπθέτησης φωτσύνθεσης) (Kuhn an Stucker, 1976). Επίσης αυξάνντας τυς σπάδικες ανά φυτό στις καθαρές σειρές βρέθηκε ότι έχει μεγαλύτερη επίδραση στην απόδση σε σχέση με την αύξηση τυ μήκυς τυ σπάδικα ή τ βάρς των κόκκων (Kuhn an Stucker, 1976). 2.11 Πλάγιασμα Οι απώλειες στην απόδση πυ απδίδνται στ πλάγιασμα πρκαλύνται επειδή τ φυτό γέρνει ή σπάζει κάτω από τ σημεί έκφυσης τυ σπάδικα με συνέπεια ι σπάδικες των πλαγιασμένων φυτών συνήθως δεν μπρύν να συγκμιστύν. Η πιότητα τυ καλαμπκιύ μπρεί επίσης να υπβαθμιστεί όταν τ στέλεχς σπάσει και σπάδικας ακυμπάει στ έδαφς με απτέλεσμα να σαπίζυν ι σπόρι (Καλτσίκης, 1992). Υπάρχυν γενετικά καθρισμένες διαφρές στις καθαρές σειρές και τα υβρίδια όσν αφρά την ανθεκτικότητά τυς στ πλάγιασμα. Οι καθαρές σειρές και τα υβρίδια αξιλγύνται για τ χαρακτηριστικό αυτό με βάση τ πλάγιασμα και τ σπάσιμ τυ στελέχυς. Ένα φυτό θεωρείται ότι έχει πλαγιάσει όταν η γωνία κλίσης τυ από τ έδαφς απέχει πάνω από 30 από την κατακόρυφ. Τ πλάγιασμα μπρεί να πρκληθεί εξαιτίας τυ ριζικύ συστήματς πυ από τη φύση τυ είναι αδύνατ ή από σαπισμένες ρίζες ως συνπεπεια ζημιών πυ πρκαλύνται στις ρίζες από μύκητες ή έντμα. Οι καθαρές σειρές τυ καλαμπκιύ πυ δεν πλαγιάζυν, έχυν συνήθως μεγαλύτερ ριζικό σύστημα σε σχέση με αυτές πυ έχυν την τάση να πλαγιάζυν. Η πρόδς πυ έχει γίνει στη βελτίωση της ανθεκτικότητας κατά τυ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 33

πλαγιάσματς φείλεται στην αυξημένη ανθεκτικότητα στις αρρώστιες πυ πρκαλύν της σηψηριζίες και τα έντμα πυ πρσβάλλυν τις ρίζες τυ φυτύ (Καλτσίκης, 1992). Γενικά τ πλάγιασμα θα μπρύσε να διακριθεί σε τρεις μρφές : 1. κάμψη τυ στελέχυς στη βάση τυ 2. σπάσιμ τυ στελέχυς σε πιδήπτε σημεί κατά μήκς 3. πλάγιασμα της ρίζας. Τ πλάγιασμα μπρεί να πρκληθεί από φυσικές δυνάμεις (άνεμ, βρχή), από πρσβλή εντόμων και ευαισθησία των ριζών και των στελεχών σε ασθένειες, από ανισρρπία γνιμότητας όπως ανεπάρκεια καλίυ σε σχέση με τ άζωτ, από υψηλή απόδση σε σχέση με υψηλό αριθμό πληθυσμύ, από ζημιά εξαιτίας ζιζανικτόνυ ή από γενετικά ασθενές στέλεχς. Τ πλάγιασμα μπρεί να συμβεί σε πιδήπτε στάδι της ανάπτυξης τυ φυτύ με σβαρές αρνητικές επιδράσεις. Αν τ πλάγιασμα συμβαίνει στα φυτάρια ή σε νεανικά βλαστικά στάδια, τ φυτό μπρεί πιθανότατα να ανακτήσει την όρθια θέση τυ. Στ καλαμπόκι, μεγάλα και ρωμαλέα ριζικά συστήματα και γερά νεαρά στελέχη απτρέπυν τ πλάγιασμα των νεαρών σταδίων της ανάπτυξης τυ φυτύ (Stskpf, 1985). Ο πιθανός κίνδυνς πλαγιάσματς, απκλείει εντατική διαχείριση όπως εφαρμγές υψηλών επιπέδων λίπανσης και άλλων εισρών για αύξηση της απόδσης σε σπόρυ ειδικά σε σιτηρά με μικρό στέλεχς. Τ πλάγιασμα έχει ως απτέλεσμα άμεση απώλεια απόδσης όταν η καλλιέργεια φωτσυνθέτει ενεργά για βλαστική αύξηση ή αναπαραγωγή. Πλάγιασμα πυ συμβαίνει κατά τη φάση έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας έχει ως απτέλεσμα 10% μεγαλύτερη μέση μείωση από τ πλάγιασμα πυ συμβαίνει 15-20 μέρες αργότερα. Τ πλάγιασμα διακόπτει την υψηλά ργανωμένη φυτική φυλλστιβάδα και έχει ως απτέλεσμα μεγαλύτερη αμιβαία σκίαση και μείωση σε παρχή αέρα και 2, παράγντες πυ μειώνυν τ ρυθμό της φωτσύνθεσης και φυσικά την απόδση. Η ευαισθησία τυ φωτσυνθετικύ μηχανισμύ αυξάνεται δραματικά αν τ πλάγιασμα έχει ως συνέπεια τη διακπή της ρής τυ νερύ και των θρεπτικών συστατικών μέσω τυ στελέχυς πυ απαιτύνται στη φωτσύνθεση καθώς και τη ρή των πρϊόντων αφμίωσης πρς τις ρίζες ή τν αναπτυσσόμεν καρπό. Επίσης στις περιπτώσεις αυτές, έμμεσες απώλειες απόδσης συμβαίνυν εξαιτίας των δυσκλιών στη συγκμιδή των σπόρων. Τ πλάγιασμα μπρεί να δηγήσει στη συγκόμιση υγρύ σπόρυ πυ δεν μπρεί να απθηκευτεί χωρίς περαιτέρω ξήρανση και έχει φυσικά χαμηλότερη εμπρική και θρεπτική αξία, εξαιτίας της χαμηλότερής τυ πιότητας (Stskpf, 1985). Τ πλάγιασμα δημιυργεί ένα πραγματικό εμπόδι στην υψηλή απόδση και αντιπρσωπεύει αυστηρό περιρισμό στην αύξηση τυ γενετικύ δυναμικύ απόδσης. Η Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 34

ανάπτυξη των σιτηρών με μειωμέν ύψς υπήρξε ένα σημαντικό βήμα. (Stskpf, 1985). Έτσι η βελτιωτική πρσπάθεια πρέπει να συνδυάζει αύξηση της απόδσης με αντχή στ πλάγιασμα. Συνψίζντας όλα τα παραπάνω, είναι ενδιαφέρν να μελετηθύν τπικί πληθυσμί ως πρς τη μέση συμπεριφρά τυς για τα χαρακτηριστικά πυ αναφέρθηκαν με ταυτόχρνη εκτίμηση της γενετικής παραλλακτικότητας για κάθε ένα από τα χαρακτηριστικά. Ο σκπός της παρύσας εργασίας ήταν η μελέτη της γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ και εντός πέντε τπικών παραδσιακών πληθυσμών καλαμπκιύ σε μια πρσπάθεια διερεύνησης πιθανής αξιπίησής τυς στη βελτίωση τυ καλαμπκιύ. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 35

Γ. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ 1. Γενετικό υλικό Τ φυτικό υλικό πειραματισμύ απτέλεσαν πέντε τπικί παραδσιακί πληθυσμί πυ διατηρύνται στ Ινστιτύτ Σιτηρών τυ ΕΘΙΑΓΈ. Οι πληθυσμί αυτί ήταν ι εξής: 1. πληθυσμός 1:102/GR-OP-84 Η πρέλευση τυ πληθυσμύ αυτύ είναι τ Τστύλη Κζάνης. Έχει μέσ αριθμό ημερών έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας 55 ημέρες. Τ χρώμα της αρσενικής ταξιανθίας είναι κίτριν ενώ της θηλυκής ρζ. Τ σχήμα τυ σπάδικα είναι ελαφρώς κυλινδρικό και τ χρώμα των σπόρων είναι κίτριν. Τ χρώμα τυ φυλλώματς πυ αναπτύσσει τ φυτό είναι σκύρ πράσιν ενώ έχει μέσ ύψς φυτύ 165 cm. 2. πληθυσμός 2: 30/GR-OP-163 Η πρέλευσή τυ είναι από την Ηλεία. Έχει μέσ αριθμό ημερών έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας 51 ημέρες. Τ χρώμα της αρσενικής ταξιανθίας είναι κόκκιν ενώ της θηλυκής κίτριν. Τ σχήμα τυ σπάδικα είναι κυλινδρικό και τ χρώμα των σπόρων τυ είναι κίτριν. Αναπτύσσει φύλλωμα χρώματς σκύρ πράσιν ενώ τ μέσ ύψς τυ φυτύ είναι 150cm. 3. πληθυσμός 3:163/GR-OP-85 Η πρέλευσή τυ είναι από τ Σαλακό Ρόδυ. Έχει μέσ αριθμό ημερών έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας 70 ημέρες. Τ χρώμα της αρσενικής ταξιανθίας είναι κίτριν ενώ της θηλυκής ρζ. Τ σχήμα τυ σπάδικα είναι κωνικό και σχηματίζει σπόρυς λευκύ χρώματς. Αναπτύσσει φύλλωμα χρώματς ανιχτό πράσιν ενώ τ μέσ ύψς φυτύ είναι 175cm. 4. πληθυσμός 4: 28/GR-OP-183 Η πρέλευσή τυ είναι από τη Τυμφρηστό Φθιώτιδας. Έχει μέσ αριθμό ημερών έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας 51 ημέρες. Τ χρώμα της αρσενικής ταξιανθίας είναι κίτριν όπως και της θηλυκής. Σχηματίζει κωνικό σπάδικα και σπόρυς λευκύ χρώματς. Τ χρώμα τυ φυλλώματς πυ αναπτύσσει είναι πράσιν ενώ τ μέσ ύψς φυτύ είναι 160cm. 5. πληθυσμός 5:141/GR-OP-12 Η πρέλευσή τυ είναι από τη Χαλκιδική. Τ χρώμα της αρσενικής ταξιανθίας είναι κίτριν ενώ της θηλυκής ρζ. Σχηματίζει κυλινδρικό σπάδικα ενώ ι σπόρι είναι χρώματς λευκύ. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 36

Έχει μέσ αριθμό ημερών έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας 59 ημέρες. Τ χρώμα τυ φυλλώματς είναι πράσιν ενώ τ μέσ ύψς φυτύ είναι 150cm. Ως μάρτυρας χρησιμπιήθηκε τ απλό υβρίδι Cnstanza. 2. Πειραματική διάταξη Οι πληθυσμί και τ υβρίδι αξιλγήθηκαν στν αγρό την καλλιεργητική περίδ 22. Η πειραματική διάταξη ήταν η «στρωματπιημένη μαζική επιλγή» (gri mass selectin arrangement) (Garner, 1961). T πείραμα εγκαταστάθηκε στ Αγρόκτημα τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας στ Βελεστίν. Για κάθε πληθυσμό σπάρθηκαν 120 όρχι διατεταγμένι σε 10 υπτεμάχια (gris) με 12 όρχυς τ καθένα. Οι απστάσεις μεταξύ των φυτών ήταν lm μεταξύ των γραμμών και 0,40m επί της γραμμής. Αυτό αντιστιχεί σε πυκνότητα σπράς 25 φυτά ανά στρέμμα, (πίνακας 1). Διάγραμμα της διάταξης τυ πειράματς στ χωράφι. X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 37

Η πρετιμασία για την σπρά περιελάμβανε βαθιά άρση, δύ φρεζαρίσματα και βασικ'ξ λίπανση Ν, Ρ, Κ, σε αναλγία 11,5 και 2,5 kg ανά στρέμμα. Η σπρά έγινε όψιμα στις 1 Ιυνίυ 22. Σε κάθε όρχ σπάρθηκαν 3 σπόρι και έγινε αραίωμα μετά την εγκατάσταση των φυτών ώστε να υπάρχει ένα φυτό σε κάθε όρχ. Κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδυ ακλυθήθηκε η συνιστώμενη αγρνμική πρακτική όπως αυτή εφαρμόζεται στα επίσημα πειράματα αξιλόγησης υβριδίων από τ Ινστιτύτ Σιτηρών. Ειδικότερα, εφαρμόσθηκε μεταφυτρωτική ζιζανικτνία με τ σκεύασμα Lass AT. Επίσης, έγιναν τρία σκαλίσματα ώστε πειραματικός αγρός να διατηρηθεί καθαρός από ζιζάνια και να απφευχθεί άλλανταγωνισμός μεταξύ των φυτών τυ καλαμπκιύ και ζιζανίων. Τ πότισμα των φυτών έγινε με σύστημα στάγδην άρδευσης και εφαρμγή κάθε 8 ημέρες περίπυ. Η τελευταία άρδευση έγινε στα τέλη Αυγύστυ. Γενικά ι συνθήκες πυ επικράτησαν κατά τη διάρκεια τυ πειράματς ήταν ευνϊκές και αριθμός φυτών για κάθε πληθυσμό ήταν πρακτικά άριστς. Κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδυ σε επίπεδ ατμικύ φυτύ καταγράφηκαν παρατηρήσεις για τις ακόλυθες παραμέτρυς: 1. Αριθμός φυτών για κάθε πληθυσμό. 2. Ταχύτητα φυτρώματς (αριθμός ημερών από την ημερμηνία σπράς) 3. Ύψς φυτύ (τελικό ύψς, από τ έδαφς ως τ σημεί έκπτυξης της αρσενικής ταξιανθίας σε cm) 4. Έκπτυξη της αρσενικής ταξιανθίας (σε ημέρες από την ημερμηνία σπράς) 5. Έκπτυξη της θηλυκής ταξιανθίας (σε ημέρες από την ημερμηνία σπράς) 6. Περιεκτικότητα των φύλλων σε χλωρφύλλη. Η εκτίμηση της χλωρφύλλης έγινε έμμεσα με τ χλωρφυλλόμετρ SPAD 502 της Minlta (μνάδες SPAD). Τ όργαν εκτιμά την ένταση τυ πράσινυ χρώματς τυ φύλλυ (leaf greenness) πυ σχετίζεται με την περιεκτικότητα τυ φύλλυ σε χλωρφύλλη καθώς και με την αζωτύχ θρεπτική κατάσταση τυ φυτύ (Blackmer et al., 1994). Καταγράφηκε μέσς όρς 10 μετρήσεων σε κάθε φυτό. Η μέτρηση της χλωρφύλλης έγινε σε πέντε στάδια ανάπτυξης: α) στ βλαστικό στάδι (7-8 φύλλων). Ελήφθησαν 10 μετρήσεις από κάθε φυτό αρχίζντας από τα κατώτερα φύλλα πρς την κρυφή τυ φυτύ. β) στ αναπαραγωγικό στάδι. Οι μετρήσεις έγιναν στ φύλλ τυ κυρίυ σπάδικα καθώς και στα κντινά σε αυτόν φύλλα (δύ φύλλα πάνω και κάτω από τν σπάδικα) πυ είναι και τα πι ενεργά. γ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ, δηλαδή 25 μέρες από την άνθηση, δ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ, 50 μέρες από την άνθηση. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 38

ε) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ, δηλαδή 70 μέρες από την άνθηση. Οι μετρήσεις για τα στάδια β, γ, δ, ε έγιναν στα ίδια φύλλα όπως αναφέρθηκε για τ αναπαραγωγικό στάδι. 7. Πλάγιασμα. Για την εκτίμηση τυ πλαγιάσματς χρησιμπιήθηκε μια εμπειρική κλίμακα από 1 έως 10. Η εκτίμηση 1 σήμαινε φυτό πυ δεν έχει πλαγιάσει καθόλυ και 10 φυτό πλήρως πλαγιασμέν. Για την εκτίμηση τυ πσστύ πλαγιάσματς, πλαγιασμένα θεωρήθηκαν τα φυτά πυ είχαν κλίση μεγαλύτερη των 30 από την κατακόρυφ 8. Σπάσιμ φυτών. Μετρήθηκαν τα φυτά πυ είχαν σπασμέν στέλεχς κάτω από τν κύρι σπάδικα. 9. Απόδση σε καθαρό σπόρ. Η συγκμιδή έγινε στις 16/11/22 με τ χέρι. Οι σπάδικες από κάθε φυτό συγκμίσθηκαν χωριστά και ζυγίστηκαν. Στα πλύδημα φυτά η απόδση υπλγίστηκε στ σύνλ των σπαδίκων κάθε φυτύ. Καταγράφηκε επίσης αριθμός των φυτών χωρίς σπάδικα (άγνα, barren). 10. Πσστό Έκκκισμύ. Υπλγίστηκε για κάθε φυτό ξεχωριστά με βάση τ λόγ της καθαρής απόδσης σε σπόρ πρς τ μεικτό βάρς τυ σπάδικα. 11. Υγρασία σπόρυ. 3. Επεξεργασία δεδμένων Για κάθε πληθυσμό υπλγίστηκε μέσς όρς των 120 φυτών και η φαιντυπική διακύμανση (σ2ρ). Επιπλέν υπλγίστηκε η διακύμανση (σ2ύ) μεταξύ των 12 υπτεμαχίων (gris) πυ είναι μια εκτίμηση της διακύμανσης λόγω περιβάλλντς (σ2ε). Έτσι ήταν δυνατή μια ανάλυση της φαιντυπικής παραλλακτικότητας (σ ρ) στα συστατικά της σ ρ = σ g + σ2β/η. Τ πρότυπ ήταν : Πηγή BE Μ. Τ. Αναμενόμεν Μ.Τ. Μεταξύ υπτεμαχίων 11 ΜΙ σ2\ν + 102b Εντός υπτεμαχίων 12x9=108 M2 σ2νν Σύνλ 119 2 2 Hb είναι μια εκτίμηση της παραλλακτικότητας λόγω περιβάλλντς ενώ η σ w είναι εκτίμηση της μέσης γενετικής διακύμανσης c2g για κάθε πληθυσμό. Τ συστατικό 2g είναι η γεντυπική διακύμανση, δηλαδή ι γεντυπικές διαφρές μεταξύ των 120 φυτών και η σ2ε η διακύμανση λόγω περιβάλλντς (η = 10, αριθμός των φυτών Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 39

στ υπτεμάχι). Επιπλέν μια ακριβέστερη εκτίμηση της σ2ε ήταν δυνατή από τα 120 φυτά τυ υβριδίυ NSTANZA, όσ και από την εκτίμηση της από κάθε υπτεμάχι (10 φυτά) επίσης τυ υβριδίυ. Η εκτίμηση έγινε με τ ίδι πρότυπ πυ πραναφέρθηκε. Στην περίπτωση τυ υβριδίυ, ι εκτιμήσεις σ2δ(υρρ) και σ2\ν(υβρ) είναι εκτιμήσεις της διακύμανσης λόγω περιβάλλντς (σ2ε). Έτσι στ πρηγύμεν πρότυπ η χρησιμπίηση των παραμέτρων αυτών επέτρεπε να υπλγισθύν ι 2g για κάθε πληθυσμό και να ελεχθεί η σημαντικότητά τυς. Στην περίπτωση αυτή έγινε κατάλληλη διόρθωση της διακύμανσης για την επίδραση μεγέθυς (scaling effect) επειδή η απόδση τυ υβριδίυ ήταν τυλάχιστν τριπλάσια εκείνης των πληθυσμών. Επιπλέν για τη σύγκριση μεταξύ των πέντε πληθυσμών έγινε ανάλυση παραλλακτικότητας στα συστατικά μεταξύ και εντός των πληθυσμών σύμφωνα με τ πρότυπ: Πηγές BE ΜΕΣΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ Μεταξύ πληθυσμών 4 ΜΙ σ2\ν + σ2ό Εντός πληθυσμών 5X119=595 M2 σ2\ν Σύνλ 599 Ως σφάλμα χρησιμπιήθηκε η σ2\ν τυ υβριδίυ NSTANZA πυ αναφέρθηκε πρηγυμένως. Με βάση τα πρηγύμενα πρότυπα και τις εκτιμήσεις της γενετικής διακύμανσης 2g υπλγίστηκαν ι τιμές τυ συντελεστή κληρνμικότητας h2 = 2g / σ2ρ (ευρεία έννια) ενώ η γενετική διακύμανση εκφράσθηκε και ως γενετικός συντελεστής κληρνμικότητας GCV από τη σχέση GCV = [(2g)1/2/ MO] x 1 Τέλς έγινε εκτίμηση της φαιντυπικής συσχέτισης μεταξύ των χαρακτηριστικών πυ μελετήθηκαν. Ειδικότερα για τη συσχέτιση μεταξύ τιμής SPAD και απόδσης εκτός τυ υπλγισμύ της φαιντυπικής συσχέτισης, πυ ήταν αναμενόμενα χαμηλή, έγινε και πρσμίωση επιλγής. Συγκεκριμένα έγινε χωρισμός σε κλάση υψηλύ και χαμηλύ SPAD και αντίστιχη επιλγή για απόδση με αναλγία επιλγής 15%. Εκεί υπλγίστηκε και τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς R=SxH όπυ S τ διαφρικό επιλγής και Η συντελεστής κληρνόμησης. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 40

Δ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ 1. Ανάλυση διακύμανσης και παραγωγική συμπεριφρά των πληθυσμών. Η αξία ενός πληθυσμύ ως πηγή παραλλακτικότητας πυ θα μπρύσε να αξιπιηθεί σε πργράμματα δημιυργίας πικιλιών κρίνεται από δύ παραμέτρυς : τη μέση παραγωγική συμπεριφρά τυ, πυ εκφράζεται ως δυναμικό απόδσης και μια σειρά χαρακτηριστικών φυσιλγίας τυ φυτύ, και τη διαθέσιμη γενετική παραλλακτικότητα. Με βάση τα παραπάνω κριτήρια θα συζητηθύν τα δεδμένα πυ απκτήθηκαν κατά την πειραματική διαδικασία. Η ανάλυση διακύμανσης έδειξε ότι υπάρχυν διαφρές μεταξύ των πληθυσμών στα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά πυ μελετήθηκαν. Στη συνέχεια αναλύνται η σημαντικότητα τυ κάθε χαρακτηριστικύ καθώς και η παραγωγική συμπεριφρά τυ. 1.1 Απόδση Από την ανάλυση διακύμασης μεταξύ των πληθυσμών για τ χαρακτηριστικό της απόδσης βρέθηκε ότι ι διαφρές μεταξύ των πέντε πληθυσμών ήταν σημαντικές σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0.05 (πίνακας 2). Πίνακας 2. Ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πέντε πληθυσμών για τα χαρακτηριστικά απόδση, πσστό εκκκισμύ, άνθηση αρσενικής ταξιανθίας και άνθηση θηλυκής ταξιανθίας. Απόδση (g/φυτό) Πσστό εκκκισμύ Άνθηση αρσενικής ταξιανθίας (ημέρες από την σπρά) Πρωιμότητα Άνθηση θηλυκής ταξιανθίας (ημέρες από τη σπρά) BE ΜΤ ΜΤ ΜΤ ΜΤ 4 5669.9 0.14 3457.6 2841.4 F test * ** ** ** * Επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0,05 **Επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0,01 Τ παραγωγικό δυναμικό απόδσης για τ συγκεκριμμέν πείραμα εκφράζεται από τ εμπρικό υβρίδι NSTANZA πυ είναι πλήρως πρσαρμσμέν στην περιχή. Ειδικότερα, ι πέντε πληθυσμί διαφρπιήθηκαν ως πρς την απόδση. Ο 5ς πληθυσμός είχε σημαντικά Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 41

μεγαλύτερη απόδση από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς (πίνακας 3). Οι πληθυσμί 1, 2 και 3 είχαν παραγωγικό δυναμικό χαμηλότερ αλλά ισδύναμ μεταξύ τυς ενώ πληθυσμός 4 είχε τ χαμηλότερ δυναμικό. Ο μέσς συντελεστής παραλλακτικότητας των πληθυσμών ήταν 40.8% και, συγκρινόμενς με τν αντίστιχ τυ υβριδίυ, σαφώς μεγαλύτερς γεγνός πυ απτελεί ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ των πληθυσμών. Η απόδση των πληθυσμών στ μέσ της όρ (102.4 g/φυτό) παρυσιάστηκε μειωμένη σε σχέση με τ μέσ όρ τυ υβριδίυ (317.3 g/φυτό) κατά 67.7% με εύρς από 63.5% έως 73.2% γεγνός πυ δείχνει πως ι πληθυσμί είχαν τ ίδι παραγωγικό δυναμικό. Τ γεγνός πως τ υβρίδι είχε μεγαλύτερ δυναμικό απόδσης ήταν φυσικά αναμενόμεν και συμφωνεί με παλαιότερα δεδμένα (Καρακαξάς. 1997; Garner. 1990; Malvar et al. 1996). Η απόδση σε σπόρ των πληθυσμών κυμάνθηκε σε πσστό από 26.8% (πληθυσμός 4) εώς 36.5% (πληθυσμός 5) επί της απόδσης τυ υβριδίυ. Ο 2ς και 30ς πληθυσμός κυμάνθηκαν στ ίδι επίπεδ (31.5% και 31.9% αντίστιχα) και 1ς πληθυσμός στ 34.6% της απόδσης τυ υβριδίυ. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 42

t t t «1 It I B t < H a H "k i8 $ w 'l. α i '«Φ a {= e <fs ii U-P 8H ' r- -H t " ; "nt VO W NO «Λ -H r H NO r- p Ī CM in NO -H? r- p~ NT, cn w t~~ NO NO -η rr CM O NO CM ^ c * ^ in VO ON. rr\ I NO CD VP 0s m NO cn a- t I s B 'a ts a- G CMB CP Ό τη w W* ^ t Q- k«a'» qj s 3 g-g-g f ^ ΛNLP a»n VO* -H in v. *^r c *ό Φ -η rr ι/ί NO a-' -H in CM NO r" S' -H? NO ON ' S m m -H ^r m i H NO NO a- CD cn in' 41 N? a- a -2 «- Cp '^r ' t 5 a». Ό> t «ϋ B > > k3 14 is % r ss I* I i h cp 't ka.<s t «.»& 8 g 3- > 6*5 TS M4 U 5. g.& 61 t f vt c w i g- 5! «0 'P ZL t «J a aa M "O t B ό HP e ~δΐ) t ' K << > '3 a. t 5 B -H 9 ON G) t-~ On ' in 41 ON ON Tt cl A cm CP -O a. I t On O * 9 r-h NT, cn O ' r- r~' a cn -H CM On ws ON CM ON CM cn NO Pm O ώ c CM CP Ό a. t eg 1 1 a ' -H 9 2 a- '. S' cn _ ^ 2 -H CM c t~l a? n V) I Ph PfiJ NO ΓΠ CP <> a. ϋ P <x> t r-h 0O -η 9 n a C-. in O O CM ON r^c -H T m OO Pm O A O CM CP Ό a. t P <D t -η 9 r~- r- a- II ^ 4i CM <y, CM p! A CP Ό a. I t ON NO CM ON gl S cn ; CM CM 2 s iri Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly w 0H w w w a s l-h c CD Χί3 W W NO Z~ ON ^ ^ 2 41 a- cn n S ^h' 1 in cn w N Ϊ5 < H C/2 Z ' ϋon -H 9 a n CM O N x cn ' 4 O' in CM u * Επίπεδ σημαντικότητας P=0,05 * * Επίπεδ σημαντικότητας P=0,01

