WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Υποσιτισμός στη μεγάλη ηλικία Αυτό το δελτίο διατροφικών πληροφοριών προορίζεται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν είναι υποκατάστατο κατάλληλης ιατρικής διάγνωσης ή διαιτητικών συμβουλών που δίνονται από τους επαγγελματίες υγείας. Οι πληροφορίες ήταν σωστές κατά το χρόνο της δημοσίευσης το 2016. Περιεχόμενα για τη διατροφή από Aisling Snedkar RD Έκδοση και σχεδιασμός από Emma Murtagh Επιμέλεια από Amanda Ramirez και Rose Snyder Εκ μέρους της ProActivate Ireland Αριθμός προγράμματος: 2015-1-DE02-KA204-002418 This project has been funded with support from the European Union. This publication reflects the views only of the author, and neither the Commission nor the National Agency can be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Υποσιτισμός στη μεγάλη ηλικία ΕΙΣΑΓΩΓΗ WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition in Older Age Ο υποσιτισμός μπορεί να αποτελέσει σοβαρό πρόβλημα στους ηλικιωμένους και μπορεί να έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Συχνά εμφανίζεται μαζί με οξεία και χρόνια ασθένεια, αλλά μπορεί επίσης να συμβεί ύπουλα καθώς μεγαλώνουμε. Η έγκαιρη ανίχνευση και παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεών της. Αυτό το ενημερωτικό δελτίο έχει ως στόχο να σας βοηθήσει να εντοπίσετε σημεία και συμπτώματα υποσιτισμού και να παράσχετε μεθόδους αντιμετώπισης του. ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ 1. Έλεγχος και αναγνώριση υποσιτισμού 2. Δημιουργία παρέμβασης 3. Συνεχής παρακολούθηση και αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης 1
1. ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟΥ ΣΗΜΑΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟΥ Χαμηλή διάθεση, κατάθλιψη, μειωμένη γνωστική λειτουργία. Μειωμένα επίπεδα ενέργειας και, ως εκ τούτου, μειωμένες συμπεριφορές αυτο-φροντίδας. Μειωμένη ποιότητα ζωής. Μειωμένη ανεξαρτησία και ικανότητα διεκπεραίωσης καθημερινών δραστηριοτήτων. Αργή αποκατάσταση από ασθένειες και εξασθενημένη επούλωση πληγών. Καταθλιπτικό ανοσοποιητικό σύστημα και αυξημένος κίνδυνος ασθένειας και μόλυνσης. Αυξημένος κίνδυνος πτώσης λόγω απώλειας μυϊκής μάζας, αδυναμίας και μειωμένης κινητικότητας. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟΥ Είναι συνηθισμένο για τα ηλικιωμένα άτομα να βιώνουν μια μείωση της όρεξης. Η αίσθηση της γεύσης και της όσφρησης μπορεί επίσης να αλλάξει, κάνοντας το φαγητό λιγότερο ενδιαφέρον. Παρόλα αυτά, είναι πολύ σημαντικό WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition 2
