ιαχειριστική Αρχή ΚΠΣ 2000-2006 ΠΡΟΟ ΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΠΣ 2000-2006 Α. Συνολική εικόνα προόδου του ΚΠΣ 2000-2006 Βρισκόµαστε στο µέσο της περιόδου εφαρµογής του ΚΠΣ 2000-2006. Οι βασικές κατευθύνσεις που έπρεπε να τηρηθούν στο χρονικό διάστηµα που διανύθηκε ήταν, αφενός, η επιτάχυνση στη δηµοσιονοµική διαχείριση των πόρων για τη διασφάλιση της απορρόφησης των δεσµεύσεων του έτους 2001 και αφετέρου, η εφαρµογή αυστηρών διαδικασιών και ελέγχων προκειµένου να διασφαλίζεται η συµβατότητα των συγχρηµατοδοτούµενων δράσεων µε τους Κανονισµούς. Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, έχουν εγκριθεί 12.779 έργα, συνολικής δηµόσιας δαπάνης που αντιστοιχεί στο 69% των πόρων δηµόσιας δαπάνης του Γ ΚΠΣ. Τα έργα αυτά έχουν συγκεκριµένους στόχους, χρονοδιαγράµµατα και προϋπολογισµό. Οι νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχούν στο 44% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του ΚΠΣ και οι απορροφήσεις στο 24% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του ΚΠΣ. Αναλυτικότερα, σε ότι αφορά τα Τοµεακά Προγράµµατα, η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 47% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Τοµεακού σκέλους και έχει απορροφηθεί το 27% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Στα Περιφερειακά Προγράµµατα η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 37% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Περιφερειακού σκέλους και έχει απορροφηθεί το 18% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. 1
Η παρατηρούµενη κατ αρχήν διαφοροποίηση στους ρυθµούς προόδου ανάµεσα στο εθνικό και περιφερειακό σκέλος, οφείλεται στην ιδιαιτερότητα της φύσης των επιµέρους προγραµµάτων. Σηµειώνεται ότι στα πλαίσια του εθνικού σκέλους υλοποιούνται µεγάλα έργα υποδοµής, τα οποία βρίσκονται σε φάση εκτέλεσης από την αρχή της προγραµµατικής περιόδου, παρέχοντας έτσι µία σαφή προτεραιότητα στους ρυθµούς υλοποίησης. Αντιθέτως, στα πλαίσια των περιφερειακών προγραµµάτων, πέραν της συνθετότητας της φύσης και του περιεχοµένου τους, οι δεσµεύσεις σηµαντικών πόρων σε επώνυµα ανώριµα έργα αρµοδιότητας κεντρικών φορέων, λειτούργησε αρνητικά, δηµιουργώντας υστερήσεις στην υλοποίηση. Με την ενδιάµεση αναθεώρηση των Προγραµµάτων, αντιµετωπίζονται τέτοια θέµατα και αναµένεται σηµαντική βελτίωση. Ιδιαίτερα κρίσιµο θέµα αποτελεί η αντιµετώπιση του κανόνα Ν+2 για το τέλος του έτους 2004, αλλά και για τα επόµενα έτη. Η.Α. του ΚΠΣ, διαµόρφωσε πίνακα προβλέψεων και στόχων σε επίπεδο άξονα-ταµείου, ο οποίος έχει κοινοποιηθεί στις υπηρεσίες της Ε.Ε, και θα αποτελέσει τη βάση µηνιαίας παρακολούθησης των εξελίξεων στην δηµοσιονοµική εκτέλεση των προγραµµάτων και λήψης των απαραίτητων διορθωτικών µέτρων. Για τον ίδιο σκοπό η.α. του ΚΠΣ προχώρησε στην ανάπτυξη δικτύου για την παρακολούθηση του Ν+2. Παράλληλα, συνεκτιµάται και η µεθοδολογία που προτείνεται από τις υπηρεσίες της ΕΕ όσον αφορά τα µεγάλα έργα και τις κρατικές ενισχύσεις, όπου υπάρχουν αντίστοιχες δράσεις. Σε περίπτωση καθυστερήσεων που παρατηρούνται σε µεγάλα έργα τα οποία αντιπροσωπεύουν σηµαντικό µέρος του προϋπολογισµού, οι.α των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων καταστρώνουν σχέδιο αντιµετώπισης της καθυστέρησης αυτής. Στο πλαίσιο παρακολούθησης της προσέγγισης των στόχων, κάθε Επ. Πρόγραµµα διαθέτει αναλυτικό σχέδιο δράσης για τον κανόνα ν+2 του 2004 στη βάση ενός προγράµµατος επιτάχυνσης (πρόγραµµα crash). Στο πρόγραµµα αυτό εµφανίζονται ανά µέτρο, τα κρίσιµα για την τήρηση του κανόνα ν+2 έργα (ή δράσεις που προκηρύσσονται συνολικά), µε το χρονοδιάγραµµα προώθησης των διοικητικών καταστάσεών τους, την οικονοµική τους εξέλιξη και τους στόχους 2
απορρόφησης, βάσει των οποίων η.α. του Επ. Προγράµµατος, τεκµηριώνει και παρακολουθεί την επιτυχή προσέγγιση των στόχων. Ενισχυτική υποστήριξη των ενεργειών επιτάχυνσης των προγραµµάτων αποτελούν οι δράσεις στα πλαίσια της Τεχνικής Βοήθειας, που κάθε.α. έχει / ή προτίθεται να αναλάβει, µε στόχο την υποστήριξη των Τελικών της ικαιούχων. Επισηµαίνεται η θετική συµβολή του έργου των οµάδων υποστήριξης Τελικών ικαιούχων της ΜΟ, καθώς και η πρόθεση περαιτέρω ενίσχυσης / επέκτασης του έργου αυτού, όπου απαιτείται. Η ουσιαστικότερη διάσταση στην υλοποίηση του ΚΠΣ 2000-2006 είναι η επίτευξη των φιλόδοξων στόχων του και η σταδιακή απόδοση στην κοινωνία των πρώτων αποτελεσµάτων και ωφελειών. Κατά την αποτίµηση της µέχρι σήµερα πορείας υλοποίησης του Γ ΚΠΣ, πέραν των στοιχείων της οικονοµικής διαχείρισης που αποτυπώνονται στους επισυναπτόµενους πίνακες, επισηµαίνονται οι εξελίξεις προόδου των επί µέρους πολιτικών και τα πρώτα άµεσα αποτελέσµατα που µέχρι σήµερα έχουν επιτευχθεί. Παράλληλα κρίνεται αναγκαία η καταγραφή των προοπτικών και των στόχων που τίθενται για το επόµενο έτος, λαµβάνοντας υπόψη τη δυναµική που έχει αναπτυχθεί αλλά και τα βασικά ζητήµατα που πρέπει να αντιµετωπιστούν. 3
