Αλλεργία στο σιτάρι Μάριος Μ. Πα)αδό)ουλος Παιδοαλλεργιολόγος - Παιδο)νευ1ονολόγος 8/17/15

Αλλεργία στο σιτάρι Μάριος Μ. Πα)αδό)ουλος Παιδοαλλεργιολόγος - Παιδο)νευ1ονολόγος www.pedoallergo.gr 8/17/15 ΠΗΓΕΣ: American Academy of Pediatrics American Academy of Allergy Asthma and Immunology European Academy Allergy Clinical Immunology European Society of Pediatric Gastrenterology Hepatology and Nutrition Australian Society of Clinical Immunology and Allergy Αλλεργία στο σιτάρι 1

Εισαγωγή Η αλλεργία στο σιτάρι δη1ιουργείται όταν το α1υντικό 1ας σύστη1α ευαισθητο)οιείται και υ)εραντιδρά στις )ρωτεΐνες )ου )εριέχονται στο σιτάρι. Ευαισθητο1οίηση ση1αίνει ότι το βρέφος ή το )αιδί όταν έρθει σε ε)αφή 1ε το σιτάρι, σε αντίθεση 1ε τον υ)όλοι)ο 1η ευαισθητο)οιη1ένο )ληθυσ1ό, το αναγνωρίζει ως ένα δυνητικά ε)ικίνδυνο εισβολέα 1ε α)οτέλεσ1α να κινητο)οιεί κύτταρα και συστατικά του α1υντικού συστή1ατος έναντι των αλλεργιογόνων του σιταριού. Σε ένα ε)ό1ενο ε)ί)εδο, αρκετά αλλά όχι όλα α+ό αυτά τα +αιδιά.ε την λανθασ.ένη αναγνώριση στο σιτάρι θα ε.φανίσουν σε ε+ό.εη ε+αφή.ε αυτό αλλεργική αντίδραση. Τα συ.+τώ.ατα +ου ε.φανίζονται οφείλονται στην λανθασ.ένη κινητο+οίηση του α.υντικού συστή.ατος +ου τελικά στρέφεται ενάντια στον ίδιο τον οργανισ.ό. Τα )αιδιά αυτά, λοι)όν ε)ι)λέον της ευαισθητο)οίησης ε1φανίζουν και αλλεργία στο σιτάρι. Όταν αναφερό1αστε σε ε)αφή ή έκθεση στο σιτάρι για να γίνει αρχικά η ευαισθητο)οίηση αυτό 1)ορεί να γίνει )ρο ή 1ετά την γέννηση, 1έσω του θηλασ1ού ή α)ό κατανάλωση α)ό το ίδιο το βρέφος, ή 1έσω του δέρ1ατος σε )αιδί 1ε ατο)ική δερ1ατίτιδα ή 1έσω εισ)νοής. Αλλεργική αντίδραση 1)ορεί να )ροκληθεί 1έσω κατανάλωσης αλλά και 1έσω δερ1ατικής ε)αφής ή ακό1α 1έσω έκθεσης στο αλλεργιογόνο α)ό εισ)νοή ()αράδειγ1α στο εσωτερικό ενός φούρνου). Η συχνότητα της αλλεργίας στο σιτάρι )οικίλλει στις διάφορες 1ελέτες, φτάνει το 0,5-1,5% στην Ευρώ)η, ωστόσο τα )ερισσότερα α)ό αυτά τα )αιδιά θα ανέχονται στο 1έλλον το σιτάρι και σχεδόν στο σύνολο τους θα 1)ορούν να καταναλώνουν σιτάρι. Παιδιά 1ε θετικό οικογενειακό ή ατο1ικό ιστορικό ατο)ίας (αλλεργικής )ροδιάθεσης) έχουν αυξη1ένο κίνδυνο ε1φάνισης αλλεργίας στο σιτάρι συγκριτικά 1ε τον γενικό )ληθυσ1ό. Αλλεργία στο σιτάρι 2