1.2 Πσστό εκκκισμυ Η ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πέντε πληθυσμών φια τ χαρακτηριστικό πσστό εκκκισμύ έδειξε πως ι πληθυσμί διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0.01 (πίνακας 2). Τ πσστό εκκκκισμύ των πληθυσμών κυμάνθηκε σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα από εκείν τυ υβριδίυ. Ο μέσς όρς των πληθυσμών παρυσιάστηκε σχετικά μειωμένς σε σχέση με τυ υβριδίυ σε πσστό περίπυ 6.0%. Ο πληθυσμός 4 πυ παρυσιάζει τ χαμηλότερ μέσ όρ απόδσης παρυσιάζει και τ χαμηλότερ πσστό εκκκκισμύ. Ο πληθυσμός 5 παρόλ πυ παρυσιάζει τν υψηλότερ μέσ όρ απόδσης παρυσιάζει, σε σχέση με τυς υπόλιπυς πληθυσμύς, χαμηλό πσστό εκκκκισμύ ενώ τ υψηλότερ πσστό εκκκκισμύ δίνει πληθυσμός 2 πυ όμως παρυσιάζει σχετικά χαμηλό μέσ όρ απόδσης. Οι πληθυσμί 1,2 και 3 δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς, αλλά διέφεραν σημαντικά από τυς πληθυσμύς 4 και 5 (πίνακας 3). Η εκτίμηση τυ μέσυ συντελεστή παραλλακτικότητας ήταν 14.1%, μεγαλύτερς από τν αντίστιχ τυ υβριδίυ, γεγνός πυ απτελεί μια πρώτη ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας (πίνακας 3). 1.3 Πρωιμότητα 1.3.1 Άνθηση αρσενικής ταξιανθίας. Βρέθηκαν σημαντικές διαφρές κατά την ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πληθυσμών για τ χαρακτηριστικό αυτό σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0,01 όπως φαίνεται στν πίνακα 2. Ο μέσς όρς των πληθυσμών ήταν 61 ημέρες, πρωιμότερς κατά 3.1 ημέρες από τ μέσ όρ τυ υβριδίυ. Ο πληθυσμός 2 εμφανίζει την πρωιμότερη άνθηση της αρσενικής ταξιανθίας και διαφέρει σημαντικά από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς. Συγκεκριμένα, ι πληθυσμί 1, 2 και 3 διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς ενώ 4ς και 5 ^ είχαν παρόμια συμπεριφρά. Οι πληθυσμί 1, 4 και 5 κυμάνθηκαν σε ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα, ενώ πληθυσμός 3 εμφανίζει την ψιμότερη άνθηση (71.1 ± 4.6). Ωστόσ 1^ και 4ς πληθυσμός παρυσιάζυν μεγαλύτερ εύρς τιμών από τ υβρίδι. Γεγνός πυ υπδηλώνει την ύπαρξη τόσ πρωιμότερων όσ και ψιμότερν γεντύπων από τ υβρίδι Ο μέσς όρς τυ υβριδίυ κυμαίνεται σε περίπυ μεσαί επίπεδ σε σχέση με τυς υπόλιπυς πληθυσμύς (πίνακας 3). Η εκτίμηση τυ μέσυ συντελεστή παραλλακτικότητας των πέντε πληθυσμών ήταν 11.1% και, συγκρινόμενς με τν αντίστιχ τυ υβριδίυ (8.4%) ήταν μεγαλύτερς. Αυτό απτελεί μια ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 44

1.3.2 Άνθηση της θηλυκής ταξιανθίας. Οι πληθυσμί διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0.01 όπως φαίνεται από την ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πληθυσμών (πίνακας 2). Ο γενικός μέσς όρς των πληθυσμών βρέθηκε 2.7 μέρες πρωιμότερς σε σχέση με τ μέσ όρ τυ υβριδίυ (πίνακας 3). Ο μέσς όρς τυ 3υ πληθυσμύ κυμάνθηκε σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα (8 ημέρες ψιμότερς) και είναι σημαντικά διαφρετικός από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς. Ο 2ς και 4ς πληθυσμός ήταν ι πρωιμότερι και παρόλ πυ η διαφρά μεταξύ τυς δεν ήταν σημαντική, διέφεραν σημαντικά από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς και τ υβρίδι. Σε συνδυασμό με τ γεγνός πως αυτός πληθυσμός παρυσιάζει και την ψιμότερη άνθηση της αρσενικής ταξιανθίας, ίσως απτελεί μια πρώτη ένδειξη ύπαρξης όψιμων γεντύπων. Όλι ι πληθυσμί διέφεραν σημαντικά από τ υβρίδι (πίνακας 3). Ο μέσς συντελεστής παραλλακτικότητας πυ εκτιμήθηκε ήταν μεγαλύτερς από εκείν τυ υβριδίυ, γεγνός πυ απτελεί ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας.. 1.4 Τιμή SPAD Η περιεκτικότητα των φύλλων σε χλωρφύλλη αναμένεται να είναι ένα ενδιαφέρν κριτήρι επιλγής για αυξημένη φωτσυνθετική ικανότητα και κατ επέκταση υψηλή παραγωγικότητα (Revilla et al.). Ωστόσ πρσδιρισμός της απαιτεί εργαστηριακή μέθδ πυ καταστρέφει τ φυτό, είναι δαπανηρή και χρνβόρα και δεν μπρεί να εφαρμσθεί για αξιλόγηση μεγάλυ αριθμύ γεντύπων σε σύντμ χρνικό διάστημα. Πρκειμένυ, λιπόν, να χρησιμπιηθεί ως έμμεσ κριτήρι επιλγής γίνεται ένα έμμεσς πρσδιρισμός της χλωρφύλλης με τ χλωρφυλλόμετρ σε μνάδες SPAD. Η εκτίμηση της τιμής SPAD θα μπρύσε να αξιπιηθεί ως έμμεσ κριτήρι επιλγής, σύμφωνα με δημσιευμένα δεδμένα (Κρκόβελς, 23). Πίνακας 4. Ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πέντε πληθυσμών για τα χαρακτηριστικότιμή SPAD στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) και στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ηέρες από την άνθηση^pad II SPAD 1 SPAD2 SPAD3 SPAD4 BE ΜΤ ΜΤ ΜΤ ΜΤ 4 1778,6 3334,4 2533,3 1369,2 F test ** Me* ** ** **Επΐπεδ σημαντικότητας Ρ=0,01 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 45

Από την ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πληθυσμών για τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στα τέσσερα στάδια στα πία εκτιμήθηκε, βρέθηκε ότι ι διαφρές ήταν σημαντικές σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0.01 σε όλα τα στάδια (πίνακας 4). Στν πίνακα 5 παρυσιάζεται η συμπεριφρά των πληθυσμών και τυ υβριδίυ γι αυτό τ χαρακτηριστικό. Η συμπεριφρά τυ υβριδίυ ήταν μια καλή ένδειξη της έκφρασης τυ χαρακτηριστικύ αυτύ στις δεδμένες αγρνμικές συνθήκες. Γενικά τ υβρίδι παρυσίασε μεγαλύτερυς μέσυς όρυς χλωρφύλλης από τυς πέντε πληθυσμύς σε όλα τα στάδια όπως ήταν αναμενόμεν και όπως έχει καταγραφεί και σε παλαιότερα δεδμένα. Στ βλαστικό στάδι τ υβρίδι είχε μέση τιμή SPAD ίση με 50.4 μνάδες SPAD πυ μεγιστπιήθηκε στ αναπαραγωγικό στάδι (56.5 μνάδες SPAD). Η τιμή αυτή είναι ενδεικτική της επάρκειας αζώτυ και η φωτσυνθετική μηχανή ήταν σε πλήρη δραστηριότητα. Η βαθμιαία πτώση της μέσης τιμής SPAD στην πρεία των φυτών πρς την ωρίμανση ήταν αναμενόμενη. Τ υβρίδι διατήρησε τ πράσιν χρώμα των φύλλων και στ τέλς της ωρίμανσης (στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 μέρες από την άνθηση) όπως αναμένεται στα σύγχρνα εμπρικά υψηλαπδτικά υβρίδια. Αντίθετα ι πληθυσμί στ μέσ τυς όρ υστέρησαν σημαντικά σε σχέση με τ υβρίδι τόσ στην απόλυτη τιμή τυ χαρακτηριστικύ όσ και στη βαθμιαία μεταβλή τυ από στάδι σε στάδι. Η χαμηλότερη τιμή SPAD θα μπρύσε να σημαίνει τόσ αδυναμία πρσρόφησης τυ αζώτυ από τ έδαφς όσ και αδυναμίας αξιπίησής τυ στ έπακρ. Ιδιαίτερ ενδιαφέρν έχει η παρατήρηση ότι ι πληθυσμί διατήρησαν τη φωτσυνθετική τυς επιφάνεια μόν μέχρι 50 ημέρες μετά την άνθηση (με την εξαίρεση κάπιων φυτών τυ 3υ πληθυσμύ πυ διατήρησαν τ πράσιν χρώμα των φύλλων στ στάδι 70 μέρες από την άνθηση σε πσστό 6.3%) και μάλιστα στα επίπεδα πυ τ υβρίδι είχε 70 μέρες μετά την άνθηση. Επιπλέν πληθυσμός 4 φάνηκε να μεινεκτεί ακόμα περισσότερ αφύ έχασε την αφμιωτική τυ επιφάνεια αρκετά νωρίτερα από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς. Αυτό πρφανώς είναι και η αιτία τυ χαμηλότερυ δυναμικύ παραγωγής πυ αναφέρθηκε νωρίτερα. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 46

Π ΙΝ Α Κ Α Σ 5 -.Παραγωγική συμπεριφρά πέντε πληθυσμών και ενός υβριδίυ καλαμπκιύ για τ χαρακτηριστικό «περιεκτικότητα των φύλλων σε χλωρφύλλη» (τιμή SPAD) κατά τ βλαστικό στάδι (SPAD1), τ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση (SPAD 3), τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση (SPAD 4) και τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 μέρες από την άνθηση. Πληθυσμί Spa 1 Spa 2 Spa 3 Spa 4 Spa 5 OO WO <N +1 <7 NO 4 n i r-h On ^ c v ^ '-T S? WO CN w On v n? 4 c O c CN -H <7 -H 1" 41 <7 +i 7 41 7 ON ^ 7 CN 4 On 7 C"- v v CN r-l CM,-h c H ( CM T l CN r-h / "*\ c c ' ON t" ON 0? 7 c ON WO NO t> 22 c -H 7 -H 7 -H 7 -H 7 41 7 <7 4! CN NO 4 OO ICS NO c NO γ-ι C'' Γ- NO WO 1 1 w f- t~> _ ΓΟ CN r-h r-h Ν Ο,-H 0? w CN 0? v O NO w r~l t Γ- 4 c -H 7 41 7 41 7 41 7 4 NO CN 4 ics CN v <7 n v s v NO OO c c Os N- CN ^ CN _ cs NT cn^ r s CN v C- c >7 OO <N NO ON r-s On r- n i ''3" n 7: NO CN -H -Η 7-4 *7 41 7 41 7 m ^. 4 CN <7 CN <7 civ r*~h r 1 NO ' t'' 4 2 n Ν cn -cf c CN N- J7 O Tf c IO CN NO H 1 Pm 1 Ph PM Ph Ph ό 6 ό CN si ό hh NO NJ t-m c fh CN ^H 4 CN c 4 WO CP CP CP CP Ό Ό - =L P. n Ό H. Ό P. D O Ό 0 P <s CD < CD P" P" pr p p- P c-i c< N N VO ON CM 3 CM' < m v ^ <n in m v m ^r c Ν' W Pm O O ww g w a w (-H ON VO? Pm c CD CN c\i CD <5 w W '" CD ' LO CN np ID UO vp '" CD LO > u \6 2 -H 7 4 Μ 7 CN r^. ON ± 7 Ν cn N" iri r-h ON CN v WO c<0 ι/o N" <4> +1 7 w NO w VO c OO ON w On ± 7 N- cn S cn WO < N z fs <Z5 z u C V (% ) 9,0% 12.0% 8.9% 21.3% 24.5% **Επίπεδ σημαντικότητας P=0,01 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Πι συγκεκριμένα για τη τιμή SPAD στ βλαστικό στάδι μέσς όρς των πληθυσμών ήταν μειωμένς κατά 13.9% τυ μέσυ όρυ τυ υβριδίυ, στ αναπαραγωγικό στάδι 19.5%, στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση 36.1% και στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση 24.4%. Ο 5^ πληθυσμός είχε σε όλα τα στάδια καλύτερη συμπεριφρά από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς με σχετικά υψηλύς μέσυς όρυς και διαφέρντας σημαντικά από όλυς τυς υπόλιπυς πληθυσμύς, γεγνός πυ είναι ενδιαφέρν για την περαιτέρω αξιλόγησή τυ ως πρς τ χαρακτηριστικό της χλωρφύλλης και, σε συνδυασμό με τν υψηλότερ μέσ όρ απόδσης τυ, παρυσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρν. Από τυς πέντε πληθυσμύς, 3^ εμφάνισε τυς χαμηλότερυς μέσυς όρυς σε όλα τα στάδια μέτρησης της χλωρφύλλης και διέφερε σημαντικά τόσ από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς όσ και από τ υβρίδι. Στ βλαστικό και στ αναπαραγωγικό στάδι η εκτίμηση τυ συντελεστή παραλλακτικότητας ήταν μικρή ενώ αντίθετα ήταν έως ικανπιητική στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 και 50 ημέρες από την άνθηση. Αν η παραλλακτικότητα των πληθυσμών εκφραστεί με τ εύρς των τιμών τυ χαρακτηριστικύ παρατηρείται ότι στ βλαστικό στάδι όλι ι πληθυσμί παρυσιάζυν μεγαλύτερ εύρς τιμών από τ υβρίδι. Μάλιστα 2ς και 5^ πληθυσμών παρυσιάζυν και μεγαλύτερ μέγιστ από τ υβρίδι. Στ αναπαραγωγικό στάδι συμβαίνει τ ίδι με τυς πληθυσμύς 1, 2 και 5 να παρυσιάζυν επίσης μεγαλύτερ μέγιστ από τ υβρίδι. Ωστόσ όλι ι πληθυσμί παρυσιάζυν μικρότερ ελάχιστ από τ υβρίδι. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση παρόλ πυ όλι ι πληθυσμί παρυσιάζυν μεγαλύτερ εύρς από τ υβρίδι, είναι φανερή η πτώση των τιμών της τιμής SPAD με μεγαλύτερ ρυθμό από εκείνη τυ υβριδίυ. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση τα δεδμένα δείχνυν πως όλι ι πληθυσμί έχυν μικρότερ εύρς από τ υβρίδι εξαιρυμένυ τυ 5υ πληθυσμύ πυ μάλιστα παρυσιάζει μεγαλύτερ μέγιστ από τ υβρίδι. Η μέση παραλλακτικότητα των πληθυσμών ήταν, σε όλα τα στάδια στα πία εκτιμήθηκε τ χαρακτηριστικό, μεγαλύτερη από τ υβρίδι. Συνεπώς σε όλα τα στάδια υπάρχει ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας. Ωστόσ βρέθηκε ότι στ υβρίδι η εκτίμηση της παραλλακτικότητας έχει μεγαλύτερ πειραματικό σφάλμα όσ πρχωρά η βλαστική περίδς. Βρέθηκε ότι η πι αξιόπιστη εκτίμηση είναι στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) όπυ βρέθηκε τ μικρότερ πειραματικό σφάλμα. Από τν πίνακα 102 τυ παραρτ.ήματς φαίνεται ότι, στ υβρίδι, για τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ βλαστικό στάδι, η ανάλυση διακύμανσης έδειξε σημαντικές διαφρές εντός τυ υβριδίυ. Αυτό σημαίνει πως η εκτίμηση σε αυτό τ στάδι δεν μπρεί να είναι αξιόπιστη. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 48

1.5 Ταχύτητα φυτρώματς. Από την ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πέντε πληθυσμών για τ χαρακτηριστικό ταχύτητα φυτρώματς βρέθηκε ότι και ι πέντε πληθυσμί διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0.01 (πίνακας 6). Πίνακας 6. Ανάλυση διακύμανσης μεταξύ των πέντε πληθυσμών για τα χαρακτηριστικά Ταχύτητα φυτρώματς (ημέρες από τη σπρά) Ύψς φυτύ (cm) Πλυδημία Υγρασία σπόρυ BE ΜΤ ΜΤ ΜΤ ΜΤ 4 138,8 27937 4 79,4 ** F test ** ** ** **Επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0,01 Τ υβρίδι ήταν πρώιμ ως πρς αυτό τ χαρακτηριστικό με μέσ όρ 8.6 ± 2.3 ημέρες από τη σπρά (πίνακας 7), γεγνός πυ ήταν αναμενόμεν μιας και η πρωιμότητα στ φύτρωμα απτελεί χαρακτηριστικό των σημερινών εμπρικών υβριδίων. Ο μέσς όρς των πληθυσμών ήταν 9.8 ημέρες δηλαδή 1.2 μέρες ψιμότερς. Παρατηρύμε όμως πως στ 2 πληθυσμό μέσς όρς (8.6 ± 1.4 ημέρες) κυμαίνεται στ ίδι επίπεδ (με μικρότερη τυπική απόκλιση από τ υβρίδι) γεγνός πυ απτελεί μια πρώτη ένδειξη για την πιθανή ύπαρξη πρώιμων γεντύπων. Ο 2ς και 3ς δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς. Οι υπόλιπι πληθυσμί κυμαίννται σε ψιμότερα επίπεδα φυτρώματς με τν 1 πληθυσμό να είναι ψιμότερς στ φύτρωμα με μέσ όρ 11.6 ± 4.4 ημέρες, σημαντικά διαφρετικός. Αν η παραλλακτικότητα των τιμών τυ χαρακτηριστικύ εκφραστεί σε εύρς τιμών παρατηρύμε πως όλι ι πληθυσμί παρυσιάζυν μεγαλύτερ εύρς από τ υβρίδι με τν 1 πληθυσμό μάλιστα να παρυσιάζει διπλάσι εύρς. Ο μέσς συντελεστής παραλλακτικότητας των πληθυσμών ήταν μεγαλύτερς από τν αντίστιχ τυ υβριδίυ, γεγνός πυ υπδηλώνει την ύπαρξη επαρκύς γενετικής παραλλακτικότητας (Πίνακας 7). Ωστόσ, από τν πίνακα 97 τυ παραρτήματς, φαίνεται ότι εκτιμήθηκαν σημαντικές διαφρές για τ χαρακτηριστικό αυτό εντός τυ υβρίδι, γεγνός πυ σημαίνει πως η εκτίμηση για τ χαρακτηριστικό της φυτρωτικής δύναμης κρίνεται αναξιόπιστη. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 49

Π ΙΝ Α Κ Α Σ 7: Παραγωγική συμπεριφρά πέντε πληθυσμών και ενός υβριδίυ καλαμπκιύ για τα χαρακτηριστικά ταχύτητα φυτρώματς, ύψς φυτύ, πλυδημία, υγρασία σπόρυ και πλάγιασμα a a. a s Ρ α. Ό Ο a α >- a s. <3 Η ε Ρ κ* Ρ 0 Ο1 r* a Η β Η r W α α Ρa a k3 αη Ο a. φ 51 η Ρ θ -Η in ητ NO '-1' ν -Η 7 7 nr θ' -Η 04 Ο 04 41 Ο nf 04 ι Ο Ο * Ρ 4Η <Ν ι νό η* ι ΡΜ Ο ό 04 Ο ρ -Ο a. Ο κ 04 θ' 7 Γ. Ον τ3- Ο Ό* 41 7 Γ-Η θ' ητ <Ν ιη Ο -Η 04 θ' 04 41 (η Ο m 04 Ο ΙΟ "Φ ν r-h (S) -Η -7 NO ΙΟ. Ν / fo> n Ρμ Ο η 04 ΝΡ - a. κ ητ (η ' -Η 7 04 ητ σ\ C4 '-Η rn 41 <7 n 04 i m n 41 ON 04 O 04 04 41 7 2 04 7 O' w n 04 P 41 7 r-l NO, On W I PM O m NO cn NP Ό a. 1 t 04 41 C4 41 7 rn 04 NO 41 m O' O n-v (S 41 2 «η ό m nr rn 41 04 nr NO m PM 04 nr 0P - a. Ό P Φ f 41 O' ON n -H 7 O 04 nr 04 >n 41 04 04 ON ^~n 58 <n ό m nr w >n 04 P 41 7 nr n ON 04 I PM p Ό a. 5" *4 04 04 04 rp 7 04 04 in >-i ό m 7 04 m 04 2 ό NO 1 04 ON NO Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly W PM w ww S w z w Mh CD 41 On 04 41. m in NO ι H ^ -Η Λ 7f W Ό v T H 1/7 44 -H ^ ) ^ 0 m *r> O r-h <N w cn 04 (S' 41 7 NO NO a Z i C/3 z u np ' P in' np Tien n ' 04 O'" N? ' 04 ' 04 > u **Επίπεδ σημαντικότητας P=0,01 in

1.6 Ύψς φυτύ Από την ανάλυση της διακύμανσης μεταξύ των πληθυσμών (πίνακας 6) βρέθηκε ότι ι πληθυσμί διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς στ ύψς τυ φυτύ σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0.01. Τ υβρίδι είχε μέσ όρ ύψυς ίσ με 203.5 ± 16cm ενώ μέσς όρς των πληθυσμών παρυσιάστηκε μειωμένς σε πσστό 29.6%. Οι μέσι όρι των πληθυσμών κυμάνθηκαν από 130.3 ± 27.4 cm πυ ήταν τ μέσ ύψς τυ 2υ πληθυσμύ έως και 172.0 ± 25.1 cm πυ ήταν μέσς όρς ύψυς τυ 3υ πληθυσμύ. Ο 305 πληθυσμός διαφέρει σημαντικά από τυς υπόλιπυς ενώ ι 4 απμείνντες δεν διαφέρυν σημαντικά μεταξύ τυς. Τα χαμηλότερα επίπεδα ύψυς στυς πληθυσμύς σε σχέση με τ υβρίδι ήταν επίσης αναμενόμενα σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες πυ αναφέρθηκαν πι πάνω. Ενδιαφέρν παρυσιάζει τ γεγνός πως τ εύρς των τιμών για τ χαρακτηριστικό αυτό ήταν μεγαλύτερ από εκείν τυ υβριδίυ. Οι μέγιστες τιμές των πληθυσμών 1,2 και 3 είναι στα επίπεδα τυ υβριδίυ γεγνός πυ απτελεί μια ένδειξη ύπαρξης τόσ υψηλόσωμων όσ και χαμηλόσωμων γεντύπων. Ο συντελεστής παραλλακτικότητας πυ εκτιμήθηκε για τ χαρακτηριστικό αυτό μεγαλύτερς από τν αντίστιχ τυ υβριδίυ πυ φείλεται καθαρά στ περιβάλλν. Συνεπώς απτελεί μια πρώτη ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας. (πίνακας 7). 1.7 Πλυδημία Εδώ ενδιαφέρν παρυσιάζει τ γεγνός πως 4ς πληθυσμός, παρόλ πυ είχε τ χαμηλότερ μέσ όρ απόδσης παρυσιάζει υψηλό μέσ όρ σπαδίκων ανά φυτό (1.5 ± 0.6), υψηλότερ από τ υβρίδι, διαφρά στατιστικώς σημαντική, και δίνει μια πρώτη ένδειξη για την χρήση τυ χαρακτηριστικύ αυτύ για έμμεση επιλγή. Οι υπόλιπι πληθυσμί κυμάνθηκαν στα ίδια περίπυ επίπεδα, χαμηλότερα από εκείν τυ υβριδίυ με τν πληθυσμό 3 να παρυσιάζει τ χαμηλότερ μέσ όρ πλυδημίας (0.9 ± 0.3 σπάδικες). Από τ εύρς των τιμών τυ χαρακτηριστικύ διαπιστώνεται η ύπαρξη πλύδημων γεντύπων σε όλυς τυς πληθυσμύς. Ο μέσς συντελεστής παραλλακτικότητας των πληθυσμών ήταν μεγαλύτερς από τν αντίστιχ τυ υβριδίυ και απτελεί μια πρώτη ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας. Στν πίνακα 8 φαίνεται ότι τ υβρίδι είχε 0% πσστό άγνων φυτών. Οι πληθυσμί 1 και 4 κυμάνθηκαν στ ίδι χαμηλό πσστό περίπυ 1%, πληθυσμός 2 περίπυ 2%, πληθυσμός 4 περίπυ 3% ενώ πληθυσμός 3 είχε τ μεγαλύτερ πσστό στειρότητας πυ φτάνει τ 9%. Όσν αφρά τ πσστό των φυτών πυ είχαν ένα σπάδικα, τ χαμηλότερ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 51

πσστό τ παρυσιάζει πληθυσμός 4 με 50%, ακλυθεί τ υβρίδι με 62.5%, ι πληθυσμί 1,2 και 5 κυμαίννται περίπυ στ ίδι πσστό περίπυ 75%, ενώ τ μεγαλύτερ πσστό τ παρυσιάζει πληθυσμός 3 πυ αγγίζει τ 90%. Όσν αφρά τ πσστό των φυτών πυ ανέπτυξαν 2 σπάδικες πληθυσμός 3 έχει μόλις 1.98%, ακλυθεί πληθυσμός 1 με 17.17%, ι πληθυσμί 2 και 5 με πσστό πυ κυμαίνεται περίπυ στ 23%, τ υβρίδι με 36.54% και τέλς πληθυσμός 4 με τ μεγαλύτερ πσστό φυτών με 2 σπάδικες πυ είναι 46.6%. Όσν αφρά τ πσστό των φυτών πυ εμφάνισαν περισσότερυς από 2 σπάδικες, ι πληθυσμί 3 και 5 είχαν 0%, ακλύθησαν πληθυσμός 2 και τ υβρίδι με περίπυ 1%, πληθυσμός 4 με 2.27% και τέλς πληθυσμός 1 με τ μεγαλύτερ πσστό πυ ήταν 6.06%. Πίνακας 8: Εκτίμηση τυ πσστύ πλυδημίας σε 5 πληθυσμύς και ένα υβρίδι καλαμπκιύ. Πληθυσμί 0 σπάδικες 1 σπάδικας 2 σπάδικες >2σπάδικες (%) (%) (%) (%) πληθυσμός 1: 102/G-OP-84 1.0 75.8 17.2 6.1 πληθυσμός 2: 30/G-OP-163 2.0 72.5 23.5 1.0 πληθυσμός 3: 163/G-OP-85 8.9 89.1 2.0 0.0 πληθυσμός 4: 28/G-OP-183 1.1 50.0 46.6 2.3 πληθυσμός 5: 141/G-OP-12 3.0 74.8 22.2 0.0 NSTANZA 0.0 62.5 36.6 1.0 Βρέθηκε ότι πληθυσμός 4 παρυσίασε αξιπρόσεκτα μεγάλ πσστό ύπαρξης δύ σπαδίκων σε κάθε φυτό και αρκετά μεγάλ πσστό ύπαρξης φυτών με περισσότερυς από 2 σπάδικες. Παρόλ πυ 4ς πληθυσμός εμφάνισε την μικρότερη απόδση, τ γεγνός της ύπαρξης σημαντικής πλυδημίας απτελεί ένδειξη ύπαρξης πλύδημων γεντύπων. 1.8 Υγρασία σπόρυ Από την ανάλυση παραλλακτικότητας μεταξύ των πληθυσμών για την υγρασία τυ σπόρυ βρέθηκε πως και ι πέντε πληθυσμί διέφεραν σημαντικά μεταξύ τυς σε επίπεδ σημαντικότητας Ρ=0.01 (πίνακας 6). Ο μέσς όρς των πληθυσμών παρυσιάστηκε μειωμένς κατά 4.6%, κυμάνθηκε δηλαδή στα ίδια περίπυ επίπεδα με τ υβρίδι. Μόν 3^ πληθυσμός παρυσίασε μεγαλύτερη υγρασία σπόρυ από τ υβρίδι, διαφέρντας σημαντικά από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς, ενώ ι υπόλιπι 4 πληθυσμί είχαν αρκετά χαμηλότερη υγρασία σπόρυ χωρίς σημαντική Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 52

