Άσκηση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Δρ Παναγιώτης Β. Τσακλής ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Εργαστήριο Εµβιοµηχανικής & Εργονοµίας
Άσκηση??
«Η άσκηση παίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιµετώπιση του διαβήτη» Βελτιώνει τη δράση της ινσουλίνης Μειώνει («καίει») το πλεονάζον λίπος και βοηθάει στον έλεγχο του σωµατικού βάρους Βελτιώνει τη µυϊκή αντοχή Βελτιώνει την οστική πυκνότητα και αντοχή Μειώνει την αρτηριακή πίεση Προστατεύει την καρδιά και τα αγγεία αυξάνοντας την «καλή» και µειώνοντας την «κακή» χοληστερίνη Βελτιώνει την κυκλοφορία του αίµατος και µειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου Αυξάνει το επίπεδο ενέργειας Βοηθάει στη χαλάρωση και στη µείωση του άγχους
Η αλήθεια µε αριθµούς Πόσο συχνά γυµνάζονται ή παίζουν κάποιο άθληµα οι Έλληνες 3% συστηµατικά (τουλάχιστον 5 φορές την εβδοµάδα) 15% σποραδικά (1-4 φορές την εβδοµάδα) 15% σπανίως (1-3 φορές το µήνα ή σπανιότερα) 67% ποτέ Προτιµώµενος χώρος άθλησης για όσους γυµνάζονται Δρόµος - 63% Πάρκο, υπαίθριος χώρος - 27% Γυµναστήριο - 15% Αθλητικό κέντρο - 4% Χώρος εργασίας - 14% Σχολείο, πανεπιστήµιο - 3% Αλλού - 4%
Συστηµατική γυµναστική* στην Ευρώπη Μέσος όρος της Ευρώπης των 27 = 9% Οι καλύτεροι Ιρλανδία 23% Σουηδία 22% Μάλτα 17% Φινλανδία 17% Βέλγιο 16% Κύπρος 16% Οι χειρότεροι Ουγγαρία 5% Σλοβακία 5% Ολλανδία 5% Βουλγαρία 3% Ελλάδα 3% Ιταλία 3% * Τουλάχιστον 5 φορές την εβδοµάδα
Δεν γυµνάζονται καθόλου στην Ευρώπη Μέσος όρος της Ευρώπης των 27 = 39% Οι καλύτεροι Φινλανδία 6% Σουηδία 7% Δανία 18% Σλοβενία 22% Οι χειρότεροι Ιταλία 55% Πορτογαλία 55% Βουλγαρία 58% Ελλάδα 67% ΠΗΓΗ: Eurobarometer 334 «Sport ad Physical Activity», (2010)
ΜΟΡΦΕΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Οι ασκήσεις κατηγοριοποιούνται γενικά σε τρεις τύπους ανάλογα µε τη γενική επίδραση που έχουν στο ανθρώπινο σώµα: Αερόβιες ασκήσεις, όπως η ποδηλασία, το περπάτηµα, το τρέξιµο, η πεζοπορία, το τένις, οι οποίες αυξάνουν την καρδιαγγειακή αντοχή. Αναερόβιες ασκήσεις, όπως η προπόνηση µε βάρη, που αυξάνουν τη βραχυπρόθεσµη µυϊκή δύναµη. Ασκήσεις ελαστικότητας, όπως οι διατάσεις, που βελτιώνουν το εύρος κινήσεων των µυών και των αρθρώσεων.
επιδράσεις τακτικής αερόβιας άσκησης & αναερόβιας άσκησης Δυνατότερη καρδιά Αύξηση του συνολικού αριθµού ερυθρών αιµοσφαιρίων Βελτιωµένη αναπνοή Βελτιωµένη µυϊκή υγεία Απώλεια βάρους Μείωση κινδύνου για διάφορες ασθένειες Βελτιωµένο ανοσοποιητικό σύστηµα Βελτιωµένη πνευµατική υγεία Αυξηµένη αντοχή αυξηµένη δύναµη, σκληρότητα και αντοχή των οστών, µυών, τενόντων και συνδέσµων µειωµένες πιθανότητες για τραυµατισµούς που οφείλονται σε αδυναµία των µυών βελτιωµένη καρδιακή λειτουργία και αυξηµένη HDLχοληστερόλη («καλή») διατήρηση της άλιπης µάζας σώµατος (σηµαντικό για όσους προσπαθούν να χάσουν βάρος), να µειώσουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης να βελτιώσουν το συντονισµό και την ισορροπία.
.η αερόβια άσκηση δεν αυξάνει το µεταβολικό ρυθµό τόσο πολύ όσο οι ασκήσεις µε βάρη και µπορεί γι αυτό το λόγο να είναι λιγότερο αποτελεσµατική στη µείωση της παχυσαρκίας. Ωστόσο, αυτή η µορφή άσκησης επιτρέπει δραστηριότητες για µεγαλύτερα, συχνότερα διαστήµατα και απαιτεί περισσότερη ενέργεια τη στιγµή που κάποιος ασκείται.. Επιπλέον, η µεταβολική δραστηριότητα ενός ατόµου αυξάνεται για αρκετές ώρες µετά από µια συνεδρία αερόβιας δραστηριότητας.
Αερόβια προπόνηση Λέγοντας αερόβια προπόνηση εννοούµε οποιαδήποτε δραστηριότητα διαρκεί περισσότερο από 45''. Η µεγάλη διάρκεια της αερόβιας προσπάθειας έχει συνήθως ήπια ένταση. Ένα πρόγραµµα αερόβιας προπόνησης αποτελείται από µορφές άσκησης που ενεργοποιούν το καρδιαγγειακό σύστηµα. Εκτελώντας λοιπόν την άσκηση τουλάχιστον 30 λεπτά µε µια µέτρια ένταση η θερµιδική απώλεια µπορεί εύκολα να φθάσει και τις 300 θερµίδες ανά προπόνηση
Ένταση της αερόβιας άσκησης Όταν το επίπεδο έντασης βρίσκεται µεταξύ 50% και 60% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας, η παραγωγή ενέργειας προέρχεται κυρίως από την αποδόµηση του λίπους. =>Μετά από ένα πρόγραµµα αερόβιας δραστηριότητας ο βασικός µεταβολικός ρυθµός παραµένει σε υψηλά επίπεδα για περίπου 2-3 ώρες Στην πραγµατικότητα όσο µειώνεται το επίπεδο έντασης και αυξάνεται η διάρκεια της άσκησης, η συµµετοχή του λίπους στη παραγωγή ενέργειας αυξάνεται
αερόβια ικανότητα Η αερόβια ικανότητα, αντιπροσωπεύει την ικανότητα πρόσληψης, µεταφοράς και κατανάλωσης οξυγόνου στη µονάδα του χρόνου Όσο µεγαλύτερη είναι η αερόβια ικανότητα, τόσο µεγαλύτερη είναι η ικανότητα παραγωγής έργου (ενέργειας) ενός ατόµου Η αερόβια ικανότητα, βασίζεται στο µεγαλύτερο της µέρος στην αρµονική συνεργασία του αναπνευστικού, του καρδιαγγειακού και του µυϊκού συστήµατος
Αναερόβια ικανότητα Ο όρος αναερόβια ικανότητα χρησιµοποιείται για να περιγράψει το σύνολο της ενέργειας (ΑΤΡ) που παρέχεται από την PCr και τους υδατάνθρακες οι οποίοι βρίσκονται αποθηκευµένοι µε τη µορφή γλυκογόνου στους µύς. Φυσιολογικά η αναερόβια ικανότητα άµεσα επηρεάζεται από την ηλικία (πτώση 6% κάθε χρόνο µετά το 20ο έτος), ενώ έµµεσα επηρεάζεται από την µυϊκή µάζα, τον τύπο των µυϊκών ινών, τα ενεργειακά αποθέµατα του µεταβολισµού και την ανοχή του κάθε ατόµου
0 ρυθµός της αναερόβιας γλυκόλυσης είναι σχεδόν διπλάσιος στις µυϊκές ίνες ταχείας συστολής συγκριτικά µε τις µυϊκές ίνες βραδείας συστολής Η αναερόβια δραστηριότητα έχει πολύ µικρή διάρκεια και πολύ υψηλή ένταση. Με την αναερόβια προπόνηση θα καταναλωθούν οι µισές περίπου θερµίδες σε σχέση µε την αερόβια Σε µια προπόνηση 30 λεπτών µυϊκής ενδυνάµωσης, µε τα διαλείµµατα ανάµεσα στα σετ και ανάµεσα στην άσκηση διαφορετικής µυϊκής οµάδας, ο πραγµατικός χρόνος άσκησης είναι µόνο 10 λεπτά
Μυϊκή δύναµη Η µυϊκή δύναµη, είναι η ικανότητα του ανθρώπου να υπερνικά ή να αντιστέκεται το βάρος του σώµατός του και σε εξωτερικές αντιστάσεις µε την ενέργεια των µυών του, αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά της φυσικής κατάστασης Διακρίνουµε τρεις µορφές δύναµης, τη µέγιστη δύναµη, την ισχύ - ταχυδύναµη, και την αντοχή στη δύναµη
Μετά από προπόνηση µε αντιστάσεις ο βασικός µεταβολικός ρυθµός Ασκήσεις µπορεί να δύναµης αυξηθεί δεδοµένου ότι «χτίζονται» περισσότεροι µύες. Ο µυς είναι πιο ενεργός µεταβολικά σε σύγκριση µε το λίπος, έτσι τα άτοµα µε περισσότερο αναπτυγµένη µυϊκή µάζα, συνήθως έχουν υψηλότερο µεταβολικό ρυθµό. Η αύξηση της µυϊκής µάζας βοηθά έµµεσα στην καύση του σωµατικού λίπους, κυρίως µέσω της αύξησης του βασικού µεταβολισµού.
Διαβήτης => Περιοριστικοί παράγοντες της άσκησης ερωτήµατα??? Ποιοί είναι οι φυσιολογικοί περιορισµοί του σώµατος?? Πόσα είναι ικανοί να κάνουν οι ασθενείς σας??
Η άσκηση αντοχής χαρακτηρίζεται από µία απλή προϋπόθεση την ικανότητα να αντέχει επαναλαµβανόµενες µυϊκές συστολές Στοιχεία που το εξασφαλίζουν: Κατανάλωση Οξυγόνου VO2max Οικονοµία της άσκησης Αναερόβιο κατώφλι Επαρκής πρόσληψη καυσίµων ADA => για Διαβήτη 2 => 150 /εβδοµάδα µέση ένταση ή 90 /εβδοµάδα υψηλή ένταση Αλλά!!! Μόνο 28% επιτυγχάνει αυτές τις οδηγίες. Επιπρόσθετα: ενυδάτωση Γενετικό προφίλ Προπόνηση Δύναµης (ACSM => για διαβητικούς 2 => 2 ηµέρες/εβδοµάδα / 8-10 ασκήσεις / 10-15 επαναλήψεις)
Επιβαρυντικοί Παράγοντες οι Διαβητικοί εµφανίζουν αυξηµένο πάχος Της πελµατιαίας απονεύρωσης Περιφερική αγγειακή νόσος Περιορισµός αρθρικής κινητικότητας Σχέση µεταξύ περιορισµένης αρθρικής κίνησης και µη φυσιολογικών ποδικών πιέσεων Κάθετες δυνάµεις στις κεφαλές των ΜΤ Εύρος κίνησης της 1ης ΜΤΦ
Περιφερική (Συµµετρική) Νευροπάθεια (Αισθητικοκινητική Νευροπάθεια) Ατροφία αυτοχθόνων µυών Παραµορφώσεις του άκρου πόδα
Πρόσθετοι περιοριστικοί Παράγοντες.. Περιφερική αγγειακή νόσος απώλεια ιδιοδεκτικότητας => βάδισης ισορροπίας κύκλου Αλλοίωση µαλακών ιστών του πέλµατος Αυτόνοµη νευροπάθεια autosympathectomy. ØΑγγειο-Κινητική Νευροπάθεια (VASOMOTOR) ØΙδρωτο-Κινητική Νευροπάθεια (SUDOMOTOR)
Προχωρηµένες παραµορφώσεις
Στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν και να είναι ρεαλιστικοί. Διατήρηση και βελτίωση κινητικότητας όλων των αρθρώσεων (pillates yoga ενεργητικές διατάσεις ήπιες παθητικές διατάσεις..) Βελτίωση της ισορροπίας (στατική δυναµική) Μυϊκή ενδυνάµωση µε ισοµετρικές και ήπιες δυναµικές ασκήσεις (µειο & πλειο-µετρικές - λάστιχα) ΚΚΑ Προσαρµοσµένα Προγράµµατα αερόβιας άσκησης (εκτός & εντός του νερού)
Υπάρχουν δυνατότητες..