! 9o!Πανελλήνιο!Συνέδριο! Αθηροσκλήρωσης! ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ,ΟΥΣΙΕΣ,ΚΑΙ,Ο,ΡΟΛΟΣ,ΤΟΥΣ,ΣΤΗΝ, ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ,!! Αναστασία!Κόκκαλη! Κλινικός!Διαιτολόγος!!Διατροφολόγος! anastasiakokkali@hotmail.com!
Αθηροσκλήρωση! Η!αθηροσκλήρωση!είναι!μια! προοδευτική!διαδικασία!κατά!την! οποία!σκληρές!ουσίες!χοληστερόλης! (πλάκες)!εναποτίθενται!στα! τοιχώματα!των!αρτηριών.!! Ως!αποτέλεσμα!υφίσταται! σκλήρυνση!των!αρτηριακών! τοιχωμάτων!και!στένωση!των! εσωτερικών!καναλιών!της!αρτηρίας.!!!
Οξειδωτικό!Στρες!&!Αθηροσκλήρωση!
Ελεύθερες!ρίζες! Δραστικές!μορφές!οξυγόνου! Παράγονται!από!το!οξυγόνο!κατά!τη!διάρκεια! χημικών!διεργασιών!του!μεταβολισμού! Το!πλεόνασμα!αποτελεί!επικίνδυνη!βιοχημική! κατάσταση!.!οξειδωτικο!στρεσ.!
Το!οξειδωτικό,στρες! αντιπροσωπεύει!μια!διαταραχή!της! ισορροπίας!μεταξύ!της!παραγωγής! δραστικών!μορφών!οξυγόνου! (Reaccve!Oxygen!Species,!ROS)!και! της!ικανότητας!ενός!βιολογικού! συστήματος!να!αδρανοποιεί!τα! τοξικά!αυτά!μόρια!και!να! επισκευάζει!τις!βλάβες!που! προκαλούν.!!οι!δραστικές!μορφές!οξυγόνου! βλάπτουν!όλα!τα!συστατικά!του! κυττάρου,!συμπεριλαμβανομένων! των!πρωτεϊνών,!των!λιπιδίων!και!του! DNA.! Οξειδωτικό!Στρες!
Οξειδωτικό!στρες! Παράγοντας!καρδιαγγειακού! κινδύνου! Εμπλέκεται!στην!παθογένεια! των!ισχαιμικών!καρδιακών! προβλημάτων!και!στην! αθηρογένεση! Η!ενδοθηλιακή!δυσλειτουργία!! είναι!το!πρώτο!βήμα!της! αθηροσκλήρωσης,!η!οποία! αποτελεί!βασική!αιτία! καρδιαγγειακών!νόσων! Η!μεταφορά!της!οξειδωμένης! LDL!λιποπρωτεϊνης!!κατά! μήκος!του!ενδοθηλίου!εντός! του!αρτηριακού!τοιχώματος! επίσης!συμβάλλει!στην! αθηρογένεση!!!
Η!διαταραχή!της!λεπτής!ισορροπίας!ανάμεσα!στις! ελεύθερες!ρίζες!και!τα!αντιοξειδωτικά!στον! Η!διαταραχή!της!λεπτής!ισορροπίας!ανάμεσα!στις! ελεύθερες!ρίζες!και!τα!αντιοξειδωτικά!στον! οργανισμό!μας!έχει!ως!αποτέλεσμα!να! δημιουργούνται!βιολογικές!βλάβες!που!είναι! γνωστές!με!τον!όρο!«οξειδωτικό!στρες».!! προέρχεται!από!την!αυξημένη!παραγωγή!τους! ριζών,!π.χ.!από!εκτεταμένη!έκθεση!στον!ήλιο,!ή!από! την!έλλειψη!αντιοξειδωτικών!μηχανισμών!και! ενοχοποιείται!στην!!πολλών! ασθενειών!και!εμπλέκεται!στο!μηχανισμό!γήρανσης!
ΔΙΑΤΡΟΦΗ! διαδραματίζει!θεμελιώδη!ρόλο!στην!πρόληψη! Αντιφλεγμονώδη!και!αντιοξειδωτική!δράση! προστασία!από!το!οξειδωτικό!στρες!!!προστασία!από!το!οξειδωτικό!στρες!
