My personal story Cyprus 72 Female Primary Topic: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS Topics: EDUCATION IDENTITY LEISURE PROFESSIONAL CAREER SOCIETAL CONTEXT VIOLENCE Key actors: mother, father, brother, sister Year: 1940 fatherhood housewife/houseman marriage/co-habitation power responsibility roles/role pattern support choice school (in-) dependence behaviour deprivation fulfilment resistance constraints ambition family business discrimination house/housing ideological convictions patriarchy/matriarchy poverty rural context trauma Read this story in English R: As a woman, at school, since my mother had a lot of children and illnesses in her life, I 1
had to act as an older daughter and an older son. When I went to the third class (of elementary school), I just went for a month, only morning classes. Then my father took me out of school because my mother was at hospital, to help at home, to help in the elds, whatever I could, to look after the other children ( ) because my mother gave birth to the fourth child. So, he took me out of school and after six months the teacher found my father and told him that he made a big mistake because 2 years of schooling what did I learn to offer to society and my children. (...) I went to the fourth class and the fth and until the sixth grade in the Easter. Ι: So you went for half of the year R: Yes. Before yes, half year. Because my father did a perforation, he found water and he needed someone to carry the water. The water-person would get paid to distribute the water. Ι: The water-person was usually a man or a woman? R: A man. (...) R: My desire was to nish school and to become a teacher. But my father Ι: Where there many female teachers? R: Not many. Not many girls went to school but some of them did. It was not forbidden for girls to go to school. ( )My father says to me 'Stop going to school and I will send you for a trip to the Holly Land'. And I thought: 'I can persuade him to continue school when I come back. I will go to the trip laughter and when I return, I will continue'. And when I returned from the trip, I had bought a small present to everyone, a small cross for my schoolmates, a rosary for my teacher, I tried to persuade my father, but laughter it was impossible. Ι: It was impossible because R: It was impossible because he could not pay a human (men are referred as "adropos" in Cyprus that means "human") to distribute the water or a woman to look after the babies. (...) 2
R: I then realised that it was a mistake that I stopped going to school and I insisted that my brother and sisters would go to school, although my father used to say one who has children, has wings and schooling was not necessary but I insisted on helping him more so that my sisters and brother would go to school. (...) R: ( ) He wanted to get me married because I was engaged for 2 years and I had to get married at 17. Ι: Hence, when a girl stopped school her destination was marriage? R: Yes. When the appropriate human, that they think he is good for her to marry, because she doesn t know. I didn t know. I was a child, only 15 years old. I was engaged for 2 years and I had to get married so my second sister would have to stop school to help him. Because he couldn t. The son was fourth. I said it s ok, my husband could come and help you. In my married life I had a good time because we did not have so many businesses.i became pregnant and gave birth to my son, so I stayed home, but my husband would help my father so