στατιστική διαφρά μεταξύ τυς. Η υγρασία είναι ενδεικτική της πρωιμότητας. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τις ημέρες για τ αναπαραγωγικό στάδι. Ο 1ς και 3% πληθυσμός παρυσίασαν μεγαλύτερ εύρς τιμών από τ υβρίδι. Ο μέσς όρς τυ συντελεστή παραλλακτικότητας των πληθυσμών ήταν μεγαλύτερς από τν αντίστιχ τυ υβριδίυ. Όλα αυτά συνηγρύν στ ότι ι πληθυσμί θα μπρύσαν να αξιπιηθύν για την επιλγή πρώιμων γεντύπων, σε σύγκριση με τ υβρίδι (πίνακας 7). Όμως από τν πίνακα 110 τυ παραρτήματς βρέθηκαν σημαντικές διαφρές εντός τυ υβριδίυ γεγνός πυ καθιστύν τις εκτιμήσεις για τ χαρακτηριστικό αναξιόπιστες. 1.9 Πλάγιασμα Κανένα φυτό υβριδίυ δεν πλάγιασε, πράγμα αναμενόμεν μιας και τ NSTANZA είναι ένα υψηλαπδτικό, ευρέως διαδεδμέν εμπρικά υβρίδι. Ο πι ευαίσθητς πληθυσμός φαίνεται να είναι 3**= (4.2 ± 3.4), διαφέρντας σημαντικά από τυς υπόλιπυς, ενώ ι υπόλιπι 4 πληθυσμί κυμάνθηκαν σε παρόμια χαμηλά επίπεδα χωρίς στατιστικές διαφρές μεταξύ τυς (πίνακας 4) Στν πίνακα 9 φαίνεται ότι πληθυσμός στν πί παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη ευαισθησία στ πλάγιασμα έιναι πληθυσμός 3 με 40.39%. Οι πληθυσμί 1, 4 και 5 κυμάνθηκαν στα ίδια αρκετά χαμηλά επίπεδα, περίπυ 8%, και πληθυσμός 2 κυμάνθηκε σε κάπως ψηλότερα επίπεδα (21.63%). Τ υβρίδι δεν παρυσίασε ευαισθησία στ πλάγιασμα όπως άλλωστε αναμενόταν. Οι πληθυσμί 1 και 2 παρυσίασαν ανθεκτικότητα στ σπάσιμ. Οι πληθυσμί 4, 5 και τ υβρίδι κυμάνθηκαν στα ίδια επίπεδα τα πία ήταν χαμηλά, περίπυ 1% ενώ σε υψηλότερα κυμάνθηκε πληθυσμός 3 (3.85%). Πίνακας 9. Πσστό πλαγιάσματς και σπασίματς τυ στελέχυς τυ φυτύ πέντε πληθυσμών και ενός υβριδίυ καλαμπκιύ. Πληθυσμί Πλάγιασμα Σπάσιμ πληθυσμός 1: 102/G-OP-84 8.16% 0% πληθυσμός 2: 30/G-OP-163 12.63% 0% πληθυσμός 3: 163/G-OP-85 40.39% 3.85% πληθυσμός 4: 28/G-OP-183 8.79% 1.1% πληθυσμός 5: 141/G-OP-12 8.08% 1.01% NSTANZA 0% 0.95% Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 53

2. Μελέτη φαιντυπική πααλλακτικότητεκ - Γενετικές παάυετρι. Η ύπαρξη γενετικής παραλλακτικότητας είναι σημαντική για την ενδεχόμενη αξιπίηση τυ πληθυσμύ. Τ εύρς των παραμέτρων καθώς και συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας CV πυ μνημνεύθηκε παραπάνω ήταν μια πρώτη ένδειξη ότι η φαιντυπική παραλλακτικότητα των πέντε πληθυσμών ήταν μεγαλύτερη από ητν αντίστιχη τυ υβριδίυ και επμένως αναμένεται μέρς αυτής να είναι γενετική. Στη συνέχεια παρατίθενται ι γενετικές παράμετρι όπως αυτές εκτιμήθηκαν από την ανάλυση παραλλακτικότητας εντός και μεταξύ των πληθυσμών. 2.1 Απόδση Η φαιντυπική παραλλακτικότητα για κάθε έναν από τυς πέντε πληθυσμύς πυ μελετήθηκαν και τα επι μέρυς συστατικά της παρυσιάζνται στν πίνακα 10. Η φαιντυπική διακύμανση σ2ρ κυμάνθηκε από 145.6μ/φυτό (πληθυσμός 4) έως 201.Og/φυτό (πληθυσμός 1) και συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας CV από 40.8% έως 51.4%. Λαμβάνντας υπόψη ότι η αντίστιχη φαιντυπική εκτίμηση για τ υβρίδι, πυ εκφράζει την διακύμανση λόγω περιβάλλντς (σ2ε) ήταν 72.Og/φυτό και η αντίστιχη CV 25.1% είναι πρφανές ότι για κάθε πληθυσμό παρατηρήθηκε γενετική διακύμανση (2g). Η μέση εκτίμηση της φαιντυπικής διακύμανσης για τυς πέντε πληθυσμύς ήταν 193.3gApur και CV=40.8%. Στ μέτρ πυ ι πέντε πληθυσμί μπρεί να θεωρηθεί ότι απτελύν ένα τυχαί δείγμα των τπικών ελληνικών πληθυσμών καλαμπκιύ, φαίνεται ότι ι τπικί πληθυσμί διαθέτυν παραλλακτικότητα για την απόδση πυ θα μπρύσε να αξιπιηθεί σε σχήματα επιλγής. Αυτό πρκύπτει από τις εκτιμήσεις της 2g τόσ από τις απόλυτες τιμές όσ και από τις σχετικές τυ γενετικύ συντελεστή παραλλακτικότητας GCV (πίνακας 10). Ειδικότερα ι τιμές τυ GCV κυμάνθηκαν από 9.8% (πληθυσμός 4) έως 12.6% (πληθυσμός 5). Τέτιες τιμές, παρόλ πυ δεν είναι ιδιαίτερα υψηλές είναι ριακά ικανπιητικές και υπνύν ότι η γενετική αυτή παραλλακτικότητα είναι δυνατόν να αξιπιηθεί. Ειδικότερα, η μέση εκτίμηση τυ GCV των πέντε πληθυσμών ήταν 10.8% και είναι ικανπιητική για να υπάρξει ανταπόκριση στην επιλγή. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 54

2.2 Πσστό εκκκισμύ Στν πίνακα 11 φαίννται για κάθε πληθυσμό η φαιντυπική παραλλακτικότητα και τα συστατικά της. Ο συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας των πληθυσμών κυμάνθηκε από 8.3% (πληθυσμός 1) έως 27.8% (πληθυσμός 3) ενώ τυ υβριδίυ πυ φείλεται καθαρά σε περιβάλλν ήταν 8.25%. Φαίνεται λιπόν πως όλι ι πληθυσμί διαθέτυν γενετική διακύμανση με μόνη εξαίρεση τν πληθυσμό 5 όπυ CV είναι ριακά μεγαλύτερς από εκείν τυ υβριδίυ. Η μέση γενική διακύμανση για τυς πέντε πληθυσμύς ήταν 0.12 ενώ μέσς συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας ήταν 14.1%. Η γενική εκτίμηση της γενετικής παραλλακτικότητας των πληθυσμών έδωσε τιμή 0.7 με GCV 3.3%. Ο γενετικός συντελεστής παραλλακτικότητας GCV κυμάνθηκε από 1.8% (πληθυσμός 2) έως 8.1% (πληθυσμός 3) και φαίνεται πως μόν πληθυσμός 3 φαίνεται να έχει σημαντική γενετική διακύμανση πυ θα μπρύσε να χρησιμπιηθεί σε σχήματα επιλγής. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 55

^ss t s u» w > w» 'ϋ* ω η S P >g 3 1*1 i_r> Ό 3. G 5" - *3 ^ * '. ^ P If a- TS is 1.. c t t u' -v 2 Ό-i r $ i t 12 P t S' <n 5 U' t '2 t. p- t* O N< P Bf t K r-. > s- t.3- t «t >2 t i_p Ό =L O P N{ CD I n si O 90 I Ph 0 1 ϋ 90 Γ4 in I Ph a fo s s V"H pl O 6 fo ΊΪ 90 Ph i is _1_ O <N (N 2 rn m 3? 5 ck -w,i <0 C4 Os m v Ξ 04 04 C> en -H 7 m. m s?. ^ -H <N m (~ί ' s ~ c--' 3- -H m 04 s sn Os Oj OS 04 rn -H n) O iy> U) > ^ C? 0 g- lo fc 3 W 04 tel 04 ^H I Pi O 6 c 90I Pi O si 04 ΙΛ Pi O ό c s t s Pi O ό t Tt Ph I O 55 r5 Os 9 ^ IT> I O p ό \ -η 9 m t Ps -H 9 a Ο ρ r-- 04 O m T4_ m c 0- in N- O 04 δ m c CXD C4 OO 04 m in 04 0.50 0.29 0.86 0.71-0.58 SO m u> a X a > <D _ «Τ' P> i_p a a a > v5 > a M b 05 > Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

2.3 Άνθηση αρσενικής ταξιανθίας. Η φαιντυπική παραλλακτικότητα και τα συστατικά της παρατίθενται στν πίνακα 12. Η σ2ρ κυμάνθηκε από 1.6 ημέρες (πληθυσμός 5) έως 4.0 ημέρες (πληθυσμός 4) ενώ συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας CV από 6.5% (πληθυσμί 2 και 3) έως 11.0% (πληθυσμός 5). Οι αντίστιχες τιμές για τ υβρίδι ήταν σ2ρ=2.3 ημέρες και CV=8.4%. Συγκρίνντας τα δεδμένα βρέθηκε ότι CV των πληθυσμών 1 και 4 είναι μεγαλύτερς από τν αντίστιχ τυ υβριδίυ (πυ φείλεται καθαρά στ περιβάλλν) γεγνός πυ επιβεβαιώνει την ύπαρξη διαθέσιμης γενετικής διακύμανσης. Οι απόλυτες τιμές της 2g στυς πέντε πληθυσμύς κυμάνθηκε (για τυς πληθυσμύς στυς πίυς ήταν δυνατή η εκτίμησή της) από 0.1 ημέρες (πληθυσμός 2) έως 1.1 ημέρες (πληθυσμός 4) ενώ γενετικός συντελεστής παραλλακτικότητας κυμάνθηκε από 0.5% (πληθυσμός 2) έως 1.8% (πληθυσμός 4). Η μέση εκτίμηση των αντίστιχων παραμέτρων για τυς πέντε πληθυσμύς πυ απτελύν ένα ικανπιητικό δείγμα 5 φυτών ήταν 1.7 ημέρες και 2.1% αντίστιχα. Φαίνεται λιπόν πως παρόλ πυ ι πληθυσμί παρυσιάζυν γενετική διακύμανση για τ χαρακτηριστικό αυτό, ι τιμές τυ GCV είναι χαμηλές και δείχνυν πως δεν είναι άμεσα αξιπιήσημη σε επιλγή. 2.4. Άνθηση θηλυκής ταξιανθίας. Η φαιντυπική παραλλακτικότητα και τα συστατικά της για τ χαρακτηριστικό της άνθησης της θηλυκής ταξιανθίας παρυσιάζνται στν πίνακα 13. Η φαιντυπική παραλλακτικότητα για κάθε ένα πληθυσμό κυμάνθηκε από 1.6 ημέρες (πληθυσμός 5) έως 4.1 ημέρες (πληθυσμός 4) ενώ συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας κυμάνθηκε από 6.5% (πληθυσμός 5) έως 10.6% (πληθυσμός 4). Στ υβρίδι ι αντίστιχες τιμές ήταν 1.8 ημέρες και 6.5%. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 57

c/» hi > 'hi hi g«s g- l fc 3 W hi t-~ VO v r-- CN L-Λ hi > 'ϋ} ω I- S g-» δ > hi W O' CN m CD m ^r m 'Si CP O S3 p. i D 5 I-«5 sk Lr Q g- * 2 cu 9 6 CD.. 3 Ό O L-P & 'O a P- S *3 < * ^ tp (J 'S K δ 8- < M t-h I Ph CN ^r cn ή t'r OO ' 1 m Ό ^ m sr P" *s X 8 D > P I % g ^ O' I -55 J >.. 55 m Γ-Ί (_P O- 'O ΊΤ Ο Ι «I «3 K te <T «s fo Ph O 6 <s IT; I Ph O 0 fo Ό m v ^h I Ph Γ' -H VO O' V TT Ό in -H? r-h <N VO t ' X_. 8 ^ 'δ - * 8 eg 5>f I S' 55 t** Hi* 5 5 ^ 5 u>» Ό J- Φ P ϊ <r S' *s E.. a-' a- cp C ό «i 55 0 B. P a as N R" n i-hi Ph O I 9 <N in i Ph ϋ in VO m v I Ph m VO VO -η fr CN O Ό f- >n -H t" cn r- vq <n -H v CD -vt h- CD CN N- m CN m -er CD CN ef fc Cp Lf».. O' 1'i t < CD «ΡΓ»* 'S 8; 3 <s O' a it B > τ I Ph <s >n Ό \ ^ m O a> LO F> O O S' 55 C cp 2 a *55 O '2 eg 5» M S * n i-h LT a a a > nr pin O <s v -H t_j TT v W CN CD > O CN m in "Vf N 0 O) ^ > Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Βρέθηκε πως όλι ι πληθυσμί φαίνεται να διαθέτυν γενετική διακύμανση εκτός τυ πληθυσμύ 5 πυ είχε CV = 6.5%. Λαμβάνντας όμως υπόψη ότι η εκτίμηση τυ συντελεστή γενετικής παραλλακτικότητας GCV ήταν χαμηλή για όλυς τυς πληθυσμύς, καθώς και μέσς των πληθυσμών, δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί τ γενετικό δυναμικό πυ θα μπρύσε να αξιπιηθεί σε σχήματα επιλγής. 2.5 SPAD 1 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ βλαστικό στάδι) Στν πίνακα 14 παρυσιάζνται η φαιντυπική παραλλακτικότητα και τα συστατικά στα πία αναλύεται για κάθε πληθυσμό. Τ υβρίδι είχε φαιντυπική παραλλακτικότητα, η πία εκφράζει τη διακύμανση λόγω περιβάλλντς, 2.2 μνάδες SPAD και συντελεστή φαιντυπικής παραλλακτικότητας 9.0%. παρατηρείται ότι όλι ι πληθυσμί είχαν μεγαλύτερη τόσ φαιντυπική παραρλακτικότητα (2.2 έως 5.3 μνάδες SPAD) όσ και CY (13% έως 17.4%) γεγνός πυ ενισχύει την ένδειξη γενετικής παραλλακτικότητας εντός των πληθυσμών. Μεγαλύτερη διακύμανση εμφανίζει πληθυσμός 2 ενώ την μικρότερη πληθυσμός 3. Η γενετική παραλλακτικότητα πυ εκτιμήθηκε εντός των πληθυσμών κυμάνθηκε από 0.1 μνάδες SPAD (πληθυσμός 3) έως 3.1 μνάδες SPAD (πληθυσμός 2) ενώ η παράμετρς GCV κυμάνθηκε από 0.7% (πληθυσμός 3) έως 4.2% (πληθυσμός 1). Φαίνεται, λιπόν ότι στν πληθυσμό 3 δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί η γενετική διακύμανση πυ θα μπρύσε να χρησιμπιηθεί σε σχήμα επιλγής, ενώ για τυς λιπύς πληθυσμύς, παρόλη τη σχετικά χαμηλή εκτίμηση τυ γενετικύ συντελεστή παραλλακτικότητας, φαίνεται πως η γενετική παραλακτικότητα πυ διαθέτυν είναι ριακά επαρκής με τη μεγαλύτερη να τη συγκεντρώνει πληθυσμός 1. Ωστόσ ι εκτιμήσεις αυτές για τ συγκεκριμμέν χαρακτηριστικό είναι αναξιόπιστες διότι η ανάλυση διακύμανσης στ υβρίδι έδειξε σημαντικές στατιστικώς διαφρές εντός τυ υβριδίυ. 2.6 SPAD 2 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ αναπαραγωγικό στάδι) Η εκτίμηση της φαιντυπικής παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό της τιμής SPAD στ αναπαραγωγικό στάδι κυμάνθηκε από 3.0 μνάδες SPAD (πληθυσμός 3) έως 5.9 μνάδες SPAD (πληθυσμός 5). Παραθέτντας τις αντίστιχες τιμές τυ υβριδίυ πυ ήταν αντίστιχα 4.5 μνάδες SPAD και CV 12.3% βρέθηκε ότι ι πληθυσμί 1 και 3 δεν εμφάνισαν επαρκή παραλλακτικότητα για τ χαρακτηριστικό αυτό. Από τυς υπόλιπυς Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 59

πληθυσμύς, πληθυσμός 5 εμφάνισε τη μεγαλύτερη a2g (1.3 μνάδες SPAD) και GCV (2.3%) (πίν. 14). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 60

V/» ω > ' s w? S* >ΐ 3 Μ «θ' Ό η. ϋ ρ <χ> I 'a 5 It I *i *<. a.f e- κ a Φ fc- C sl ** ^ls g i a ^ φ 3 Γ c i t ft*.. a. <n C <-»> 5 ' 8 H fs ^h I Ph O ό I PM O CN in I Ph ό c Ό VO Ph ά TT (" Os s CN s Ov s CN 44 «C-. s ^ c CN s C'' 44 «? ^ cn 21 v ^ CN c Ό. v 5C -H *? 04 OO O' <M VO 44. *4 VO TT ro OO u ω > vy> '«rj g- s δ '= S g- > w W *r> O' it D < «? "a a S 1* O' Ό a. D Lp eg Έ- «f S' «{$ LP ^ V - a <N < K % p 6 * *.. a. cn S' > S 'Q if Set δ n cn I Ph ό pli O 6 CN w I Ph ό v v I Ph 6 "4- VO SO O '». σν 2 ' CN CN ' t-" 44 *? CN s cri ^ CN is r-h -H VO vr, Ό Os s r CN ΙΌ ΙΩ O LO "N" in in v4 m O) ± -vt r ^r LO O lo NT LO LO NT LO NT LO NT LO LO c c CN CD CN CN LO 0.09-0.16 0.23 0.09 (J> u» a 5$ 5 i_p δ ' «3 D *2 < * u> 0 SC a > Ph ό CN CN r-~. OS -H *? t~~ ^ CN O O) 4 0 ξ ι 4 - s <~p «'O «3 D '2 < I * ιό" τή O' a * a > Tt pin ό cn r SO s TT CN LO CN LO ^r φ D) N N N > O CD Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

2.7 SPAD 3 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση) Η φαιντυπική παραλλακτικόχητα τυ υβριδίυ, πυ εκφράζει τη διακύμανση λόγω περιβάλλντς για τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση, ήταν 2.2 μνάδες SPAD ενώ συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας CV ήταν 8.9%. Ο πληθυσμός 5 βρέθηκε να εμφανίζει τη μεγαλύτερη σ2ρ (9.3 μνάδες SPAD) με CV=26.5% ενώ τη μικρότερη φαιντυπική παραλλακτικότητα φαίνεται να εμφανίζει πληθυσμός 3 (3.7 μνάδες SPAD) με CV=24.3%. Φαίνεται όμως πως όλι ι πληθυσμί είχαν μεγαλύτερες εκτιμήσεις από τ υβρίδι γεγνός πυ πείθει για την ύπαρξη επαρκύς γενετικής παραλλακτικότητας εντός των πληθυσμών. Τ συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από τις εκτιμήσεις της γενετικής διακύμανσης a2g (κυμάνθηκε από 1.5 μνάδες SPAD έως 7.1 μνάδες SPAD) εενώ η παράμετρς GCV κυμάνθηκε σε χαμηλά μεν αλλά ελπιδφόρα επίπεδα (4.9% έως 7.3). Σε συνδυασμό με την υψηλή εκτίμηση τυ συντελεστ η κληρνόμησης Η πυ κυμάνθηκε σε πλύ ικανπιητικά επίπεδα (0.4-0.76) φαίνεται πως, στ στάδι αυτό, ι πληθυσμί διαθέτυν επαρκή γενετική διακύμανση πυ θα μπρύσε να χρησιμπιηθεί σε σχήματα επιλγής και να υπάρξει ανταπόκριση. 2.8 SPAD 4 (εκτίμηση χλωρφύλλης στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση) Στ στάδι αυτό δεν ήταν δυνατή η εκτίμηση των γενετικών παραμέτρων κυρίως επειδή τα φυτά πυ διατήρησαν τ πράσιν χρώμα των φύλλων τυς ήταν λίγα σε σχέση με τ σύνλ τυ πληθυσμύ με απτέλεσμα να μην είναι αξιόπιστη η ανάλυση παραλλακτικότητας (πίνακας 15). Συγκρίνντας όμως τα CV των πληθυσμών με την αντίστιχη τιμή τυ υβριδίυ (21.3%) φαίνεται ότι υπάρχει παραλλακτικότητα πυ φείλεται σε γενετικύς παράγντας. Γι αυτό και η ύπαρξη των μεμνμένων αυτών φυτών από κάθε πληθυσμό πυ διατήρησαν τ πράσιν χρώμα στα φύλλα τυς μέχρι αυτό τ στάδις απτελεί μια ένδειξη ύπαρξης γεντύπων πυ διατηρύν τ πράσιν χρώμα στα φύλλα τυς. Ο μόνς πληθυσμός πυ επαρκής αριθμός φυτών διατήρησαν τ πράσιν χρώμα τυς μέχρι αυτό τ στάδι ήταν πληθυσμός 5. Ο συντελεστής γενετικής παραλλακτικότητας εκτιμήθηκε σχετικά χαμηλός (4.7%) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 62

ι»λ ω > w* *{ E3 Ξ t n,cr 3 p > m w LTl I in in u> ω > Wi ω ID M ~ p e > u W (M cn < m VO cn >n CD ^ r c in CN in M2 20 ^ 2 (_r> I Ό Pm nd O < vn -H *7 vq ri K r~-' M2 1 h m <_p Ό =t D < fs ^H I Pm ό m -H CN CN c " CD -er CN va a 3 15 if ft «eg s- I is >.. M ^ (_P t Ό b =*. ^ 3 < I si M2 I PM ό <s ΙΛ I PH O ό ϊ VO I m m v t". m' ^2 m in va a 3 It 1 k - s g g.f c K eg S M2 fh I Ph ό <s m C M2 (X ** u* ' «2 5? * 9 > «g u a ς n * - % 'T * -H *? «η r~. Ov m in c c h- CN CN in R b a. cs la M2 Ό Pm O Is O 8H M2 M2 O < -H *? ' I CN M2 T I R b M.. & <s c" u» r - Is 8 3 M2 VO Ph ό M2 02 CN CN N-" in CN u» p. > >. s S u» B -O D ^2 c IB '» I Ph O fs M2 HH >?». ^r M2 r-t B 5 l_p B '9 O 1 * it I PM $3 fs 1 Ov -er. in 2ϋ" -H? 02 r- <n CN CN in VO w* U1 a x a > _ er- P> (D <J> a a > > 0) O) M M > ID b Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Π ίνα κα ς 18: Σ τιχεία διακύμανσης για τ χαρακτηριστικό «Ταχύτητα φυτρώματς» σε πέντε πληθυσμύς καλαμπκιύ. πληθυσμός 1: πληθυσμός 2: πληθυσμός 3: πληθυσμός 4: πληθυσμός 5: Συνδυασμένι 102/G-OP-84 30/G-OP-163 163/G-OP-85 28/G-OP-183 141/G-OP-12 εκτιμήσ εις 9.8 (6-27) θ' C0 9.4 ±2. (6-21) 24,0 10.4 ±3 (6-24) 32,2 9.1 ±2.3 (6-21) 25,6 r-h ^ -Η 7 Ό Ό Ή μ Ό νό * Η Ο 5 CN ω' 33,8 CV% 6 0 S O CD CN in a CM b CD CD r-2 CN σ> 0.3 ε ε CM b CN Τ Ο) CM b I' - CD in 9.6 GCV% CD 0.42 0.73 0.48 1 1 X W ω >» S3 Ε- b «>ΕΓ s g- > W Μ 143.3 (60-225) 12,8 ON in 21.5 31.9 143.5 ±20. (60-195) 14,7 43.9 21.5 t" 22.4εε CD 130.5 ±20. (80-175) 16,0 44.0 21.5 22.5 3.6 172.0 ±25.1 (110-225) 130.3 ±27. (60-2) 140 ±20.2 (1-2) MO CD cn" 13,7ζε 21.5 CD CD CD 61.2 21.5 39.6 4.9 z %AO 21.5 CMφ b b) M b 1 GCV% 0.65 0.65 0.51 0.51 Ό Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

2.9 Ταχύτητα φυτρώματς. Από την ανάλυση διακύμανσης τυ υβριδίυ για τ χαρακτηριστικό «φυτρωτική δύναμη» πρέκυψαν διαφρές εντός τυ υβριδίυ με απτέλεσμα ι εκτιμήσεις στ στάδι αυτό να μην είναι αξιόπιστες. Ωστόσ παρατίθενται (πίνακας 18).Οι συντελεστές φαιντυπικής παραλλακτικότητας στυς πληθυσμύς κυμάνθηκαν από 16.2% (πληθυσμός 2) έως 33.8% (πληθυσμός 1) ενώ ι απόλυτες τιμές της φαιντυπικής παραλλακτικότητας κυμάνθηκαν από 0.2 ημέρες (πληθυσμός 2) έως 1.5 ημέρες 9πληθυσμός 1). Λαμβάνντας υπόψιν τις αντίστιχες τιμές για τ υβρίδι τ πί ήταν καθαρά περιβάλλν (2.8 ημέρες και CV=20,2%) παρατηρήθηκε ότι μόν πληθυσμός 2 φαίνεται να μην διαθέτει επαρκή γενετική δικύμανση ενώ τη μεγαλύτερη φαίνεται να την διαθέτει πληθυσμός 1. Η υπερχή αυτύ τυ πληθυσμύ φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από την εκτίμηση της σ2μ και τυ GCV αφύ για τν πληθυσμό 1 ήταν 1.2 ημέρες και 9.6% αντίστιχα. Ο συντελεστή GCV δεν εκτιμήθηκε ιδιαίτερα υψηλός αλλά είναι ικανπιητικός και υπνεί την ύπαρξη γενετικής παραλλακτικότητας πυ μπρεί να αξιπιηθεί σε σχήμα επιλγής. Τ ίδ φαίνεται να συμβαίνει και με τν πληθυσμό 4 αφύ τόσ η σ2ρ και GCV εμφανίζνται ελαφρά μειωμένη σε σχέση με τν πληθυσμό 1. 2.10 Ύψς φυτύ. Η φαιντυπική παραλλακτικότητα και τα συστατικά της για κάθε έναν από τυς πέντε πληθυσμύς παρατίθενται στν πίνακα 19. Η φαιντυπική παραλλακτικότητα τυ υβριδίυ, πυ στην υσία είναι διακύμανση λόγω περιβάλλντς, εκτιμήθηκε 21,5cm με CV=7.2%. Συγκρίνντας τις τιμές τυ υβριδίυ με τις εκτιμήσεις των αντίστιχων παραμέτρων των πληθυσμών βρέθηκε ότι όλι ι πληθυσμί διέθεταν επαρκή παραλλακτικότητα, ώστε μέρς αυτής να θεωρηθεί γενετική, εκτός τυ πληθυσμύ 1, για τν πίν δεν εκτιμήθηκαν ι γενετικές παράμετρι. Ωστόσ ι λιπί πληθυσμί φαίννται να διαθέτυν επαρκή γενετική παραλλακτικότητα με τν πληθυσμό 2 να υπερέχει ελαφρώς έχντας μεγαλύτερ CV. Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται με την εκτίμηση των γενετικών παραμέτρων σ2μ και GCV αφύ πληθυσμός αυτός φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη εκτίμηση και των δύ αυτών παραμέτρων. Αν και GCV εκτιμήθηκε σε χαμηλό σχετικά επίπεδ (4.9%) ωστόσ δίνει μια καλή ένδειξη ύπαρξης γενετικής παραλλακτικότητας εντός τυ πληθυσμύ. 2.11 Πλυδημία. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 65