Β. Πρόοδος ΚΠΣ κατά Άξονα Προτεραιότητας Τα σηµαντικότερα αποτελέσµατα που διαπιστώνονται από την υλοποίηση του ΚΠΣ κατά την περίοδο που διανύθηκε, περιγράφονται ανά Άξονα Προτεραιότητας στη συνέχεια. Προτεραιότητα 1: Ανάπτυξη Ανθρωπίνων Πόρων και Προώθηση της Απασχόλησης Στον τοµέα των ανθρώπινων πόρων, όπου το πλαίσιο των πολιτικών στις οποίες εντάσσονται οι ενέργειες που υλοποιούνται αφορούν την ανάπτυξη των ενεργών πολιτικών απασχόλησης, τη βελτίωση της παρεχόµενης εκπαίδευσης και κατάρτισης στο πλαίσιο µιας πολιτικής δια βίου µάθησης, την ανάπτυξη ενός ικανού, καταρτισµένου και ευπροσάρµοστου εργατικού δυναµικού, την προώθηση των ίσων ευκαιριών για όλους στην αγορά εργασίας, καθώς και την προώθηση δράσεων υπέρ της µεγαλύτερης συµµετοχής των γυναικών σε αυτήν, καταγράφονται µετρήσιµα αποτελέσµατα για τους άµεσα ωφελούµενους. Τα αποτελέσµατα αυτά, καθώς και η συνολικότερη πρόοδος της εφαρµογής των Προγραµµάτων συνοψίζονται ως εξής: Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελµατική Κατάρτιση» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 52% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 31% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Στο ΕΠ «Απασχόληση και Επαγγελµατική Κατάρτιση» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 51% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 28% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Μέχρι τον Απρίλιο του 2004 είχαν ωφεληθεί από δράσεις ενίσχυσης της απασχόλησης πάνω από 71.000 άτοµα, από προγράµµατα κατάρτισης πάνω από 110.000 άτοµα (53.000 άνεργοι και 58.000 εργαζόµενοι) και από συνοδευτικές υπηρεσίες πάνω από 15.000 άτοµα ευπαθών οµάδων. Από ολοκληρωµένες παρεµβάσεις ωφελήθηκαν 14.500 γυναίκες και 11.000 4
περίπου άτοµα ευπαθών οµάδων. Οι γυναίκες ωφελούνται επιπλέον από δράσεις ενίσχυσης της λειτουργίας και αναβάθµισης υπηρεσιών εξυπηρέτησης παιδιών, ηλικιωµένων και λοιπών οµάδων που χρήζουν φροντίδας (ενισχύεται η λειτουργία 400 βρεφικών, βρεφονηπιακών και παιδικών σταθµών, καθώς και Κέντρων ηµιουργικής Απασχόλησης Παιδιών και Μονάδων Κοινωνικής Μέριµνας), αλλά και από την πριµοδότηση της υψηλής συµµετοχής (άνω του 60%) των γυναικών στις ως άνω δράσεις. Οι θεσµικές, οργανωτικές και διοικητικές ρυθµίσεις που προωθήθηκαν για την εφαρµογή της εξατοµικευµένης προσέγγισης έχουν ως αποτέλεσµα τη λειτουργία 69 Κέντρων Προώθησης στην Απασχόληση, τη στελέχωσή τους µε 474 εκπαιδευµένους εργασιακούς συµβούλους, την οργάνωση της στατιστικής παρακολούθησης των δεδοµένων της εξατοµικευµένης προσέγγισης µέσω πληροφοριακού συστήµατος και την εκπόνηση µεθοδολογικών εργαλείων για την εφαρµογή της εξατοµικευµένης προσέγγισης. Εντός του 2004, αναµένεται η λειτουργία 7 ακόµα ΚΠΑ. Στην Α /θµια και Β /θµια εκπαίδευση µέχρι το τέλος του 2003 ωφελήθηκαν 36.000 µαθητές µε πολιτισµικές και γλωσσικές ιδιαιτερότητες, 232.400 µαθητές παρακολούθησαν προγράµµατα διδακτικής στήριξης και 122.460 µαθητές συµµετείχαν σε προγράµµατα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Σήµερα λειτουργούν 3.911 ολοήµερα σχολεία (2.369 δηµοτικά και 1.542 νηπιαγωγεία) και 18 κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Εκπονήθηκαν 33 νέα βιβλία για τις ανάγκες της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και 355 νέα βιβλία για την τεχνολογική εκπαίδευση. Στο πλαίσιο της αρχικής επαγγελµατικής κατάρτισης λειτουργούν 200 προγράµµατα για την ισότητα των φύλων και πάνω από 14.000 µαθητές συµµετείχαν σε προγράµµατα πρακτικής άσκησης. Υλοποιήθηκαν κτιριακές παρεµβάσεις σε 658 περίπου εργαστήρια γυµνασίων και λυκείων (422 εργαστήρια φυσικών επιστηµών, 73 εργαστήρια τεχνολογίας, 163 εργαστήρια πληροφορικής). Στο πλαίσιο της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης καταγράφεται η αναβάθµιση 370 περίπου προγραµµάτων προπτυχιακών και µεταπτυχιακών σπουδών και η ανάπτυξη 96 νέων προγραµµάτων προπτυχιακών και µεταπτυχιακών σπουδών (εκ των οποίων τα 19 σε θέµατα πληροφορικής, τα 5 σε θέµατα περιβάλλοντος και τα 3 σε θέµατα φύλου και ισότητας). Επίσης, υλοποιούνται προγράµµατα επιχειρηµατικότητας από 20 ιδρύµατα και εκσυγχρονίζονται 16 βιβλιοθήκες και 14 ιδρύµατα. Τέλος, ενισχύθηκαν προγράµµατα πρακτικής άσκησης, τα οποία παρακολούθησαν πάνω από 20.000 φοιτητές, ενώ 5