Συμπτώματα αλλεργίας στο σιτάρι Το σιτάρι α)οτελεί βασικό κο11άτι του καθη1ερινού διαιτολογίου α)ό την 2η βρεφική ηλικία έως και την ενήλικο ζωή σχεδόν σε όλο τον κόσ1ο. Ορισ1ένα α)ό τα άτο1α )ου είναι αλλεργικά στο σιτάρι 1)ορεί να είναι αλλεργικά και σε άλλα σιτηρά )ου )εριέχουν )ρωτεΐνες )αρό1οιες 1ε το 1ίγ1α της γλουτένης ό)ως η βρώ1η, η σίκαλη, το κριθάρι και )ολύ σ)ανιότερα στο ρύζι και στο καλα1)όκι )ου α)έχουν )ερισσότερο α)ό βοτανολογικής )λευράς. Οι αντιδράσεις στο σιτάρι είναι κατά κανόνα ά1εσου τύ)ου και ε1φανίζονται λε)τά έως σ)ανιότερα 1ία ή λίγες ώρες 1ετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο και 1)ορεί να είναι κά)οια ή όλα τα κάτωθι συ1)τώ1ατα: ερ1ατικές εκδηλώσεις ό)ως εξάνθη1α 1ε κνησ1ό (κνίδωση) ή και οίδη1α χειλέων βλεφάρων αυτιών Ανα)νευστικά συ1)τώ1ατα 1ε βήχα ξηρό ή λαρυγγικό, σφύριγ1α και δυσκολία στην ανα)νοή στην εισ)νοή ή στην εκ)νοή Καταρροή, φτάρνισ1α, κόκκινα 1άτια, δακρύρροια Πόνος στο στο1άχι, έ1ετος, διάρροια Ζάλη, αδυνα1ία )τώση )ίεσης στο )λαίσιο αναφυλαξίας Σε )ολλές )ερι)τώσεις τα συ1)τώ1ατα ευτυχώς είναι ή)ια 1ε εξάνθη1α ή /και οίδη1α ενώ κά)οια )αιδιά 1ε βαρύτερη αλλεργία θα ε1φανίσουν δυνητικά ε)ικίνδυνη αντίδραση 1ε συνδυασ1ό συ1)τω1άτων α)ό διαφορετικά συστή1ατα στο )λαίσιο αντίδρασης αναφυλαξίας, (αλλεργικού σοκ, βλέ$ε έντυ$ο αναφυλαξία: διάγνωση). Το έκζε1α (ατο)ική δερ1ατίτιδα) 1)ορεί να είναι εκδήλωση τροφικής αλλεργίας σε τροφή και ειδικότερα στο σιτάρι (30-40% των βρεφών 1ε 1έτριο ή σοβαρό έκζε1α έχουν υ)οκεί1ενη τροφική αλλεργία). Μία ολοένα και συχνότερα αναγνωρίσι1η 1ορφή αλλεργίας στα σιτηρά α)οτελεί η αναφυλαξία στο σιτάρι )ου ε)άγεται 1ε την άσκηση κυρίως σε εφήβους και ενήλικες. Αλλεργία στο σιτάρι 3

Εδώ για την εκδήλωση των συ1)τω1άτων α)αιτείται αφενός 1εν η κατανάλωση σιτηρών και 1έσα στις ε)ό1ενες ώρες η άσκηση. εν ε1φανίζονται συ1)τώ1ατα αν το άτο1ο καταναλώσει σιτάρι χωρίς να αθληθεί ή και το αντίστροφο. Τέλος το σιτάρι 1)ορεί να ευθύνεται για την εκδήλωση εντεροκολίτιδας 1ε ε1έτους λήθαργο και διαρροϊκές κενώσεις 1ερικές ώρες 1ετά την κατανάλωση, ενώ ανήκει 1εταξύ άλλων στις τροφές )ου ε1)λέκονται στην συνδρο1ή της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας, ή εντερο)άθειας 1ε α)ώλεια )ρωτεΐνης. Διάγνωση αλλεργίας στο σιτάρι Η διάγνωση τίθεται συνήθως, αν όχι )άντα, 1ε το ιστορικό )ου δίνουν οι γονείς. Κρίσι1ο )ροα)αιτού1ενο για τον ειδικό ώστε να θέσει τη διάγνωση είναι η αντίδραση να χαρακτηρίζεται α)ό ανα1αραγωγι5ότητα. ηλαδή το )αιδί )ρέ)ει να αντιδρά στο σιτάρι σταθερά, κάθε φορά $ου καταναλώνει την ίδια τροφή σε είδος, $οσότητα και <ορφή ε$εξεργασίας και ε)ι)λέον η αντίδραση να ε1)λέκει το ανοσιακό σύστη1α. Ο αλλεργιολογικός έλεγχος συνήθως έρχεται να επιβεβαιώσει ή να αποκλείσει την διάγνωση που ετέθη ήδη με τη λήψη του ιστορικού. Οι αντιδράσεις )ου ε1φανίζονται σύντο1α 1ετά την λήψη του σιταριού υ)οψιάζουν ευκολότερα γονείς και ιατρούς 1ε α)οτέλεσ1α η διάγνωση να τίθεται γρήγορα χωρίς ιδιαίτερη καθυστέρηση. Η ε)ιβεβαίωση της τροφικής αλλεργίας έρχεται 1ετά α)ό την διενέργεια δερ5ατικών δοκικασιών δια νυγ5ού, 1έθοδος ευαίσθητη, αξιό)ιστη, ανώδυνη )ου δίνει α)οτελέσ1ατα σε λίγα λε)τά. Εναλλακτικά γίνεται η αναζήτηση των ειδικών αντισω5άτων στον ορό του 1αιδιού 5ετά α1ό αι5οληψία, χρήσι1η εξέταση )ου ό1ως καθυστερεί και είναι κοστοβόρος και γιαυτό στην καθη1ερινή )ρακτική )ροτι1ώνται οι δερ1ατικές δοκι1ασίες δια νυγ1ού. Θετικά δερ1ατικά ή αι1ατολογικά τεστ ση1αίνουν σίγουρα ό)ως αναφέρθηκε ευαισθητο)οίηση στη συγκεκρι1ένη τροφή αλλά δεν ση1αίνουν )άντα και αλλεργία στη Αλλεργία στο σιτάρι 4