Στν πίνακα 20 παρατέιθενται η εκτίμηση της φαιντυπικής παραλλακτικότητας και των συστατικών της για κάθε ένα από τυς πέντε πληθυσμύς. Για τυς πληθυσμύς 2, 3 και 5 δεν ήταν δυνατή η εκτίμηση των γενετικών παραμέτρων διότι η διακύμανση λόγω περιβάλλντς τυ 66 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

v/> It) > w» ω?ί 3 w I/O u> Ό 3. D eg 5 * * a S I <J>.' S fs is fb is 1 R te 1= p <N < U' S -O Cl 3- D N; P s} «S»>* Li» r «.3. «L/>.«ϋ S3 P H K cn O' a a > cn I Ph 0 I 0 t I Ph CN v ήη Ph Ht I Ph ts CN»Λ er> -H CN VO -H in -H CN γ-~ -H c CN a <u σι I 1 Cf -» a rf t-p s- Ό < 3. Sr O P 'S CD c- 6 Λ: a g 8 a M* N O* <N α» a a > v> ω > U> -w uj VO 3. 0 -cr 0 ^r v Τ CN D 3. ^f t 4 -r- Ο c t > 3 w a ω 3 CN O hh u> Ό ώ 3. O 0 Os' P v <x> s3 pr -H σ> m 1 ΉΤ CN -vf K Tf* CN CD O 1 t i H 1 Ph CN v ό -H CN 1 δ GO LO" ti CN cn CN e_p O 3. ϋ P CD n 1 Ph m CD 1 ON T rj) c" -H CN CD Λ CN CD t VO cn CN σγ CN c5" K h H Ό* c H r-h t v CN u> -O 3. Ph t> ON G' O Ό* eg r ό -H CD N- 1 O CD Τ Ο N" f i> t t (N r '( r * «ΐ Ή* r H <~P 1 ^5 -O Ph =L G D On eg ό -H 1 CM Τ CD f CN 4 Ο σι t-h MO %Λ0 a N t5 N t> GCV% 6 7. 91 0 - ~ VLO S ZSO t> v Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

υβριδίυ εκτιμήθηκε υψηλή (σ2ε = 0.02 σπάδικες και CV= 34.1%). Ωστόσ βρέθηκε ότι πληθυσμός 1 είχε CV = 54.8%, εκτίμηση ιδιαίτερη υψηλή πυ δίνει μια ένδειξη της ύπαρξης γενετικής διακύμανση εντός τυ πληθυσμύ. Αυτό επιβεβαιώνεται με την εκτίμηση των γενετικώνπαραμέτρων, σ g και GCV, 0.03 σπάδικες και 13.2% αντίστιχα. Η εκτίμηση τυ GCV είναι τέτια πυ επιβεβαιώνει την ύπαρξη γενετικής παραλλακτικότητας εντός τυ πληθυσμύ, ικανή να χρησιμπιηθεί σε σχήματα επιλγής. 2.12 Υγρασία σπόρυ. Από την ανάλυση διακύμανσης τυ υβριδίυ βρέθηκαν σημαντικές διαφρές εντός τυ υβριδίυ γεγνός πυ καθιστά την εκτίμηση αναξιόπιστη. Πιθανόν αυτός να είναι λόγς, η υπερεκτίμηση δηλαδή της διακύμανσης λόγω περιβάλλντς τυ υβριδίυ, πυ δεν ήταν δυνατή η εκτίμηση των γενετικών παραμέτρων των πληθυσμών 4 και 5. Η φαιντυπική παραλλακτικότητα τυ υβριδίυ εκτιμήθηκε 0.06 ενώ συντελεστής φαιντυπικής παραλλακτικότητας CV εκτιμήθηκε 5.3%. Βρέθηκε ότι πληθυσμός 2 φαίνεται να έχει μικρή γενετική διακύμανση ανίκανη να χρησιμπιηθεί. Τ ίδι συμβαίνει και με τν πληθυσμό 3. Αντίθετα πληθυσμός 1 εμφανίζει εξαιρετική εκτίμηση τυ συντελεστή γενετικής διακύμανση GCV (19,6%) και απόλυτη τιμή της γενετικής διακύμανσης 0.1. ι εκτιμήσεις αυτές υπνύν την ύπαρξη επαρκύς γενετικής παραλλακτικότητας πυ είναι δυνατόν να χρησιμπιηθεί σε ενδεχόμεν σχήμα επιλγής για τ χαρακτηριστικό αυτό. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 68

3. Μελέτη συνδυακύιαανσικ. Η ανάλυση της συνδυακύμανσης απβλέπει στην διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ των διαφόρων χαρακτηριστικών πυ μελετήθηκαν με σκπό την πιθανή αναγνώριση κάπιων απ αυτών πυ θα ήταν δυνατόν να αξιπιηθύν ως έμμεσα κριτήρια επιλγής. Οι συντελεστές φαιντυπικής συσχέτισης για όλα τα χαρακτηριστικά και για κάθε ένα από τυς πληθυσμύς παρυσιάζνται αναλυτικά στυς πίνακες 124, 125, 126, 127, 128 και 129 στ παράρτημα. Σύμφωνα με τα δεδμένα ι τιμές r στυς πληθυσμύς ήταν γενικά χαμηλές και δεν μπρύν να χρησιμπιηθύν για πρόβλεψη. Από τα αναλυτικά στιχεία των πινάκων τυ παραρτήματς συνψίζνται εκείνες ι συσχετίσεις πυ παρυσιάζυν ενδιαφέρν καθώς και εκείνες τυ υβριδίυ, πυ φείλνται καθαρά στ περιβάλλν (πίνακας 22). Παρόλ πυ ι φαιντυπικές συσχετίσεις μεταξύ των χαρακτηριστικών πυ μελετήθηκαν ήταν σχετικά χαμηλές, ι αντίστιχες στ υβρίδι ήταν ακόμη χαμηλότερες. Οι φαιντυπικές συσχετίσεις πυ παρυσιάζνται επιβεβαιώνυν την αναμενόμενη σχετικά υψηλή συσχέτιση μεταξύ ανθφρίας και άνθησης. Σημειώνεται ότι η αντίστιχη συσχέτιση στ υβρίδι πυ είναι καθαρά σχέση πυ φείλεται στ περιβάλλν ήταν ίση με 0.49. Πίνακας 22 : Φαιντυπικές συσχετίσεις μεταξύ των χαρακτηριστικών ανθφρία, άνθηση, απόδση, τιμή SPAD στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), τιμή SPAD στ αναπραγωγικό στάδι (SPAD 2) και τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς κόκκυ25 μέρες από την άνθηση (SPAD 3). Αναφέρεται τ εύρς των τιμών των πληθυσμών και η τιμή τυ υβριδίυ εντός της παρένθεσης για κάθε συσχέτιση. ΑΝΘΗΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗ SPAD1 SPAD2 SPAD3 ΑΝΘΟΦΟΡΙΑ 0.74-0.89 (0.49) SPAD1 0.16-0.60 (0.41) SPAD2 0.1-0.5 (0.08) SPAD3 0-0.32 (~0) 0.13-0.46 (0.22) 0.05-0.44 (0.56) 0.23-0.55 (0.11) 0.17-0.37 (0.30) 0.21-0.66 (0.32) 0.32-0.64 (0.30) 0.02-0.30 (0.20) 0.07-0.31 (0.08) 0.33-0.66 (0.25) 0.02-0.32 (0.04) Σχετικά με την εκτίμηση της χλωρφύλλης σε μνάδες SPAD και την ενδεχόμενη αξιπίησή τυς ως εμμέσων κριτηρίων επιλγής για απόδση αναφέρνται τα εξής: Οι φαιντυπικές συσχετίσεις μεταξύ της τιμής SPAD πυ εκτιμήθηκε στα διάφρα στάδια και της άνθησης ήταν χαμηλή εώς ικανπιητική αφύ ι αντίστιχες συσχετίσεις στ υβρίδι πυ φείλνται στ περιβάλλν ήταν χαμηλότερες με μόνη εξαίρεση τ βλαστικό στάδι στ πί τ r τυ υβριδίυ (0.41) ήταν εντός τυ εύρυς τυ r των πέντε πληθυσμών (0.16-0.60). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 69

Τ ίδι παρατηρείται με τις φαιντυπικές συσχετίσεις μεταξύ της τιμής SPAD πυ εκτιμήθηκε στα διάφρα στάδια και της ανθφρίας. Οι αντίστιχες συσχετίσεις στ υβρίδι και στα τρία στάδια ήταν εντός τυ εύρυς των πέντε πληθυσμών εγγίζντας την ελάχιστη τιμή r. Όσν αφρά τις φαιντυπικές συσχετίσεις μεταξύ των τιμών SPAD στα διάφρα στάδια στα πία μελετήθηκε, η εκτίμηση SPAD στ βλαστικό στάδι είχε μια χαμηλή έως ικανπιητική συσχέτιση με την αντίστιχη στ αναπαραγωγικό στάδι (0.32-0.64), ενώ στ υβρίδι ήταν χαμηλότερη (0.30). Η εκτίμηση της συσχέτισης στ αναπαραγωγικό στάδι και στ αντίστιχ γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση ήταν ικανπιητική μιας και εκείνη τυ υβριδίυ ήταν χαμηλότερη (0.25). Η εκτίμηση της συσχέτισης μεταξύ της τιμής SPAD στ βλαστικό στάδι και στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση ήταν σχετικά χαμηλή μιας και η αντίστιχη τυ υβριδίυ ήταν μεν εντός τυ εύρυς τυ r των πληθυσμών αλλά ήταν κντά στη μέγιστη τιμή (0.20). Είναι γενικά παραδεκτό ότι υπάρχει υψηλή συσχέτιση μεταξύ τυ ρυθμύ της φωτσύνθεσης από τη φυλλστιβάδα τυ φυτύ και τη βιλγική παραγωγικό τητα (Zelitch 1982). Οι φαιντυπικές συσχετίσεις μεταξύ της απόδσης και της τιμής SPAD στα διάφρα στάδια στα πία μελετήθηκε έδειξαν ότι υπάρχει χαμηλή συσχέτιση μεταξύ της τιμής SPAD στ βλαστικό στάδι και της απόδσης ενώ αντίθετα βρέθηκε υψηλότερη συσχέτιση της απόδσης και της μέτρησης της χλωρφύλλης στ στάδι της ανθφρίας στυς πληθυσμύς (0.23-0.55) από ότι στ υβρίδι (0.11) γεγνός πυ δίνει μια πρώτη εκτίμηση της αξίας των πληθυσμών, φαίνεται ενδιαφέρυσα και συμφωνεί με πρηγύμενα δεδμένα (Κρκόβελς, 23). Τέλς η φαιντυπική συσχέτιση μεταξύ της απόδσης και της τιμής SPAD στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση βρέθηκε χαμηλή αφύ η αντίστιχη τυ υβριδίυ ήταν μεν εντός τυ εύρυς r των πληθυσμών πλησιάζντας όμως τη μέγιστη τιμή. Βρέθηκε επίσης ότι στ υβρίδι η συσχέτιση μεταξύ της απόδσης και της ανθφρίας ήταν εντός τυ εύρς τυ r των πληθυσμών. Με βάση τα πρηγύμενα δεδμένα, πρκειμένυ να διερευνηθεί καλύτερα η πιθανή αξία τυ χαρακτηριστικύ τιμή SPAD έγινε μια πρσμίωσης αρνητικής και θετικής επιλγής (υψηλό και χαμηλό SPAD) και της αντίστιχης ανταπόκρισης στ χαρακτηριστικό της απόδσης. Έγινε επίσης μια πρσμίωση αρνητικής και θετικής επιλγής στ χαρακτηριστικό «απόδση» (υψηλαπδτικί και χαμηλαπδτικί γενότυπι) και της αντίστιχης ανταπόκρισής στ χαρακτηριστικό τιμή SPAD σε όλα τα στάδι στα πία μελετήθηκε. Όσν αφρά τ εμπρικό υβρίδι NSTANZA, είναι γνωστό πως γενότυπς είναι ένας και κάθε διαφρά πυ παρατηρείται στη συμπεριφρά των φυτών φείλεται στην επίδραση Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 70

τυ περιβάλλντς. Ωστόσ επιχειρήθηκε μια «επιλγή» όπως έγινε και στυς πληθυσμύς και τα απτελέσματα αναφέρνται κατά αντιπαράθεση με εκείνα των πληθυσμών. 3.1. Πρσμίωση αρνητικής και θετικής επιλγής στ χαρακτηριστικό SPAD ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1 Στη θετική επιλγή πυ έγινε για τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ βλαστικό στάδι (πίνακας 23) βρέθηκε ότι μέσς όρς της τιμής SPAD στυς επιλεγμένυς γεντύπυς ήταν ίσς με 52.8±3.2 και υπερτερύσε κατά 11.5 μνάδες SPAD από τ μέσ όρ της τιμής SPAD τυ πληθυσμύ ενώ τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς ήταν περίπυ τ μισό (5.1). Τ χαρακτηριστικό της απόδσης πυ ακλύθησε την επιλγή είχε μέσ όρ ίσ με 128.3±55.8g και βρέθηκε αύξηση κατά 16.7% επί τυ γενικύ μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ. Στην αρνητική επιλγή πυ έγινε για τ ίδι στάδι βρέθηκε ότι μέσς όρς των επιλεγόμενων γεντύπων μειώθηκε κατά 10.4 μνάδες SPAD (30.9±3.6) (με αναμενόμεν γενετικό κέρδς 4.5) με ταυτόχρνη μείωση τυ μέσυ όρυ της απόδσης κατά 22.6%. Δηλαδή με αύξηση 21.9 μνάδων SPAD βρέθηκε αύξηση 43.2g και αντιστιχεί σε αύξηση 2g/μνάδα SPAD. Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ αναπαραγωγικό στάδι βρέθηκε ότι η θετική επιλγή έδωσε γεντύπυς των πίων μέσς όρς απείχε κατά 8.6 μνάδες SPAD από τν μέσ όρ τυ πληθυσμύ με ταυτόχρνη αύξηση της απόδσης κατά 19.5% επί τυ μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ. Αντίθετα αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι είχε ως απτέλεσμα μείωση τυ μέσυ όρυ των γεντύπων κατά 9.9 μνάδες SPAD με ταυτόχρνη μείωση της απόδσης κατά 32.6%. Για αύξηση 18.5 μνάδων SPAD, η απόδση αυξήθηκε κατά 57.2g (3.^μνάδα SPAD). Δεν ήταν δυνατή η εκτίμηση τυ γενετικύ κέρδυς εξαιτίας αδυναμίας εκτίμησης τυ συντελεστή κληρνόμησης Η (πίνακας 23). Θετική επιλγή στ χαρακτηριστικό μέτρηση τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 20 μέρες από την άνθηση είχε ως απτέλεσμα αύξηση της τιμής SPAD των γεντύπων κατά 12.0 μνάδες SPAD (με αναμενόμεν γενετικό κέρδς επίσης στ μισό, 5.9) με ταυτόχρνη αύξηση τυ μέσυ όρυ της απόδσης κατά 21.2%. Αρνητική επιλγή στ ίδι χαρακτηριστικό δήγησε σε μείωση της τιμής SPAD των γεντύπων κατά 13.2 μνάδες SPAD (με γενετικό κέρδς 5.6) με ταυτόχρνη μείωση της απόδσης κατά 7.5%. Βρέθηκε αύξηση 31.5g με αύξηση 25.2 μνάδων SPAD (1.3g/μvάδα SPAD) (πίνακας 23). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 71

ΑΠΟΔΟΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) 16.7-22.6 19.5-32.6 τ ι ζ -7.5 τ ζ 16.3 (N t- ΔΙΑΦΟΡΙΚΟ ΕΠΙΛΟ ΓΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ R ΜΟΝΑΔΕΣ SPAD iri 11.5-4.5-10.4 1 VO -9.9 5.9 12.0-5.6 Ζ ί Ι - 1 ' SPAD1 SPAD2 SPAD3 SPAD4 ΕΠΙΛΕΓΜ ΕΝΟ Ι ΓΕΝΟΤΥΠΟΙ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ 4.9-4.9 ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ SPAD 52.8±3.2 (49.6-59.3) 30.9±3.6 (21.7-34.7) 57.4±2.4 (55.2-63.4) 38.9±4.4 (26.3-43.3) 48.7±2.7 (45.6-53.3) 23.5±3.8 (17.4-29.6) 32.7±3.5 (28.2-39.4) 22.9±3.1 (17.9-27.2) Μ ΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ 128.3±55.8 (57.7-280.3) 85.U50.2 (15.3-162.4) 131.3±58.5 (44.1-280.3) 74.U39.7 (15.3-142.2) 133.2±53.4 (15.3-239.7) 101.7±41.5 (37.8-169.1) 132.1±42.1 (25.7-220.5) 127.8±59.5 (15.3-218.1) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Θετική επιλγή στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση βρέθηκε ότι μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων αυξήθηκε κατά 4.9 μνάδες SPAD ενώ η απόδση ακλύθησε την επιλγή με αύξηση 20.2% επί τυ μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ. Αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι είχε ως απτέλεσμα μείωση 4.9 μνάδων της τιμής SPAD με αύξηση όμως της απόδσης κατά 16.3%. Για αύξηση, δηλαδή, 9.8 μνάδων SPAD, η απόδση αυξήθηκε κατά 4.3g ή 0.4μ/μνάδα SPAD. Δεν ήταν δυνατή η εκτίμηση τυ αναμενόμενυ γενετικύ κέρδυς εξαιτίας της αδυναμίας εκτίμησης τυ συντελεστή κληρνόμησης Η (πίνακας 23). Για τν πληθυσμό 1 επιβεβαιώνεται η υψηλή συσχέτιση μεταξύ τιμής SPAD και απόδσης. Βρέθηκε ότι τ στάδι στ πί συμβαίνει η μεγαλύτερη αύξηση απόδσης για κάθε 1 μνάδα SPAD αύξηση είναι στ αναπαραγωγικό στάδι όπυ έχυμε αύξηση 3.lg/μνάδα SPAD. Αυτό σημαίνει ότι σε αυτό τ στάδι θα μπρύσε να είναι πι απτελεσματική μια επιλγή γεντύπων υψηλύ SPAD με στόχ την αυξημένη απόδση. Αντίθετα τ στάδι στ πί έχυμε την μικρότερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD είναι στ στάδι τυ τέλυς τυ γεμίσματςκόκκυ 50 μέρες από την άνθηση με Ο^μνάδα SPAD γεγνός πυ είναι αναμενόμεν μιας και τ φυτό πρχωρά πρς τη φυσιλγική ωρίμανσή τυ. Όσν αφρά τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς σε κάθε στάδι ήταν περίπυ ίσ τόσ στη θετική επιλγή όσ και στην αρνητική όσ και στα στάδια μεταξύ τυς ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 2 Στη θετική επιλγή πυ έγινε στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων αυξήθηκε κατά 10.9 μνάδες SPAD ενώ και η απόδση ακλύθησε την αύξηση σε πσστό 22.6% επί τυ μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ. Τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς εκτιμήθηκε ίσ με 5.2. Στην αρνητική επιλγή πυ έγινε στ ίδι στάδι η τιμή SPAD μειώθηκε κατά 10.0 μνάδες SPAD (αναμενόμεν γενετικό κέρδς -4.0) και η απόδση μειώθηκε επίσης κατά 41.4%. Δηλαδή με αύξηση 20.9 μνάδων SPAD παρατηρήθηκε αύξηση 64 g ή αύξηση 3. lg/μνάδα SPAD (πίνακας 24). Στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), η θετική επιλγή έδωσε μέσ όρ τιμής SPAD των γεντύπων μεγαλύτερ κατά 10.5 μνάδες SPAD από τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ, με χαμηλή όμως εκτίμηση τυ αναμενόμενυ κέρδυς (0.8) και η απόδση ακλύθησε την αύξηση σε πσστό 35.7%. Η αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι έδωσε μέσ όρ τιμής SPAD μειωμέν κατά 11.6 μνάδες SPAD και η απόδση μειώθηκε στ μισό. Για αύξηση Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 73

22.1 μνάδων SPAD παρατηρήθηκε αντίστιχη αύξηση στην απόδση κατά 81.6 g (3.7g/μνάδα SPAD) (πίνακας 24). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 74

Πίνακας 24. Πρσμίωση επιλγής και εκτίμηση τυ διαφρικύ επιλγής κα ι τυ αναμενόμενυ κέρδυς για τ χαρακτηρισ τικό «τιμή SPAD» των φύλλων για τν πληθυσμό 2 στ βλαστικό στάδι (SPAD1), στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD2), στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) κα ι 50 μέρες από την άνθηση (SPAD4) ΔΙΑΦΟΡΙΚΟ ΕΠΙΛΟ ΓΗ Σ ΑΠΟΔΟΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ R ΜΟΝΑΔΕΣ SPAD Μ ΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Μ ΕΣΟΣ ΟΡΟΣ SPAD ΕΠΙΛΕΓΜ ΕΝΟ Ι ΓΕΝΟΤΥΠΟΙ 122.5±48.8 56.9±4.0 22.6 5.2 10.9 ΥΨΗΛΑ (23.7-220.7) (53.9-69.7) SPAD1 58.5±35.1 36.0±2.6-41.4 Ο I τ Η 1 ΧΑΜ Η ΛΑ (24.6-138.4) 135.6±34.1 (30.4-38.6) 60.1±2.0 35.7 ΟΟ Ο 10.5 (92.5-220.7) (58.2-64.8) ΥΨΗΛΑ 54.0±31.4 38.0±4.8 SPAD2 Ο Ο ιγι I -0.7-11.6 (22.5-111.4) (26.2-43.5) ΧΑΜ Η ΛΑ 135.4±29.6 50.U3.2 35.5 6.4 13.0 (78.4-190.3) (45.7-58.0) ΥΨΗΛΑ 74.3±44.5 23.5±3.1 SPAD3-25.6-5.2-13.6 (23.7-153.0) (17.2-27.8) ΧΑΜ Η ΛΑ 9.5 16.2 I ιτί 109.4±58.3 (28.8-220.7) 116.1±30.7 (74.4-173.2) 31.8±5.5 (26.2-41.9) 21.93±2.8 (15.8-24.7) ΥΨΗΛΑ SPAD4 ΧΑΜ Η ΛΑ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Η θετική επιλγή στ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ βλαστικό στάδι 25 μέρες από την άνθησης (SPAD 3) αύξησε τ μέσ όρ των γεντύπων κατά 13 μνάδες SPAD ενώ η απόδσή τυς αυξήθηκε κατά 35.5%. Η αρνητική επιλγή έδωσε μέσ όρ της τιμής SPAD των γεντύπων μειωμέν κατά 13.6 μνάδες SPAD (γενετικό κέρδς ίσ με 6.4) και η απόδση μειώθηκε αντίστιχα κατά 25.6%. Για αύξηση 26.6 μνάδων SPAD βρέθηκε αύξηση 61. lg στην απόδση, δηλαδή 2.3β/μνάδα SPAD. Τέλς, θετική επιλγή στ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση (SPAD 4) αύξησε τ μέσ όρ των γεντύπων κατά 5.1 μνάδες SPAD με ταυτόχρνη αύξηση τυ μέσυ όρυ της απόδσης 9.5% ενώ αρνητική επιλγή μείωσε τ μέσ όρ της τιμής SPAD κατά 4.8 μνάδες SPAD ενώ δήγησε σε αύξηση της απόδσης σε πσστό 16.2%. Για αύξηση 9.9 μνάδων SPAD υπήρξε μείωση 6.7g ή 0.7μ/μνάδα SPAD. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση δεν ήταν δυνατή η εκτίμηση τυ γενετικύ κέρδυς λόγω αδυναμίας εκτίμησης τυ συντελεστή κληρνόμησηςη. Στν πληθυσμό 2, τ στάδι στ πί έχυμε την μεγαλύτερη αύξηση ανά μνάδα SPAD είναι επίσης τ αναπαραγωγικό στάδι με μεγαλύτερη όμως αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD (3.7μ/μναδα SPAD) από τν πληθυσμό 1. Τ στάδι με την μικρότερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD ήταν τν στάδι τέλυς γεμίσματς κόκκυ 50 μέρες από ντην άνθησης (SPAD 4) όπυ στην πραγματικότητα παρατηρήθηκε μείωση της απόδσης με αύξηση της τιμής SPAD με 0.7g/ μνάδα SPAD. Ωστόσ τ μεγαλύτερ γενετικό κέρδς εκτιμήθηκε στην απόλυτη τιμή τυ για τ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 3 Θετική επιλγή στ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) αύξησε τν μέσ όρ των επιλεγμένων γεντύπων κατά 5.8 μνάδες SPAD σε σχέση με τ μέσ όρ τυ συνόλυ των γεντύπων τυ πληθυσμύ. Τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς όμως πυ εκτιμήθηκε ήταν χαμηλό και ίσ με 0.2. Τ χαρακτηριστικό απόδση πυ ακλύθησε την επιλγή αυξήθηκε σε πσστό 12.9%. Αρνητική επιλγή στ ίδι χαρακτηριστικό είχε ως απτέλεσμα μείωση της τιμής SPAD κατά 7.2 μνάδες SPAD με ταυτόχρνη μείωση της απόδσης σε πσστό 12.8%. Με αύξηση, συνεπώς, 13.0 μνάδων SPAD υπήρξε αύξηση 26. lg δηλαδή επήλθε αύξηση 2.0g/μvάδα SPAD (πίνακας 25). Θετική επιλγή στ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) είχε ως απτέλεσμα αύξησης τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD 5.3 μνάδες SPAD με ταυτόχρνη Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 76