περίπου 17.500 φοιτητές παρακολούθησαν προγράµµατα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου και των Προγραµµάτων Σπουδών Επιλογής. Στον τοµέα της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών σηµειώνεται η επιµόρφωση άνω των 4.000 εκπαιδευτικών σε θέµατα ειδικής αγωγής για µαθητές µε αναπηρία και άνω των 850 εκπαιδευτικών σε θέµατα ισότητας των δύο φύλων. Σε προγράµµατα εισαγωγικής, ταχύρυθµης, µέσης και µακράς διάρκειας κατάρτισης συµµετείχαν άνω των 67.000 εκπαιδευτικών, ενώ σε προγράµµατα εξοµοίωσης πτυχίων συµµετείχαν περίπου 13.000 δάσκαλοι και νηπιαγωγοί. Τέλος, 3.000 εκπαιδευτικοί και στελέχη εκπαίδευσης επιµορφώθηκαν σε θέµατα συµβουλευτικής. Αντίστοιχες δράσεις στον τοµέα των ανθρωπίνων πόρων βρίσκονται σε εξέλιξη στο πλαίσιο υλοποίησης των ΠΕΠ. Σε εξέλιξη επίσης βρίσκεται και η υλοποίηση των δράσεων που εµπίπτουν στις Τοπικές Πρωτοβουλίες Απασχόλησης, και των λοιπών µέτρων ανάπτυξης των ανθρωπίνων πόρων. Παράλληλα, µε την υλοποίηση των ανωτέρω δράσεων προωθήθηκαν θεσµικές, οργανωτικές και διοικητικές ρυθµίσεις στο πλαίσιο της αναβάθµισης της εκπαίδευσης και της διαµόρφωσης πολιτικής για τη δια βίου µάθηση. Πιο συγκεκριµένα, Ολοκληρώθηκε σχέδιο νόµου για τη θεσµοθέτηση των Ινστιτούτων ια Βίου Εκπαίδευσης και κατατέθηκε προς συζήτηση στους εµπλεκόµενους φορείς (ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης). Με τον Νόµο 3191/2003 (ΦΕΚ 258Α) θεσµοθετήθηκε το Εθνικό Σύστηµα Σύνδεσης της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης µε την απασχόληση, το οποίο αποτελεί κεντρικό σηµείο αναφοράς στο πλαίσιο µιας συνεκτικής στρατηγικής για τη δια βίου µάθηση. Στο πλαίσιο του Ε.Σ.Σ.Ε.Ε.Κ.Α. προβλέπεται η λειτουργία και διασύνδεση των Συστηµάτων των αναγκών της αγοράς εργασίας, τεχνικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης, αρχικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης, συνεχιζόµενης επαγγελµατικής κατάρτισης, πιστοποίησης της επαγγελµατικής κατάρτισης και των επαγγελµατικών προσόντων, συµβουλευτικής, επαγγελµατικού προσανατολισµού και σύνδεσης µε την αγορά εργασίας, τα οποία αποτελούν και τις βασικές λειτουργίες του. Εκπονήθηκε Σχέδιο ράσης για τη δηµιουργία των προϋποθέσεων, το σχεδιασµό και την έναρξη λειτουργίας των ανωτέρω συστηµάτων. 6
Προτεραιότητα 2: Μεταφορές Τα µεγάλα έργα υποδοµής που υλοποιούνται στον άξονα προτεραιότητας των µεταφορών, αποτελούν σηµαντικό επενδυτικό κεφάλαιο του Γ ΚΠΣ. Τα έργα αυτά αναµένεται να συµβάλουν ουσιαστικά και µακροπρόθεσµα στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας και στην πορεία της προς την πραγµατική σύγκλιση. Η υλοποίηση των έργων αυτών αναµένεται ότι θα δηµιουργήσει επαρκείς οικονοµίες κλίµακας, µε περαιτέρω συνέπεια την αύξηση της παραγωγικότητας των επενδύσεων και του κεφαλαίου και τη συνακόλουθη επίτευξη υψηλών ρυθµών ανάπτυξης. Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Οδικοί Άξονες, Λιµένες, Αστική Ανάπτυξη» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 65% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 44% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Στο ΕΠ «Σιδηρόδροµοι, Αστικές Συγκοινωνίες, Αεροδρόµια» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 41% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 21% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Στον τοµέα των οδικών µεταφορών ολοκληρώνεται ο περιφερειακός δακτύλιος της Αττικής και η ζεύξη Ρίου Αντιρρίου, ενώ συνεχίζεται η εκτέλεση των µεγάλων οδικών έργων στους άξονες του ΠΑΘΕ και της ΕΓΝΑΤΙΑΣ, καθώς επίσης και οι επεκτάσεις στο Μετρό Αθηνών. Συµπληρωµατικές παρεµβάσεις στον τοµέα υλοποιούνται παράλληλα και από τα ΠΕΠ. Αναφορικά µε τις παραχωρήσεις, σηµειώνεται ότι βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαγωνισµοί για τη σύναψη επτά νέων συµβάσεων παραχώρησης αυτοκινητοδρόµων, που άπτονται της αρµοδιότητας της Ειδικής Υπηρεσίας ιαχείρισης Έργων Οδικών Αξόνων µε Παραχώρηση (ΕΥ Ε/ΟΑΠ) του Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε. Όσον αφορά τον τοµέα των σιδηροδροµικών µεταφορών, το «Στρατηγικό Σχέδιο Επενδύσεων Σιδηροδροµικού Άξονα ΠΑΘΕΠ» έγινε αποδεκτό από τις αρµόδιες υπηρεσίες της Ε.Ε., ως βάση για την εξέλιξη των επενδύσεων στον τοµέα των 7
σιδηροδροµικών υποδοµών. Το Σχέδιο θα αποτελέσει τη βάση και για την αναθεώρηση του αντίστοιχου Επιχειρησιακού Προγράµµατος. Τον Οκτώβριο του 2003 καθορίστηκε το επίπεδο της κοινοτικής συνδροµής δύο ακόµα µεγάλων έργων Αναδιοργάνωση ΟΣΕ & Εφαρµογή Επιχειρησιακού Σχεδίου και Εκσυγχρονισµός ΗΣΑΠ. Μέχρι σήµερα τα µεγάλα έργα για τα οποία έχει καθοριστεί το επίπεδο της κοινοτικής συνδροµής ανέρχονται σε πέντε (5). Σηµειώνεται επίσης, ότι σε φάση αξιολόγησης βρίσκεται η αίτηση για την επιβεβαίωση του ποσοστού κοινοτικής συµµετοχής του Προαστικού Σιδηρόδροµου, ενώ σύντοµα θα υποβληθούν οι αιτήσεις επιβεβαίωσης ποσοστού για δύο (2) επιπλέον έργα: Ολοκλήρωση Υποδοµής και Επιδοµής Ν ΣΓΥΤ στο τµήµα Τιθορέας Λιανοκλάδι και Σηµατοδότηση Τηλεδιοίκηση Σιδηροδρόµου Άξονα ΠΑΘΕ. Προτεραιότητα 3: Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας Στον άξονα που αφορά τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας επισηµαίνεται η διευθέτηση όλων σχεδόν των καθεστώτων ενίσχυσης και η προσπάθεια για απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης που αφορούν ιδιωτικές ενεργειακές επενδύσεις, εξελίξεις που επιτρέπουν την ανάπτυξη µεγαλύτερης δυναµικής στο Πρόγραµµα. Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 33% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 16% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Με βάση τα διαθέσιµα στοιχεία, στο πλαίσιο του Αναπτυξιακού Νόµου 2601/98 ενισχύονται 441 επενδυτικά σχέδια, ενώ παράλληλα ιδιαίτερα θετική κρίνεται η ανταπόκριση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων για τις προκηρυσσόµενες δράσεις ενίσχυσής τους. Μέχρι σήµερα έχουν υποβληθεί περισσότερες από 20.200 προτάσεις, από τις οποίες έχουν εγκριθεί περίπου 9.200. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι ενισχύονται 933 επιχειρηµατικά σχέδια µεταποιητικών ΜΜΕ και ΠΜΕ µεγέθους µέχρι 50 ατόµων και 110 επενδύσεις τεχνολογικού εξοπλισµού ΜΜΕ. Επίσης, στο πλαίσιο του προγράµµατος «Πιστοποιηθείτε» υλοποιούνται 1.431 επενδύσεις για την ανάπτυξη και εφαρµογή συστηµάτων ποιότητας, σύµφωνα µε τα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001/ 2000 (Σύστηµα 8
ιαχείρισης Ποιότητας), ΕΛΟΤ 1416 (HACCP), ΕΛΟΤ 1801 (Υγιεινή και Ασφάλεια στους χώρους εργασίας) και ΙSO 14001 (Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης). Για τον ποιοτικό εκσυγχρονισµό της τουριστικής υποδοµής χρηµατοδοτούνται 2.742 µονάδες και 419 επιχειρηµατικά σχέδια τουριστικών ΜΜΕ. Στον τοµέα της γυναικείας και νεανικής επιχειρηµατικότητας ενισχύονται 1.414 δικαιούχοι, ενώ στον τοµέα της επιχειρηµατικότητας ατόµων µε αναπηρίες ενισχύονται 57 δικαιούχοι. Για τις ανωτέρω δράσεις προετοιµάζονται νέοι κύκλοι προκήρυξης, ενώ παράλληλα υλοποιούνται δράσεις στήριξης ΜΜΕ και στα ΠΕΠ, µέσω του Κανονισµού 70. Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές ενεργειακές επενδύσεις υλοποιούνται συνολικά 144 έργα (23 έργα αιολικών πάρκων, 16 µικρά υδροηλεκτρικά, 67 έργα εξοικονόµησης ενέργειας, 4 έργα συµπαραγωγής ηλεκτρισµού θερµότητας, 8 έργα υποκατάστασης συµβατικών καυσίµων, 7 ηλιακά συστήµατα, 3 παθητικά συστήµατα, 4 φωτοβολταϊκά έργα και 12 συστήµατα βιοµάζας). Τέλος, στο πλαίσιο της έρευνας και τεχνολογίας ενισχύονται 1.228 προγράµµατα. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη έργα παραγωγικών υποδοµών και παρεµβάσεις για τη βελτίωση του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος και την ίδρυση/ οργάνωση νέων χρηµατοπιστωτικών εργαλείων/ θεσµών. Στο πλαίσιο αυτό έχει συσταθεί και λειτουργεί (βάσει του Ν. 3066/2002) το Ταµείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (ΤΕΜΠΜΕ Α.Ε), µε σκοπό την παροχή εγγυήσεων σε χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα για παρεχόµενες χρηµατοπιστωτικές διευκολύνσεις προς ήδη υπάρχουσες και νεοϊδρυόµενες µικροµεσαίες επιχειρήσεις, που απασχολούν έως 30 εργαζόµενους. Προτεραιότητα 4: Αγροτική Ανάπτυξη και Αλιεία Στον άξονα προτεραιότητας της αγροτικής ανάπτυξης και αλιείας αναγνωρίζεται σηµαντική επιτάχυνση των ρυθµών υλοποίησης, δεδοµένου ότι έχουν πλέον ολοκληρωθεί οι ενέργειες αξιολόγησης των προτάσεων και έκδοσης εγκριτικών αποφάσεων προς τους δικαιούχους των ενισχύσεων, για το σύνολο σχεδόν των προκηρύξεων, που δηµοσιεύτηκαν στο διάστηµα 2001-2003. Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Αγροτική Ανάπτυξη Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές 9
δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 46% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 25% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Στο ΕΠ «Αλιεία» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 56% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 26% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Με βάση τα διαθέσιµα στοιχεία µέχρι το τέλος του α εξαµήνου του 2004, στον τοµέα της γεωργίας ενισχύονται περισσότεροι από 30.000 δικαιούχοι. Ειδικότερα, χρηµατοδοτούνται περισσότερα από 11.000 σχέδια βελτίωσης (επενδύσεις στις γεωργικές εκµεταλλεύσεις), 700 περίπου επενδυτικά σχέδια στον τοµέα της µεταποίησης και εµπορίας γεωργικών προϊόντων, 4.600 µικρά και µεγάλα επενδυτικά σχέδια στον τοµέα της εµπορίας και µεταποίησης δασοκοµικών προϊόντων και 15.000 νέοι γεωργοί µέσω του καθεστώτος της εφάπαξ πριµοδότησης. Όσον αφορά τα Ολοκληρωµένα Προγράµµατα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου του τοµεακού Προγράµµατος, µετά τις αναγκαίες εργασίες προετοιµασίας (οριστικοποίηση επιχειρησιακών σχεδίων, αναθέσεις στις δοµές στήριξης), ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες αξιολόγησης του πρώτου κύκλου προκηρύξεων για δράσεις δηµόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα, που ενισχύουν την ελκυστικότητα των περιοχών παρέµβασης, αποκαθιστώντας παράλληλα τις οικονοµικές και κοινωνικές λειτουργίες τους. Συγκεκριµένα, έχει εγκριθεί η χρηµατοδότηση περίπου 650 µικρών επενδυτικών σχεδίων που αφορούν κυρίως σε αγροτουριστικά καταλύµατα και αγρο-βιοτεχνίες, 150 µικρών ιδιωτικών έργων για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς, και έχει ξεκινήσει η υλοποίηση 470 µικρών δηµόσιων έργων για τη βελτίωση των υποδοµών στις 40 αγροτικές περιοχές όπου εφαρµόζονται τα προγράµµατα αυτά. Σηµειώνεται τέλος, ότι στους υπόψη τοµείς καταγράφονται σηµαντικές βελτιώσεις στην απλούστευση των διαδικασιών για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των δυνητικών δικαιούχων στα προγράµµατα και τη µείωση του απαιτούµενου χρόνου ολοκλήρωσης των διοικητικών διαδικασιών. Η δεύτερη φάση απλούστευσης των διαδικασιών εφαρµογής των καθεστώτων ενίσχυσης στον τοµέα της γεωργίας εξετάζεται παράλληλα µε την προσαρµογή του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου στις διατάξεις του Καν. 1783/2003. 10
Σηµαντική είναι επίσης η οικονοµική πρόοδος που έχει επιτευχθεί στο τοµεακό Πρόγραµµα για την αλιεία. Από τη µέχρι τώρα υλοποίηση έχουν ωφεληθεί περίπου 2.400 δικαιούχοι, µέσω ενισχύσεων για την απόσυρση αλιευτικών σκαφών, τον εκσυγχρονισµό του αλιευτικού στόλου, την ίδρυση και τον εκσυγχρονισµό µονάδων υδατοκαλλιεργειών και µονάδων µεταποίησης - εµπορίας αλιευτικών προϊόντων, καθώς και τη χορήγηση αντισταθµίσεων για την προσωρινή ή οριστική παύση του επαγγέλµατος του αλιέα. Προτεραιότητα 5: Ποιότητα Ζωής Όσον αφορά τον άξονα προτεραιότητας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, σε εξέλιξη βρίσκονται έργα στους τοµείς του Περιβάλλοντος, του Πολιτισµού και της Υγείας Πρόνοιας, ενώ συµπληρωµατικά προωθούνται αντίστοιχες δράσεις και σε περιφερειακό επίπεδο. Πιο συγκεκριµένα, στον τοµέα του Περιβάλλοντος : Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Περιβάλλον» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 31% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 16% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Βρίσκονται σε εξέλιξη έργα που σχετίζονται µε την εφαρµογή και εναρµόνιση µε την κοινοτική νοµοθεσία για το περιβάλλον, καθώς και έργα αναβάθµισης και προστασίας του περιβάλλοντος στον αστικό χώρο και την περιφέρεια. Συστήθηκαν 27 Φορείς ιαχείρισης περιοχών του ικτύου NATURA 2000 και παράλληλα προωθούνται οι απαραίτητες θεσµικές, οργανωτικές και διοικητικές ρυθµίσεις για την πλήρη λειτουργία τους. Ήδη έχουν εγκριθεί ενέργειες έναρξης της λειτουργίας (start up) για τους 12 φορείς και προωθούνται αντίστοιχες ενέργειες για τους υπόλοιπους 15 φορείς. Στις περιοχές αρµοδιότητας των 12 φορέων έχουν επίσης αρχίσει να υλοποιούνται έργα διαχείρισης και προστασίας. Ψηφίστηκε ο Νόµος 3199/03 για την προστασία και διαχείριση των υδάτων - σε εφαρµογή της Οδηγίας ΕΟΚ 60/2000 - οι διατάξεις του οποίου αποτελούν σηµείο αναφοράς για το σύνολο των παρεµβάσεων στον συγκεκριµένο τοµέα. Προωθείται άµεσα η συγκρότηση διυπουργικής Εθνικής Επιτροπής Υδάτων, Εθνικού Συµβουλίου Υδάτων και η σύσταση της Κεντρικής Υπηρεσίας Υδάτων 11
στο ΥΠΕΧΩ Ε. Προτεραιότητα αποτελεί επίσης η σύσταση ιευθύνσεων Υδάτων στις Περιφέρειες για τη χάραξη και την εφαρµογή της σχετικής πολιτικής. Επεκτείνεται και στις περιφέρειες η στελέχωση της Μονάδας Τεχνικής Υποστήριξης Έργων Στερεών και Υγρών Αποβλήτων που λειτουργεί στο ΥΠΕΧΩ Ε. Βρίσκεται σε εξέλιξη η στελέχωση και ο εξοπλισµός του Σώµατος Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (INSPECTORATE), ενώ έχουν ήδη πραγµατοποιηθεί οι πρώτοι έλεγχοι για την τήρηση της ισχύουσας περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. Στον τοµέα του Πολιτισµού υλοποιούνται έργα αναβάθµισης κτιριακής και τεχνολογικής υποδοµής σε 25 µουσεία της χώρας, ανάδειξης και προβολής 40 αρχαιολογικών χώρων και µνηµείων και δηµιουργίας δοµών στο σύγχρονο πολιτισµό (18 συνεδριακά πολιτιστικά κέντρα). Τέλος, ολοκληρώνεται το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Πολιτισµός» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 47% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 28% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης Στον τοµέα της Υγείας δηµιουργούνται 10 Κέντρα Υγείας Αστικού Τύπου στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη και βρίσκονται σε εξέλιξη η αναβάθµιση του υπάρχοντος εξοπλισµού των Κέντρων Υγείας Αγροτικού Τύπου 6 περιφερειών (Ηπείρου, Θεσσαλίας, Πελοποννήσου, υτικής Ελλάδας, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης) και 40 γενικών νοσοκοµείων, καθώς και παρεµβάσεις για τον κτιριακό εκσυγχρονισµό 11 νοσοκοµείων της χώρας. Στον τοµέα της ψυχικής υγείας καταγράφεται η λειτουργία 80 δοµών αποασυλοποίησης (ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευµένα διαµερίσµατα), στις οποίες φιλοξενούνται 690 χρόνια ασθενείς των ψυχιατρικών νοσοκοµείων. Η ανάπτυξη των ανωτέρω δοµών επέτρεψε την άρση του ασυλικού χαρακτήρα του ψυχιατρικού νοσοκοµείου της Πέτρας Ολύµπου. Στόχος του προγράµµατος είναι η άρση του ασυλικού χαρακτήρα και των ψυχιατρικών νοσοκοµείων της Κέρκυρας και Τρίπολης, καθώς και η σηµαντική µείωση των κλινών των υπόλοιπων ψυχιατρικών νοσοκοµείων. Στον τοµέα της πρόνοιας δηµιουργήθηκαν 64 γραφεία κοινωνικών υποστηρικτικών υπηρεσιών σε 12
ισάριθµους δήµους και 7 ειδικά προγράµµατα κοινωνικοποίησης, ανάπτυξης δεξιοτήτων και εκπαίδευσης στην ηµιαυτόνοµη και αυτόνοµη διαβίωση για άτοµα µε αναπηρίες που διαβιούν σε ιδρύµατα. Η ανάπτυξη των ανωτέρω δοµών, εκτός από την συµβολή τους στην επίτευξη των στόχων των επί µέρους τοµέων, συµβάλλουν επίσης θετικά στην αύξηση της απασχόλησης, καθώς δηµιουργούνται αυξηµένες ανάγκες στελέχωσής τους. Μέχρι σήµερα έχουν προσληφθεί για τη στελέχωση των ως άνω δοµών πάνω από 1.000 άτοµα. Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Υγεία Πρόνοια» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 39% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 14% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης Προτεραιότητα 6: Κοινωνία της Πληροφορίας Στην προτεραιότητα της Κοινωνίας της Πληροφορίας προωθούνται δράσεις στο πλαίσιο των στόχων της πρωτοβουλίας eeurope. Το πρόγραµµα επιτάχυνσης του τοµεακού σκέλους (πρόγραµµα crash) που βρίσκεται σε εξέλιξη κατά τον τελευταίο χρόνο συνέβαλε ουσιαστικά στη βελτίωση των ρυθµών οικονοµικής και φυσικής προόδου. Με βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, στο ΕΠ «Κοινωνία της Πληροφορίας» η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 21% των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Προγράµµατος και έχει απορροφηθεί το 12% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης Ιδιαιτέρως επισηµαίνονται τα αποτελέσµατα που έχουν επιτευχθεί στον τοµέα της εκπαίδευσης όπου έγιναν ταχύτατα βήµατα για την αναβάθµιση του εκπαιδευτικού συστήµατος εισάγοντας τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνίας σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης. Σηµειώνεται ότι το 100% των σχολείων της χώρας έχει διασυνδεθεί στο διαδίκτυο, ενώ ο εξοπλισµός των σχολείων µε ηλεκτρονικούς υπολογιστές έχει βελτιώσει σηµαντικά την αναλογία µαθητών ανά PC (11/1 για τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και 34/1 για την πρωτοβάθµια εκπαίδευση). Στον τοµέα της δηµόσιας διοίκησης ολοκληρώνεται ο εξοπλισµός των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), τα οποία συµβάλλουν στην ουσιαστική βελτίωση 13
της επικοινωνίας και της ποιότητας της εξυπηρέτησης που λαµβάνει ο πολίτης από τις ηµόσιες Υπηρεσίες. Ήδη λειτουργούν περίπου 850 ΚΕΠ, µε τη λογική του «one-stop-shop», αναλαµβάνοντας τη διεκπεραίωση όλων των απαραίτητων επαφών ανάµεσα στις υπηρεσίες που διαφορετικά θα έπρεπε να γίνουν από τον ίδιο τον πολίτη. Η ενσωµάτωση των νέων ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών) στις ελληνικές επιχειρήσεις προωθείται µέσω του Προγράµµατος «ικτυωθείτε», από το οποίο έχουν ενισχυθεί µέχρι σήµερα 15.000 επιχειρήσεις για την αγορά ηλεκτρονικού υπολογιστή και τη σύνδεσή τους µε το διαδίκτυο. Το ηλεκτρονικό επιχειρείν προωθείται από το Πρόγραµµα «Επιχειρείτε Ηλεκτρονικά», στο πλαίσιο του οποίου έχουν ενταχθεί περισσότερες από 2.000 επιχειρήσεις. Σηµαντική είναι επίσης η συµβολή του τοµεακού προγράµµατος στην δυναµική των ανθρώπινων πόρων µε την ανάπτυξη κοµβικών δεξιοτήτων στον τοµέα των ΤΠΕ. Έχουν ολοκληρωθεί έως σήµερα προγράµµατα κατάρτισης σε θέµατα ΤΠΕ για 20.000 ανέργους και προετοιµάζεται η προκήρυξη νέων προγραµµάτων για ακόµα 30.000 ανέργους. Η παρέµβαση στον τοµέα των ανθρώπινων πόρων συµπληρώνεται µε την ολοκλήρωση προγράµµατος Stage για την απόκτηση επαγγελµατικής εµπειρίας σε τοµείς της ΚτΠ, ανέργων πτυχιούχων ΤΠΕ. Στο πρόγραµµα συµµετείχαν 1.600 άνεργοι πτυχιούχοι. Συµπληρωµατικά µε τις δράσεις της ΚτΠ που υλοποιούνται από το εθνικό σκέλος ξεκίνησε η υλοποίηση των αντίστοιχων δράσεων από τα ΠΕΠ. Προτεραιότητα 7: Περιφερειακή Ανάπτυξη Τέλος, όσον αφορά τον άξονα της Περιφερειακής Ανάπτυξης, µε βάση τα στοιχεία προόδου που έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣ µέχρι 15.05.04, για τα Περιφερειακά Προγράµµατα το 62% των πόρων δηµόσιας δαπάνης του Περιφερειακού Σκέλους έχει µέχρι σήµερα εγκριθεί και έχουν δεσµευτεί οι ανάλογοι πόροι για συγκεκριµένα έργα. Το µέγεθος αυτό αντιστοιχεί µε την έγκριση προς εκτέλεση 4.664 έργων, µε προσδιορισµένους στόχους, χρονοδιαγράµµατα και προϋπολογισµό. Η δηµόσια δαπάνη των ενταγµένων έργων, για τα οποία έχουν αναληφθεί νοµικές δεσµεύσεις αντιστοιχεί στο 37% 14