that he would send my other sister to high school. But in the end neither of my sisters went to school. My father stopped them both. Ι: So both sisters stopped school because they were girls? R: No. My father did not want to send my brother to school either. He generally did not like education. But my mother, being totally illiterate, she never went to school, she felt that other women who knew 4 letters were better than her. So she insisted, but all the children, we wanted to go to school. (...) Read this story in Greek Ι: Σήμερα βρισκόμαστε στη Λευκωσία με την κυρία Λαμπηδόνα Χαραλάμπους και έχουμε 6 του Απρίλλη 2011η ώρα 9:35. Το μαγνητοφωνάκι το αφήνω εδώ μην σκέφτεστε ότι υπάρχει. 00:09:47-0 R: Και ύστερα θα το βάλεις να το ακούσουμε. Αν δεν εν καλό να το σβήσουμε. 00:00:38-5 00:09:47-0 3
Ι: Θέλω να μου πεις ότι έχω τη συγκατάθεσή σου ξανά στην ηχογράφηση, γι αυτή τη συνέντευξη. 00:09:47-0 R: Έχεις τη συγκατάθεσή μου. 00:00:38-5 Ι: Ωραία. Και να ξεκινήσουμε σιγά σιγά με την πρώτη μας ιστορία, την πρώτη αφήγηση όταν ήσουν μικρή στο σχολείο. Πως το βίωσες σα γυναίκα. R: Σαν γυναίκα, στο σχολείο, επειδή η μάνα μου είχε πολλά παιδιά και αρρώστιες στη ζωή της, έτσι πήρα το ρόλο και της μεγάλης κόρης και του μεγάλου γιού. Όταν πήγα στην τρίτη τάξη, πήγα μόνο ένα μήνα, μόνο πρωινά. Μετά ο πατέρας μου με έβγαλε επειδή η μάνα μου ήταν στο νοσοκομείο για να βοηθήσω στο σπίτι, να βοηθώ στα χωράφια, οτι μπορούσα, να προσέχω τα άλλα παιδια... διότι ήταν το τέταρτο παιδί που γέννησε. Το λοιπόν. Έφκαλεν με και περάσαν 6 μήνες και μετά ο δάσκαλος ήβρε τον πατέρα μου και του είπε ότι έκαμε ένα μεγάλο λάθος διότι 2 χρόνια που πήγα σχολείο τι έμαθα για να προσφέρω στην κοινωνία και μετά στα παιδιά μου; Και τον έπεισε τον πατέρα μου να με πέπσει τον άλλο χρόνο στην τρίτη τάξη πάλε. Και εγώ δεν ήθελα να πάω γιατί ένιωθα άσχημα οι συμμαθήτριές μου να είναι στην τετάρτη αλλά έπεισεν με ο δάσκαλος. Ήταν πολύ καλός δάσκαλος. Έπεισεν με και πήγα τον άλλο χρόνο. Τέλιωσα μετα δυσκολίας φυσικά, με τις δουλειές που είχε ο πατέρας μου, διότι είχε πάρα πολλές δουλειές, είχαμε τα μωρά, γέννησε άλλο μωρό η μάνα μου, ε.. δυσκολεύκουμοιυν αλλά χωρίς να μελετώ ήμουν καλή μαθήτρια... επήα και τετάρτη τάξη και πέμπτη τάξη και μέχρι την έκτη τη λαμπρά. 00:02:32-0 Ι: Δηλαδή τον μισό χρόνο. R: Ναι. πριν το.. ναι το μισό χρόνο. Γιατί ο πατέρας μου έκαμε μια διάτρυση, ήβρε νερό και ήθελε κάποιο νεροφόρο. Ο νεροφόρος έπρεπε να πληρώνετε για να πάει να διανέμει το νερό. 00:02:49-4 Ι: Ο νεροφόρος συνήθως ήταν άντρας ή γυναίκα; R: Άντρας ήταν αλλά... να λαθκιάζει την μηχανή, να περιπιάται τη μηχανή διότι είχε πολλές δουλειές ο πατέρας μου, και έτσι έπεισε με εν με έφκαλε με το ζόρι, να με θυμώσει, να με κακοκαρτίσει αλλά εν ένιωθα ότι εν που τα καλά που μου το ελάλεν ότι 4
εννα με αφήκει να μεν παώ από κει και πέρα στο σχολείο. Εγώ επήρα το.. είπε μου "να σε φκάλω που το σχολείο και να σε πέπσω στους Αγίους Τόπους;" γιατί έταξα σε. Σαν μωρό που ήμουν άρεσκε μου το ταξίδι, επειδή εν είχα ζωή παιδική ζωή να κάμω όσο καιρό ήμουν μικρή έτσι ένιωσα ότι θα ήταν καλό να πάω ένα ταξίδι. Ε... 00:03:40-2 Ι: Εσένα όμως η επιθυμία σου τι θα ήταν; R: Εμένα η επιθυμία μου ήταν να τελιώσω το σχολείο και να γίνω δασκάλα. Όμως ο πατέρας μου άμα εστράφηκα... 00:03:46-7 Ι: Γίνονταν πολλές κοπέλλες δασκάλες; R: Όχι εν είχε πολλές. Τα κορίτσια δεν πήγαιναν πολλά σχολείο αλλά είχε που πηγαίναν. Εν ήταν απαγορευμένο να παν. Επειδή επήρα και την άνεση ότι είπεν ο δάσκαλος ότι είμαι καλή μαθήτρια ότι και τούτα που προσφέρω στο σχολείο είναι αρκετά, να πούμε, ένιωσα ότι ήμουν δυνατή. Λαλεί μου ο πατέρας μου "Να ξεβείς που το σχολείο και να σε πέπσω να πάεις ταξίδι στους Αγίους τόπους;" Εγώ είπα εννα τον καλάρω όταν έρτω πίσω. Να πάω στο ταξίδι αφού.