Μελίνα Ευριπίδου Δρ Παπασταύρου Ευρυδίκη
ΆΝΟΙΑ Σύνδρομο προοδευτικής φύσης όπου υπάρχει αποπροσανατολισμός γνωστικής λειτουργίας. Επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη, τον προσανατολισμό, την κατανόηση, τον υπολογισμό, την ικανότητα μάθησης, τη γλώσσα, τη συμπεριφορά και την κρίση.. WHO. 2015. Dementia Fact Sheet No 362. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs362/en
https://www.youtube.com/watch?v=4wclootca8c
ETHICS IN DEMENTIA CARE ERASMUS + Χρηματοδότηση της Κύπρου από το πρόγραμμα Η πρόταση υποβλήθηκε από τον ΠΑΣΥΝΜ Συγγραφή της πρότασης Ε. Παπασταύρου Π. Ανδρέου Περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος Θεμελιώδεις προσεγγίσεις στην ηθική της άνοιας Κλινικές προσεγγίσεις στην ηθική της άνοιας Οργανωσιακές προσεγγίσεις στην ηθική της άνοιας
Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΣΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ Λόγοι μελέτης του θέματος Η γήρανση του πληθυσμού της γης Ο διπλασιασμός των περιστατικών με άνοια κάθε 20 χρόνια Η αυξημένη ανάγκη για φροντίδα Οι νέες ευθύνες οι οποίες απορρέουν Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ευαλωτότητα, τη φροντίδα και την αξιοπρέπεια Η προετοιμασία για το μέλλον σε ατομικό επίπεδο και σε επίπεδο κοινωνίας Η νομοθετική ρύθμιση σε σχέση με τη φροντίδα τελικού σταδίου
ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΗΘΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Οι 4 αρχές της βιοιατρικής ηθικής Αυτονομία, μη βλάβη, ωφελιμότητα και δικαιοσύνη Η βιωμένη εμπειρία Σε σχέση με τη φροντίδα που παρέχεται, που λαμβάνεται, την ευαλωτότητα και την αξιοπρέπεια. Πως οι ασθενείς και οι νοσηλευτές βιώνουν τη φροντίδα Ο ερμηνευτικός διάλογος Η ανάλυση ενός προβλήματος στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τις απόψεις όσων εμπλέκονται στο πρόβλημα Οι κανόνες Αφορά στο πως εννοούμε την «καλή φροντίδα» και τι είναι αυτό που την κάνει ηθικά ορθή
Ηθική Φροντίδα στην άνοια Άνθρωπος Ηθική Βιωμένες εμπειρίες Διαλογικήερμηνευτική διαδικασία Κανονιστικά πρότυπα Ευαλωτότητα Φροντίδα Αξιοπρέπεια Gastmans C. 2013. Dignity enhancing nursing care: a foundational ethical framework. Nursing ethics. 20, (2). 14-9.
1. Η ΕΥΑΛΩΤΟΤΗΤΑ Η έννοια -Ανθρώπινη ευαλωτότητα -Άνοια: ευάλωτος σε όλες τις διαστάσεις Ευαλωτότητα και φροντίδα -Το κίνητρο για φροντίδα προέρχεται από τη ευάλωτη θέση του ασθενή Ευαλωτότητα και ηθική -Προσωπική και επαγγελματική ηθική ευθύνη
2. Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ Βιωμένη εμπειρία -Ως διαλογική ερμηνευτική διαδικασία -Ψάχνοντας την κατάλληλη απάντηση στη φροντίδα για την ευαλωτότητα Θεραπευτική σχέση -Διαδικασία φροντίδας Η ουσία της φροντίδας στην άνοια -Η αίσθηση της ευθύνης και επάρκειας στην φροντίδα
3. ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ-Έννοια «Εσωτερική ιδιότητα του ανθρώπινου όντος, η οποία εκδηλώνεται ως μια αναγνωρισμένη, δυναμική ιδιότητα του εαυτού που εκφράζει με αυτοσεβασμό προς τον εαυτό και τους άλλους». Jacelon, C.S. et al., 2004. A concept analysis of dignity for older adults. Journal of Advanced Nursing, 48(1), pp.76 83.
Αξιοπρέπεια-Άνοια Δεδομένης της φύσης της ασθένειας η αξιοπρέπεια επηρεάζεται λόγω της αποδιοργάνωσης της προσωπικότητας Ο ασθενής χάνει το αυτοσεβασμό του, την αυτοπεποίθηση, την ανεξαρτησία, την αυτονομία, τον κοινωνικό ρόλο και τις ικανότητες του να εξασκήσει καθημερινές δραστηριότητες πχ μπάνιο. Alzheimer Society. 2015. Understanding and supporting a person with dementia. Factsheet 524.available at: https://www.alzheimers.org.uk/site/scripts/documents_info.php?documentid=84
Αξιοπρέπεια-Έννοια Βιωματική -Υποκειμενική Ταυτότητας Θεμελιώδης -Εσωτερική αξιοπρέπεια, σχετιζόμενη με την ύπαρξη σαν ανθρώπινο ον. Leget, C., Gastmans, C., Verkerk, M.2011. Care, compassion and recognition: an ethical discussion. Leuven, Peeters Publishers.