των πόρων της δηµόσιας δαπάνης του Περιφερειακού Σκέλους και έχει απορροφηθεί το 18% των πόρων της αντίστοιχης δηµόσιας δαπάνης. Οι παρατηρούµενες αποκλίσεις στην πρόοδο υλοποίησης των επιµέρους Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραµµάτων, σε σχέση µε τον µέσο όρο του περιφερειακού σκέλους καθορίστηκαν µέχρι σήµερα κυρίως από το ειδικότερο περιεχόµενο και τις δεσµεύσεις των επιµέρους προγραµµάτων, από ζητήµατα που σχετίζονται µε το µικρότερο ή µεγαλύτερο βαθµό ωριµότητας και ποιότητας των προτάσεων και των τρόπων αντιµετώπισής τους καθώς και από το βαθµό ετοιµότητας των τελικών δικαιούχων, το βαθµό προσαρµογής και ανταπόκρισής τους στο πλαίσιο υλοποίησης του Γ ΚΠΣ και από τα µέτρα που εφαρµόζονται για την υποστήριξή τους, διαµορφώνοντας τρεις διακριτές οµάδες προγραµµάτων ως προς τους ρυθµούς υλοποίησης: Στην πρώτη οµάδα ταξινοµούνται τρία ΠΕΠ, που παρουσιάζουν αρκετά ικανοποιητικό ρυθµό υλοποίησης, ταχύτερο από τον µέσο όρο του ΚΠΣ. Πρόκειται για τα ΠΕΠ Αττικής, υτικής Ελλάδος και Κρήτης. Στη δεύτερη οµάδα ταξινοµούνται έξι ΠΕΠ, µε απορρόφηση περί το µέσο όρο του περιφερειακού σκέλους, πορεία που παρουσιάζει υστερήσεις. Πρόκειται για τα ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Νοτίου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων και Θεσσαλίας Στην τρίτη οµάδα ταξινοµούνται τέσσερα ΠΕΠ, που παρουσιάζουν σοβαρότερη υστέρηση στους ρυθµούς υλοποίησης. Αυτά είναι τα ΠΕΠ Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδος, Βορείου Αιγαίου και Ηπείρου. Σε ότι αφορά την πορεία υλοποίησης των ειδικών δράσεων των ΠΕΠ, αναφέρονται τα εξής : 1. Ολοκληρωµένες δράσεις στα ΠΕΠ α) Ολοκληρωµένες δράσεις σε ορεινές/µειονεκτικές περιοχές (ΟΠΑΑΧ ΠΕΠ), συνολικής εκτιµώµενης δηµόσιας δαπάνης 390 ΜΕΥΡΩ : Μετά την ολοκλήρωση της φάσης σχεδιασµού σε όλα τα ΠΕΠ, επελέγησαν 47 συνολικά περιοχές παρέµβασης, για κάθε µια από τις οποίες εκπονήθηκαν αντίστοιχα Επιχειρησιακά σχέδια, τα οποία υλοποιούνται.. Ωστόσο από τη µέχρι σήµερα υλοποίηση επισηµαίνονται προβλήµατα ωριµότητας των δηµόσιων κυρίως έργων, καθώς και αδυναµίες των τελικών δικαιούχων κατά την υλοποίηση, καθιστώντας αναγκαία τη λήψη πρόσθετων µέτρων υποστήριξης της εφαρµογής τόσο από τους πόρους της τεχνικής βοήθειας όσο και από τις οµάδες στήριξης της ΜΟ. 15
β) Ολοκληρωµένες δράσεις σε αστικές περιοχές, συνολικής εκτιµώµενης δηµόσιας δαπάνης 325 ΜΕΥΡΩ : Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας σχεδιασµού, έχουν επιλεγεί µέχρι σήµερα 67 αστικές περιοχές παρέµβασης. Τα επιχειρησιακά σχέδια που εκπονήθηκαν για κάθε επιλεγείσα περιοχή βρίσκονται σε φάση εφαρµογής, αντιµετωπίζοντας ωστόσο παρόµοια µε τα ΟΠΑΑΧ προβλήµατα υλοποίησης. Αναγκαία κρίνεται η λήψη πρόσθετων µέτρων υποστήριξης της εφαρµογής, συµπεριλαµβανοµένης και της βελτίωσης του συντονισµού των Οµάδων συνεργαζόµενων φορέων, οι οποίες έχουν ως συντονιστή φορέα τον οικείο σε κάθε σχέδιο ήµο. γ) Τοπικές Πρωτοβουλίες Απασχόλησης, συνολικής εκτιµώµενης δηµόσιας δαπάνης 145 ΜΕΥΡΩ : Ολοκληρώθηκε η Α φάση ενεργοποίησης των επιχειρησιακών σχεδίων (διαδικασίες έκδοσης προσκλήσεων και αξιολόγησης προτάσεων). Τα σχέδια αρχίζουν να υλοποιούνται, αναµένεται ωστόσο να αναδειχθούν πιθανά προβλήµατα υλοποίησης και καθυστερήσεις, ειδικά σε δράσεις προώθησης της απασχόλησης. Για την επιτάχυνση της εφαρµογής των παραπάνω τριών τύπων ολοκληρωµένων προγραµµάτων απαιτείται στήριξη των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δοθέντος ότι η υποδοµή που διαθέτουν σήµερα δεν επιτρέπει κατά κανόνα την επιτυχή υλοποίηση των έργων, ιδιαίτερα των έργων που απαιτούν εµπλοκή φορέων του δηµοσίου και διαδικασίες εκπόνησης µελετών, ανάθεσης, παρακολούθησης και υλοποίησης. 2. ράσεις Περιβάλλοντος στα ΠΕΠ Η δέσµευση σε επίπεδο περιφερειακού σκέλους για τη διάθεση πόρων ύψους περί τα 770 ΜΕΥΡΩ ηµόσιας απάνης σε δράσεις περιβάλλοντος (εκ των οποίων το 755 περίπου για πόσιµο νερό, υγρά και στερεά απόβλητα) τηρείται και παρακολουθείται µε ευθύνη των Ειδικών Υπηρεσιών ιαχείρισης των ΠΕΠ. Σηµαντικές µέχρι στιγµής καθυστερήσεις παρατηρούνται στα έργα περιοχών NATURA. 16
3. ράσεις ενίσχυσης Επιχειρηµατικότητας -Καινοτοµίας Οι παρεµβάσεις για την ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας και την ανάπτυξη πνεύµατος καινοτοµίας στις Περιφέρειες αφορούν τόσο δράσεις δηµοσίων υποδοµών και «άυλων» ενεργειών, όσο και δράσεις που αφορούν τον ιδιωτικό τοµέα. Σε ότι αφορά ειδικότερα στην υλοποίηση των δράσεων ενίσχυσης Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων στο πλαίσιο των ΠΕΠ, καταγράφεται η ολοκλήρωση των διαδικασιών αξιολόγησης και υπαγωγής επενδυτικών σχεδίων ΜΜΕ που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο του Α κύκλου προκήρυξης. Έχουν υπαχθεί 1.800 περίπου επενδυτικά σχέδια ΜΜΕ στους τοµείς της µεταποίησης και του τουρισµού. Από τις 20.02.2004 βρίσκεται σε εξέλιξη ο Β κύκλος προκήρυξης (δηµόσιας δαπάνης 146 ΜΕΥΡΩ), το κανονιστικό και οργανωτικό πλαίσιο της οποίας έτυχε περαιτέρω απλοποιήσεων και βελτιώσεων µετά την Α φάση εφαρµογής. Παράλληλα προγραµµατίζεται η προκήρυξη ενός Γ κύκλου ενίσχυσης ΜΜΕ, µε διεύρυνση του είδους των δράσεων που θα υλοποιηθούν (ενίσχυση ιδιωτών για δράσεις Κοινωνίας της Πληροφορίας, δράσεις ιδιωτών στο πλαίσιο των Ολοκληρωµένων Προγραµµάτων