αύξηση τυ μέσυ όρυ της απόδσης κατά 29.9%. Αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι μείωσε τ μέσ όρ της τιμής SPAD κατά 8.8 μνάδες SPAD και την απόδση κατά 9.0%. Βρέθηκε αύξηση 39.4g για αύξηση 14.1 μνάδων SPAD (2.8g/μνάδα SPAD) (πίνακας 25). Στ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθησης (SPAD 3), θετική επιλγή αύξησε τ μέσ όρ της τιμής SPAD 4.0 μνάδες SPAD με αναμενόμεν γενετικό κέρδς ίσ με 3.0 και την απόδση 30.9% ενώ αρνητική επιλγή μείωσε τ μέσ όρ της τιμής SPAD 7.2 μνάδες SPAD και την απόδση 8.5%. Για αύξηση, δηλαδή, 11.2 μνάδων SPAD παρατηρήθηκε αύξηση 39.9g (3.6g4iv66a SPAD) (πίνακας 25). Στ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4), θετική επιλγή μεταξύ των γεντύπων τυ πληθυσμύ είχε ως απτέλεσμα την αύξηση της τιμής SPAD και της απόδσης κατά 2.0 μνάδες SPAD και 9.3% αντίστιχα ενώ αρνητική επιλγή δήγησε σε μείωση της τιμής SPAD κατά 2.3 μνάδες SPAD ενώ η απόδση αύξηθηκε ελαφρώς σε πσστό 0.8%. Για αύξηση 4.3 μνάδων SPAD βρέθηκε αύξηση 8.6g ή 2.0g/μvάδa SPAD (πίνακας 25). Στν πληθυσμό 3, αντίθετα με τυς δύ πρώτυς πληθυσμύς, τ πι απτελεσματικό στάδι φαίνεται να είναι τ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 μέρες μετά την (άνθηση με 3.6g ανά μνάδα SPAD και μεγαλύτερ αναμενόμεν κέρδς από τα υπόλιπα στάδια στα πία εκτιμήθηκε. Τ στάδι με τη μικρότερη αύξηση ανά μνάδα SPAD ήταν τ στάδι τυ τέλυς γεμίσματς κόκκυ με 2.0g/^va SPAD καθώς και τ βλαστικό στάδι με τν ίδι ρυθμό αύξησης. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 4 Στ βλαστικό στάδι (SPAD1), θετική επιλγή είχε ως απτέλεσμα αύξηση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD των γεντύπων κατά 8.8 μνάδες SPAD και γενετικό κέρδς ίσ με 3.9 και ταυτόχρνη αύξηση της απόδσης, πυ ακλύθησε την επιλγή, κατά 30.0%. Αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι μείωσε την τιμή SPAD κατά 9.0 μνάδες SPAD και την απόδση κατά 32.2%. Παρατηρήθηκε, δηλαδή, αύξηση 52.9g με αύξηση 17.8 μνάδων SPAD (3.0g/^v<i6a SPAD) (πίνακας 26). Στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), θετική επιλγή, αύξησε των μέσ όρ της τιμής SPAD κατά 9.6 μνάδες SPAD και γενετικό κέρδς ίσ με 1.3 και την απόδση σε πσστό 13.3% ενώ αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι μείωσε τη τιμή SPAD και την απόδση κατά 9.3 μνάδες SPAD και 35.3% αντίστιχα. Βρέθηκε αύξηση 41.3g για 18.9 μνάδες SPAD (2^μνάδα SPAD) (πίνακας 26). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 77

ΑΠΟΔΟΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) 12.9 <Ν I 29.9-9.0 30.9 ΙΤ) 9.3 t" " ΔΙΑΦΟΡΙΚΟ ΕΠΙΛΟ ΓΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ R ΜΟΝΑΔΕΣ SPAD 0.2 5.8-0.2-7.2 5.3 1 ' I 3.0 4.0-5.1-7.2 2.0 1 I SPAD1 SPAD2 SPAD3 SPAD4 ΕΠΙΛΕΓΜ ΕΝΟ Ι ΓΕΝΟΤΥΠΟΙ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ ΧΑΜ Η ΛΑ -2.3 ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ SPAD 43.0±2.6 (39.5-46.9) 30.0±2.7 (24.8-34.3) 41.7±2.6 (39.4-47.4) 27.6±3.4 (18.5-31.6) 29.6±2.1 (27.0-35.6) 18.4±1.8 (15.7-20.6) 21.5±2.5 (18.5-26.1) 17.2±1.0 (15.2-18.2) Μ ΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ 114.4±40.8 (28.7-163.8) 88.3±28.3 (67.9-106.4) 131.6±42.1 (74.8-217.8) 92.2±27.4 (41.1-145.1) 132.6±42.7 (70.7-217.8) 92.7±31.1 (41.1-154.4) 110.7±21.5 (81.9-148.4) 102.1±35.3 (93.8-163.8) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

σ\ γ-> Πίνακας 26. Πρσμίωση επιλγής κα ι εκτίμηση τυ διαφρικύ επιλγής κα ι τυ αναμενόμενυ κέρδυς για τ χαρακτηριστικό «τιμή SPAD» των φύλλων για τν πληθυσμό 4 στ βλαστικό στάδι (SPAD1), στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD2), στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) κα ι 50 μέρες από την άνθηση (SPAD4). ΔΙΑΦΟΡΙΚΟ ΕΠΙΛΟ ΓΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ R ΜΟΝΑΔΕΣ SPAD ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ SPAD ΕΠΙΛΕΓΜ ΕΝΟ Ι ΓΕΝΟΤΥΠΟΙ 110.6±36.7 53.5±2.0 m 3.9 ΥΨΗΛΑ (66.4-184.2) 57.7±25.2 (51.3-57.2) 35.7±2.9 SPAD1 ζ τ ζ - -4.3-9.0 ΧΑΜ Η ΛΑ (24.6-125.5) 96.4±38.0 (28.6-38.6) 52.8±1.7 13.3 9.6 ΥΨΗΛΑ (17.1-179.6) 55.1±18.1 (50.4-57.2) 33.9±4.4 SPAD2-35.3-1.4-9.3 ΧΑΜ Η ΛΑ (19.9-83.4) 104.9±42.4 (23.9-39.0) 41.8±4.8 23.3 5.7 ΥΨΗΛΑ (38.5-184.2) 75.4±43.6 (35.9-48.8) 23.2±3.0 SPAD3-11.4-4.4 ' 1 VO I I 1 ΧΑΜ Η ΛΑ (24.6-179.6) (15.6-27.3) ΥΨΗΛΑ 1 1 ΧΑΜ Η ΛΑ SPAD4 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση (SPAD 3), η θετική επιλγή είχε ως απτέλεσμα αύξηση της τιμής SPAD κατά 10.0 μνάδες SPAD και αναμενόμεν γενετικό κέρδς 5.7 και της απόδσης κατά 23.3%. Αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι είχε ως απτέλεσμα μείωση τόσ της τιμής SPAD όσ και της απόδσης κατά 8.6 μνάδες SPAD και 11.4% αντίστιχα. Για αύξηση, δηλαδή, 18.6 μνάδων SPAD παρατηρήθηκε αύξηση 29.5g ή 1.6μ/μνάδα SPAD (Πίνακας 26). Στν 4 πληθυσμό δεν έγινε πρσμείωση επιλγής στ 15% των γεντύπων για τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση διότι τ σύνλ των φυτών τυ πληθυσμύ είχαν ήδη μπει στ στάδι της συγκμιδής. Όσν αφρά τν πληθυσμό 4, τ στάδι στ πί είναι δυνατή η απτελεσματικότερη επιλγή γεντύπων υψηλύ SPAD για αυξημένη απόδση είναι τ βλαστικό στάδι με αύξηση 3.0μ/μνάδα SPAD. Όσν αφρά τ στάδι με την μικρότερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD, αυτό είναι στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση με 1.6μ/μνάδα SPAD με τ μεγαλύτερ όμως αναμενόμεν κέρδς. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 5 Στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), η θετική επιλγή αύξησε την τιμή SPAD κατά 8.7 μνάδες SPAD (αναμενόμεν γενετικό κέρδς 3.1) ενώ αύξησε και την απόδση σε πσστό 18.3%. Αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι μείωσε την τιμή SPAD κατά 11.4 μνάδες SPAD και την απόδση κατά 22.6%. Βρέθηκε δηλαδή αύξηση 2.4μ/μνάδα SPAD (πίνακας 27). Θετική επιλγή στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) είχε ως απτέλεσμα αύξηση της τιμής SPAD και της απόδσης κατά 8.8 μνάδες SPAD (αναμενόμεν γενετικό κέρδς ίσ με 1.5) και 18.2% αντίστιχα. Η αρνητική επιλγή στ ίδι στάδι είχε ως απτέλεσμα μείωση της τιμής SPAD κατά 14.2 μνάδες SPAD και της απόδσης κατά 20.8%. Βρέθηκε, δηλαδή, αύξηση 45.2g με αύξηση 23 μνάδων SPAD (2.0g4iv06a SPAD) (πίνακας 27). Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3), η θετική επιλγή αύξησε την τιμή SPAD κατά 10.5 μνάδες SPAD και 11.7% την απόδση. Τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς ήταν 6.7. Η αρνητική επιλγή μείωσε την τιμή SPAD κατά 14.7 μνάδες SPAD και την απόδση κατά 14.5%. Βρέθηκε, για αύξηση της τιμής SPAD κατά 25.2 μνάδες, αύξηση της απόδσης κατά 30.3g ή 1.2g^iv06a SPAD (πίνακας 27). Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες (SPAD 4), η θετική επιλγή αύξησε 7.1 μνάδες SPAD την τιμή SPAD (αναμενόμεν κέρδς 1.2) και 1.9% την απόδση ενώ αρνητική επιλγή μείωσε κατά 6.3 μνάδες την τιμή SPAD ενώ αντίθετα αύξησε την απόδση 14.6% (πίνακας 27). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 80

Πίνακας 27. Πρσμίωση επιλγής κα ι εκτίμηση τυ διαφρικύ επιλγής και τυ αναμενόμενυ κέρδυς για τ χαρακτηρισ τικό «τιμή SPAD» των φύλλων για τν πληθυσμό 5 στ βλαστικό στάδι (SPAD1), στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD2), στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) κα ι 50 μέρες από την άνθηση (SPAD4). ΔΙΑΦΟΡΙΚΟ ΕΠΙΛΟ ΓΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ R ΜΟΝΑΔΕΣ SPAD ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ SPAD ΕΠΙΛΕΓΜ ΕΝΟ Ι ΓΕΝΟΤΥΠΟΙ 137±51.8 56.4±2.4 18.3 Η 8.7 ΥΨΗΛΑ (49.1-239.4) 89.6±29.4 (53.8-62.9) 36.3±3.6 SPAD1-22.6-3.9-11.4 ΧΑΜ Η ΛΑ (38.0-127.4) 136.9±47.2 (30.9-41.4) 58.5±2.4 18.2 ΥΨΗΛΑ (49.1-239.4) 91.7±40.1 (55.5-63.0) 35.5±5.5 SPAD2-20.8 2.3-14.2 (27.5-184.0) (20.9-40.6) ΧΑΜ Η ΛΑ 129.3±24.6 48.1±1.9 11.7 6.7 10.5 ΥΨΗΛΑ (42.4-196.8) 99.0±44.7 (45.8-53.5) 22.9±3.0 SPAD3-14.5-7.3-14.7 ΧΑΜ Η ΛΑ (27.5-184.0) 118.0±42.2 (17.7-26.5) 35.3±5.8 σ\ 14.6 <Ν <Ν r-h 1 ΥΨΗΛΑ (55.1-227.4) 132.7±42.3 (29.3-52.2) 21.9±4.2 SPAD4-6.3 ΧΑΜ Η ΛΑ (26.9-196.3) (16.1-28.3) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Πίνακας 28. Πρσμίωση επιλγής για τ χαρακτηριστικό «τιμή SPAD» των φύλλων για τ υβρίδι στ βλαστικό στάδι (SPAD1), στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD2), στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) κα ι 50 μέρες από την άνθηση (SPAD4). 9 Ο X 9 g g.a Ο ί Ε s O ί(λ w z M rl 2x s g w 5 a as C71 W Oh w ww 2 z w ^ ^ s e s w ON NO HH r- c HH * in σ\ γ ι'-* v CN i VO * On On* VO»0 < P* V5 On VO -H c n CN CN -H Γ- O" c r- On a < O CN c CN VO tcn CN CN CN* OO -H cn c* U0 c -H VO r- c On v I c- ON* ON OO -H Tf VO <N v a ^r»0 N c Ph C/3 n* v v CN in ON v* -H vq c c c On On γ- c r- n v ON OO On «Ο CN* On r- CN in c On NO i On VO* Q Ph C/5 -H c in CN HH ^4 O" CN ON - r- NO* c HH On CN HH * - r- CN On O ON Tfr I VO Q 2(Z5 CN O 41 CN ON ON CN VO O- 0. ' -H CN* O CN rt in -H r- in v* On v* - CN /H-HV -N VO v CN -,_ * -H CN HH ON 1 CN v CN a CN in r-h in r- ^4 * in CN w r 1 ΙΛ Q < Ph <Z5 <N Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Δηλαδή για αύξηση 21.5 μνάδων SPAD υπήρξε αύξηση 29.8g (1.4μ/μνάδα SPAD). Ο πληθυσμός 5 έδωσε μεγαλύτερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD στ βλαστικό στάδι με 2.4μ/μνάδα SPAD και με ικανπιητική εκτίμηση γενετικύ κέρδυς ενώ τ στάδι με την μικρότερη αύξηση, πυ στην πραγματικότητα ήταν μείωση της απόδσης, ήταν τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση με 1.2g/ μνάδα SPAD ρυθμό μείωσης της απόδσης. Τ στάδι με τ μεγαλύτερ αναμενόμεν γενετικό κέρδς ήταν τ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση με ρυθμό αύξησης 1.2 /μνάδα SPAD ΥΒΡΙΔΙΟ Η θετική επιλγή φυτών στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) στ υβρίδι είχε ως απτέλεσμα αύξηση τόσ της τιμής SPAD όσ και της απόδσης κατά 7.7 μνάδες SPAD και 9.4% αντίστιχα σε σχέση με τυς μέσυς όρυς τυ υβριδίυ. Αντίθετα αρνητική επιλγή φυτών είχε ως απτέλεσμα μείωση της τιμής SPAD κατά 9.7 μνάδες SPAD και της απόδσης κατά 30.0%. Δηλαδή για αύξηση 17.4 μνάδων SPAD παρατηρήθηκε αύξηση 121.8g στην απόδση, δηλαδή 7g/μνάδα SPAD (πίνακας 28). Η θετική επιλγή στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) δήγησε σε αύξηση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD κατά 4.5 μνάδες SPAD και της απόδσης κατά 11.3% ενώ αρνητική επιλγή δήγησε σε μείωση κατά 6.1 μνάδες SPAD και 16.7% αντίστιχα. Παρατηρήθηκε αύξηση 8.4g/μνάδα SPAD (πίνακας 28). Θετική επιλγή στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 (SPAD 3)μέρες από την άνθηση αύξησε τν μέσ όρ της τιμής SPAD κατά 5.9 μνάδες SPAD και της απόδσης κατά 5.1% ενώ αρνητική επιλγή μείωσε τυς μέσυς όρυς αντίστιχα κατά 8.5 μνάδες SPAD και 19.9% αντίστιχα. Αύξηση δηλαδή 14.4 μνάδες SPAD στην τιμή SPAD συνδεύτηκε από 79.3g αύξηση της απόδσης ή 5.5g4iva SPAD (πίνακας 28). Θετική επιλγή στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση (SPAD 4) αύξησε κατά 9 μνάδες SPAD και 3.7% τυς μέσυς όρυς της τιμής SPAD και της απόδσης αντίστιχα ενώ αντίθετα, αρνητική επιλγή φυτών στ ίδι στάδι, μείωσε τυς μέσυς όρυς των δύ αυτών χαρακτηριστικών κατά 12.5 μνάδες SPAD και 5.7% αντίστιχα. Αύξηση δηλαδή 21.5 μνάδες SPAD στην τιμή SPAD συνδεύτηκε από 29.8g αύξηση της απόδσης ή 1 ^μνάδα SPAD (πίνακας 28). Τ υβρίδι κράτησε τ πράσιν χρώμα των φύλλων τυ ακόμα και 70 μέρες από την άνθηση πότε και λήφθηκε η τελευταία εκτίμηση της τιμής SPAD. Ο ρυθμός αύξησης ήταν Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 83

μικρός (1.4μ/μνάδα SPAD) όσ και στ πρηγύμεν στάδι πράγμα πυ ήταν αναμενόμεν. Όσν αφρά τώρα τ κάθε στάδι ξεχωριστά στ σύνλ των πέντε πληθυσμών και τυ υβριδίυ βρέθηκε ότι: Συνλικά βρέθηκε ότι στ βλαστικό στάδι των φυτών την μεγαλύτερη αύξηση ανά μνάδα SPAD παρυσίασε τ υβρίδι όπως άλλωστε ήταν αναμενόμεν. Ο 2ς και 4ς πληθυσμός εμφάνισαν καλή αναλγία απόδσης/μνάδα SPAD (~3.0 g/μνάδα SPAD) και δίνυν μια ένδειξη συσχέτισης των δύ αυτών χαρακτηριστικών. Ο 5ς πληθυσμός έχει ελαφρώς μικρότερη αναλγία (2.4 g/μνάδα SPAD), ενώ την μικρότερη παρυσιάζει Ι'* και 3^ πληθυσμός (2.0 g/μνάδα SPAiD). Στ βλαστικό στάδι, τη μεγαλύτερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD παρυσίασε πληθυσμός 2 με 3.^μνάδα SPAD ενώ την μικρότερη πληθυσμός 1 με 2.0g^va SPAD Στ αναπαραγωγικό στάδι, τ υβρίδι εμφανίζει τη μεγαλύτερη αναλγία αύξησης της απόδσης και της τιμής SPAD. Ακλυθεί 2ς πληθυσμός με 3.7g^ava SPAD, Ι0*5 με 3.1 g/μνάδα SPAD, 3^ με 2.8 g/μνάδα SPAD και ακλυθύν ι υπόλιπι δύ πληθυσμί με παρόμια αναλγία ( 4ς πληθυσμός με 2.2 g/μνάδα SPAD και 5^ με 2.0 g/μνάδα SPAD) Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση, μετά τ υβρίδι, πληθυσμός πυ είχε τη μεγαλύτερη αύξηση ανά μνάδα SPAD ήταν 3^ με 3.eg/μνάδα SPAD, ακλύθησε 2ς με 2.3g/μvάδa SPAD και ακλύθησαν ι πληθυσμί 1, 4 και 5 με τυλάχιστν μία μνάδα χαμηλότερη αναλγία. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση, πληθυσμός 3 παρυσίασε την μεγαλύτερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD με 3.eg/μνάδα SPAD ενώ την μικρότερη αύξηση παρυσίασε πληθυσμός 5 με 1,2g^iva SPAD Στην επιλγή πυ έγινε με βάση τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση, παρατηρύμε ότι και ι τέσσερις πληθυσμί (εκτός τυ 4υ πυ δεν είχε εκτίμηση τιμής SPAD σε αυτό τ στάδι) παρυσίασαν μεγαλύτερ μέσ όρ απόδσης από τν αντίστιχ μέσ όρ τυ κάθε πληθυσμύ και στις δύ επιλγές (χαμηλύ και υψηλύ SPAD) γεγνός πυ απτελεί τυλάχιστν ένδειξη για την ύπαρξη γεντύπων στυς πληθυσμύς πυ διατηρύν περισσότερ χρν τ πράσιν χρώμα τυ φυλλώματς (stay geen) και ι πίι συνδεύνται φυσικά από αύξηση της απόδσης και συνεπώς μπρεί να χρησιμπιηθεί ως έμμεσ κριτήρι επιλγής. Ο πληθυσμός πυ είχε τ μεγαλύτερ πσστό αύξησης της απόδσης στην επιλγή γεντύπων χαμηλύ SPAD ήταν Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 84

I015 πληθυσμός με 16.3%, ακλύθησε με μικρή διαφρά 2^ (16.2%), 5ς με 12.2% ενώ 3^ πληθυσμός είχε μια ελάχιστη αύξηση (0.8%). Συνψίζντας τα παραπάνω φαίνεται ότι στα περισσότερα στάδια η τιμή SPAD συσχετίζεται θετικά με την απόδση αφύ επιλγή γεντύπων με υψηλή τιμή SPAD είχε ως απτέλεσμα να αυξάνεται και μέσς όρς της απόδσης πυ ακλύθησε την επιλγή. Επίσης, εφόσν στα περισσότερα στάδια, αρνητική επιλγή γεντύπων ως πρς τ χαρακτηριστικό SPAD είχε ως απτέλεσμα τη μείωση της απόδσης πυ ακλύθησε την επιλγή θα μπρύσαμε να πύμε ότι επιλγή για υψηλή απόδση θα μπρύσε να είναι πι απτελεσματική με ταυτόχρνη απμάκρυνση τέτιων ανεπιθύμητων γεντύπων χαμηλύ SPAD. Συνεπώς τ χαρακτηριστικό SPAD μπρεί να χρησιμπιηθεί ως έμμεσ κριτήρι επιλγής υψηλαπδτικών γεντύπων καλαμπκιύ πυ θα μπρύσαν να συνδυάζυν καλή αφμιωτική ικανότητα και μικρότερες απαιτήσεις σε άζωτ (Gulas et al., 1997; Γύλας κ.α 1998, Gulas et. al., 2) 3.2. Πρσμείωση της θετικής και αρνητικής επιλγής στ χαρακτηριστικό απόδση. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1. Οι επιλεγμένι γενότυπι κατά τη θετική επιλγή είχαν μέσ όρ απόδσης 188.0±37.6g, τιμή πυ ήταν αυξημένη κατά 71.3% από τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ. Οι γενότυπι αυτί διατηρήθηκαν στα τρία πρώτα στάδια μέτρησης της τιμής SPAD (βλαστικό στάδι, αναπαραγωγικό στάδι και στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθησης). Στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση αριθμός των επιλεγμένων γεντύπων μειώθηκε επειδή κάπιι από αυτύς είχαν ήδη μπει στ στάδι της ωρίμανσης γι αυτό και μέσς όρς των εναπμείναντων γεντύπων παρυσιάζεται ελαφρώς μειωμένς (182.9±27.2 g) (πίνακας 29). Οσν αφρά τ χαρακτηριστικό SPAD πυ ακλύθησε την επιλγή: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1)ι επιλεγμένι γενότυπι είχαν μέσ όρ τιμής SPAD 41.3±7.4 μνάδες SPAD πυ ήταν ίσς με τ μέσ όρ της τιμής SPAD τυ πληθυσμύ. β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) ι επιλεγμένι γενότυπι είχαν μέσ όρ τιμής SPAD 52.9±3.7 μνάδες SPAD και ήταν αυξημένς κατά 4.1 μνάδες σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ. γ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) μέσς όρς τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων ήταν 41.3±7.4 μνάδες SPAD και ήταν αυξημένς κατά 4.6 μνάδες SPAD από τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 85

δ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων ήταν ριακά μικρότερς από τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ (0.5 μνάδες SPAD). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 86

SPAD 4 ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ 20.1±5.2 (15.3-25.7) 182.9±27.2 (153.8-220.5) 24.5±5.7 (17.9-28.9) 27.3±5.7 (21.0-33.5) 66.4 3.3-0.5 Γ- Π ίνακας 29. Πρσμίωση επιλγής για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» για τ πληθυσμό 1. SPAD 3 ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ SPAD 2 ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ SPAD 1 ΧΑΜ Η ΛΑ ΥΨΗΛΑ 31.2±13.1 (15.3-47.8) 188.3±37.6 (153.6-280.3) 33.4±12.7 (15.3-48.3) 188.3±37.6 (153.6-280.3) 33.4±12.7 (15.3-48.3) 188.3±37.6 (153.6-280.3) Μ ΕΣΟ Σ ΟΡΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ 32.8±9.2 (17.4-51.1) 41.3±7.4 (25.3-52.3) 44.5±7.1 (26.3-55.2) 52.9±3.7 (47.2-62.0) / \ ΤΤ Ό. t -Η 'Τ m r r-' n cs. 41.3±7.4 (30.3-57.4) Μ ΕΣΟ Σ ΟΡΟΣ Τ ΙΜ Η Σ SPAD -71.6 71.3-69.6 71.3-69.6 71.3 ΑΠΟΔΟΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) -3.9 4.6-4.3-4.0 ΜΟΝΑΔΕΣ SPAD r-> t 05 -Ο t α. -t npr CN Ό * P & IQl! 3! δ ^ 3 CQ.?3 D Η Η H D D 6 CU P-ι Ph Vi 03 cn ' L 7-> T~> Η H (-* < fo Q ft fi! < PM Ph Ph t/3 C/2 JZ5 SPAD 4 : τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Από τα παραπάνω φαίνεται ότι τ στάδι στ πί η επιλγή ήταν πι απτελεσματική ήταν τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) ενώ η λιγότερη απτελεσματική βρέθηκε να είναι τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4). Επιβεβαιώνεται η θετική συσχέτιση μεταξύ υψηλής απόδσης και αυξημένυ SPAD. Οι επιλεγμένι γενότυπι κατά την αρνητική επιλγή είχαν, κατά τ βλαστικό (SPAD 1) και αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), μέσ όρ απόδσης 33.4±12.7 μειωμέν κατά 69.6% από τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ. Στη συνέχεια αριθμός των επιλεγμένων γεντύπων μειώνεται στα επόμενα δύ στάδια διότι τα φυτά μπαίνυν στ στάδι της φυσιλγικής τυς ωρίμανσης. Έτσι στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση (SPAD 3) η απόδση των γεντύπων μειώνεται ριακά σε πσστό 71.6% ενώ στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) μειώνεται περαιτέρω σε πσστό 81.7% Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD πυ ακλύθησε την επιλγή σημειώνεται ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) η τιμή SPAD των επιλεγμένων γεντύπων μειώθηκε κατά 4 μνάδες SPAD σε σχέση με τ μέσ όρ τυ συνόλυ των γεντύπων τυ πληθυσμύ. β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) η τιμή SPAD των χαμηλαπδτικών γεντύπων μειώθηκε κατά 4.3 μνάδες SPAD. γ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) η τιμή SPAD βρέθηκε μειωμένη κατά 3.9 μνάδες SPAD. δ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 μέρες από την άνθηση (SPAD 4) μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων ήταν αυξημένς κατά 3.3 μνάδες Spa. Συνψίζντας, παρατηρύμε πως η μεγαλύτερη μείωση της τιμής SPAD βρέθηκε στ αναπαραγωγικό στάδι ενώ η μικρότερη στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση πυ στην πραγματικότητα ήταν αύξηση της τιμής SPAD των γεντύπων. Τ γενετικό κέρδς για τη θετική επιλγή υπλγίστηκε ίσ με 33.9 ενώ στην αρνητική επιλγή ίσ με 29.0 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 2 Οι επιλεγμένι γενότυπι είχαν μέσ όρ απόδσης ίσ με 172.5±28.0 g, αυξημένς σε πσστό 72.7% από τν μέσ όρ τυ συνόλυ των γεντύπων τυ πληθυσμύ. Ο αριθμός των γεντύπων αυτών διατηρήθηκε σταθερός μόν κατά την συσχέτισή τυς με την τιμή SPAD στ βλαστικό και στ αναπαραγωγικό στάδι. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 88

μέρες από την άνθηση, μέσς όρς απόδσης των επιλεγμένων γεντύπων πυ διατήρησαν τ πράσιν χρώμα τυς ήταν ίσς με 168.3±23.6 g ενώ στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 89

SPAD 4 Χ Α Μ Η Λ Α Υ Ψ Η Λ Α 38.2±13.3 (28.8-47.6) 173.3±27.6 (153.0-220.7) 32.3±3.0 (30.1-34.4) 26.7±9.5 (15.8-41.9) -61.7 73.5 5.6 <3\ Π ίνακας 30. Πρσμίωση επιλγής για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» για τ πληθυσμό 2. SPAD 3 Χ Α Μ Η Λ Α n π < Ph 03 ΥΨ Η ΛΑ Χ Α Μ Η Λ Α 1 ΥΨ Η ΛΑ SPAD 1 Χ Α Μ Η Λ Α Υ Ψ Η Λ Α 33.4±9.6 (22.5-49.5) 168.3±23.6 (151.4-220.7) 33.5±10.1 (20.6-49.5) 172.5±28.0 (151.4-231.1) 33.5±10.1 (20.6-49.5) 172.5±28.0 (151.4-231.1) Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Α Π Ο Δ Ο ΣΗ Σ 30.5±6.7 (21.4-43.8) 41.1±11.1 (26.0-58.0) 42.6±8.3 (26.2-54.3 55.6±5.1 (43.9-62.6) 43.5±10.2 (30.4-10.2) 50.5±4.6 (38.7-56.1) Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Τ ΙΜ Η Σ SPAD -66.7 68.5-66.5 LZL -66.5 72.7 ΑΠΟΔ Ο ΣΗ (% μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) -6.6 4.0-7.0 0 9-2.5 4.5 Μ Ο Ν ΑΔΕΣ SPAD 3 0 3 δ" Q. 1 > > 1 ν' ν' C0 Ο. Cl <ω -ω =L =L Ρ Ρ" Ο CnJ IT) g g O O Ό -O * * P P O O Η H O' <_P s s ZL =L ti ω ω?- ί * * Η t/θ ^ ^ 6 6 cn. Η Η Η H GOOD 399 0- Ph Ph Ph C/3 C/3 C/3 r *» * H H tr> H t-> H N fl t < < < < Ph Ph Ph Ph CC 1/1 Cfi (Λ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