(γέλια). και όταν επιστρέψω να τον πείσω. Και ύστερα που ήρτα που το σχολείο επήα και στους Αγίους Τόπους, εγόρασα και σε όλους ένα δωράκι, ένα μικρό σταυρουδάκι, πατερημή στο δάσκαλό μου, εστράφηκα να πάω να πείσω τον πατέρα μου να ξαναπάω σχολείο. Αλλά (γέλια) ήταν αδύνατο. 00:04:48-1 Ι: Ήταν αδύνατο επειδή... R: Ήταν αδύνατο επειδή δε μπορούσε να πληρώνει άνθρωπο να διανέμει το νερο ή να προσέχει τη μηχανή ή να προσέχει τα μωρά. 00:04:53-6 Ι: Νιώθεις ότι η κατάσταση ήταν διαφορετική διότι ήσουν γυναίκα, διότι ήσουν η πρώτη, τί έγινε με τα άλλα παιδιά της οικογένειας; R: Τα άλλα ήταν πιο μικρά. Έρεσσα τη δεύτερη εγώ 3 χρόνια, ο άλλος 6 χρόνια, 9 χρόνια, είχαμε διαφορά. Εκατάλαβες. Αλλά εν επήαινα μονη μου έστελλε και την αδερφή μου, παρέα μου, αλλά πέρναμε και το μιτσί το μωρό να το προσέχουμε στη μηχανή, να λαθκιάζουμε τη μηχανή. 00:05:27-4 Ι: Σπούδασαν τα άλλα αδέλφια σου; 00:05:27-4 5
R: Εγώ ύστερα που κατάλαβα ότι ηταν ένα λάθος που βγήκα από το σχολείο επέμενα τα αδέλφια μου να τα πέπσω σχολείο, παρόλο που ο πατέρας μου έλεγε "όποιος έχει παιδιά έχει φτερά" για να μην τους στείλουμε... ε όμως εγώ επέμενα να τον βοηθώ παραπάνω για να στείλει τα αδέλφια μου στο σχολείο. 00:05:54-5 Ι: Έκαμες κάποιου είδους αυτοθυσία δηλαδή. 00:05:54-5 R: Ναι, ναι. Ύστεραν την άλλη αδερφή μου έπεπσε την 2 χρόνια στο γυμνάσιο. Ήταν με εξετάσεις. Η τρίτη ήταν ιδιοφυία. Όταν εξέβηκε που το σχολείο... Ήθελε να με παντρέψει εμένα διότι αρραβώνιασε με και έπρεπε να με παντρέψει από 17 χρονών. 00:06:18-9 Ι: Δηλαδή άμα μια κοπέλλα την έβγαζαν από το σχολείο ο προορισμός της είναι ο γάμος. 00:06:27-3 R: Ναι άμα βρουν τον άνρθωπο να την παντρέψουν, που νομίζουν ότι είναι καλός, εν και ξέρει η κοπέλλα. Εν έξερα με τον καλό με τον κακό. Ήμουν μωρό.. 15 χρονών. Αρραβώνιασέ με, 2 χρόνια αρραβωνιασμένη έπρεπε να με παντρέψει, έπρεπε να βγάλει την μια αδερφή από το σχολείο για να τον βοηθά. Διότι εν εμπορούσε. Ο γιός ήταν ο τέταρτος. Εγώ έλεα εν πειράζει να πηγαίνει ο άντρας μου να σε βοηθά. Στη ζωή μου όταν παντρέυτηκα πέρασα καλά διότι εν είχαμε τόσες δουλειές. Έμεινα έγκυος εγέννησα το γιό μου, έτσι έμενα σπίτι αλλά ο άντρας μου εβοήθα και τον πατέρα μου για αν στείλει και την άλλη γυμνάσιο. Αλλά στο τέλος έφκαλε και τις 2. 00:07:37-7 Ι: Άρα και οι 2 άλλες αδελφές βγηκαν από το σχολείο. Ίσως επειδή δεν το θεωρούσε τόσο σημαντικό να εκπαιδευτείτε σαν γυναίκες; 00:07:46-6 R: Όχι ούτε το γιο ήθελε να τον στείλει. Ο πατέρας μου. Γενικά δεν αγαπούσε τα γράμματα. Αλλά η μάνα μου επειδή ήταν τέλια αγράμματη, δεν επήε καθόλου σχολείο, έτσι ένιωθε ότι οι άλλες που ήξεραν 4 γράμματα να γράψουν το όνομά τους ήταν πιο καλές που εκείνη. Άρα επέμενε αλλά και τα παιδιά εθέλαν το. Τελικά η μια πέθανε και την άλλη αδελφή την έστειλαν γυμνάσιο και μετά σπουδές στην Αγγλία. Αλλά αρρώστησε που το κακό της διότι έλειπεν της η κόρη της, διότι είχε περιουσία να δόσει της κόρης και γιατί να την πέπσει στην Αγγλία. Ελαλούσαν της οι γειτόνισες της. Αλλά βγήκε σε καλό στη μικρή κου αδελφή. Σπούδασε και τώρα έχει τη δουλειά της. 6
Πάντα αγαπούσα τα αδέλφια μου έθελα να σπουδάσουν και τον αρφό μου εσπούδασέν τον. Εμείς εν εμάθαμε αλλά περάσαμε καλά στη ζωή μας. Εν μπορώ να πω ότι η δουλειά...σαν μωρό εν έπαιξα πολλά αλλά ήταν με ευχαρίστηση που βοηθούσα τους γονείς μου. 00:09:47-0 7