να έχετε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, ώστε να είστε καλά σιτισμένος και να διατηρείτε την ανεξαρτησία σας και τη ποιότητα ζωής σας. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΛΑΒΕΤΕ ΥΠΟΨΗΝ ΣΑΣ ΑΝ ΣΑΣ ΑΝΗΣΥΧΕΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΟΡΕΞΗΣ WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition in Older Age Έχετε χάσει το βάρος σας ακούσια; Εάν δεν έχετε ζυγαριά για να το ελέγξετε, ίσως να είστε σε θέση να δείτε αν τα ρούχα, οι ζώνες ή οι οδοντοστοιχίες έχουν χαλαρώσει. Αισθάνεστε κουρασμένοι και ληθαργικοί; Είχατε κάποια αλλαγή στη διάθεσή σας; Αισθάνεσαι πεσμένος; Δεν ενδιαφέρεστε για το φαγητό και τα ποτά; Σας είναι εύκολο να παραλείψετε τα γεύματα; Έχετε χάσει τη μυϊκή σας δύναμη; ΔΥΟ ΑΠΛΑ ΒΗΜΑΤΑ ΝΑ ΕΚΤΙΜΗΣΕΤΕ ΑΝ ΕΙΣΤΕ ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΕΝΟΣ Βήμα 1: Υπολογίστε το δείκτη σας BMI Ο δείκτης σας BMI σας δίνει μια βασική καθοδήγηση για το αν είστε σε ένα κανονικό βάρος για το ύψος σας. Καθορίζεται ως το βάρος του ατόμου σε κιλά διαιρεμένο από το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα (kg/m2). 3
*Created by User:InvictaHOG using gnuplot and Adobe Illustrator 9/23/06, released into public domain (Created by User:InvictaHOG) [Public domain], via Wikimedia Commons BMI κάτω από 18.5: Λιποβαρής BMI 18.5-20: Αδύνατος για το ύψος (σε ρίσκο) BMI 20-24.9: κανονικό βάρος BMI 25.0-29.9: υπέρβαρος BMI above 30.0: παχύσαρκος Τα άτομα από τη Νότια Ασία θεωρούνται υπέρβαρα αν ο δείκτης μάζας σώματός τους είναι μεγαλύτερος από 23 επειδή βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη ή καρδιολογικής ασθένειας. Βήμα 2: ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΙΤΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ Είχατε 5% ως 10% ακούσια απώλεια βάρους? Ο γιατρός ή ο φροντιστής υγείας σας μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να υπολογίσετε το BMI! Αν ο BMI είναι στα υγιή πλαίσια, αλλά έχετε χάσει βάρος ακούσια λόγω μειωμένης όρεξης, είστε ακόμη σε κίνδυνο υποσιτισμού. Να ζυγίζεστε τακτικά και αν χάσετε 5% με WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition 4
10% από το συνηθισμένο σας βάρος, ή 2 κιλά, ακούσια, θα πρέπει να ενημερωθεί για αυτό ο γιατρός σας. 2. ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ ΤΗ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΟΡΕΞΗ WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition in Older Age Προσπαθήστε να έχετε τρία κύρια γεύματα και τρία θρεπτικά σνακ τα οποία είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα καθ 'όλη τη διάρκεια της ημέρας. Τρώτε όταν αισθάνεστε στο καλύτερά σας. Το να αναγκάσετε τον εαυτό σας να φάει μπορεί να χειροτερέψει μια ήδη κακή όρεξη. Θυμηθείτε, τα τρόφιμα παρέχουν ενέργεια. Αν είστε πολύ κουρασμένοι για να φάτε, δοκιμάστε να φάτε δυο μπουκιές που μπορεί να σας δώσουν την ενέργεια που χρειάζεστε για να φάτε περισσότερο αργότερα. Αποφύγετε τις πάρα πολλές επιλογές. Η απώλεια της όρεξης μπορεί να συμβεί ενώ προσπαθείτε να αποφασίσετε τι να φάτε. Συμπεριλάβετε 2-3 μερίδες τροφής με βάση την πρωτεΐνη κάθε μέρα, π.χ. Το κρέας, τα ψάρια, τα πουλερικά, τα αυγά, τους ξηρούς καρπούς, τα φασόλια ή το tofu. Συμπεριλάβετε μια τροφή με άμυλο σε υδατάνθρακες σε κάθε γεύμα, π.χ. Ζυμαρικά, βουλγάρες, quinoa, ρύζι, ψωμί ή πατάτες. Τρώτε φρούτα και λαχανικά κάθε μέρα. Μπορούν να είναι νωπά, κατεψυγμένα, κονσερβοποιημένα ή αποξηραμένα. Κρατήστε το απλό! Τα γεύματα όπως κονσέρβες ψαριών ή φασόλια σε τοστ με κάποια σαλάτα ή λαχανικά ή ένα ποτήρι 5