SPAD4 Χ Α Μ Η Λ Α ΥΨ Η ΛΑ 61.4±15.5 (50.4-72.3) 143.5±16.7 (124.6-163.8) 16.8±0.2 (16.6-16.9) 18.9±1.7 (17.0-20.5) -39.4 41.7-2.7 NO I On Π ίνακας 31. Πρσμίωση επιλγής για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» για τ πληθυσμό 3. SPAD3 Χ Α Μ Η Λ Α fs π < Pm tz) ΥΨ Η ΛΑ Χ Α Μ Η Λ Α ΥΨ Η ΛΑ SPAD 1 Χ Α Μ Η Λ Α ΥΨ Η ΛΑ 52.3±18.9 (16.7-74.7) 153.7±26.0 (124.6-217.8) 52.5±18.4 (16.7-74.7) 153.7±26.0 (124.6-217.8) 52.5±18.4 (16.7-74.7) 153.7±26.0 (124.6-217.8) Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Α Π Ο Δ Ο ΣΗ Σ 22.7±4.2 (15.7-30.0) 25.5±4.8 (17.5-35.6) 32.8±5.1 (18.5-39.2) 38.3±6.7 (23.4-47.4) 35.1±6.1 (24.8-46.6) 39.U4.7 (31.3-46.9) Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Τ ΙΜ Η Σ SPAD -48.4 51.7-48.2 51.7-48.2 51.7 Α Π Ο Δ Ο ΣΗ (% μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) -2.9 ΙΌ - -3.6 σ\ m r-h 1 ON r H Μ Ο Ν ΑΔΕΣ SPAD 3 > - U» (_Γ> ω ω Q. Q. 'W <0 =L =3. Ρ" ρ ι/-ι Ο CN ν> Ό X Ρ e Ο Η 1_Ρ '_Ρ Β Ο Ο Η Η Ό 3 * ΐ5 ΰ zl ϋ. Η Ο Ο a ΐ - * 1 Ε 1 2 D Κ Μ a > -a -S h ΗΟ CCL a Ο Η D 9939 Ρη Ρη Ρη Ρη ζ/3 GO C/5 ^ Μ ^ ^ r-^ Η Η Η h* Η Ν W i flfiqfi < < -< < Pm Ρη Pm Ρη ί/i GO C/5 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ημέρες από την άνθηση, αριθμός των γεντύπων πυ διατήρησαν τ χρώμα τυς μειώθηκε ξανα με απτέλεσμα μέσς όρς της απόδσης να είναι 173.3±27.6 g (πίνακας 30). Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στα διάφρα στάδια πυ ακλύθησαν την θετική επιλγή ως πρς την απόδση βρέθηκε ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων ήταν αυξημένς σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ κατά 4.5 μνάδες SPAD. β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) μέσς όρς των υψηλαπδτικών γεντύπων ήταν 6.0 μνάδες μεγαλύτερς από τν μέσ όρ τυ πληθυσμύ γ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) μέσς όρς της τιμής SPAD των γεντύπων βρέθηκε αυξημένς κατά 4.0 μνάδες SPAD σε σχέση με τν μέσ όρ τυ πληθυσμύ ενώ δ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) δεν υπήρξε διαφρά μεταξύ τυ μέσυ όρυ των επιλεγμένων γεντύπων και τυ μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ. Συνψίζντας, φαίνεται ότι τ στάδι στ πί είχαμε μεγαλύτερη συσχέτιση μεταξύ της απόδσης και της τιμής SPAD ήταν τ αναπραγωγικό στάδι ενώ σε εκέιν στ πί δεν υπήρξε καμμία μεταβλή στην τιμή SPAD ήταν τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση. Οι χαμηλαπδτικί γενότυπι πυ επιλέχθηκαν κατά την αρνητική επιλγή είχαν μέσ όρ απόδσης μειωμέν κατά 66.5% από τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ. Ο αριθμός των επιλεγμένων γεντύπων σταδιακά μειωνόταν λόγω της εισόδυ των φυτών στ στάδι της ωρίμανσης. Έτσι στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση, μέσς όρς απόδσης των γεντύπων πυ διατήρησαν τ πράσιν χρώμα τυς ήταν μειωμένς κατά 66.7% σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ, ενώ στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση τα φυτά πυ παρέμειναν ήταν ακόμη λιγότερα με τ μέσ όρ απόδσής τυς να είναι μειωμένς κατά 61.7% σε σχέση με τ γενικό μέσ όρ. Αν εκφραστεί η παραλλακτικότητα των γεντύπων με τ εύρς τυς παρατηρείται πως ι γενότυπι πυ δεν έφτασαν τελικά σε αυτά τα στάδια ήταν κντά στην ελάχιστη τιμή της απόδσης. Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμής SPAD πυ ακλύθησε την επιλγή βρέθηκε ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), μέσς όρς της τιμής SPAD των χαμηλαπδτικών γεντύπων ήταν μειωμένς κατά 2.5 μνάδες SPAD από τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 92

β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), μέσς όρς τιμής SPAD ήταν μειωμένς κατά 7.0 μνάδες SPAD γ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3), μέσς όρς της τιμής SPAD ήταν κατά 6.6 μνάδες SPAD μικρότερς από τν μέσ όρ τυ πληθυσμύ ενώ δ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4), αντίθετα από τα πρηγύμενα στάδια, μέσς όρς της τιμής SPAD ήταν αυξημένς κατά 5.6 μνάδες SPAD. Συνεπώς στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) βρέθηκε η μεγαλύτερη μείωση της τιμής SPAD ενώ στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) βρέθηκε αύξηση της τιμής SPAD. Τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς πυ εκτιμήθηκε στη θετική επιλγή ήταν ίσ με 33.0 και στην αρνητική επιλγή 23.2. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 3 Η θετική επιλγή δήγησε σε υψηλαπδτικύς γεντύπυς με μέσ όρ απόδσης 153.7±26.0, αυξημέν κατά 51.7%. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4), αριθμός των γεντύπων μειώθηκε αρκετά μιας και, όπως φαίνεται από τ εύρς των γεντύπων, αρκετί από αυτύς δεν διατήρησαν τ πράσιν χρώμα των φύλλων τυς σε αυτό τ στάδι, μέσς όρς των εναπμείναντων γεντύπων ήταν αυξημένς κατά 41.7% (πίνακας 31). Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμής SPAD πυ ακλύθησε την επιλγή βρέθηκε ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), μέσς όρς της τιμής SPAD ήταν αυξημένς κατά 1.9 μνάδες SPAD σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ β) στ αναπραγωγικό στάδι (SPAD 2), μέσς όρς της τιμής SPAD ήταν αυξημένς κατά 1.9 μνάδες SPAD σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ γ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3), μέσς όρς μειώθηκε κατά 0.1 μνάδες SPAD και δ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4), μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων μειώθηκε κατά 0.6 μνάδες SPAD σε σχέση με τν μέσ όρ. Συνψίζντας τα παραπάνω φαίνεται πως ι αυξμειώσεις πυ βρέθηκαν στυς μέσυς όρυς των υψηλαπδτικών γεντύπων της τιμής SPAD στα διάφρα στάδια ήταν μικρές αν αντιπαρατεθύν με τις αντίστιχες τιμές των μέσων όρων στυς δύ πρηγύμενυς Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 93

πληθυσμύς πυ μνημνεύθηκαν. Πιθανόν λιπόν μια επιλγή υψηλαπδτικών γεντύπων σε αυτόν τν πληθυσμό να μην έχει την αναμενόμενη γενετική πρόδ. Η αρνητική επιλγή στν 3 πληθυσμό ως πρς την απόδση είχε ως απτέλεσμα την επιλγή γεντύπων των πίων η μέση τιμή της απόδσής τυς εμφανίστηκε μειωμένη σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ κατά 48.2%. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση κάπιι από τυς επιλεγμένυς γενότυπυς είχαν ήδη μπει στ στάδι της ωρίμανσης με απτέλεσμα μέσς όρς των εναπμείναντων γεντύπων να είναι ελαφρώς μειωμένς σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ κατά 48.4%. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση επήλθε περαιτέρω μείωση τυ αριθμύ των επιλεγμένων γεντύπων. Από τ εύρς όμως της απόδσης σε αυτό τ στάδι φαίνεται πως ι γενότυπι πυ μπήκαν στ στάδι ωρίμανσης ήταν εκείνι με τη χαμηλότερη απόδση, με απτέλεσμα μέσς όρς της απόδσής τυς να είναι μειωμένς κατά 39,4% Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD πυ ακλύθησαν την επιλγή βρέθηκε ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), μέσς όρς της τιμής SPAD ήταν μειωμένς σε σχέση με τν μέσ όρ τυ πληθυσμύ κατά 1.3 μνάδες SPAD β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων ήταν μειωμένς κατά 3.6 μνάδες SPAD σε σχέση με τν μέσ όρ τυ πληθυσμύ γ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3), η μείωση τυ μέσυ όρυ πυ παρατηρήθηκε ήταν 2.9 μνάδες SPAD και δ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) η μείωση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD των γεντύπων ήταν ίση με 2.7 μνάδες SPAD σε σχέση με τ μέσ όρ των πληθυσμών Βρέθηκε, λιπόν, πως τ στάδι στ πί ι χαμηλαπδτικί γενότυπι είχαν την μεγαλύτερη μείωση στν μέσ τυς όρ της τιμής SPAD ήταν τ αναπαραγωγικό στάδι ενώ η μικρότερη μείωση παρατηρήθηκε στ βλαστικό στάδι. Τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς για τν πληθυσμό αυτό εκτιμήθηκε στη θετική επιλγή 28.0 και στην αρνητική 23.0. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 4 Η θετική επιλγή στν πληθυσμό 4 δήγησε στην επιλγή υψηλαπδτικών γεντύπων πυ μέσς τυς όρς απόδσης ήταν αυξημένς σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ κατά 68.4%. Ο αριθμός των επιλεγμένων γεντύπων διατηρήθηκε σταθερός για τ βλαστικό και αναπαραγωγικό στάδι ενώ μειώθηκε στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 94

την άνθηση. Ο μέσς όρς της απόδσης των εναπμείναντων γεντύπων βρέθηκε αυξημένς κατά 72.5% αφύ πρφανώς στ στάδι αυτό δεν διατήρησαν τ πράσιν χρώμα τυς κάπιι από τυς επιλεγμένυς γενότυπυς πυ είχαν χαμηλότερι απόδση σε σχέση με τυς υπόλιπυς. Σημειώνεται επίσης πως τέταρτς πληθυσμός, στ σύνλό τυ πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, δεν διατήρησε τ πράσιν χρώμα των φύλλων των φυτών 50 ημέρες από την άνθηση (πίνακας 32). Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD στα διάφρα στάδια πυ ακλύθησε την επιλγή βρέθηκε ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), μέσς όρς της τιμής SPAD των γεντύπων ήταν αυξημένς κατά 4.2 μνάδες SPAD σε σχέση με τν μέσ όρ τυ πληθυσμύ β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), ι επιλεγμένι γενότυπι είχαν αυξημέν μέσ όρ τιμής SPAD σε σχέση με τ μέσ όρυ τυ συνόλυ τυ πληθυσμύ κατά 3.3 μνάδες SPAD γ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3), μέσς όρς της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων ήταν αυξημένς κατά 2.2 μνάδε SPAD Βρέθηκε, λιπόν, πως στν πληθυσμό 4, ι υψηλαπδτικί γενότυπι είχαν μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) ενώ μικρότερη στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση. Στην αρνητική επιλγή, ι επιλεγμένι γενότυπι είχαν μέσ όρ απόδσης μειωμέν σε πσστό 58.8% σε σχέση με τ μέσ όρ τυ συνόλυ των γεντύπων τυ πληθυσμύ. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση, αριθμός των γεντύπων μειώθηκε λόγω της εισόδυ μερικών εξ αυτών στην ωρίμανση με απτέλεσμα μέσς όρς των γεντύπων πυ διατήρησαν τ πράσιν χρώμα των φύλλων τυς να είναι μειωμένς κατά 58.3%. Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD πυ ακλύθησε την επιλγή βρέθηκε ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) η τιμή SPAD των επιλεγμένων γεντύπων είναι κατά 5.1 μνάδες SPAD μικρότερη από τ γενικό μέσ όρ τυ πληθυσμύ β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), η μέση τιμή είναι μικρότερη κατά 3.3 μνάδες SPAD γ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 ημέρες από τη σπρά (SPAD 3) είναι μικρότερη επίσης κατά 3.3 μνάδες SPAD Βρέθηκε λιπόν πως τ βλαστικό στάδι ήταν αυτό κατά τ πί η εκτίμηση της τιμής SPAD των επιλεγμένων γεντύπων ήταν μικρότερη σε σχέση με τ μέσ όρ της τιμής τυ πληθυσμύ. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 95

Τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς εκτιμήθηκε ίσ με 18.1 και 20.0 στη θετική και αρνητική επιλγή αντίστιχα, (πίνακας 32) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 96

SPAD 4 X A M H A A Υ Ψ Η Λ Α 1 1 1 1 1 ' Πίνακας 32. Πρσμίωση επιλγής για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» για τ πληθυσμό 4. SPAD 3 X A M H A A Υ Ψ Η Α Α SPAD 2 X A M H A A ΥΨ Η ΛΑ SPAD 1 X A M H A A ΥΨ Η ΑΑ j 35.5±9.0 (17.1-48.6) 146.8±26.0 (120.6-184.2) 35.1±10.0 (17.1-51.5) 143.3±24.2 (120.6-184.2) 35.1±10.0 (17.1-51.5) 143.3±24.2 (120.6-184.2) Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Α Π Ο Δ Ο ΣΗ Σ 28.5±6.6 (15.6-37.2) 34.0±6.3 (23.6-46.6) 39.9±7.7 (23.9-53.8) 46.5±3.7 (41.6-52.8) 39.6±6.0 (28.6-50.3) 48.9±5.1 (36.6-57.2) Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Τ ΙΜ Η Σ SPAD -58.3 72.5-58.8 Ό -3.3 2.2-3.3 3.3 OO 1 τ Η I 68.4 ΑΠΟΔΟ ΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) 4.2 Μ Ο Ν ΑΔΕΣ SPAD SPAD 1 : τιμή SPAD στ βλαστικό στάδι SPAD 2 : τιμή SPAD στ αναπαραγωγικό στάδι SPAD 3 : τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση SPAD 4 : τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 5 Στη θετική επιλγή, ι επιλεγόμενι γενότυπι είχαν μέσ όρ αυξημέν κατά 60.9%. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4), αριθμός των επιλεγμένων για υψηλή απόδση γεντύπων μειώθηκε λγω τυ ότι κάπια από αυτά μπήκαν στην ωρίμανση με απτέλεσμα μέσς όρς της απόδσης των υπόλιπων γεντύπων να είναι αυξημένς σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ κατά 63% (πίνακας 33). Όσν αφρά την τιμή SPAD, χαρακτηριστικό πυ ακλύθησε την επιλγή βρέθηκε ότι: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), η μέση τιμή της τιμής SPAD των υψηλαπδτικών γεντύπων εμφανίστηκε αυξημένη σε σχέση με τη μέση τιμή τυ πληθυσμύ κατά 4.7 μνάδες SPAD β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), βρέθηκε αυξημένη κατά 3.0 μνάδες SPAD γ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3), βρέθηκε αυξημένη κατά 3.3 μνάδες SPAD και δ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) βρέθηκε αυξημένη ριακά κατά 0.7 μνάδες SPAD. Βρέθηκε λιπόν ότι τ στάδι με την μεγαλύτερη αύξηση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD ήταν τ βλαστικό (SPAD 1), ακλύθησε τ αναπαραγωγικό (SPAD 2) και τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) και τέλς, τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) Η αρνητική επιλγή ως πρς την απόδση στν πληθυσμό αυτό, έδωσε χαμηλαπδτικύς γεντύπυς των πίων μέσς όρς της απόδσής τυς ήταν μειωμένς κατά 58.1% Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση (SPAD 3), κάπιι φαινότυπι δεν διατήρησαν τ πράσιν χρώμα στα φύλλα τυς και μπήκαν στην φυσιλγική ωρίμανση. Γι αυτό και μέσς όρς τυς παρυσιάζεται διαφρπιημένς σε σχέση με τν μέσ όρ των γεντύπων στα πρηγύμενα στάδια και μειωμένς κατά 60.1%. τ ίδι συμβαίνει και στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) με τν αριθμό των γεντύπων να μειώνεται κι άλλ και μέσς όρς να παρυσιάζεται μειωμένς σε πσστό 57.7% Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD υ ακλύθησε την επιλγή βρέθηκαν τα εξής: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1), μέσς όρς της τιμής SPAD βρέθηκε μειωμένς σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ κατά 2.0 μνάδες SPAD β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) μειώθηκε αντίστιχα κατά 4.3 μνάδες SPAD Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 98

γ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) μειώθηκε αντίστιχα κατά 5.7 μνάδες SPAD και δ) στ στάδι γεμίσματς κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) μειώθηκε αντίστιχα κατά 0.4 μνάδες SPAD. Βρέθηκε, λιπόν, ότι η μεγαλύτερη μείωση στην τιμή SPAD παρατηρήθηκε στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 μέρες από την άνθηση (SPAD 3) ενώ η μικρότερη στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4). Τ αναμενόμεν γενετικό κέρδς πυ εκτιμήθηκε για τ χαρακτηριστικό της απόδσης σε αυτό τν πληθυσμό ήταν ίσ με 52.0 και 11.8 στην θετική και αρνητική επιλγή αντίστιχα. ΥΒΡΙΔΙΟ Στ υβρίδι φυσικά δεν είναι δυνατή η επιλγή γεντύπων. Ωστόσ έγινε μια «επιλγή» στα φυτά τυ υβριδίυ και τα απτελέσματα παρατίθενται στν πίνακα 34. Στη θετική επιλγή των φυτών, μέσς όρς των φυτών εμφανίζεται αυξημένς κατά 31.9%. Παρατηρήθηκε επίσης, όπως άλλωστε ήταν αναμενόμεν, πως τα φυτά τυ υβριδίυ διατήρησαν τ πράσιν χρώμα τυς μέχρι και 70 ημέρες από την άνθηση (SPAD 5) σε αντίθεση με τυς πέντε πληθυσμύς πυ, όπως αναφέρθηκε ήδη, διατήρησαν τ πράσιν χρώμα μόν μέχρι 50 ημέρες μετά την άνθηση. Ωστόσ παρατηρήθηκε μια μείωση των επιλεγμένων φυτών στ SPAD 5 με απτέλεσμα μέσς τυς όρς της απόδσης να εμφανίζεται αυξημένς κατά 32.3% σε σχέση με τν γενικό μέσ όρ. Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD πυ ακλύθησε την επιλγή βρέθηκε ότι μέσς όρς των επιλεγμένων φυτών σε σχέση με τν μέσ όρ τυ υβριδίυ: α) στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) αυξήθηκε κατά 4.6 μνάδες SPAD β) στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2), αυξήθηκε κατά 1.0 μνάδα SPAD δ) στ βλαστικό στάδι γεμίσματς κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) αυξήθηκε κατά 1.1 μνάδες SPAD ε) στ βλαστικό στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση (SPAD 4) αυξήθηκε ριακά κατά 0.3 μνάδες SPAD ενώ στ) στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 ημέρες από την άνθηση μειώθηκε ριακά κατά 0.1 μνάδες SPAD. Βρέθηκε λιπόν πως υπάρχει μια φθίνυσα πρεία της αύξηση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD σε σχέση με τ μέσ όρ τυ υβριδίυ, από τ βλαστικό στάδι πυ είχε τη Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 99

μεγαλύτερη αύξηση μέχρι τ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 ημέρες από την άνθηση όπυ στην πραγματικότητα υπήρξε ριακή αύξηση. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 1

SPAD4 X A M H A A Υ Ψ Η Λ Α 49.0±19.8 (26.9-65.1) 188.8±27.8 (157.2-227.4) 27.8±10.3.04 (16.1-35.8) 28.9±3.9 (24.7-34.7) -57.7 63.0 Ο I 0.7 Π ίνακας 33. Πρσμίωση επιλγής για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» για τ πληθυσμό 5. SPAD3 X A M H A A fs Q *< Ρη t/5 ΥΨ Η ΛΑ X A M H A A Υ Ψ Η Λ Α SPAD 1 X A M H A A ΥΨ Η ΛΑ 46.2±12.1 (26.9-65.1) 186.3±24.6 (157.1-239.4) 48.5±13.6 (26.9-68) 186.3±24.6 (157.1-239.4) 48.5±13.6 (26.9-68) 186.3±24.6 (157.1-239.4) Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Α Π Ο Δ Ο ΣΗ Σ 31.9±9.7 (18.5-48.5) 40.9±7.2 (24.7-48.7) 45.4±10.1 (20.9-62.3) 52.7±6.1 (35.4-60.6) 45.7±6.9 (31.6-54.8) 52.4±4.8 (45.8-62.9) «Μ Ε Σ Ο Σ ΟΡΟΣ Τ ΙΜ Η Σ SPAD -60.1 609 cr> 1 609-58.1 609 ΑΠΟΔΟ ΣΗ (%μέσυ όρυ τυ πληθυσμύ) -5.7 c m -4.3 3.0-2.0 4.7 Μ Ο Ν ΑΔΕΣ SPAD 'δ > ;> Ό Ό g g a a c O' c α.. -c -c a. a. ρ ρ ι/ί Ο CM «Ο 8-5C r 1 Ρ Ρ θ Η (-* Η θ' O' Ο Ο Ο Ο Τ * Η Η> - 3 3 ί =L a. t-» 5- Ο Ο -Ο Η Ρ S 'a. 'a.?-?- α. a 2 2 D κ Μ a ^a Η ^a ΡΧ ε ε ε ε 9599 Ρη Ρη Ρη Ρη CZJ (Ζ3 'ϋε '=Ε '! Η Η Η Η Η Η Η Η Η Ν Μ Q Q Q Q < < < < S.O.O. ΧΛ GO ΧΠ CZ3 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

< ft, in ΙΟ <Ν 2 ;» s νθ Ο r- ^t Os cn in ON 4 <7 IN 32 (N ^ in -Ή f? IN 4 t"- NO in i; CN Γ- rn c4 m Νί IN Ο < ft. m S n iri *0 ^ 41 <N *1 NO VO ^ <n VO -rj ' <N ; 41? *0 «4Ί rr cn O'; ON } -Ή T IN IN m i h IN ^T r-' 2 -H t" NO ^H- ΙΟ (N m ^r On <N <N r O Π ίν α κ α ς 34. Π ρσμίω ση επιλγής για τ χ α ρ α κτη ρ ισ τικό «Απόδση» για τ υβρίδι. Μ ft, in ft, Λ < Ρ* V5 On it) 41 cn <N VO VO n VO T^ cn -H t ^ 2 c* ; n wi Ό -H <N ^ s VO _J «w wω VO ^ ' IN 2 -H f w> <A rt- \ iri "Q -H <N *N v NO _ Ό VO "NT ' «Ν 2 -H t Ό ^ ' 2 ^ m w w O ft, <1 On O', «O' -H NO ^ O ^ Tf 41 «NI NO NO <N I» ^ S I ON v in / \ tt r i^1 41 ^ ^ Γ^* ON r^-! ON 41 T NO!, 3; in NJ fo ΓΟ O' 4? ^ Ο ό Ό ^ - O W w S < ^r ON cn ^sf ON m ^r ^r ON V-H m w W g ' <J 'S p I 5- S φ a. = Ό <5 5: R w ω 4 CN NO IN NO NO N4 1 ϊζ SM ««2 - -S > > Ό O u* u» 8.8. II p- p- Ό <N *T) P O s P H s B S =L P. O v3. ω 3. ω & ί I- - i 5 H O S 6 6 6 6 Ph ft, ft, Ph m m cn m 'S' 'p 'p P P ί P Η τιμή SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 ημέρες από την άνθηση N n Nf ID ft, D. ft. ft, ft. w w m m cn Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Στην αρνητική επιλγή, μέσς όρς των φυτών ήταν μειωμένς σε σχέση με τ γενικό μέσ όρ κατά 44.5%. Όπως και στη θετική επιλγή, στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 ημέρες από την άνθηση (SPAD 5) αριθμός των φυτών μειώθηκε με απτέλεσμα μέσς όρς των φυτών να είναι μειωμένς κατά 47.2%. Όσν αφρά τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD, πυ ακλύθησε την επιλγή, βρέθηκε ότι μέσς όρς των φυτών σε σχέση με τ γενικό μέσ όρ των φυτών τυ υβριδίυ: α) μειώθηκε κατά 5.8 μνάδες SPAD στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) β) μειώθηκε κατά 2.5 μνάδες SPAD στ αναπαραγωγικό στάδι (SPAD 2) γ) μειώθηκε κατά 2.4 μνάδες SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση (SPAD 3) δ) μειώθηκε κατά 2.2 μνάδες SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση ενώ (SPAD 4) ε) αυξήθηκε ριακά κατα 0.4 μνάδες SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 ημέρες από την άνθηση (SPAD 5) Βρέθηκε λιπόν ότι, όπως στα φυτά πυ επιλέχθηκαν κατά την θετική επιλγή, υπάρχει μια παρόμια φθίνυσα πρεία, με την μείωση της μέσης τιμής SPAD να είναι η μεγαλύτερη στ βλαστικό στάδι (SPAD 1) ενώ να φτάνει στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 70 ημέρες από την άνθηση (SPAD 5) να υπάρχει μια ριακή αύξηση. Συνψίζντας θα μπρύσαμε να πύμε ότι: στ βλαστικό στάδι τη μεγαλύτερη αύξηση της απόδσης των υψηλαπδτικών γεντύπων είχε πληθυσμός 2 με 72.7%, ακλύθησε πληθυσμός 1 με 71.3%, πληθυσμός 4 με 68.4%, πληθυσμός 5 με 60.95 και τέλς πληθυσμός 3 με 51.7%. την μεγαλύτερη αύξηση της μέσης τιμής SPAD των γεντύπων είχε πληθυσμός 5 (4,7 μνάδες SPAD), ακλύθησε πληθυσμός 2 με 4.5 μνάδες SPAD, πληθυσμός 4 με 4.2 μνάδες SPAD, πληθυσμός 3 με 1.9 μνάδες SPAD και τέλς πληθυσμός 1 πίς δεν είχε μεταβλή της μέσης τιμής SPAD των γεντύπων. Συμπεραίνεται πως πληθυσμός 5 εμφανίζει τη μεγαλύτερη συσχέτιση μεταξύ των δύ αυτών χαρακτηριστικών κατά τ βλαστικό στάδι και πληθυσμός 1 την ελάχιστη (πρακτικά μηδενική). Κατά την αρνητική επιλγή τη μεγαλύτερη μείωση της μέση τιμής SPAD εμφανίζει πληθυσμός 4 με 5.1 μνάδες SPAD, ακλυθεί πληθυσμός 1 με 4.0 μνάδες SPAD, ρπληθυσμός 2 με 2.5, πληθυσμός 5 με 2.0 και τέλς πληθυσμός 3 με 1.3 μνάδες SPAD. στ αναπαραγωγικό στάδι την μεγαλύτερη αύξηση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD των υψηλαπδτικών γεντύπων σε σχέση με τν μέσ όρ παρυσίασε πληθυσμός 2 με Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