Αστικής Ανάπτυξης). Οι πόροι για τη χρηµατοδότηση του νέου κύκλου θα προκύψουν από τυχόν αδιάθετα υπόλοιπα του Β κύκλου και από ενδεχόµενη απελευθέρωση πόρων από ανενεργές δράσεις-έργα, στο πλαίσιο της οριστικοποίησης της αναθεώρησης των προγραµµάτων. Η εξειδίκευση των όρων υλοποίησης Βιοµηχανικών και Επιχειρηµατικών Περιοχών αλλά και η προώθηση της υλοποίησης δράσεων Έρευνας και Τεχνολογίας µέσω καθεστώτων ενίσχυσης αναµένεται να ενεργοποιήσει πόρους στα ΠΕΠ στο άµεσο µέλλον. Παρά τις µέχρι σήµερα καθυστερήσεις στην υλοποίηση των δράσεων αυτών, εξαιτίας προβληµάτων που συνδέονταν µε το θεσµικό πλαίσιο υλοποίησης αλλά και τη γενικότερη δυσκολία υλοποίησης των δράσεων σε περιφερειακό επίπεδο και τις αρχικές τάσεις σηµαντικής µείωσης ή και απαλοιφής τους, τελικά κατά την ενδιάµεση αναθεώρηση των ΠΕΠ επελέγη να παραµείνουν πόροι για τις δράσεις αυτές, προωθώντας παράλληλα µέτρα ενίσχυσης της εφαρµογής τους. 4. ράσεις Κοινωνίας της Πληροφορίας Σε ό,τι αφορά τις δράσεις του τοµέα «Κοινωνία της Πληροφορίας», καταγράφεται η ολοκλήρωση των Επιχειρησιακών Σχεδίων ΚτΠ για κάθε Περιφέρεια και η 17
σταδιακή έναρξη της υλοποίησης των δράσεων (διαδικασίες προσκλήσεων, αξιολόγησης και ένταξης πράξεων) ανά Περιφέρεια. Σηµειώνεται ότι για την επίτευξη συµπληρωµατικότητας των επί µέρους προγραµµάτων, προηγήθηκαν διαβουλεύσεις µεταξύ των εµπλεκόµενων φορέων, ενώ παράλληλα για την αποφυγή επικαλύψεων εφαρµόστηκαν διαδικασίες συντονισµού της εφαρµογής των δράσεων µεταξύ εθνικού και περιφερειακού σκέλους, απαιτείται ωστόσο ενίσχυση των διαδικασίων συντονισµού και συνεργασίας µεταξύ εθνικών και περιφερειακών αρχών, µε στόχο τη βελτίωση, ωρίµανση και εξειδίκευση των επιµέρους παρεµβάσεων. 18
Γ. Άµεσοι στόχοι και προοπτικές Από την πρόοδο των στοιχείων υλοποίησης του ΚΠΣ και των επί µέρους Προγραµµάτων, προκύπτει η ανάγκη για σηµαντική επιτάχυνση των ρυθµών προόδου που σε ορισµένες περιπτώσεις απαιτούν διπλασιασµό των προσπαθειών, προκειµένου να αποφευχθεί η απώλεια πόρων είτε λόγω της εφαρµογής του κανόνα Ν+2, είτε λόγω καθυστερήσεων στον εκσυγχρονισµό του συστήµατος παραγωγής δηµοσίων έργων που σηµειώθηκαν κατά τα προηγούµενα έτη. Ο µηχανισµός διαχείρισης και παρακολούθησης των Προγραµµάτων µε εντοπισµένες τις ανάγκες στελέχωσης και βελτίωσης των µηχανισµών παρακολούθησης, πιστοποίησης και παραλαβής των έργων επικεντρώνεται - όπου κρίνεται αναγκαίο- στην προσπάθεια ενίσχυσης στο επίπεδο των φορέων υλοποίησης των έργων. Βασικά ζητήµατα, τα οποία καλούνται να αντιµετωπίσουν την επόµενη περίοδο οι ιαχειριστικές Αρχές και προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να συντονιστούν οι προσπάθειες όλων, είναι: Επιτάχυνση της εκτέλεσης των Προγραµµάτων ώστε να δηµιουργηθεί ικανοποιητική βάση για τη διασφάλιση της απορρόφησης των δεσµεύσεων του έτους 2002 (εφαρµογή του κανόνα ν+2 στο τέλος του 2004). Σε όποια Προγράµµατα διαπιστώνεται υστέρηση θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για την προσέγγιση των ρυθµών υλοποίησης στους µέσους όρους του ΚΠΣ. Στο πλαίσιο παρακολούθησης της προσέγγισης των στόχων, κάθε Επ. Πρόγραµµα διαθέτει αναλυτικό σχέδιο δράσης για τον κανόνα ν+2 του 2004 στη βάση ενός προγράµµατος επιτάχυνσης (πρόγραµµα crash), µε βάση το οποίο θα παρακολουθείται ώστε να λαµβάνονται έγκαιρα αποφάσεις. Αυξηµένη µέριµνα κατά την εκτέλεση των Προγραµµάτων για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί τόσο σε επίπεδο οικονοµικών προβλέψεων όσο και σε επίπεδο αποτελεσµάτων και την ελαχιστοποίηση των αποκλίσεων από τους στόχους αυτούς. Αξιοποίηση και µεγιστοποίηση των αποτελεσµάτων από τις ενέργειες που µέχρι σήµερα έχουν προωθηθεί για την ενίσχυση των τελικών δικαιούχων των Προγραµµάτων (προσλήψεις τεχνικών συµβούλων, σύσταση ειδικών υπηρεσιών, 19
στελέχωση φορέων µέσω ΥΠΕΣ Α, καταρτίσεις στελεχών, συγκρότηση ειδικών οµάδων στήριξης κλπ). Περαιτέρω προσπάθειες ενίσχυσής τους θα πρέπει να εξειδικεύονται στη φύση των συγκεκριµένων προβληµάτων και αναγκών τους. Σταθερή τήρηση και εφαρµογή των αυξηµένων απαιτήσεων του συστήµατος διαχείρισης και ελέγχου, τηρώντας µε τη δέουσα επιµέλεια και αυστηρότητα το υφιστάµενο θεσµικό και κανονιστικό πλαίσιο. Οι ιαχειριστικές Αρχές θα πρέπει να συνεχίσουν και να ενδυναµώσουν τη διάχυση των αυξηµένων διαχειριστικών και ελεγκτικών απαιτήσεων στους φορείς υλοποίησης των έργων. Ενθάρρυνση των διαδικασιών απλοποίησης και αποσαφήνισης των µεθόδων εφαρµογής προκειµένου να επιτυγχάνεται αποτελεσµατικότερη διαχείριση των συγχρηµατοδοτούµενων δράσεων και βελτιστοποίηση των αναµενόµενων αποτελεσµάτων. Περαιτέρω ενίσχυση της διάχυσης και δηµοσιοποίησης των αποτελεσµάτων και των ωφελειών από την υλοποίηση των Επ.Προγραµµάτων αποσκοπώντας στην ενίσχυση των αρχών της διαφάνειας, στην ενδυνάµωση της θετικής αντίληψης των πολιτών και στην ευρύτερη αναγνώριση των κοινών προσπαθειών. 20