χυμός πορτοκαλιού μπορεί να προσφέρουν μια ισορροπημένη διατροφική πρόσληψη Δομήστε τουλάχιστον δύο γεύματα για να συμπεριλάβετε μια πηγή πρωτεΐνης, έναν αμυλούχο υδατάνθρακα και ένα λαχανικό κάθε μέρα. Μείνετε ενυδατωμένοι πίνοντας 6-8 ποτήρια υγρών κάθε μέρα. Εάν το ζήτημα είναι ο υποσιτισμός, χρησιμοποιήστε τα υγρά ως μέσο λήψης περισσότερων θερμίδων. Επιλέξτε γαλακτώδη καφέ, ζεστή σοκολάτα, smoothies, ή milkshakes. Δείτε το ενημερωτικό μας δελτίο σχετικά με την αύξηση της πρόσληψης θερμίδων για περισσότερες λεπτομέρειες. Εάν η προετοιμασία των γευμάτων είναι υπερβολικά κουραστική ή εάν η μυρωδιά του μαγειρέματος επηρεάζει αρνητικά την όρεξη, προσπαθήστε να αποφύγετε το μαγείρεμα και να εξετάσετε άλλες επιλογές, όπως οι υπηρεσίες παράδοσης γευμάτων για τους ηλικιωμένους. Προσπαθήστε να πάρετε λίγο φρέσκο αέρα πριν να φάτε και, αν είναι δυνατόν, να μετακινηθείτε, για να δημιουργήσετε μια όρεξη. ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΟ Στις καλές σας μέρες, κάντε επιπλέον γεύματα που μπορούν να καταψυχθούν και να θερμανθούν ξανά όταν δεν έχετε διάθεση να μαγειρέψετε. Αν είναι δυνατόν, τρώτε πιο συχνά καθώς αυτό ενθαρρύνει τη καλή όρεξη. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν τα καλής ποιότητας γεύματα ευκολίας. Αγοράστε ένα είδος WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition 6
που σας αρέσει για όταν είστε πολύ κουρασμένοι για να μαγειρέψετε. Χρησιμοποιήστε μια υπηρεσία παράδοσης γευμάτων για ηλικιωμένους, εάν υπάρχουν. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΥΨΗΛΗΣ ΘΕΡΜΙΔΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ Οι άνθρωποι που είναι υποσιτισμένοι μπορούν να προσπαθήσουν να πάρουν περισσότερες θερμίδες από τη διατροφή τους μέσα από μια ποικιλία από τρόπους: WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition in Older Age Αποφύγετε τη χρήση χαμηλών λιπαρών ή τις διαιτητικές εκδόσεις τροφίμων, π.χ. ανταλλάξτε το γιαούρτι διαίτης ή το αποβουτυρωμένο γάλα με τις αντίστοιχες εκδόσεις πλήρους λίπους τους Προσθέτετε επιπλέον βούτυρο ή μαργαρίνη σε λιωμένα λαχανικά, σάλτσες, ζυμαρικά, ψωμί, κράκερ, κτλ. Προσθέστε επιπλέον μαγιονέζα σε σάντουιτς και σαλάτες. Προσθέτετε επιπλέον λάδι όταν μαγειρεύετε ή ραντίζετε πάνω από ζυμαρικά, ψωμί, μπουκιές, κλπ. Ανακατέψτε ένα κουταλάκι του γλυκού κραμβέλαιο σε άλλα τρόφιμα όπως το γιαούρτι ή τα δημητριακά, για να αυξήσετε την περιεκτικότητα σε θερμίδες. Προσθέστε κρέμα σε ζεστά ποτά όπως ο καφές, ρίξτε τη πάνω σε κέικ, πίτες ή κονσέρβες φρούτων και προσθέστε τη σε σούπες και σάλτσες. Χρησιμοποιήστε ενισχυμένο γάλα με πλήρη λιπαρά (δείτε το ενημερωτικό μας έντυπο Αύξηση της θερμιδικής πρόσληψης) σε δημητριακά, χυλούς, ζεστά ροφήματα όπως καφές ή ζεστή σοκολάτα, σάλτσες, πατάτες, μιλκσέικ και υγιεινά ροφήματα. Προσθέστε ζάχαρη σε ζεστά ποτά και δημητριακά. Αυτό δεν συνιστάται για όσους πάσχουν από διαβήτη. 7
Προσθέτετε σιρόπι σφενδάμου, μαρμελάδα, μέλι ή χρυσό σιρόπι σε ρύζι, χυλό, πατάτες, ψωμάκια ή τοστ. Αυτό δεν συνιστάται για όσους πάσχουν από διαβήτη. Προσθέστε τυρί σε σάντουιτς, ψητές πατάτες, πιάτα ζυμαρικών, ομελέτες, χτυπητά αυγά ή ψητά φασόλια ή σνακ με κράκερ. Συμβουλευτείτε το ενημερωτικό μας έντυπο Αύξηση της θερμιδικής πρόσληψης για περισσότερες συμβουλές. Εάν μετά την εισαγωγή αυτών των αλλαγών, δεν υπάρχει αλλαγή στο βάρος σας και τη συνολική σας διατροφική κατάσταση ή υπάρχει συνεχής απώλεια βάρους ή εάν αυτές οι προτάσεις έχουν ήδη εισαχθεί και εξακολουθείτε να είστε λιποβαρείς, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν κλινικό διαιτολόγο για διατροφικά ποτά με επιπλέον θερμίδες. ΣΝΑΚ Παρακάτω είναι μια λίστα από Σνακ που μπορούν να φαγωθούν ως προσθήκη σε κύρια γεύματα για να αυξηθεί η πρόσληψη θερμίδων μέσα στη μέρα. Σάλτσα ή τοστ με μαρμελάδα και βούτυρο Ζεστή σοκολάτα Καφές με γάλα Κέικ με γεμάτη λιπαρή κρέμα Δοχείο με παχύ, κρεμώδες γιαούρτι Ρύζι ή πουτίγκα σιμιγδαλιού που παρασκευάζεται με εμπλουτισμένο γάλα Μίνι muffin ή cupcake Κομμένα, ψιλοκομμένα ή κονσερβοποιημένα φρούτα με παχύ, κρεμώδες γιαούρτι ή παγωτό Flapjacks Ποτήρια ενισχυμένου γάλακτος Μικρό μπολ δημητριακών με εμπλουτισμένο γάλα 2 απλά μπισκότα για χώνεψη Χούφτα ξηρών καρπών Ένα πακέτο σταφίδας ή μια χούφτα σύκα Κέικ ρυζιού ή κράκερ με τυρί, πατέ, ή χούμους Χτυπητά αυγά που παρασκευάζονται με εμπλουτισμένο γάλα Μπάρα δημητριακών Ένα μπολ σούπας με ψωμί WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition 8
WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition in Older Age 3. Συνεχής παρακολούθηση και εκτίμηση της διατροφικής κατάστασης Ζυγίστε τον εαυτό σας έως και 3 φορές την εβδομάδα και υπολογίστε έναν μέσο όρο. Αν το βάρος σας αυξάνεται κατά 0,5 κιλά - 1 κιλό την εβδομάδα, είστε σε καλό δρόμο. Εάν οι αλλαγές που προτείνονται σε αυτό το ενημερωτικό δελτίο έχουν εφαρμοστεί και η απώλεια βάρους συνεχίζεται ή η αύξηση βάρους είναι πολύ αργή, συμβουλευτείτε το γιατρό σας και έναν διαιτολόγο. Δοκιμάστε να κρατήσετε ένα ημερολόγιο τροφίμων για τέσσερις ημέρες. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να είστε συνειδητοί στο να τρώτε έγκαιρα και να μην χάνετε τα κύρια γεύματα ή τα σνακ και θα σας ενημερώνει εάν σας διέφυγε κάτι. Για συνεχή παρακολούθηση, κρατήστε το ημερολόγιο για τέσσερις ημέρες κάθε δύο εβδομάδες. Η εμφάνιση του ημερολογίου τροφίμων σε έναν επαγγελματία υγείας θα τον βοηθήσει να εκτιμήσει τη διατροφική σας πρόσληψη. Μπορεί να λάβει πρόσθετα μέτρα, όπως μέτρηση της περιφέρειας μυών στο μέσο βραχίονα (MUAMC), λήψη εξετάσεων αίματος ή έλεγχος της δύναμης σφιξίματος του χεριού. 9
WHOLE: Ευζωία και υγιεινές επιλογές για ηλικιωμένους και τους φροντιστές τους Malnutrition 10