6.0 μνάδες SPAD, ακλύθησε πληθυσμός 1 με 4.1 μνάδες SPAD, πληθυσμός 4 με 3.3 μνάδες SPAD, πληθυσμός 5 με 3.0 μνάδες SPAD και τέλς πληθυσμός 3 με 1.9 μνάδες SPAD. Φαίνεται πως σε αυτό τ στάδι τη μεγαλύτερη συσχέτιση παρυσιάζει πληθυσμός 2 στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση τηνμεγαλύτερη αύξηση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD εμφάνισε πληθυσμός 1 με 4.6 μνάδες SPAD, ακλύθησε πληθυσμός 2 με 4.0 μνάδες SPAD, πληθυσμός 5 με 3.3, πληθυσμός 4 με 2.2 και τέλς πληθυσμός 3 τυ πίυ μέσς όρς της τιμής SPAD των υψηλαπδτικών γεντύπων υσιαστικά μειώθηκε ριακά. στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση τηνμεγαλύτερη αύξηση τυ μέσυ όρυ της τιμής SPAD εμφάνισε πληθυσμός 5 με 0.7 μνάδες SPAD, πληθυσμός 2 τυ πίυ μέσς όρς έμεινε σταθερός (0), πληθυσμός 1 με την ριακή μειώση 0.5 μνάδες SPAD τυ μέσυ όρυ, πληθυσμός 3 με μείωση 0.6 και τέλς πληθυσμός 4 με μείωση 3.3 μνάδες SPAD. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 104

Ε. ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Γενικά τα χαρακτηριστικά της φυσιλγίας τυ φυτύ απτέλεσαν αντικείμεν ενδιαφέρντς ως κριτήρια επιλγής (άμεσα ή έμμεσα) για αυξημένη απόδση. Χαρακτηριστικά όπως η πλυδημία συνδέθηκαν με την απόδση. Παρόλ πυ τα έμμεσα κριτήρια δεν ήταν πάνττε απτελεσματικά δεν πρέπει να αγνύνται. Βασική γενετική παράμετρς μελέτης ενός χαρακτηριστικύ είναι τρόπς κληρνόμησής τυς, αν υπάρχει γενετική παραλλακτικότητα 2g, τι μέρς της φαιντυπικής παραλλακτικότητας φείλεται σε γενετικύς παράγντες και συντελεστής κληρνμικότητας Η δεν πρέπει να είναι πλύ μικρός. Αξιλγήθηκαν πέντε τπικί ελληνικί πληθυσμί σε σχέση με τ πρσαρμσμέν στην περιχή, εμπρικό υβρίδι NSTANZA, και βρέθηκε επαρκής γενετική παραλλακτικότητα, στα χαρακτηριστικά πυ μελετήθηκαν, πυ θα έπρεπε να μελετηθεί περαιτέρω. Βρέθηκαν σημαντικές διαφρές μεταξύ των πληθυσμών για όλα τα χαρακτηριστικά πυ μελετήθηκαν ανεξαιρέτως. Ο πληθυσμός 141/G-OP-12 ήταν πι υψηλαπδτικός από τυς πέντε πληθυσμύς ενώ πληθυσμός 28/G-OP-183 παρυσίασε τ μικρότερ δυναμικό απόδσης. Ο πληθυσμός 30/G-OP-163 ήταν πρωιμότερς τόσ κατά τ φύτρωμα των φυτών όσ στην άνθηση και στην ανθφρία ενώ πληθυσμός 163/G-OP-85 ήταν τελευταίς πυ μπήκε στ αναπαραγωγικό στάδι. Ο πληθυσμός 141/G-OP-12 είχε την υψηλότερη μέση τιμή SPAD σε όλα τα στάδια πυ εκτιμήθηκε ενώ ριακά μικρότερυς μέσυς όρυς της τιμής SPAD είχε πληθυσμός 30/G- ΟΡ-163. Ο πληθυσμός 163/G-OP-85 είχε τυς μικρότερυς μέσυς όρυς στα αντίστιχα στάδια. Ο πληθυσμός 102/G-OP-84 βρέθηκε να είναι ψιμότερς κατά τ φύτρωμα από τυς υπόλιπυς πληθυσμύς. Ο πληθυσμός 163/G-OP-85 εμφάνισε τ μεγαλύτερ ύψς φυτύ ενώ τ πι κντό στέλεχς εμφάνισαν ι πληθυσμί 30/G-OP-163 και 28/G-OP-183. Τ μεγαλύτερ πσστό πλυδημίας εμφάνισε πληθυσμός 28/G-OP-183 ενώ τ μικρότερ πληθυσμός 163/G-OP-85. Τ μεγαλύτερ μέσ όρ της υγρασίας σπόρυ εμφάνισε πληθυσμός 163/G-OP-85 ενώ τν μικρότερ μέσ όρ πληθυσμός 28/G-OP-183. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 105

Τέλς, τη μεγαλύτερη ευαισθησία στ πλάγιασμα εμφάνισε πληθυσμός 28/G-OP-183 ενώ την καλύτερη ανθεκτικότητα έδωσε πληθυσμός 102/G-OP-84. Γενικά πληθυσμός 141/G-OP-12 παρυσιάζει τ μεγαλύτερ ενδιαφέρν για επιλγή υψηλαπδτικών γεντύπων μιας και είχε την καλύτερη συσχέτιση μεταξύ απόδσης και χλωρφύλλης ενώ πληθυσμός 28/G-OP-183 φαίνεται να είναι πι ευαίσθητς στις διάφρες καταπνήσεις (πλάγιασε παρόλ πυ είχε τ πι κντό στέλεχς από τυς πέντε πληθυσμύς). Ωστόσ παρυσιάζει ενδιαφέρν για την διερεύνηση γνιδίων πλυδημίας στυς γεντύπυς τυ. Επίσης ενδιαφέρν παρυσιάζει πληθυσμός 30/G-OP-163 επειδή ήταν πρωιμότερς από τυς πέντε πληθυσμύς τόσ στ φύτρωμα όσ και στην είσδ τυ πληθυσμύ στ στάδι της ανθφρίας. Βρέθηκε επαρκής γενετική παραλλακτικότητα για τ χαρακτηριστικό της απόδσης εντός και των πέντε πληθυσμών. Η περισσότερ αξιπιήσιμη φαίνεται να είναι στν πληθυσμό141/οορ-12 πυ έχει τ μεγαλύτερ συντελεστή γενετικής παραλλακτικότητας (GCV= 12.6% και συντελεστή κληρνόμησης Η=0.60). Αντίθετα τ μικρότερ γενετικό δυναμικό φαίνεται να έχει πληθυσμός 28/G-OP-183. Η μέτρηση της τιμής SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση φαίνεται να είναι τ στάδι κατά τ πί η γενετική παραλλακτικότητα πυ εμφανίζυν ι πληθυσμί μπρεί να αξιπιηθεί σε σχήμα επιλγής. Όσν αφρά τα υπόλιπα χαρακτηριστικά, υπήρξαν ενδείξεις ύπαρξης επαρκύς γενετικής παραλλακτικότητας εντός των πληθυσμών ωστόσ περαιτέρω έρευνα πρέπει να γίνει για να απδειχτεί η δυνατότητα αξιπίησής της. Επιβεβαιώθηκε η σχετικά υψηλή συσχέτιση της απόδσης με την τιμή SPAD στα στάδια στα πία μετρήθηκε. Κατά την πρσμείωση της επιλγής για τ χαρακτηριστικό τιμή SPAD σεόλυς τυς πληθυσμύς, η απόδση ακλύθησε την επιλγή. Στ βλαστικό στάδι τη μεγαλύτερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD είχε πληθυσμός30/(τ-ορ-163 ενώ τη μικρότερη πληθυσμός 102/G-OP-84. Στ αναπαραγωγικό στάδι τη μεγαλύτερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD είχε πληθυσμός 30/G-OP-163 ενώ την μικρότερη πληθυσμός 141/G-OP-12. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ τη μεγαλύτερη αύξηση απόδσης ανά μνάδα SPAD την είχε πληθυσμός 163/G-OP-85 ενώ την μικρότερη πληθυσμός 141/G-OP-12. Στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση όλι ι πληθυσμί εμφάνισαν αύξηση τυ μέσυ όρυ της απόδσης των επιλεγμένων γεντύπων σε σχέση με τ μέσ όρ τυ πληθυσμύ) γεγνός πυ απτελεί τυλάχιστν ένδειξη για την ύπαρξη Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 106

γεντύπων στυς πληθυσμύς πυ διατηρύν περισσότερ χρν τ πράσιν χρώμα τυ φυλλώματς (stay geen) και ι πίι συνδεύνται φυσικά από αύξηση της απόδσης και συνεπώς μπρεί να χρησιμπιηθεί ως έμμεσ κριτήρι επιλγής. Κατά την πρσμείωση της επιλγής για τ χαρακτηριστικό απόδση, η τιμή SPAD ακλύθησε την επιλγή επιβεβαιώνντας την συσχέτιση μεταξύ των δύ αυτών χαρακτηριστικών. Στ βλαστικό στάδι την υψηλότερη συσχέτιση μεταξύ της απόδσης και της τιμής SPAD εμφάνισε πληθυσμός 30/G-OP-163 ενώ την μικρότερη πληθυσμός102/(ϊ-ορ-84, στ αναπαραγωγικό στάδι ι πληθυσμί 30/G-OP-163 και 163/G-OP-85 αντίστιχα, στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση ι πληθυσμί 102/G-OP-84 και 163/G-OP-85 αντίστιχα, και τέλς, στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση ι πληθυσμί 141/G-OP-12 και 28/G-OP-183. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 107

ΣΤ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκπός της παρύσας εργασίας ήταν η μελέτη της γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ και εντός πέντε τπικών παραδσιακών πληθυσμών καλαμπκιύ, σε μια πρσπάθεια διερεύνησης πιθανής αξιπίησής τυς σε πργράμματα βελτίωσης. Τ φυτικό υλικό πειραματισμύ απτέλεσαν πέντε τπικί παραδσιακί πληθυσμί πυ διατηρύνται στ Ινστιτύτ Σιτηρών τυ ΕΘΙΑΓΕ. Οι πληθυσμί αυτί ήταν ι εξής: 1. πληθυσμός 1:102/GR-OP-84 2. πληθυσμός 2: 30/GR-OP-163 3. πληθυσμός 3:163/GR-OP-85 4. πληθυσμός 4: 28/GR-OP-183 5. πληθυσμός 5: 141/GR-OP-12 Ως μάρτυρας χρησιμπιήθηκε τ απλό υβρίδι Cnstanza. Τ πείραμα πραγματπιήθηκε κατά την καλλιεργητική περίδ 22-23 στ αγρόκτημα τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας στ Βελεστίν. Τ σύνλ των πληθυσμών εμφάνισε ικανπιητική γενετική διακύμανση για τ χαρακτηριστικό της απόδσης. Για τ χαρακτηριστικό Πσστό εκκκισμύ πληθυσμός I63/GR-OP-85 βρέθηκε να διαθέτει σχετικά υψηλή γενετική διακύμανση. Για τ χαρακτηριστικό εκτίμηση της τιμής SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 25 ημέρες από την άνθηση πληθυσμός 141/GR-OP-12 και πληθυσμός 28/GR-OP-183 βρέθηκε να διαθέτυν ικανπιητική γενετική διακύμανση. Για τ χαρακτηριστικό εκτίμηση της τιμής SPAD στ στάδι γεμίσματς τυ κόκκυ 50 ημέρες από την άνθηση πληθυσμός 141/GR-OP-12 βρέθηκε να διαθέτει μεγαλύτερ αριθμό γεντύπων πυ διατηρύν τ πράσιν χρώμα των φύλλων τυς μέχρι και αυτό τ στάδι. Για τ χαρακτηριστικό ταχύτητα φυτρώματς πληθυσμός 102/GR-OP-84 και πληθυσμός 28/GR-OP-183 βρέθηκε να διαθέτυν επαρκή γενετική διακύμανση. Για τ χαρακτηριστικό πλυδημία πληθυσμός 102/GR-OP-84 βρέθηκε να διαθέτει επαρκή γενετική παραλλακτικότητα όπως και για τ χαρακτηριστικό υγρασία σπόρυ. Επιβεβαιώθηκε η σχετικά υψηλή συσχέτιση της απόδσης με την τιμή SPAD στα στάδια στα πία μετρήθηκε κατά την πρσμείωση επιλγής για την τιμή SPAD. Κρίσιμ στάδι για την επιλγή υψηλής τιμής SPAD βρέθηκαν τ βλαστικό και τ αναπαραγωγικό στάδι. Γενικά πληθυσμός 141/GR-OP-12 παρυσιάζει τ μεγαλύτερ ενδιαφέρν για επιλγή υψηλαπδτικών γεντύπων μιας και είχε την καλύτερη συσχέτιση μεταξύ απόδσης και χλωρφύλλης- ενώ πληθυσμός 163/GR-OP-85 φαίνεται να είναι πι ευαίσθητς στις Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 108

διάφρες καταπνήσεις (σε συνδυασμό με τ γεγνός ότι παρυσίασε τ υψηλότερ στέλεχς από τυς πέντε πληθυσμύς). Ο πληθυσμός28/όκ-ορ-183 παρυσιάζει ενδιαφέρν για την διερεύνηση γνιδίων πλυδημίας στυς γεντύπυς τυ. Επίσης ενδιαφέρν παρυσιάζει πληθυσμός 30/GR-OP-163 επειδή ήταν πρωιμότερς από τυς πέντε πληθυσμύς τόσ στ φύτρωμα όσ και στην είσδ τυ πληθυσμύ στ στάδι της ανθφρίας. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 109

Ζ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Allar, R. W. 1960. Principles f plant breeing. J. Willey an Sns, Inc. New Yrk. 2. Annymus. 1972. Genetic variability f majr crps. Cmmittee n genetic vulnerability f majr crps. Agic. Bar, NAS-NRC, Washingtn, DC. 3. Bauman, L. F. 1981. Review f meths use by breeers t evelp superir crn inbres. Prc. Crn Srghum Inustry Res. Cnf. 36:199-208 4. Bernar R. 1992. Retentin f genetically superir lines uring early generatin testcrssing f maize. Crp Sci. 32: 933-937 5. Blackmer, T.M an J.S. Schepers. 1995. Use f a chlrphyll meter t mnitr nitrgen status an scheule fertigatin fr cm. J. Pr. Agic. 8:56-60 6. Bletss, E.A. an C.K. Gulas, 1999. Mass selectin f gain yiel an prtein in a maize ppulatin. Crp Sci. 39: 1-5 7. Blans J. an G.O. Emeaes. 1996. The imprtance f the anthesis-silking interval in breeing fr raught tlerance in trpical maize. Fiel Crps Res. 48:65-80 8. Brt, J., J.L. Araus, H. Hazzam, S. Gan an S. Cessarelli. 1998. Relatin between early vigr, gain yiel, leaf structure an stable istpe cmpsitin in fiel gwn barley. Plant physil. Bichem. 36 (12), 889-897 9. Buchez A, an Gallais A., 20. Efficiency f the use f uble-haplis in recurrent selectin fr cmbining ability. Crp Sci. 40:23-29 10. Briges, W. C., Jr., an S. J. Knapp. 1987. Prbabilities f negative estimates f genetic variances. Ther. Appl. Genet. 74:269-274 11. Brwn, W.L. 1983. Genetic iversity an genetic vulnerability: An appraisal. Ecn. Bt. 37:4-12 12. Cckerham, C. Clark. 1954. An extensin f the cncept f partitining hereitary variance fr analysis f cvariances amng relatives when epistasis is present. Genetics 39:859-882 13. Cckerham, C.C. 1956a Analysis f quantitive gene actin. Brkhaven Symp. Bil. 9: 53-68 14. Cmmitiee. 1972. Genetic vulnerability f majr crps. Natinal Acaemy f Sciences, Wasinghtn, D. C. 15. Crs, J. G. 1999. Respnse t fur cycles f cmbine half-sib an Si family selectin in maize. Crp Sci. 40: 20-39 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 110

16. Crs, J. G. 1999. Selectin meths an etersis. In: Crs J an Paey S. (e): Genetics an explitatin f hetersis in crps. American Sciety f Agnmy an Crp Science Sciety f America Maisn p. 222-245 17. Crsbie, T. M., J. J. Mck an R. B. Pearce. 1977. Variability an selectin avance fr phtsynthesis in Iwa Stiff Stalk Synthetic maize ppulatin. Crp Sci. 17:511-514 18. Crsbie, T. M., R.B. Pearcer an J.J Mck. 1981. Selectin fr high 2 exchange rate amng inbre lines f maize. Crp Sci. 28: 891-896 19. Drvskaya, I. F. 1963. Frmatin an phtsynthetic activity f assimilating surface f inbre an hybri cm. Sv. Plant Phusil. 9 (5):506-509. [Engl. Transl. Fisil. Rast.] 20. Duley J. W. an Mll R. H., 1969. Interpretatin an use f estimates f heritability an genetic Variances in Plant Breeing. Crp Sci. 9:257-262 21. Duvick, D. N. 1984. Genetic cntributins t yiel gains in U.S hybri maize. P. 15-47. In W. R. Fehr (e.) Genetic cntributin t yiel gains f five majr crp plants. Spec. Publ. 7. CSSA, Maisn, WI. 22. Duvick, D.N an Gassman, 1999. Pst geen revlutin trens in yiel ptential f temperate maize in the Nrth-Central Unite States. Crp Sci. 39Q1622-1630 23. El-Lakany, M.A., an W.A. Russell. 1971. Relatinship f maize characters with yiel in testcrsses f inbres at ifferent plant ensities. Crp Sci. 11:698-701 24. Everett, H. L. 1960. islatin f a genic series cntrlling chlrplast pigment pructin in Zea mays L. Genetics 35:104 25. Falcner, D. E. 1960. Intructin t quantitative genetics. The Rnal Press C., new Yrk, 365p 26. Fleming, A. A. an Palmer, J. H. 1975. Variatin in Chlrphyll Cntent f Maize Lines an Hybris. Crp. Sci. Vl 15:617-620 27. Fusva, S. an Avratvscukva. 1967. Hybri vigr an phtsynthetic rate at leaf isks in Zea mays L. Phtsynthetica 1 (l-2):3-12 28. Gallais A., 1990. Quantitive genetics f uble hapli ppulatins an applicatin t thery f line evelpment. Genetics 124: 199-206 29. Gallais A., Charcsset A., Glringer I., Hspital F., Mreau L., 20. Prgess an prspects fr marker-assiste selectin. A. Gallais, C. Dillmann an I. Glringer (E): Quantitive genetics an breeing meths: the way ahea. INRA Les Cllques. N 96 p. 183-197 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 111

30. Garner, C.O. 1963. Estimates f genetic parameters in crss fertilizing plants an their implicatins in plant breeing, p. 225-252. in W.D. Hansn an H.F. Rbinsn (e.). Statistical genetics an plant breeing. Nat. Aca. Sci. Publ. 782 31. Garner, F. P., Raul Valle an D.E. McClu, 1990. Yiel Characteristics f Ancient Races f Maize cmpare t a mem hybri. Crp Sci: 82 p. 864-868 32. Geaelmann, J.L. 1984. Using extic germplasm t imprve nrthern cm. Prc. Annu. Cm Srghum In. Res. Cnf. 39:98-110 33. Grich, C. L., R. E. Stucker, an W. A. Cmptn. 1975. Average gene frequency estimates in tw pen-pllinate cultivars f cm. Crp Sci. 15:746-749 34. Guesnar, B. an Gallais, A. 1992. Genetic variance cmpnent estimatin in a neste mating esign with psitive assrtative mating an applicatin t maize. Crp Sci. 32:1127-1131 35. Γύλας, X. K, Βελτίωση φυτών. Πανεπιστημακές Παραδόσεις, 1994. Βόλς. Σελ: 41 36. Gulas, C. Κ., an J. Η. Lnquist. 1976. Cmbine Half-Sib an SI Family selectin in a Maize Cmpsite Ppulatin. Crp Sci. 16: 461-464 37. Gulas, C. K., D. N. Delipraniu, N. D. Katsantnis, J. N. Sfakianakis, C. J. Caramalingas, N. S. Katranis, E. A. Bletss an A. Gertis. 1997. Cmbine selectin base n HS, SI an TC family evaluatin uner lw nitrgen in put cnitins in maize. In: Tsaftaris A. (E): Genetics, Bitechnlgy an Breeing f Maize an Srghum. He Ryal Sciety f Chemistry, Caimbrige, p. 163-168 38. Gulas C. K., E. N. Bletss an A E. Krkvels 20. Ppulatin imprvement breeing schemes base n cmbine SI, HS an TC prgeny evaluatin t evelp maize germplasm tlerant t stress grwing cnitins. On Xlth Meeting f the sectin Bimetrics in Plant Breeing PARIS France, 30 August - 1 September 20. Prceeings pg 147-153 39. Hageman, R.H., an R.J. Lambert. 1988. The use f physilgical traits fr cm imprvement. In Sprague an Duley (Es), Cm an Cm Imprvement. ASA, CSSA, SSSA. PpQ431-461 40. Hallauer, A.R. an A.F. Tryer. 1972. Prlific cm hybris an minimizing risk f stress. Ann. Hybri Cm an Srghum Res. Cn., Prc. 27th. p. 140-158 41. Hallauer, A.R. 1978. Ptential f extic germplasm fr maize imprvement, p. 229-247. in D. B. Walen (e.) Prc. Int. Maize Sym.: Breeing an Genetics. Jhn Wiley an sns, New Yrk Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 112

42. Hallauer, A. R., 1981. Selectin an Breeing meths. P 3-55. In K.J. Frey (e.) Plant Breeing Π. Iwa State Univ. Press. Ames. 43. Hallauer, A.R., an J.B. Mirana, F.1988. Quantitative genetics in maize breeing. 2n e. Iwa State Univ. Press. Ames. 44. Hallauer, A. R. 1990. Meths use in evelping maize inbres. Mayica 35:1-16 45. Heichel, G. H. an R. B. Musgave. 1969. varietal ifferences in net phtsynthesis f Zea mays L. Crp Sci. 9:483-486 46. Hlley, R.N. an M.M. Gman. 1988. Yiel ptential f trpical hybri maize erivatives. Crp Sci. 28:213-218 47. Jenkins, Μ. T. 1978. Maize breeing uring the evelpments an early years f hybri maize. P. 13-28 in D. B. Walen (e.) Prc. Int. Maize Sym.: Breeing an Genetics. Jhn Wiley an sns, New Yrk 48. Jenkins, Μ. T. 1929. Crrelatin stuies in maize. J. Agic. Res. 39:677-721 49. Καρακαξάς, B., X. Γύλας και Μ. Πανάγυ, 1998. Γενετικό δυναμικό τπικών πικιλιών σιταριύ και καλαμπκιύ και δυνατότητα αξιπιήσεως σε πργράμματα βελτιώσεως. Γεωπνικά, Έκδση Γεωπνικύ Συλλόγυ Μακεδνίας-Θράκης, Τεύχς 373, σελ. 11-15 50. Kempthrne, Ο. 1955. The theretical values f crrelatins between relatives in ranm mating ppulatins. Genetics 40:153-167 51. Knapp, S.J., W. W. Strup an W. M. Rss. 1985. Exact cnfience intervals fr heritability n a prgeny basis. Crp Sci. 25: 192-194. 52. Κρκόβελς A. 23. Η περιεκτικότητα σε χλωρφύλλη ως κριτήρι επιλγής στην βελτίωση πληθυσμών καλαμπκιύ. Διδακτρική διατριβή. Πανεπιστήμι Θεσσαλίας. 53. Kuhn, W.E., an R.E. Stucker. 1976. Effect f increasing mrphlgical cmpnent expressin n yiel in cm. Crp Sci. 16:270-274 54. Lnquist, J.H. 1967. Mass selectin fr prlifacy in maize. Zuchtr/Genet. Bee. Ress. 37(4): 185-188 55. Malvar, R. A., A. Oras, P. Revilla an Μ. E. Cartea. 1996. Estimates f genetic variances in tw Spanish ppulatins f maize. Crp Sci. 36:291-295 56. Marek, J. H. An C. O. Garner. 1979. Respnse t mass selectin in maize an stability f resultingppulatins. Crp Sci. 19:779-783 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 113

57. Mreau L., S. Lemarie, A. Charcsset an A. Gallais. 20. Ecnmic efficiency f ne cycle f marker- assiste selectin. Crp Sci. 40. 329-337 58. Mren-Gnzalez J., Hallauer A. R., 1982. Cmbine S2 an crssbre family selectin in full-sib reciprcal recurrent. Ther. Appl. Genet. 61. 353-358 59. Linsey, M. F., J. H. Lnquist an C. O. Garner. 1962. Estimates f genetic variances in pen-pllinate varieties f crn-belt cm. Crp Sci. 2:105-109 60. Obaii M., Jhnsn B. E, Van Vleck L. D., Kachman S. D., Smith U. S.. 1998. Family per se respnse t selfing an selectin in maize base n testcrss perfrmance. A simulatin stuy. Crp Sci. 40:91-98 61. Perez-Velasquez, N. Cebbals, S. Paney, an C. Diaz-Amaris.1995. Analysis f iallel crsses amng Clumbian lanraces an imprve ppulatins f maize. Crp Sci. 35:572-578. 62. Revilla P., R. A. Malvar, Μ. E. Cartea, A. Butrn an A. Oras. 22. Inheritance f cl tlerance at emergence an uring early seasn gwth in maize. Crp Sci. 40: 1579-1585 63. Reyes-Vales Μ. H. 20. A mel fr marker-base selectin in gene intrgessin breeing prgams. Crp Sci. 40:91-98 64. Rubtsva, M. S. 1960. Sme physilgical features f hybris an initial selfpllinate lines f cm. Sv. Plant Phusil. 7 (6):574-578. [Engl. Transl. Fisil. Rast.] 65. Russel, W. A. 1991. Genetic imprvement f maize yiels. Av. Agn. 46:245-298 66. Σφακιανάκης, I. 1998. Διάδση, χρήσεις και καλλιεργητικές φρντίδες στν Αραβόσιτ. Αγρτική Έρευνα και τεχνλγία. Τεύχς 10 σελ. 17-19 67. Σφήκας, Α. Γ. 1987. Ειδική Γεωργία I. Σιτηρά, ψυχανθή και χρτδτικά φυτά. Θεσσαλνίκη 1987. Σελ. 85-123 68. Sprague, G. F. 1966. Quantitative genetics in plant imprvement. In Kenneth J. Frey (e.). Plant breeing. Iwa State Univ. Press, Ames. P.315-347. 69. Sprague, G. F. an J. W. Duley. 1988. Cm an Cm Imprvement. Agnmy N 18, 3r Eitin. Pg: 81,82, 70. Sprague, Η. B., an N. Curtis. 1933. Chlrphyll cntent as an inex f the pructive capacity f selfe lines f cm an their hybris. J. Am. Sc. Agn. 25:709-724 71. Shahi, J. P., an I. S. Singh. 1985. Estimatin f genetic variability fr gain yiel an its cmpnents in a ranm mating ppulatin f maize. Crp Imprv. 12:126-129 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 114

72. Singh, H., A. S. Khera, an B. S. hilln. 1985. Genetic architecture f tw herertic ppulatins f maize. Mayica 30:31-36 73. Starnes, W. J. An Η. H. Haley, 1965. Chlrphyll cntent f varius strains f sybeans, Glucine max L. Crp Sci. 5:9-11 74. Stuber, C.W. 1978. Extic surces fr braening genetic iversity in cmh breeing prgams. Prc. Annu. Cm Srghum In. Res. Cnf. 33:34-47 75. Tryer, A. F. 1999. Backgun f U.S. Hybri Cm. Crp Sci. Vl. 39, pg: 601-625 76. Uribelarrea, M., J. Carcva, M.E. Otrgui an M.E. Westgate. 22. Pllen pructin, pllinatin ynamics an kernel set in Maize. Crp Sci. 42:1910-1918 77. Williams. J. C., L. H. Penny an G. F. Sprague. 1965. Full-sib an half-sib estimates f genetic variance in an pen-pllinate variety f cm, Zea mays L. Crp Sci. 5:125-129 78. W C.W., D.W. Reeves an D.G. Himelrick. 1993. Relatinships between chlrpfyll meter reaings an leaf chlrphyll cncentratin, N status an crp yiel: A review. Prc. Agn. Sc. N. Z. 23:1-9 79. Xie C., an S. Xu. 1998. Strategies f marker aie recurrent selectin. Crp Sci. 38 1526-1535 80. Zelitch, I. 1982. The clse relatinship between net phtsynthesis an crp yiel. Biscience 32: 796-802 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 115

