ΘΕΩΡΙΑ Εισήγηση 11 Επιληψία Δρ. Ροβίθης Μιχαήλ, καθ. Εφαρμογών PhD, Mmedsci, MPH - 2017 ΕΠΙΛΗΨΙΑ Επιληψία, είναι η κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο εμφανίζει επαναλαμβανόμενα επεισόδια σπασμών. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να παρουσιάσει ένα επεισόδιο σπασμών. Δε σημαίνει ότι έχει επιληψία. Περίπου ένα στα εκατό παιδιά σχολικής ηλικίας έχει επιληψία. 1
Επιληψία - Παθοφυσιολογία Παθοφυσιολογικά η επιληψία προκαλείται από μια ανισορροπία στο ισοζύγιο των νευροδιαβιβαστών. Ο νευροδιαβιβαστής είναι ένας ειδικός χημικός παράγοντας που διεγείρει ή αναστείλει. Ανάλογα με τη δράση τους οι νευροδιαβιβαστές χωρίζονται σε διεγερτικούς (πχ. γλουταμικό, ακετυλοχολίνη, ντοπαμίνη) και ανασταλτικούς (πχ. GABA). Ανισορροπία μεταξύ των διεγερτικών και ανασταλτικών νευροδιαβιβαστών διαταράσσει την ομαλή λειτουργία των νευρώνων και μπορεί να προκαλέσει αυξημένη διέγερση και κατ επέκταση επιληπτική κρίση. Μεταλλάξεις σε αρκετά γονίδια έχουν συνδεθεί με διάφορους τύπους επιληψίας. Επιληψία - Αίτια Η αιτιολογία της επιληψίας συνήθως είναι άγνωστη και για το λόγο αυτό στις περισσότερες των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής. Πιθανές αιτίες που ενοχοποιούνται είναι: Συγγενείς. Στα συγγενή αίτια κληρονομικοί παράγοντες και γονιδιακές διαταραχές ενδέχεται να συσχετίζονται με τοξικές ή τραυματικές βλάβες του εγκεφάλου. Επίκτητες. Στα επίκτητα αίτια περιλαμβάνονται τα τραύματα ή αιματώματα από κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, οι φλεγμονές των μηνίγγων, οι όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήματος, τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και αγγειακές δυσπλασίες. Επίσης παράγοντες που επηρεάζουν την ηλεκτρική λειτουργία του εγκεφάλου, όπως χρόνια κατάχρηση οινοπνεύματος (αλκοολικές κρίσεις), λήψη φαρμάκων ή ουσιών (πχ κοκαΐνη, αμφεταμίνες, ecstasy), λήψη οπιοειδών (προποξυφαίνη), λήψη ορισμένων αντιβιοτικών (σιπροφλοξασίνη) και ακόμη η απότομη διακοπή φαρμάκων ή ουσιών (οινοπνεύματος, αντιεπιληπτικών φαρμάκων, ή βαρβιτουρικών). Πρόσθετες περιπτώσεις είναι η υπερθερμία, η υποξυγοναιμία, η υποογκαιμία και οι μεταβολικές διαταραχές (όπως υπογλυκαιμία, ουραιμία, υπονατριαιμία). Επιληπτική κρίση μπορεί να προκαλέσει η νόσος Alzheimer στα όψιμα στάδια καθώς και η υψηλή πυρετική κίνηση (πυρετικοί σπασμοί στα παιδιά). 2
Επιληψία - Είδη Εστιακές Ιδιοπαθείς, αναλόγως την ηλικία έναρξης: γενετική συχνά συνδυάζονται με φυσιολογική νοημοσύνη Συμπτωματικές: οι κρίσεις παράγονται από μία γνωστή βλάβη ή θέση Κρυψιγενής: δεν αναγνωρίζεται κάποιο συγκεκριμένο συμπτωματικό αίτιο Γενικευμένες Ιδιοπαθείς, με έναρξη που σχετίζεται με την ηλικία Κρυψιγενής ή συμπτωματική Συμπτωματική Άλλα σύνδρομα Επιληψία - Είδη Γενικευμένες κρίσεις χωρίς εστιακή έναρξη Τονικοκλονικές (Grand Mal) Οι τονικοκλονικές κρίσεις είναι γενικευμένες κρίσεις που σχετίζονται με ολόκληρο τον εγκέφαλο. Είναι το είδος της κρίσης που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ως επιληψία. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν προειδοποιητικά συμπτώματα, πριν αρχίσει η κρίση. Κατά την διάρκεια της τονικής φάσης ο ασθενής γίνεται άκαμπτος και καταρρέει. Κατά την διάρκεια της κλονικής φάσης, τα άκρα αρχίζουν να συσπώνται με δυνατές, συμμετρικές και ρυθμικές κινήσεις. Άλλα συμπτώματα είναι η σιελόρροια, η ερυθρότητα του προσώπου, η απώλεια ούρων και σπάνια η απώλεια κοπράνων. Παράλληλα μπορεί να εμφανίσει εμέτους ή να τραυματίσει τη γλώσσα του, δαγκώνοντας την. Τονικές Προκαλούν ακαμψία των μυών κι αν το άτομο είναι σε όρθια θέση σωριάζεται στο πάτωμα. Αυτές οι κρίσεις μπορεί να συμβούν σε συστοιχίες κατά τη διάρκεια του ύπνου, αλλά αν το άτομο είναι ξυπνητό, συχνά μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό στο κεφάλι λόγω της πτώσης. Κλονικές Παρατηρούνται επαναλαμβανόμενες ταχείς συσπάσεις με αργή φάση χαλάρωσης. 3
Επιληψία - Είδη Γενικευμένες κρίσεις χωρίς εστιακή έναρξη Αφαιρέσεις (Petit mal) Σχετίζονται με ολόκληρο τον εγκέφαλο και είναι συνηθέστερες σε παιδιά. Αρχίζουν και σταματούν ξαφνικά. Κατά την διάρκειά τους, το άτομο δεν αντιλαμβάνεται αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα και ο ασθενής συνεχίζει την δραστηριότητα του. Ατονικές-ακινητικές Πρόκειται για κρίσεις που δεν είναι δυνατόν να ταξινομηθούν λόγω ελλιπών στοιχείων ή ασαφούς συμπτωματολογίας. Μυοκλονικές Πρόκειται για ανεξέλεγκτους σπασμούς των μυών. Συνήθως συμβαίνουν λίγο μετά το περπάτημα, πριν το άτομο κοιμηθεί, ή όταν είναι καταπονημένο. Στην γενικευμένη κρίση υπάρχει απώλεια των αισθήσεων, αλλά είναι πολύ σύντομη και περνά σχεδόν απαρατήρητη. Επιληψία - Είδη Εστιακές κρίσεις Απλές εστιακές (χωρίς απώλεια συνείδησης) Με κινητικά συμπτώματα Με αισθητηριακά συμπτώματα Με ψυχικά συμπτώματα Συνδυαστικοί τύποι Σύνθετες εστιακές Έναρξη ως απλές εστιακές που ακολουθούνται από απώλεια συνείδησης Με απώλεια συνείδησης από την αρχή Με ή χωρίς αυτοματισμούς Εστιακές που εξελίσσονται σε σύνθετες ή γενικευμένες δευτερογενώς Αταξινόμητες κρίσεις 4
Επιληψία Κλινική Εικόνα Η ποικιλία και η πολυπλοκότητα των συμπτωμάτων ανάλογα με τον τύπο της επιληψίας είναι αυτά που καθορίζουν την κλινική εικόνα της διαταραχής. Συγκεκριμένα η κλινική έκφραση των εστιακών κρίσεων καθορίζεται από την προσβεβλημένη περιοχή του εγκεφάλου. Υπάρχουν συμπτώματα όπως μία απλή κινητική ή αισθητηριακή συμμετοχή αλλά και επαναλαμβανόμενες μη προσανατολισμένες, ασυνείδητες και ανάρμοστες κινήσεις (θηλαστικές, καταποτικές, μασητικές κινήσεις ακόμα επαναλαμβανόμενες κινήσεις χεριών ή και ψευδαισθήσεις). Ασθενής με κρίσεις ινιακού λοβού εμφανίζει οπτικά συμπτώματα, ενώ ασθενής με κρίσεις κροταφικού