Η Αξιοπρέπεια ως ένα Πολυδιάστατο Φαινόμενο Φυσική Ηθική Πνευματική Ψυχολογική Κοινωνική
Η Δυναμική Διάσταση της Αξιοπρέπειας Συνεχής διαδικασία για την πραγματοποίηση και την έκφραση της. Δία βίου πρόκληση, ευθύνη και δέσμευση για διατήρησης της σε όλη τη διάρκεια ζωής. Η συνειδητοποίηση της γίνεται μέσω των 5 διαστάσεων του ανθρώπου.
Παραβιάσεις Αξιοπρεπείας στη Φροντίδα 1)Αντιμετωπιση σαν μέλος ομάδας-αποπροσωποποίηση 2)Καταπάτηση προσωπικού χώρου 3)Ταπείνωση-αποκλεισμός 4)Κριτική 5)Αγένεια 6)Αδιαφορία 7)Απόρριψη 8)Αμέλεια 9)Εξάρτηση 10)Περιορισμός 11)Διάκριση 12)Προσβολή Edburg M, Lindwall I. 2013. Concept determination of human dignity. Nursing Ethics. 20, (8). 851-60.
Πως ορίζουν οι ηλικιωμένοι την αξιοπρέπεια Σεβασμός Αναγνώριση Συμμετοχή στην κοινωνία και στις αποφάσεις για την ζωή τους Αυτονομία Έλεγχος σωματικών λειτουργιών Υποστηρικτική συμπεριφορά Καθαριότητα Αποφυγή έκθεσης Tadd, W., Vanlaere, L. & Gastmans, C., 2010. Clarifying the Concept of Human Dignity in the Care of the Elderly. Ethical Perspectives, 17(2), pp.253 281.
Ασθενής: «Να αντέχεις την προσβολή να είσαι τοποθετημένος σε ένα μικτό θάλαμο, ενωμένος με έναν κύλινδρο οξυγόνου, ανίκανος να ξεφύγεις της προσοχής του γυμνού άντρα απέναντι σου. Αυτό είναι αξιοπρέπεια στο νοσοκομείο» Street-Porter J: Now I know Pat didn't die in vain. The Independ- ent newspaper 26th November, 2006 http://tinyurl.com/3x9pbr. Accessed 17/10/16
Παράγοντες που επηρεάζουν την φροντίδα ασθενών με άνοια Εξατομικευμένη φροντίδα Διατήρηση αυτό-ελέγχου Ενεργητική ακρόαση Επιστημονικές Γνώσεις Ευθύνη προς τον ασθενή Papastavrou E, Charitou P, Kouta C. 2016.Psychometric properties of the Greek version of Jacelon Attributed Dignity Scale. Nursing Ethics.1-14.
ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ Περιβάλλον φροντίδας-συνθήκες σεβασμού της ιδιωτικότητας και πρόσβασης σε διευκολύνσεις προσωπικής υγιεινής. πχ μικτός θάλαμος Στάση και συμπεριφορά προσωπικού-οι ασθενείς αντιλαμβάνονται την εξάρτηση από τους νοσηλευτές και τον εξευτελισμό μέσω της έλλειψης σωστής γλώσσας. Πχ «γιαγιά» αντί για το πραγματικό της όνομα. Κουλτούρα της φροντίδας-γενικές πεποιθήσεις και αξίες ενός οργανισμού. Πχ η συμμετοχή του ασθενή στη διαδικασία λήψης απόφασης. Δραστηριότητες-παρέχουν τη δυνατότητα στους ασθενείς να προάγουν την αυτονομία τους. Πχ σίτιση, ένδυση. Gallagher A, Li S, Wainwright P, Jones I. 2008. Dignity in the care of older people. BMC Nursing, 11, (7).
ΝΟΙΑ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Στην περίπτωση της άνοιας οι δραστηριότητες που αναφέρει το μοντέλο δεν μπορούν να εφαρμοστούν, εξαιτίας της φύσης της νόσου. Το άτομο δεν μπορεί να φέρει εις πέρας τις καθημερινές του δραστηριότητες, οπόταν αυξάνεται η ευαλωτότητα του και βρίσκεται σε πιο επικίνδυνη θέση για καταπάτηση της αξιοπρέπειας του.
Κίνδυνοι για Προαγωγή της Αξιοπρέπειας κατά την Φροντίδα Εκπτώσεις στην φροντίδα (πχ. εστίαση μόνο στις σωματικές ανάγκες). Η φροντίδα προαγωγής της αξιοπρέπειας, αποτελεί ένα ευαίσθητο φαινόμενο. Βασίζεται στην κουλτούρα, κοινωνικό, επιστημονικό και ιδρυματικό πλαίσιο, οικονομικούς παράγοντες κ.α.
Συμπεράσματα Η ηθική φροντίδα της άνοιας απαιτεί συγκεκριμένο κλινικό δεοντολογικό πλαίσιο. Οι τέσσερις αρχές της βιοηθικής δεν επαρκούν. Προσθήκη των: -Βιωματικών εμπειριών -Ερμηνευτικού διάλογου -Κανόνων
Ευχαριστώ για την προσοχή σας