Η. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΗΘΗΚΑΝ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΒΡΙΔΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ Π Λ ΡΛΛΛΛ ΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΗΘΗΚΑΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΦΑΙΝΟΊΎΠΙΚΗΣ ΣΥΣΧΕ1ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟΥΣ ΠΕΝΤΕ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΥΒΡΙΔΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΦΑΙΝΟΤΥΠΙΚΩΝ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟΥΣ 5 ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΥΒΡΙΔΙΟ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 116

ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ 1 ΠΙΝΑΚΑΣ 35: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Φυτρωτικη ικανότητα» στ πληθυσμό 1. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 11 92 622.378 1403.151 56.580 15.252 3.710 0.02 Ttal 103 2025.529 ΠΙΝΑΚΑΣ 36: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της αρσενικης ταξιανθίας» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S I Degees f Freem S OF VAR Sum f Squares I A N C E Mean Square TABLE F-value Prb. Between Within 11 91 1041.847 3313.901 94.713 36.416 2.601 0.63 Ttal 102 4355.748 ΠΙΝΑΚΑΣ 37: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της θηλυκής ταξιανθίας» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S IS OF V A R I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 770.780 70.071 2.177 0.0223 Within 91 2929.337 32.191 Ttal 102 37.117 ΠΙΝΑΚΑΣ 38: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «ASI» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S I S OF V A R I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 449.670 40.879 2.201 0.0208 Within 91 1690.0 18.571 Ttal 102 2139.670 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 117

ΠΙΝΑΚΑΣ 39: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «πλυδημία» στ πληθυσμό 1. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 7.861 0.715 1.358 0.2077 Within 87 45.796 0.526 Ttal 98 53.657 ΠΙΝΑΚΑΣ 40: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 1» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S I S OF VAR I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 571.606 51.964 1.2 0.4505 Within 92 4769.029 51.837 Ttal 103 5340.635 ΠΙΝΑΚΑΣ 41: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 2» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S I S OF VAR IANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 787.989 71.635 1.913 0.0474 Within 92 3445.205 37.448 Ttal 103 4233.194 ΠΙΝΑΚΑΣ 42: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 3» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S I S OF V A R I ANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 11 72 1462.864 4898.366 132.988 1.955 68.033 0.0460 Ttal 83 6361.229 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ΠΙΝΑΚΑΣ 43: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 4» στ πληθυσμό 1. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 9 21 173.540 865.447 19.282 41.212 0.468 Ttal 30 1038.987 ΠΙΝΑΚΑΣ 44: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Ύψς φυτύ» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S I S OF V A R I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 7970.308 724.573 1.970 0.0413 Within 86 31629.692 367.787 Ttal 97 396.0 ΠΙΝΑΚΑΣ 45: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» στ πληθυσμό 1. A N A L Y S IS OF VAR I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 77768.612 7069.874 3.517 0.04 Within 85 170848.484 29.982 Ttal 96 248617.096 ΠΙΝΑΚΑΣ 46: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πσστό εκκκισμύ» στ πληθυσμό ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 11 85 0.125 0.808 0.011 0.010 1.194 0.3036 Ttal 96 0.933 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 119

ΠΙΝΑΚΑΣ 47: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Υγρασία σπόρυ» στ πληθυσμό 1 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 65.467 5.952 3.973 0.01 Within 85 127.323 1.498 Ttal 96 6192.790 ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ 2 ΠΙΝΑΚΑΣ 48: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Φυτρωτική ικανότητα» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 15.423 1.714 0.871 Within 77 151.565 1.968 Ttal 86 166.989 ΠΙΝΑΚΑΣ 49: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της αρσενικης ταξιανθίας» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 184.092 20.455 0.689 Within 76 2255.396 29.676 Ttal 85 2439.488 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ΠΙΝΑΚΑΣ 50: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της θηλυκής ταξιανθίας» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS Degees f Freem OF V A R : I A N C E Sum f Mean Squares Square Γ A B L E F-value Prb. Between 9 371.918 41.324 1.352 0.2254 Within 76 2323.721 30.575 Ttal 85 2695.640 ΠΙΝΑΚΑΣ 51: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «AS1» στ πληθυσμό 2. A Ν.A L Y S I S OF VAR. I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 257.586 28.621 4.483 0.01 Within 75 478.837 6.384 Ttal 84 736.424 ΠΙΝΑΚΑΣ 52: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «πλυδημία» στ πληθυσμό 2, A Ν A L Υ'SIS 0 F V A R I A N C E T A B L E Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 4.674 0.519 2.447 0.0167 Within 76 16.128 0.212 Ttal 85 20.802 ΠΙΝΑΚΑΣ 53: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 1» στ πληθυσμό 2. A ΝA L Y S I i5 OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 1136.229 126.248 2.401 0.0186 Within 77 4048.661 52.580 Ttal 86 5184.890 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 121

ΠΙΝΑΚΑΣ 54: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 2» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 1860.514 206.724 4.151 0.02 Within 77 3834.544 49.799 Ttal 86 5695.058 ΠΙΝΑΚΑΣ 55: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 3» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 1271.518 141.280 2.104 0.0422 Within 63 4231.089 67.160 Ttal 72 5502.607 ΠΙΝΑΚΑΣ 56: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 4» στ πλη Θυσμό2. A N A L Y S I S OF VAR IANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 239.673 29.959 0.626 Within 10 478.873 47.887 Ttal 18 718.545 ΠΙΝΑΚΑΣ 57: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Ύψς φυτύ» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 9 75 23109.775 45860.813 2567.753 611.478 4.199 0.02 Ttal 84 68970.588 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 122

ΠΙΝΑΚΑΣ 58: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 49026.487 5447.387 2.977 0.46 Within 71 129923.064 1829.902 Ttal 80 178949.551 ΠΙΝΑΚΑΣ 59: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πσστό εκκκισμύ» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 0.059 0.7 0.979 Within 71 0.477 0.7 Ttal 80 0.537 ΠΙΝΑΚΑΣ 60: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Υγρασία σπόρυ» στ πληθυσμό 2. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 13.577 1.509 2.257 0.0275 Within 72 48.118 0.668 Ttal 81 61.695 ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ 3 ΠΙΝΑΚΑΣ 61: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Φυτρωτική ικανότητα» στ πληθυσμό 3.. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 38.095 3.463 0.635 Within 99 540.139 5.456 Ttal -n 578.234 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 123

ΠΙΝΑΚΑΣ 62: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της αρσενικής ταξιανθίας» στ πληθυσμό 3 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between 11 189.793 17.254 0.803 Within 93 1997.597 21.480 Ttal 104 2187.390 ΠΙΝΑΚΑΣ 63: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της θηλυκής ταξιανθίας» στ πληθυσμό 3 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb Between 11 601.586 54.690 1.827 0.0624 Within 82 2454.839 29.937 Ttal 93 3056.426 ΠΙΝΑΚΑΣ 64: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «AS1» στ πληθυσμό 3 A N A L Y S I S OF V A R I ANCE TABLE' Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 237.768 21.615 1.939 0.0458 Within 82 914.062 11.147 Ttal 93 1151.830 ΠΙΝΑΚΑΣ 65: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «πλυδημία» στ πληθυσμό 3 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sura f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 0.529 0.048 0.428 Within 89 9.986 0.112 Ttal -1 10.515 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 124

ΠΙΝΑΚΑΣ 66: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD1» στ πληθυσμό 3 A Ν A L Υ S I S OF VAR IANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 11 93 830.323 2065.923 75.484 3.398 22.214 0.06 Ttal 104 2896.245 ΠΙΝΑΚΑΣ 67: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 2» στ πληθυσμό 3 ANAL Y S I S 0 F VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 11 89 783.341 2624.460 71.213 29.488 2.415 0.0112 Ttal 1 3407.801 ΠΊΝΑΚΑΣ 68: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 3» στ πληθυσμό 3 A N A L Y S I S OF VAR IANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 713.839 64.894 1.743 0.0770 Within 87 3238.303 37.222 Ttal 98 3952.142 ΠΙΝΑΚΑΣ 69: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 4» στ πληθυσμό 3 A N A L Y S I S OF V A R I ANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 338.692 30.790 1.129 0.3570 Within 57 1554.979 27.280 Ttal _ 68 1893.671 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 125

ΠΙΝΑΚΑΣ 70: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Ύψς φυτύ» στ πληθυσμό 3 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 9132.606 830.237 1.369 0.2020 Within 87 52758.304 606.417 Ttal 98 61890.909 ΠΙΝΑΚΑΣ 71; Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» στ πληθυσμό 3 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 27107.307 2464.301 1.283 0.2602 Within 52 99846.159 1920.118 Ttal 63 126953.466 ΠΙΝΑΚΑΣ 72; Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πσστό εκκκισμύ» στ πληθυσμό 3 A N A L Y S I S OF VAR I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 0.590 0.054 1.486 0.1609 Within 60 2.166 0.036 Ttal 71 2.756 ΠΙΝΑΚΑΣ 73; Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Υγρασία σπόρυ» στ πληθυσμό 3 A N A L Y S I S OF VAR I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 101.813 9.256 3.767 0.04 Within 59 144.966 2.457 Ttal 70 246.779 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 126

ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ 4 ΠΙΝΑΚΑΣ 74: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Φυτρωτική ικανότητα» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 186.603 23.325 2.233 0.0349 Within 70 731.194 10.446 Ttal 78 917.797 ΠΙΝΑΚΑΣ 75: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της αρσενικης ταξιανθίας» στ πληθυσμό 4. A N A L Y S I S OF VAR I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 225.863 28.233 0.703 Within 67 2690.071 40.150 Ttal 75 2915.934 ΠΙΝΑΚΑΣ 76: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της θηλυκής ταξιανθίας» στ τιληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb Between 8 297.199 37.150 0.908 Within 67 2741.907 40.924 Ttal 75 3039.105 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ΠΙΝΑΚΑΣ 77: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «ASI» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 Within 67 122.362 15.295 0.968 1058.835 15.804 Ttal 75 1181.197 ΠΙΝΑΚΑΣ 78: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «πλυδημία» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 Within 64 I 2.858 0.357 1.181 0.3243 19.361 0.303 Ttal 72 22.219 ΠΙΝΑΚΑΣ 79: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 1» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 Within 80 530.581 48.235 1.044 0.4171 3697.257 46.216 Ttal 91 4227.837 ΠΙΝΑΚΑΣ 80: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 2» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 Within 79 374.889 34.081 0.633 4251.703 53.819 Ttal 90 4626.592 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 128

ΠΙΝΑΚΑΣ 81: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 3» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 11 544.996 49.545 0.682 Within 52 3776.213 72.619 Ttal 63 4321.209 ΠΙΝΑΚΑΣ 82: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Ύψς φυτύ» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 1883.433 235.429 0.535 Within 63 27727.679 440.122 Ttal 71 29611.111 ΠΙΝΑΚΑΣ 83: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 19690.128 2461.266 1.691 0.1219 Within 54 78613.311 1455.802 Ttal 62 98303.439 ΠΙΝΑΚΑΣ 84: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πσστό εκκκισμύ» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 0.244 0.030 1.831 0.0887 Within 60 0.997 0.017 Ttal 68 1.241 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ΠΙΝΑΚΑΣ 85: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Υγρασία σπόρυ» στ πληθυσμό 4. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 11.382 1.423 2.795 0.0107 Within 60 30.541 0.509 Ttal 68 41.923 ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ 5 ΠΙΝΑΚΑΣ 86: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Φυτρωτική ικανότητα» στ πληθυσμό 5 A Ν A L Υ S I S OF V A R I A N C E T A B L E Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 119.325 11.933 2.429 0.0127 Within 94 461.722 4.912 Ttal 104 581.048 ΠΙΝΑΚΑΣ 87: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της αρσενικης ταξιανθίας» στ πληθυσμό 5 A N A L Y S IS OF V A R I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 204.367 20.437 1.284 0.2536 Wit-hin 81 1289.633 15.921 Ttal 91 1494.0 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 130

ΠΙΝΑΚΑΣ 88; Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της θηλυκής ταξιανθίας» στ πληθυσμό 5 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 10 81 189.362 1309.627 18.936 16.168 1.171 0.3223 Ttal 91 1498.989 ΠΙΝΑΚΑΣ 89; Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «AS1» στ πληθυσμό 5 A Ν.A L Y S I S OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 59.986 5.999 1.317 0.2357 Within 81 369.3 4.556 Ttal 91 428.989 ΠΙΝΑΚΑΣ 90; Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «πλυδημία» στ πληθυσμό 5 A Ν A L Y S I S OF V A IFIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 2.958 0.296 1.335 0.2259 Within 82 18.161 0.221 Ttal 92 21.118 ΠΙΝΑΚΑΣ 91; Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 1» στ πληθυσμό 5 A Ν A L Y S I S OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 80.011 8.1 0.204 Within 83 3263.058 39.314 Ttal ~.93 3343.069 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 131

ΠΙΝΑΚΑΣ 92: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 2» στ πληθυσμό 5 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 670.655 67.065 1.144 0.3404 Within 82 4805.757 58.607 Ttal 92 5476.412 ΠΙΝΑΚΑΣ 93: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 3» στ πληθυσμό 5 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 2168.705 216.871 2.337 0.0186 Within 74 6866.011 92.784 Ttal 84 9034.716 ΠΙΝΑΚΑΣ 94: Ανάδυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 4» στ πληθυσμό 5 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 1040.590 115.621 1.684 0.1658 Within 18 1236.137 68.674 Ttal 27 2276.727 ΠΙΝΑΚΑΣ 95: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Ύψς φυτύ» στ πληθυσμό 5 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 4969.393 496.939 1.131 0.35 Within 80 35145.992 439.325 Ttal -.90 40115.385 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ΠΙΝΑΚΑΣ 96: Ανάλ.υση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» στ πληθυσμό 5 A N A L Y S IS OF V A R I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 8 21918.782 2739.848 1.531 0.1663 Within 59 105615.930 1790.101 Ttal 67 127534.712 ΠΙΝΑΚΑΣ 97: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πσστό εκκκισμύ» στ πληθυσμό 5 A N A L Y S I S OF V A R I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 0.033 0.3 0.825 Within 79 0.320 0.4 Ttal 89 0.353 ΠΙΝΑΚΑΣ 98: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Υγρασία σπόρυ» στ πληθυσμό 5 A N A L Y S I S 0 F V A R I A N C E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 23.372 2.337 5.113 0. Within 79 36.112 0.457 Ttal 89 59.485 ΥΒΡΙΔΙΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 99: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Φυτρωτική ικανότητα» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 9 85 159.303 242.529 17.7 2.853 6.204 0. Ttal 94 401.832 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 133

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της αρσενικής ταξιανθίας» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 408.943 45.438 1.573 0.1455 Within 57 1646.520 28.886 Ttal 66 2055.463 ΠΙΝΑΚΑΣ 101: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της θηλυκής ταξιανθίας» στ υβρίδι A Ν A L Υ S I Degees f Freem S OF V A ] R I A N C E Sum f Mean Squares Square TABLE F-value Prb. Between 9 125.255 13.917 0.790 Within 84 1479.213 17.610 Ttal 93 1604.468 ΠΙΝΑΚΑΣ 102: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «ASI» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 10 196.721 19.672 0.789 Within 61 1520.779 24.931 Ttal 71 1717.5 ΠΙΝΑΚΑΣ 103: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «πλυδημία» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 3.479 0.387 1.707 0.13 Within 83 18.8 0.227 Ttal 92 22.280 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 134

ΠΙΝΑΚΑΣ 104: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD1» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 9 84 488.362 1806.368 54.262 21.504 2.523 0.0130 Ttal 93 2294.730 ΠΙΝΑΚΑΣ 105: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 2» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 496.583 55.176 1.221 0.2935 Within 84 3796.777 45.2 Ttal 93 4293.360 ΠΙΝΑΚΑΣ 106: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 3» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 317.714 35.302 1.605 0.1273 Within 83 1825.776 21.997 Ttal 92 2143.489 ΠΙΝΑΚΑΣ 107: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 4» στ υβρίδι A Ν A L Y S I S OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 486.291 54.032 1.031 0.4226 Within 83 4349.741 52.407 Ttal 92 4836.032 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 135

ΠΙΝΑΚΑΣ 108: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 5» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 292.421 32.491 0.706 Within 73 3359.131 46.015 Ttal 82 3651.552 ΠΙΝΑΚΑΣ 109: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Ύψς φυτύ» στ υβρίδι ANAL Y S I S 0 F V A R I A N C E TAB L E Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 2309.844 256.649 1.193 0.3103 Within 83 17851.984 215.084 Ttal 92 20161.828 ΠΙΝΑΚΑΣ 110: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» στ υβρίδι A N A L Y S I S OF V A R I A N C E T A B L E Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 73052.472 8116.941 1.253 0.2764 Within 77 498882.643 6478.995 Ttal 86 571935.115 ΠΙΝΑΚΑΣ 111: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πσστό εκκκισμύ» στ υβρίδι ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 9 77 0.056 0.370 0.6 0.5 1.285 0.2585 Ttal ~ 86 0.426 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 136

ΠΙΝΑΚΑΣ 112: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Υγρασία σπόρυ» στ πληθυσμό 1 ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 9 17.863 1.985 3.105 0.031 Within 77 49.225 0.639 Ttal 86 67.087 ΜΕΤΑΞY ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 113: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Φυτρωτική ικανότητα» στυς πέντε πληθυσμύς. ANAL Y S I S 0 F VARIANC E TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 4 555.225 138.806 15.603 0. Within 519 4617.187 8.896 Ttal 523 5172.412 ΠΙΝΑΚΑΣ 114: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της αρσενικής ταξιανθίας» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 4 491 13830.254 22390.835 3457.563 45.603 75.820 0. Ttal 495 36221.089 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 137

ΠΙΝΑΚΑΣ 115: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Άνθηση της Θηλυκής ταξιανθίας» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 4 11365.762 2841.440 88.554 0. Within 479 15369.683 32.087 Ttal 483 26735.444 ΠΙΝΑΚΑΣ \\6: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Δείκτης ASI» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 4 96.413 24.103 1.915 0.1067 Within 480 6040.919 12.585 Ttal 484 6137.332 ΠΙΝΑΚΑΣ 117: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πλυδημία» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 4 15.936 3.984 13.947 0. Within 480 137.116 0.286 Ttal 484 153.052 ΠΙΝΑΚΑΣ 118: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 1» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between 4 7114.356 1778.589 39.237 0. Within 495 22438.074 45.329 Ttal 499 29552.429 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

ΠΙΝΑΚΑΣ 119: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 2» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 4 489 13337.669 244.7 3334.417 49.899 66.823 0. Ttal 493 37738.369 ΠΙΝΑΚΑΣ 120: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 3» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 4 415 10133.305 29516.805 2533.326 71.125 35.618 0. Ttal 419 39650.110 ΠΙΝΑΚΑΣ 121: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «SPAD 4» στυς πέντε πληθυσμύς. ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 4 140 5476.804 7437.128 1369.201 53.122 25.774 0. Ttal 144 12913.932 ΠΙΝΑΚΑΣ 122: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Ύψς φυτύ» στυς πέντε πληθυσμύς ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 4 470 111747.926 250843.864 27936.981 533.710 52.345 0. Ttal 474 362591.789 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 139

ΠΙΝΑΚΑΣ 122: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Απόδση» στυς πέντε πληθυσμύς A N A L Y S I S OF VAR I A N C E TAB L E Degees f Freem Sum f Squares Mean Square F-value Prb. Between Within 4 396 22679.404 765367.868 5669.851 1932.747 2.934 0.0206 Ttal 4 788047.271 ΠΙΝΑΚΑΣ 124: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Πσστό εκκκκισμύ» στυς πέντε πληθυσμύς ANALYSIS OF VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 4 435 0.556 5.025 0.139 0.012 12.036 0. Ttal 439 5.581 ΠΙΝΑΚΑΣ 125: Ανάλυση παραλλακτικότητας για τ χαρακτηριστικό «Υγρασία» στυς πέντε πληθυσμύς ANAL Y S I S 0 F VARIANCE TABLE Degees f Sum f Mean Freem Squares Square F-value Prb. Between Within 4 436 317.617 1093.859 79.404 2.509 31.650 0. Ttal 440 1411.476 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

IS a a. >- >- -p a B B O X P W JO > a < Oh in n a < Oh VI Oh in a < Oh CΛ a a s 3 H H D f S -I Q. IQ. </) p.2 '! i 2 r'a ) H 3 Q. Ό I t > 3 H -fs ί i Ο B vjj* > a a < H s D LP I s a > 'P ec j- B er > w 2 B uj> > a a «< -< H u u> >2 g-ffl < <» a1!< H a a f 5 O H kp Ό 5* I- δ S 5 P w a I a-^ ί B a ab a I c<p 0 M 1 v n I u» 8 S S > Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

9 Ό 0.1 4 Υ γ ρ α σ ία 0. 2 1 (N 8- S P A D 3 S P A D 4 Ύ ψ ς Α π ό δ σ η Π σ. Ε κ κ /σ μ ύ 0.5 2 0.0 4 0. 1 2 xt O t- CM χί CM s O c τ- Ο 0.4 9 Γ ΟΟ 0.0 4 in τ- Ο τ CM CM O ' 0. 0 2 O <N Ό 8. ϋ p 03 t sh > '3 X S P A D 2 S P A D 1 Π λ υ δ η μ ία A S I cρ Α ν θ η σ η Θ η λ υ κ ή ς T n h n v f lin Ρ CD Ο ό χί τ- Ο 0.1 7 CD Ο CD Ο CD Γ ΟΟ ΟΟ CM CM q CM Ο O ΟΟ ι CM 0.1 3 CD xt O c C\l σ> τ- Ο CM m O 0.0 3 c c O σ> CM CM CD c c T M- 0.1 9 0.1 4 CD CD in CM in q CM ' π- Ο 0. 0 2 CM O 8 Q. 1 Q. Ό 9- cl 3 t-, U» I ft O' Α ν θ η σ η Α ρ σ ε ν ικ ή ς Τ α ξ ια ν θ ία ς 0.8 5 0.2 8 1 9 O 0.1 4 c CM 1 6 0 Ό Χί ' r-~ <s LP 8 X 8 > Φ υ τ ρ ω τ ικ ή δ ύ ν α μ η xf 'Μ; 0.1 7 0. 2 2 Ο 0.0 7 0.2 6 I SO O CM ' Φ υ τ ρ ω τ ικ ή δ ύ ν α ιιυ Α ν θ η σ η Α ρ σ ε ν ικ ή ς Τ α ξ ια ν θ ία ς Α ν θ η σ η Θ η λ υ κ ή ς Τ α ξ ια ν θ ία ς -Η VI < ιί λ υ ό η μ ια τη!λ S P A D 2 S P A D 3 S P A D 4 Α π ό δ σ η HH n Υ γ ρ α σ ία σ π ό ρ υ Ι ΐλ ά γ ια σ μ α 1 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly m

Πσ. Εκκ/σμύ Υγρασία 0.16 0.18 Απόδση CD 0.25 SPAD3 SPAD4 Ύ ψ ς 144 66Ό χ C> x CM 6 S 0 0.17 0.29 CD CD x GO CM q c Ν % ΗΟ '3 SPAD2 r- CM CD CM t X Q. SPAD1 Πλυδημία A S I Ανθηση Θ ηλυκής Ταξιανθίας Ανθηση Αρσενικης Ταξιανθίας C0 ό 0.37 1 0.29 C0 CD CM Ο CD Ο σ> 0.55 1 I 99Ό σ> w CM Ο 0.04 0.13 τ- Ο ό CM Ο Ο CM σ> * Is- Is O) 1 CM CD m 50Ό CD CM CM 0.39 0.36 CM 0.15 CD q σ> 0.02 SOO 1 Ο. Ό 9-2 t > 3 Η Η "X Ο I S W I \ <Ν t_r S X a > Φ υτρω τική δύναμη Tf Ο 0.12 CM Ο CM Ο 0.13 0.19 6ΖΌ 0.18 CM CM q Is 3 a a. > Η 'Ρ ρ to θ ' Άνθηση Αρσενικής Ταξιανθίας Άνθηση Θ ηλυκής Ταξιανθίας 55 < Π λυδημία SPAD1 SPAD2 SPAD3 SPAD4 t/» r* g- * Z Πσ. Εκκ/σμύ Υγρασία σπόρυ Πλάγιασμα Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Υγρασία Τ Ο ι/ί Πσ. Εκκ/σμύ Πλυδημία SPAD1 SPAD2 SPAD3 SPAD4 Ύ ψ ς Απόδση Is- CM Ο t CD Ο τ* CM Ο σ> CM 5; CM τ CM Is- CD ι CM Μ- CM CM ό t ι Is Is t Is- ΙΟ τ- Ο t 1 τ CD CM Is CD τ- Ο CD ρ τ- Ο in Ό =5. D Ρ <χ> f S > '3 % Cl ί. δ 1. 9-2 ΟΟ > 3 Η V-H A S I Ανθηση Θ ηλυκής Ταξιανθίας Ανθηση Αρσενικής Ταξιανθίας Φ υτρω τική δύναμη 1 Is- CM Ist Is- Ο CM Ο τ ό ό Is CM Ο Ο CM CM Ο τ- t t σ> ό τ- Ο CD σ> Is CM CD CM ^ι ι CM CD CM CM CM CM t CM Is CD CM Is 0.13 1^ 1 I Ά C0 1 σί Ο1 8 * 8 S Η, ι α. «Η "Ρ Ρ..<8 θ Άνθηση Αρσενικής Ταξιανθίας Άνθηση Θ ηλυκής Ταξιανθίας Π λυδημία SPAD1 SPAD2 SPAD3 SPAD4 LT - Πσ. Εκκ/σμύ Υγρασία σπόρυ I Πλάγιασμα Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

Υγρασία VO ^t ' i c w 0.29 Απόδση Ism Ο xf Ύ ψ ς SPAD5 in χ Ο m xf 04 CD Ο Ο 04 ι τ- Ο ΟΙ h- ^2 Ο. CQ. P s Ί X SPAD4 ι ι Ο ι r- CM CM Xf p SPAD3 Μ" CM ό p in Q. SPAD1 SPAD2 ΙΟ xf Ο Ο C0 ι m ι m xf CD τ- Ο Ο σ> Τ Ο τ τ- Ο CD m CD Is- CM σ> ρ ι CD CM 1 Q. -O 9-2 t > 3 Πλυδημία A S I Ανθηση [ Θ ηλυκής Ταξιανθίας Ανθηση Αρσενικής Ταξιανθίας σ> χΐ; ό ι σ> CD Ο 04 Ο ι m 5 Isρ C0 ι Ο 0.25 CD Ο Ο Xf Ο Ο Ο Xf ρ Ο σ> σ> t xf CM Ο CD 04 ρ m CD ι ό ΟΙ CM ι CM m in ρ 04 04 m 0.22 p σ> 04 CM CD 04 v- Is H ί D u> f I I t_p S X a > Φ υτρω τική δύναμη 04 Ο ι ό σ> UO Ο Ο σ> CD Ο 04 Ο Ο xf ρ ό Ϊ CM σ> τ- Ο Φ υτρω τική δύναμη Ανθηση Α ρσενικής Ταξιανθίας Άνθηση Θ ηλυκής Ταξιανθίας ΗΗ ζπ < λυδημία SPAD1 SPAD2 1 Π 1 SPAD3 SPAD4 SPAD5 > Απόδση Πσ. Εκκ/σμύ Υγρασία σπόρυ Π λάγιασμα Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly