ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΟΣ Ίσον επανάληψη φωνής διάρκεια 1 χρόνου... Όλίγον ανάβαση 1 φωνής διάρκεια 1 χρόνου Κεντήµατα ανάβαση 1 φωνής διάρκεια 1 χρόνου Πεταστή ανάβαση 1 φωνής διάρκεια 1 χρόνου Κέντηµα ανάβαση 2 φωνών διάρκεια 1 χρόνου πνεύµα Υψηλή ανάβαση 4 φωνών διάρκεια 1 χρόνου πνεύµα... Απόστροφος κατάβαση 1 φωνής διάρκεια 1 χρόνου Υπορροή κατάβαση 1 και 1 φωνής διάρκεια 2 χρόνων Ελαφρόν κατάβαση 2 φωνών διάρκεια 1 χρόνου Χαµηλή κατάβαση 4 φωνών διάρκεια 1 χρόνου 1
Κανόνες των χαρακτήρων ποσότητος Συνοδεία : έχουµε όταν γράφουµε τους δύο χαρ. ποσ. που είναι πνεύµατα δηλ το κέντηµα + 2 φωνές και την υψηλή + 4 φωνές και πάντα ανεβαίνουµε την αξία των πνευµάτων. Συνοδείες έχουµε µόνο +2 +4 Συµπλοκή : έχουµε όταν γράφουµε χαρ. της ίδιας κατηγορίας ( αναβάσεως ή καταβάσεως ) και τα αθροίζουµε ώστε να βρούµε την ανάβαση που θέλουµε. Αφωνία : έχουµε όταν σε όλους τους χαρ. καταβάσεως και στο ίσον γράψουµε από κάτω τους το ολίγον ή την πεταστή τότε ο κάτω χαρακτήρας χάνει την αξία του την ποσοτική και την χρονική και δίνει την ενέργειά του. Ζωηρά για το ολίγον και κυµατισµό για την πεταστή. Πλοκή: έχουµε όταν γράφουµε χαρακτήρες κάθετα αλλά ο κάθε χαρακτήρας έχει την δική του αξία ποσοτική και χρονική. Πλοκές έχουµε µε αναβάσεις διαβάζονται από κάτω προς τα επάνω και όταν υπάρχει κατάβαση από πάνω προς τα κάτω. Τέλος µπορεί να συνυπάρχει και διπλός κανόνας συνοδείας και αφωνίας µε την ύπαρξη κεντηµάτων αλλά προηγείτε ο κανόνας και διαβάζουµε και τα κεντήµατα. κ.λ.π 2
Χαρακτήρες Χρόνου Οι χαρακτήρες χρόνου γράφωνται κάτω ή πάνω από τους χαρ. ποσ. και ανοίκουν σε τρεις κατηγορίες: α) µεγαλώνουν την χρονική αξία του χαρ ποσ., β) την µικραίνουν και γ) και την µικραίνουν και την µεγαλώνουν. Α) χαρ. χρόνου που µεγαλώνουν την διάρκεια του χαρ. ποσ. είναι το κλάσµα που γράφετε κάτω ή πάνω από τους χαρ. ποσ. και µεγαλώνει την αξία του χαρ. ποσ. για ένα ακόµα χρόνο. η απλή γράφετε κάτω από τους χαρ. ποσ. και µεγαλώνει την αξία του χαρ. ποσ. για ένα ακόµα χρόνο. η διπλή γράφετε κάτω από τους χαρ. ποσ. και µεγαλώνει την αξία του χαρ. ποσ. για δύο ακόµα χρόνους. η τριπλή γράφετε κάτω από τους χαρ. ποσ. και µεγαλώνει την αξία του χαρ. ποσ. για τρεις ακόµα χρόνους. Β) χαρ. χρόνου που µικραίνουν την διάρκεια των χαρ. ποσ. είναι το γοργό γράφετε κάτω ή πάνω από τους χαρ. ποσ. και διαιρεί την αξία του χαρ. ποσ. που γράφετε σε µισό χρόνο και επιρρεάζει και τον προηγούµενο χαρ. ποσ. σε µισό χρόνο. το δίγοργο γράφετε πάνω από χαρ. ποσ. και επιρρεάζει τον χαρ. ποσ. που γράφετε τον προηγούµενο και τον επόµενο δια τρία. το τρίγοργο γράφετε πάνω από χαρ. ποσ. και επιρρεάζει τον χαρ. ποσ. που γράφετε τον προηγούµενο και τον επόµενο και το µεθεπόµενο δια τέσσερα. Γ) χαρ. χρόνου που µικραίνουν και µεγαλώνουν την διάρκεια των χαρ. ποσ. είναι το αργό γράφετε µόνο σε κεντήµατα κάτω από ολίγον και ενεργεί ως γοργό για τα κεντήµατα και ως κλάσµα για το ολίγον. ηµίαργο γράφετε µόνο σε κεντήµατα κάτω από ολίγον και ενεργεί ως γοργό για τα κεντήµατα και ως διπλή για το ολίγον. 3
δίαργο γράφετε µόνο σε κεντήµατα κάτω από ολίγον και ενεργεί ως γοργό για τα κεντήµατα και ως τριπλή για το ολίγον. Δύσκολες γραφές µε γοργό έχουµε όταν το γοργό γράφετε α) σε πλοκή των κεντηµάτων και πάνω ολίγον γιατί το γοργό ενεργεί στα κεντήµατα τα οποία τα διαβάζουµε πρώτα, άρα το ολίγον δεν επιρρεάζετε από το γοργό. β) όταν γράφετε στην υπορροή γιατί η υπορροή αναλύετε µε δύο αποστρόφους και η πρώτη δέχετε το γοργό, άρα η δεύτερη κατάβαση της υπορροής δεν διαιρείται. γ) το συνεχές ελαφρόν γιατί δεν βλέπουµε γοργό αλλά ενεργεί. Για να είµαστε σίγουροι ότι υπάρχει γοργό 1) βλέπουµε το µέτρο, 2) τη µαρτυρία, 3) δεν πάρχει συλλαβή κάτω από την απόστροφο, και 4) είναι ενωµένα η απόστροφος και το ελαφρόν. 4
Χαρακτήρες ποιότητος Οι χαρακτήρες ποιότητος ανοίκουν σε δύο κατηγορίες Α) Τονισµού το ψηφιστόν γράφετε κάτω από χαρ. ποσ. που έχουν τονιζόµενες συλλαβές λόγου. Η βαρεία γράφετε πριν από χαρ. ποσ. και ο χαρ. τονίζετε ενώ ο επόµενος λέγετε άτονα. Β) Καλλωπισµού το οµαλό γράφετε κάτω από δύο ίδιες και ισόχρονες νότες και ανάµεσά τους κάνουµε ζωηρό κυµατισµό προς τα επάνω. το αντικένωµα γράφετε κάτω από χαρ. ποσ. και την οξύνουµε. Όταν έχουµε και απλή κάτω από το αντικένωµα τότε κανουµε κυµατυσµό της φωνής προς τα πάνω και µετά ακολουθεί κατάβαση µε γοργό. ο σύνδεσµος γράφετε κάτω από χαρ. ποσ. και όταν ενώνει ίδιες νότες ενεργεί µε µαλακό κυµατισµό, ενώ όταν ενώνει διαφορετικές νότες δεν πέρνουµε αναπνοή. το ενδόφωνο γράφετε κάτω από χαρ. ποσ. και λέµε τις καθστερήσεις που υπάρχουν µε κλειστό το στόµα. 5
Χαρακτήρες αλλοιώσεων Οι χαρακτήρες αλλοιώσεων έχουν τρεις κατηγορίες α) τοπικές οι διέσεις και οι υφέσεις γράφονται κάτω ή πάνω από τους χαρ. ποσ. και επιρρεάζουν µόνο την νότα στην οποία γράφονται. Αλλοιώνουν ανά δύο κόµµατα. Διαίσεις +2 + 4 +6 +8, υφέσεις - 2-4 - 6-8 κόµµατα. β) µερικές ή γενικές γράφονται στους δεσπόζοντες φθόγγους του Τρίτου ήχου και αλλοιώνουν ολόκληρη µουσική φράση. γενική ύφεση γράφετε στον φθόγγο ΚΕ και θέλει τον πρώτο ανιόντα φθόγγο µε µονόγραµµη ύφεση δηλαδή τον ΖΩ. γενική δίεση γράφετε στον φθόγγο ΓΑ και θέλει τον πρώτο κστιόντα δηλαδή τον ΒΟΥ. γ) Ολικές αλλοιώσεις έχουµε όταν µε µία φθορά έχουµε σε όλο το µουσικό κείµενο αλλαγή µέχρι να δούµε άλλη φθορά και να επανέλθουµε στην κλίµακα που είµασταν. Σε κάθε γένος έχουµε διαφορετικές φθορές. Διατονικές ΝΗ ΠΑ ΒΟΥ ΓΑ ΔΙ ΚΕ ΖΩ ΝΗ Χρωµατικές (µαλακό) ΝΗ, ΒΟΥ, ΔΙ, ΖΩ, (σκληρό) ΠΑ, ΓΑ, ΚΕ, ΝΗ ΠΑ, ΓΑ, ΚΕ, ΝΗ ΝΗ, ΒΟΥ, ΔΙ, ΖΩ Εναρµόνια γράφετε στην κορυφή των τετραχόρδων ΓΑ ΖΩ ΒΟΥ. και δηµιουυργούµε τετράχορδο 12 12 6. 6
Μαρτυρίες διατονικές Πα Μαλακό Χρωµατικό Δι Σκληρό Χρωµατικό Πα Στο εναρµόνιο γένος δεν γράφουµε το φθογγόσυµο του λεγέτου και στην κορυφή και βάση των τετραχόρδων το φθογγόσηµο του Γα. 7
Συστατικά ήχων σε ειρµολογικό είδος Συστατικά του Πλ. Δ α) αρκτική µαρτυρία Νη β) απήχηµα ε Α α γι ε ή σύντοµα ε γ) κλίµακα από το Νη 12 Πα 10 Βου 8 Γα 12 Δι 12 Κε 10 Ζω 8 Νη. δ) δεσπόζοντες φθόγγοι: οι νότες ΝΗ, ΒΟΥ, και ΔΙ. ε) Ήθος πανηγυρικό και ευφρόσυνο. Συστατικά του Α Ήχου α) αρκτική µαρτυρία Πα β) απήχηµα Α α ες γ) κλίµακα από το Πα 10 Βου 8 Γα 12 Δι 12 Κε 10 Ζω 8 Νη 12 Πα. δ) δεσπόζοντες φθόγγοι: οι νότες ΠΑ και ΔΙ. ε) Ήθος σεµνό αξιωµατικό και µεγαλοπρεπές. Συστατικά του Δ (λεγέτου) α) αρκτική µαρτυρία Βου β) απήχηµα Λε γετος 8
γ) κλίµακα από το Βου 8 Γα 12 Δι 10 Κε 12 Ζω 8 Νη 12 ΠΑ 10 ΒΟΥ. δ) δεσπόζοντες φθόγγοι: οι νότες ΒΟΥ, και ΔΙ. ε) Ήθος ευφρόσυνο. Συστατικά του Πλ. Α α) αρκτική µαρτυρία µε βάση το ΠΑ Πα µε βάση το ΚΕ Πα β) απήχηµα µε βάση το ΠΑ ή σύντοµα από ΚΕ α ε α ες γ) κλίµακα από το Πα 10 Βου 8 Γα 12 Δι 12 Κε 10 Ζω 8 Νη 12 Πα. ε δ) δεσπόζοντες φθόγγοι: από Πα οι νότες ΠΑ, ΓΑ ΚΕ, και από ΚΕ βάση το ΚΕ και το ΝΗ. ε) Ήθος χαρµολύπης και πανηγυρικό. 9
Συστατικά του Γ α) αρκτική µαρτυρία Γα β) απήχηµα α α α γ) κλίµακα από Νη 12 Πα 12 Βου 6 Γα 12 Δι 12 Κε 6 Ζω 12 Νη 12 Πα 6 Βου. δ) δεσπόζοντες φθόγγοι: οι νότες Πα, Γα, ΚΕ και αν κάνει διατονικές καταλήξεις ισχύουν και οι δεσπόζοντες του ήχου. ε) Ήθος Διασταλτικό και ευχάριστο. Συστατικά του Πλ. Γ ή Βαρύς α) αρκτική µαρτυρία Γα β) απήχηµα Α α ες γ) κλίµακα από Νη 12 Πα 12 Βου 6 Γα 12 Δι 12 Κε 6 Ζω 12 Νη 12 Πα 6 Βου. δ) δεσπόζοντες φθόγγοι: οι νότες Γα, Δι και Ζω. ε) Ήθος διασταλτικό και ευχάριστο. 10