αντιοξειδωτικά! σημαντική4με4την4ανακάλυψη4του4ρόλου4των4 οδηγεί4σε4επανάσταση,4που4υπόσχεται4μία4νέα4 εποχή4στην4υγεία.!(bray,!1999)!
Μέσα!στις!τροφές!υπάρχουν! ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ! συστατικά!!π.χ.!φυτοχημικά!και! βιταμίνες,!που!είτε!ενισχύουν!τους! αμυντικούς!μηχανισμούς!του! οργανισμού,!είτε!διαθέτουν!την! ικανότητα!να!αντιμετωπίζουν! απευθείας!τις!ελεύθερες!ρίζες!και! να!περιορίζουν!ή!να!αποτρέπουν! τις!οξειδωτικές!φθορές!που! προκαλούν.! Κάθε!τροφή!περιέχει!έναν! ιδιαίτερο!συνδυασμό! αντιοξειδωτικών!και!συνεισφέρει! μοναδικά!στην!προστασία!του! ανθρώπινου!οργανισμού! Συνεργιστική!δράση.!!!
ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ!!ΟΥΣΙΕΣ! καροτενοειδή Ιχνοστοιχεία! Αμινοξέα,! καροτενοειδή πολυφαινόλες! των!κερασιών!και!της!ντομάτας,!το! πορτοκαλί!του!καρότου,!το!κίτρινο!του! καλαμποκιού,!το!μπλε}μωβ!των!blueberries,! Χαρακτηριστικό:!το!βαθύ!κόκκινο!χρώμα! των!μούρων!και!των!σταφυλιών.!!! Τα!πιο!γνωστά!αντιοξειδωτικά!είναι!! οι!βιταμίνες!α,!c!,!ε,!η!β}καροτίνη! το!σελήνιο!και!το!.!! Τα!πιο!γνωστά!αντιοξειδωτικά!είναι!! οι!βιταμίνες!α,!c!,!ε,!η!β}καροτίνη! το!σελήνιο!και!το!λυκοπένιο.!!
Antioxidants The!chemical!compounds!which!can!delay!the!start!or! slow!the!rate!of!lipid!oxidacon!reaccon!in!food!systems.!
Παράγοντες αποτελεσµατικότητας των αντιοξειδωτικών 1. Υψηλό!οξειδωτικό!στρες! 2. Σταθερό!pH!! 3. Επεξεργασία! 4. Λιποδιαλυτές!ουσίες!!
ORAC! αντιοξειδωτική!απόδοση!των!τροφίμων!συγκαταλέγεται!και!η!μέθοδος! Μεταξύ!των!αξιόπιστων!μεθόδων!που!αποδίδουν!τη!συνολική! Oxygen Ο! δείκτης! ORAC! ( Oxygen! Radical! Absorbance Η!μέτρηση!ORAC!πραγματοποιείται!με!της!εξής!διαδικασία:!τοποθετούμε! συμπληρώματος! π.χ.! βιταμίνη! ή! χημική! ουσία! (για! παράδειγμα,! χυμός! πορτοκάλι,! καρότο! ή! βιταμίνη! Ε)! σε! ένα! δοκιμαστικό! σωλήνα.! Στη! που!απαιτεί!το!αντιοξειδωτικό!δείγμα!προκειμένου!να!εξουδετερώσει!τις! ORAC,! το! οποίο! απεικονίζει! την! ισχύ! και! την! ταχύτητα! με! τις! οποίες! ελεύθερες!ρίζες.!! που!απαιτεί!το!αντιοξειδωτικό!δείγμα!προκειμένου!να!εξουδετερώσει!τις! ελεύθερες!ρίζες.!! Ο! συνδυασμός! αυτών! των! δεδομένων! εκφράζεται! με! το! ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ! ORAC,! το! οποίο! απεικονίζει! την! ισχύ! και! την! ταχύτητα! με! τις! οποίες! επιτελεί!τη!δράση!του!ως!αντιοξειδωτικό!το!τρόφιμο!ή!το!συμπλήρωμα.!!!