λοβού μπορεί να αντιλαμβάνεται οσμή καμένου υλικού. Τέλος ασθενείς με κρίσεις μετωπιαίου λοβού παράγουν ασυνήθιστες κινήσεις όπως του ποδηλάτου ή της περιστροφής γύρω από τον εαυτό τους. Στην μετακριτική φάση που ακολουθεί οι ασθενείς αισθάνονται σύγχυση και αποπροσανατολισμό. Επιληψία Κλινική Εικόνα Οι πρωτοπαθείς γενικευμένες κρίσεις συχνότερα εκφράζονται με τονικοκλονικούς σπασμούς και χαρακτηρίζονται από αιφνίδια απώλεια της συνείδησης και πτώση στο έδαφος. Αυτό το είδος της επιληπτικής κρίσης διακρίνεται σε τρεις (3) φάσεις: 1η φάση: Τονική 2η φάση: Κλονική 3η φάση : Παραλυτική 5
Επιληψία Κλινική Εικόνα 1η φάση: Τονική. Παρατηρείται γενικευμένη υπερτονία, οπισθότονος, με τα άνω άκρα σε κάμψη και τα κάτω σε έκταση. Στη φάση αυτή, η οποία διαρκεί περίπου 50 δευτερόλεπτα, λόγω έντονου σπασμού των αναπνευστικών μυών αλλά και των μασητήρων εξέρχεται βίαια αέρας από τις αναπνευστικές οδούς και ο ασθενής παράγει χαρακτηριστική κραυγή και «βγάζει αφρούς από το στόμα». Σε κάποιες περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να γίνει κυανωτικός, λόγω της σύσπασης των αναπνευστικών μυών ή και της πτώσης της γλώσσας προς τα πίσω αποφράσσοντας τον αεραγωγό αλλά δεν συμβαίνει πάντα. Επιληψία Κλινική Εικόνα 2η φάση: Κλονική. Στη συνέχεια επειδή η υπερτονία εναλλάσσεται με μυϊκή χάλαση εμφανίζονται κλονικές συσπάσεις οι οποίες προοδευτικά αυξάνουν και διαρκούν περίπου 1 λεπτό. Στη φάση αυτή ο ασθενής κινδυνεύει από κακώσεις και τραυματισμούς. 6
Επιληψία Κλινική Εικόνα 3η φάση : Παραλυτική κατά την οποία παρατηρείται απώλεια των αντανακλαστικών και χάλαση των σφικτήρων. Συνήθως συνοδεύεται από απώλεια ούρων ή και κοπράνων. Η επιληπτική κρίση grand mal δεν υπερβαίνει τα 2-3 λεπτά. Μετά ο ασθενής εμφανίζει σύγχυση, δεν θυμάται τίποτε από την διάρκεια της κρίσης ή μπορεί να κοιμάται για λεπτά ή και ώρες. Οι αφαιρετικές κρίσεις χαρακτηρίζονται από παύσεις με καθήλωση του βλέμματος και διαρκούν λιγότερο από 20 δευτερόλεπτα. Οι ασθενείς δεν αισθάνονται κάτι που να τους προειδοποιεί για την επερχόμενη κρίση και δεν εμφανίζουν μετακριτική φάση. Οι ατονικές κρίσεις είναι σύντομες περίοδοι απώλειας του μυϊκού τόνου του σώματος και πτώσεις. Τέλος οι μυοκλονικές κρίσεις εμφανίζονται με ταχείες και σύντομης διάρκειας μυϊκές συσπάσεις με ελάχιστη διαταραχή του επιπέδου συνείδησης. Επιληψία Διάγνωση Η διάγνωση της επιληψίας τίθεται όταν καταγράφονται τουλάχιστον δύο κρίσεις στην διάρκεια ενός έτους. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, αφού ο επιπόλαιος χαρακτηρισμός ενός ασθενή ως επιληπτικού έχει σοβαρές συνέπειες για τη ζωή του. Συγκεκριμένα: Η λήψη ενός πλήρους ιστορικού αποτελεί την πρώτη διαγνωστική προσέγγιση. Νευρολογική και καρδιολογική εξέταση. Αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις. Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ), είναι η εξέταση που θέτει τη σφραγίδα της διάγνωσης και πρέπει να πραγματοποιηθεί δύο φορές. Στο πρώτο ΗΕΓ ασθενής πρέπει να είναι ξύπνιος, η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου τεστ έχει περίπου 40% επιτυχία. Το δεύτερο ΗΕΓ πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια του ύπνου, η ευαισθησία της εξέτασης αυξάνει κατά 80%. Ενδεχομένως να χρειαστούν και απεικονιστικές εξετάσεις όπως: Αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Ποζιτρονική τομογραφία (PET). Τομογραφία εκπομπής απλού φωτονίου (SPECT). Μαγνητο-εγκεφαλογραφία (MEG). 7
Αντιμετώπιση στον τόπο του συμβάντος Η αντιμετώπιση που ακολουθεί αναφέρεται αποκλειστικά στη γενικευμένη τονικοκλονική επιληπτική κρίση (grand male). Αν και η εικόνα ενός ανθρώπου με σπασμούς είναι ιδιαίτερα στρεσσογόνος, ο ασθενής δεν πεθαίνει από την επιληψία ούτε από ασφυξία γιατί όπως προαναφέρθηκε η κρίση διαρκεί συνήθως 2-3 λεπτά και επιπλέον ο ασθενής αναπνέει σε κάποιες φάσεις της κρίσης. Η γενικευμένη τονικοκλονική κρίση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του πάσχοντα κυρίως από τραυματισμούς και αδυναμία αυτοελέγχου και αυτοπροστασίας. Αντιμετώπιση στον τόπο του συμβάντος Στόχο της προνοσοκομειακής αντιμετώπισης αποτελούν η πρόληψη των τραυματισμών και η εξασφάλιση της βατότητας των αεραγωγών. Δεν ωφελεί καμία προσπάθεια επαναφοράς του ασθενή, ούτε μετακίνησης του εκτός αν απειλείται από τραυματισμό. Η διάρκεια και η ένταση της κρίσης δεν επηρεάζεται από καμία εξωτερική παρέμβαση. Στην προσπάθεια να εξασφαλιστεί η βατότητα των αεραγωγών δεν πρέπει να τοποθετηθούν αντικείμενα που μπορεί να σπάσουν στην στοματική κοιλότητα του ασθενή διότι υπάρχει κίνδυνος πνιγμονής. Κατά τη διάρκεια της κρίσης ο διασώστης δεν πρέπει να τοποθετεί τα δάκτυλα του στη στοματική κοιλότητα για αφαίρεση ξένων σωμάτων γιατί υπάρχει σημαντικός κίνδυνος τραυματισμού του ίδιου από τα δόντια του ασθενή. Μετά την παρέλευση των σπασμών δεν πρέπει να δοθεί νερό ή άλλο υγρό ή στερεό από το στόμα αν ο ασθενής δεν ανακτήσει πλήρως τις αισθήσεις του. Ο νοσηλευτής/διασώστης πρέπει να παρατηρήσει και αν είναι δυνατόν να υπολογίσει τη διάρκεια της κρίσης κάτι που αποτελεί χρήσιμη πληροφορία για την διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου. 8
Αντιμετώπιση στον τόπο του συμβάντος Ευθύνη του διασώστη είναι: Να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να μην επιτρέψει σε άτομα που δεν γνωρίζουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Να απομακρύνει τον ασθενή από αντικείμενα (ή περιοχή) που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό ή άλλη βλάβη (σόμπα, τζαμαρίες, αιχμηρά αντικείμενα κλπ) Να χαλαρώσει ή να αφαιρέσει οτιδήποτε είναι σφικτό γύρω από το λαιμό. Να τοποθετήσει κάτι μαλακό κάτω από το κεφάλι του θύματος. Να τον τοποθετήσει σε θέση ανάνηψης (πλάγια ) όταν σταματήσουν οι τονικοκλονικοί σπασμοί. Να τοποθετήσει αεραγωγό στο στόμα μετά το πέρας των σπασμών. Να καθησυχάσει τον ασθενή όταν ανακτήσει τις αισθήσεις του. Ο ασθενής όταν επανακτήσει το επίπεδο συνείδησης θα πρέπει να μεταφερθεί σε νοσοκομείο όταν: Οι σπασμοί διαρκούν πάνω από 5 λεπτά ή ακολουθούν επαναλαμβανόμενες κρίσεις. Το άτομο δεν ανακτήσει τις αισθήσεις του 5 λεπτά από την λήξη της κρίσης. Το άτομο τραυματιστεί. Υπάρχει εγκυμοσύνη ή σακχαρώδης διαβήτης Η κρίση συμβεί μέσα στο νερό. Συμβαίνει για πρώτη φορά. ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΟΙ ΣΠΑΣΜΟΙ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΤΕ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ 9
Αντιμετώπιση στο ΤΕΠ Στόχος της αντιμετώπισης είναι η: εξασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος. Πρόληψη νέας κρίσης Έγκαιρη αντιμετώπιση των πιθανών επιπλοκών. Λαμβάνεται πλήρες ιστορικό και προγραμματίζονται οι απαραίτητες εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο ασθενής βρίσκεται σε σταθερή κατάσταση και με καλό επίπεδο συνείδησης. Λαμβάνεται τριχοειδικό αίμα για υπολογισμό σακχάρου ώστε να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο υπογλυκαιμίας αλλά και να υπολογισθούν οι ανάγκες σε γλυκόζη. Λαμβάνεται αίμα για αιματολογικό και βιοχημικό εργαστηριακό έλεγχο (γενική αίματος, ηλεκτρολύτες, ουρία, κρεατινίνη, ασβεστίου, μαγνησίου, λευκώματα, επίπεδα αντιεπιληπτικών φαρμάκων κλπ) κυρίως για τη διαφοροδιάγνωση της κρίσης. 10
Αντιμετώπιση στο ΤΕΠ Ο ασθενής ο οποίος έχει ανακτήσει τις αισθήσεις του αλλά δεν θυμάται τίποτε χρειάζεται ενημέρωση και υποστήριξη. Επιπλέον μπορεί να αισθάνεται πολύ κουρασμένος και αδύναμος. Η δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος δεν περιλαμβάνει μόνο τη λήψη μέτρων για αποφυγή τραυματισμού αλλά και τη δημιουργία περιβάλλοντος χωρίς εκλυτικούς παράγοντες πυροδότησης νέας κρίσης. Ο ασθενής τοποθετείται σε πλάγια ημιπρηνή θέση για εξασφάλιση ανοικτών αεραγωγών και πρόληψη της εισρόφησης. Αν έχει τεχνητή οδοντοστοιχία ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να προκαλέσει απόφραξη αεραγωγών αφαιρείται και στο φορείο τοποθετούνται προστατευτικά κιγκλιδώματα καλυμμένα με μαλακό ύφασμα ώστε να αποφευχθούν τραυματισμοί. Σε ασθενή που δεν έχει ανακτήσει τις αισθήσεις του μπορεί να γίνει αναρρόφηση της στοματικής κοιλότητας και προληπτικά να τοποθετηθεί αεραγωγός γιατί ο κίνδυνος μια νέας κρίσης δεν έχει παρέλθει. Η χορήγηση οξυγόνου δεν πρέπει να παραλείπεται ακόμη και αν η κρίση έχει τελειώσει. Αντιμετώπιση στο ΤΕΠ Σε περίπτωση όμως που ο ασθενής συνεχίζει να εμφανίζει επαναλαμβανόμενες ή εμμένουσες επιληπτικές κρίσεις με μικρότερα επεισόδια σπασμών, μεταξύ των οποίων δεν ανακτά την συνείδησή του ή ένα επεισόδιο σπασμών που διαρκεί περισσότερο από 30 λεπτά, τότε αυτό χαρακτηρίζεται ως επιληπτική κατάσταση (status epilepticus). Το status epilepticus αποτελεί απειλητική για τη ζωή κατάσταση και χρήζει επείγουσας αντιμετώπισης 11
Αντιμετώπιση στο ΤΕΠ Θεραπευτική παρέμβαση Καθορισμένος χρόνος Στόχος-σκοπός Προστασία αεραγωγού, διασφάλιση επαρκούς ανταλλαγής αερίων Άμεσα (0-2 min) Βατότητα αεραγωγού Διατήρηση επιπέδων O 2 στο αίμα Διασωλήνωση (υποψία ενδοκράνιας υπέρτασης ή επιδείνωση αναπνευστικής λειτουργίας) Ζωτικά σημεία ( κορεσμός αιμοσφαιρίνης, Αρτηριακή Πίεση, Σφίξεις, αναπνοές) Βελτίωση της Α.Π με αγγειοσυσπατικά. (εάν η συστολική Α.Π <90mmhg, ή μέση Α.Π. <70mmhg) Μέτρηση σακχάρου αίματος με Stick Άμεσα (0-10 min) Άμεσα (0-2 min) Άμεσα (5-15 min) Άμεσα (0-2 min) Εξασφάλιση επαρκούς οξυγόνωσης, αερισμού και εγκεφαλικής κυκλοφορίας Έλεγχος ζωτικών σημείων Διατήρηση ικανοποιητικής πίεσης άρδευσης του εγκεφάλου (CPP) Διάγνωση της υπογλυκαιμίας Αντιμετώπιση στο ΤΕΠ Εξασφάλιση δύο περιφερικών φλεβικών γραμμών Άμεσα (0-2 min) Άμεση και ορθή χορήγηση θεραπευτικής αγωγής. Η φαινυντοϊνη δεν χορηγείται με D/W 5% ορό αλλά μόνο με N/S 0,9% και επιπλέον δεν είναι συμβατή με την διαζεπάμη. 1. Έλεγχος σπασμών 1. Άμεση χορήγηση αντιεπιληπτικής αγωγής (βενζοδιαζεπίνη) 2. Ρύθμιση κυκλοφορικού συστήματος 3. Σε υποψία κατάχρησης αλκοόλ ή υποθρεψίας( θειαμίνη,υπέρτονο 1. Εξασφάλιση αιματικής ροής διάλυμα γλυκόζης 1. Αποκατάσταση έλλειψης θειαμίνης, διόρθωση υπογλυκαιμίας Άμεσος έλεγχος του status epileptics με Άμεσα μετά την αρχική χορήγηση αντιεπιληπτικά σκευάσματα αντιεπιληπτικής αγωγής (5-10 min) Έλεγχος των σπασμών Νευρολογική εκτίμηση Επείγον (5-10 min) Αξιολόγηση επιπέδου συνείδησης, κινήσεων της κόρης του οφθαλμού, κινητική και αισθητηριακής λειτουργίας Αιματολογικός, Βιοχημικός, (5 min) Διάγνωση και έγκαιρη αξιολόγηση Τοξικολογικός έλεγχος απειλητικών για τη ζωή διαταραχών του μεταβολισμού 12
Αντιμετώπιση στο ΤΕΠ Θεραπεία επιληπτικής κατάστασης που δεν υποχωρεί Επείγον (20-60 min) μετά την 2 η χορήγηση αντιεπιληπτικών φαρμάκων Διακοπή σπασμών, πλάνο θεραπευτικής διαχείρισης ανάλογα με τον ασθενή Καθετηριασμός ουροδόχου κύστης Επείγον (0-60 min) Εκτίμηση ισοζυγίου υγρών και κυκλοφορίας Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα Επείγον (15-60 min) Εκτίμηση και διάκριση μεταξύ πρωτοπαθών και δευτεροπαθών σπασμών. Διάγνωση υποκείμενης βλάβης. Εκτίμηση ανταπόκρισης στη θεραπεία Διαγνωστικές- απεικονιστικές εξετάσεις (αξονική ή μαγνητική τομογραφία, οσφυονωτιαία παρακέντηση) Τοποθέτηση καθετήρα μέτρησης ενδοκράνιας πίεσης Επείγον (0-60 min) Επείγον (0-60 min μετά την διάγνωση του απεικονιστικού ελέγχου) Διάγνωση μηνιγγίτιδας, εγκεφαλίτιδας, άλλης υποκείμενης βλάβης Μέτρηση και αξιολόγηση της Ενδοκράνιας Πίεσης Πηγή: Θέματα αναισθησιολογίας και εντατικής ιατρικής & National Institute for Health and Clinical Excellence 13