Κανένα!!μεμονωμένο!τρόφιμο!δεν!μπορεί!να!καλύψει!τις!ανάγκες! μας!σε!αντιοξειδωτικά.! Η!διατροφή!σε!φυσιολογικές!καταστάσεις,!βάσει!της!σύστασης!του! περιέχει!καθημερινά! Αμερικάνικου!Οργανισμού!Γεωργίας!(U.S.D.A.),!θα!πρέπει!να! εξατομικευμένες!σύμφωνα!με!το!άγχος,!τις!συνθήκες!ζωής,!τις! 3000 5000,μονάδες,ORAC., προ}οξειδωτικούς!παράγοντες!(μόλυνση,!ραδιενέργεια,!κάπνισμα,! ζωικά!λιπαρά,!ορμόνες!&!χημικά!των!τροφίμων! προ}οξειδωτικούς!παράγοντες!(μόλυνση,!ραδιενέργεια,!κάπνισμα,! ζωικά!λιπαρά,!ορμόνες!&!χημικά!των!τροφίμων!κ.λ.π.).!!
Αντιοξειδωτική!ικανότητα!τροφίμων! Table!of!ancoxidant!concentracons!in!various!foods!(ORAC}HAT)! Food Serving+size ORAC,+Trolox+equiv.,+ umol+per+100+g Raw+unprocessed+Cocoa+bean 100#grams 28,000 Wild+blueberry 1#cup 13,427 Pinto+bean ½#cup 11,864 Blueberry 1#cup 9,019 Cranberry 1#cup# 8,983 Artichoke+hearts 1#cup,#cooked 7,904 Blackberry 1#cup# 7,701 Prune ½#cup 7,291 Raspberry 1#cup 6,058 Strawberry 1#cup 5,938 Granny+Smith+apple 1#apple 5,381 Pecan 1#oz 5,095 Sweet+cherry 1#cup 4,873 Black+plum 1#plum 4,844 Plum 1#plum 4,118 Pomegranate 100#grams 2,860
φλαβονοειδή!&! τερπενοειδή!είναι!πολύ! αποτελεσματικά!}!!θετικά! αποτελέσματα!σε! διαφορετικά!ίη!vitro! καθώς!και!in!vivo! μοντέλα!έρευνας!της! αθηροσκλήρωσης.!!
ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ! Φλαβονοειδή:!πιο!κοινή!ομάδα!των!φυτικών! πολυφαινολών.!! Μείωση!του!οξειδωτικού!στρες! φρούτα,!λαχανικά,!δημητριακά,!ελαιόλαδο,!όσπρια!ξηρά,! σοκολάτα!και!ποτά,!όπως!το!τσάι,!ο!καφές!και!το!κρασί! >!8.000!διαφορετικά!φλαβονοειδή!! τα!φλαβονοειδή!!διαχωρίζονται!σε! φλαβονόλες! φλαβόνες! φλαβανόνες! κατεχίνες!και!ολιγομερή!τους:!προανθοκυανιδίνες,! ισοφλαβόνες,!και!ανθοκυανίνες!!
ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ! προστατευτική!δράση!ενάντια!στην!έναρξη!και! την!εξέλιξη!της!αθηροσκλήρωσης!! έχει!αποδειχθεί!ότι!η!κατανάλωση!των! πολυφαινολών!περιορίζει,την,ανάπτυξη, αλλοιώσεων,αθηρωματώδους,πλάκας,,! απαγορεύοντας!την!οξείδωση!της!λιποπρωτεΐνης! χαμηλής!πυκνότητας!,!η!οποία!θεωρείται! βασικός!μηχανισμός!στις!ενδοθηλιακές!βλάβες! που!συμβαίνουν!στην!αθηροσκλήρωση.!!!
Αντιοξειδωτικές!ουσίες! Ένζυμα! Βιταμίνες! Μέταλλα! Φυτικές!ενώσεις!}!φυτοχημικά! Βιταμίνη!E! Βιταμίνη!C! Β}καροτίνη!(βιταμίνη!A)! Σελήνιο! Συνένζυμο!Q10! Φώσφορος! Ψευδάργυρος!!!!
Αντιοξειδωτικές!!τροφές! Μούρα Blueberries Cranberries βατόµουρα φράουλες µήλα (όταν τρώγονται µε τη φλούδα) κεράσια, αχλάδια, Αβοκάντο φρέσκα & ξερά δαµάσκηνα Αγκινάρες Σπανάκι κόκκινο λάχανο µπρόκολο Δηµητριακά Βρώµη Φασόλια
Αντιοξειδωτικά! Καρύδια, Αµύγδαλα Πράσινο τσάι Καφές Κόκκινο κρασί χυµός από ρόδι Γαρύφαλλο σε σκόνη κανέλα πιπερόριζα (τζίντζερ), αποξηραµένη ρίγανη, κουρκουµάς Μαύρη σοκολάτα Κακάο
Nutrients! Food! Non}nutrients! Energy,!building! materials4 Lipid! Protein! Carbo`, hydrate! EFA,&, non`efa! EAA,&, non`eaa! Cys! Glucose! GSH! Water! Factors!regula5ng!!metabolism, Vitamins! C,!E,!β8Car! Minerals, Zn,!Se! Phyto8!!!chemicals, pigments! Ancoxidants! Fibers,, Other!food!! components! Func5onal!food!or! Neutraceu5cals!
J!Med!Food.!2013!Feb!25.![Epub!ahead!of!print]! Red,Grape,Seed,Extract,Improves,Lipid,Profiles,and,Decreases,Oxidized,Low`Density, Lipoprotein,in,Pawents,with,Mild,Hyperlipidemia., Razavi!SM,!Gholamin!S,!Eskandari!A,!Mohsenian!N,!Ghorbanihaghjo!A,! Delazar!A,!Rashtchizadeh!N,!Keshtkar}Jahromi!M,!Argani!H.! Source, 1!Clinical!Research!and!Development!Center,!Shahid!Modarres!Hospital,!Shahid! Beheshc!University!of!Medical!Sciences!,!Tehran,!Iran!.!! τυχαιοποιημένη,!διπλή}τυφλή!ελεγχόμενη!με!!placebo! κλινική!δοκιμή.! 52!υπερλιπιδαιμικά! 2!ομάδες! 200!mg!/!ημέρα!!εκχύλισμα!σπόρων!κόκκινου!σταφυλιού! (RGSE)!!εικονικό!φάρμακο!για!8!εβδομάδες.!!!Προφίλ!λιπιδίων!και!Οχ}LDL!μετρήθηκαν!κατά!την!αρχή!και!το! τέλος!κάθε!φάσης.!!ομαδα:!rgse!!μειωμένη!ολική!χοληστερόλη!,!!ldl!!και!ox}ldl!
Σκόρδο! Allicin:!δραστική!ουσία! Μειώνει!την!χοληστερόλη! Ισχυρή!αντιοξειδωτική!δράση!
1!μήλο!την!ημέρα! η!καθημερινή,κατανάλωση,ενός,μήλου!οδήγησε! στη!μείωση!της!οξειδωμένης!μορφής!της!κακής! LDL,χοληστερόλης.!! οι!ερευνητές!χορήγησαν!!είτε!ένα!μήλο!την! ημέρα,!είτε!πολυφαινόλες!(φυσικά! αντιοξειδωτικά)!από!μήλο!σε!μορφή!κάψουλας,! είτε!ένα!εικονικό!χάπι.!! Tο!μήλο,!και!όχι!τόσο!οι!πολυφαινόλες!του!σε! μορφή!κάψουλας,!κατάφεραν!να!μειώσουν!την! οξειδωμένη!μορφή!της!ldl!χοληστερόλης!κατά! 40%.! Η!δράση!αυτή!του!μήλου!οφείλεται,κυρίως,στις, πολυφαινόλες!του,!φαίνεται!όμως!ότι!οι! πολυφαινόλες,από,μόνες,τους,δεν,έχουν,το,ίδιο, αποτέλεσμα!όσο!ένα!ολόκληρο!μήλο.!! η!δράση!του!μήλου!κατά!της!χοληστερόλης!είναι! μεγαλύτερη!και!από!τα!αντιοξειδωτικά!άλλων, τροφών,!όπως!της!ντομάτας!και!του!πράσινου! τσαγιού.!
Ελαιολαδο! μονοακόρεστα,λιπαρά,οξέα! ελαϊκό!οξύ! πολυφαινόλες,! Τα!συστατικά!αυτά!επιδρούν! θετικά!στο!καρδιαγγειακό! σύστημα!καθώς!συμβάλλουν! στην!αύξηση!της!καλής!}!hdl! χοληστερόλης!και!αποτρέπουν! την!οξείδωση!της!κακής!!ldl!! χοληστερόλης.!!
Χυμός!Ρόδι! Μειώνει!την!εναπόθεση! χοληστερόλης!στις!αρτηρίες! Πολυφαινολες! 100%!φυσικος!χυμός!ρόδι! Κατόπιν4ιατρικής4συμβουλής4 4επικίνδυνες4 αλληλεπιδράσεις4με4φάρμακα4 π.χ.coumadin,4angiotensinpconvertng4 enzyme4(ace)4inhibitors,4including4captopril4 (Capoten),4enalapril4(Vasotec)4and4lisinopril4 (Prinivil,4Zestril)4
TOP!10! Βατόμουρα! Πράσινο!τσάι! Καρύδια! Φράουλες! Αγκινάρες! Cranberries,!σμέουρα,!μύρτιλλα! Γαρύφαλλο!(σε!σκόνη)! Χυμός!από!κόκκινο!σταφύλι! Σοκολάτα!(75%!κακάο)! Κόκκινο!κρασί!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ! 1. Flavonoids:4AnToxidants4Against4Atherosclerosis,!Davide!Grassi!,!Giovamba sta!desideri!1!and!claudio! Ferri!1,!Nutrients42010,42,4889P902;4www.mdpi.com/journal/nutrients! 2. www.mednutricon.gr! 3. AnTPatheroscleroTc4effects4of4fruit4bioacTve4compounds:4A4review4of4current4scienTfic4evidence,!!Surangi! H.!Thilakarathna,!H.!P.!Vasantha!Rupasinghe!,!Canadian!Journal!of!Plant!Science,!2012,!92(3):!407}419,! 10.4141/cjps2011}090! 4. Shi!Zhao,!Joshua!Bomser,!Elizabeth!L.!Joseph,!Robert!A.!DiSilvestro.!Intakes4of4apples4or4apple4 polyphenols4decease4plasma4values4for4oxidized4lowpdensity4lipoprotein/beta2pglycoprotein4i4complex.! Journal!of!Funcconal!Foods.!h p://dx.doi.org/10.1016/j.jff.2012.08.010! 5. Todd!J.!Anderson,!M.D.,!Ian!T.!Meredith,!M.B.,!B.S.,!Ph.D.,!Alan!C.!Yeung,!M.D.,!Balz!Frei,!Ph.D.,!Andrew! P.!Selwyn,!M.D.,!and!Peter!Ganz,!M.D.!The4Effect4of4CholesterolPLowering4and4AnToxidant4Therapy4on4 EndotheliumPDependent4Coronary4VasomoTon.!N!Engl!J!Med!1995;!332:488}493! 6. Serra!AT,!Rocha!J,!Sepodes!B,!Macas!AA,!Feliciano!RP,!de!Carvalho!A,!Bronze!MR,!Duarte!CM,!Figueira! ME.!EvaluaTon4of4cardiovascular4protecTve4effect4of4different4apple4varieTes4P4CorrelaTon4of4response4 with4compositon.4food!chem.!2012!dec!15;135(4):2378}86.!! 7. Chai!SC,!Hooshmand!S,!Saadat!RL,!Payton!ME,!Brummel}Smith!K,!Arjmandi!BH.!Daily4apple4versus4dried4 plum:4impact4on4cardiovascular4disease4risk4factors4in4postmenopausal4women.!j!acad!nutr!diet.!2012! Aug;112(8):1158}68.! 8. h ps://www.aace.com/files/lipid}guidelines.pdf! 9. J!Med!Food.!2013!Feb!25.![Epub!ahead!of!print]44Red4Grape4Seed4Extract4Improves4Lipid4Profiles4and4 Decreases4Oxidized4LowPDensity4Lipoprotein4in4PaTents4with4Mild4Hyperlipidemia.4Razavi!SM,! Gholamin!S,!Eskandari!A,!Mohsenian!N,!Ghorbanihaghjo!A,!Delazar!A,!Rashtchizadeh!N,! Keshtkar}Jahromi!M,!Argani!H.!!
Σας!ευχαριστώ!πολύ!!