)ραγ1ατική ζωή. Υ)άρχει δηλαδή ένα κο11άτι του )ληθυσ1ού )ου στο )λαίσιο κά)οιου ελέγχου δια)ιστώνονται θετικά τεστ διά νυγ1ού στο σιτάρι αλλά ο ασθενής όταν καταναλώνει σιτάρι δεν ε1φανίζει ανε)ιθύ1ητη αντίδραση. Παράδειγ<α α$οτελούν $αιδιά <ε αλλεργία στο γρασίδι γιατί κά$οιες $ρωτεΐνες των δύο ειδών <οάζουν <εταξύ τους ώστε να έχου<ε διασταυρού<ενη αντίδραση. Ο )αιδοαλλεργιολόγος είναι υ)εύθυνος να )αντρέψει ιστορικό και α)οτελέσ1ατα ελέγχου ώστε να ξεχωρίσει τα )αιδιά )ου )ιθανόν θα εκδηλώσουν αντίδραση 1ετά α)ό δοκι1ή. Αν τα α)οτελέσ1ατα είναι στη λεγό1ενη γκρίζα ζώνη τότε συνήθως κάνου1ε )αρουσία του ειδικού δοκι1ασία )ρόκλησης για να α)οφύγου1ε άσκο)ες στερητικές δίαιτες. Η κατάσταση )ερι)λέκεται στο έκζε1α ό)ου ο ε)ιβραδυνό1ενος χαρακτήρας της αντίδρασης γιατί η χρονική α)όσταση ανά1εσα στην κατανάλωση του σιταριού και την ε)ιδείνωση του εκζέ1ατος θολώνει το το)ίο και η διάγνωση συχνά καθυστερεί. Τα )ράγ1ατα γίνονται ακό1α δυσκολότερα όταν )ρόκειται για σ)ανιότερες 1ορφές αλλεργίας ό)ως η εντεροκολίτιδα α)ό σιτάρι ή η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα. Η δοκι1αστική διακο)ή του σιταριού α)ό τη θηλάζουσα 1ητέρα ή α)ό τη δίαιτα του βρέφους για ένα 1ικρό διάστη1α είναι ο καλύτερος τρό)ος για την ε)ιβεβαίωση της διάγνωσης στις )ιο δύσκολες )ερι)τώσεις ό)ως αυτή της ατο)ικής δερ1ατίτιδας. Αν το βρέφος βελτιωθεί 1ε την υ)οαλλεργική δίαιτα και υ)οτρο)ιάσει 1ε την ε)ανεισαγωγή Αλλεργία στο σιτάρι 5

της ένοχης τροφής τίθεται ή α)οκλείεται 1ε 1εγαλύτερη βεβαιότητα η διάγνωση και α)οφεύγονται έτσι, υ)ερβολές και άδικες στερητικές δίαιτες για 1ητέρες και )αιδιά. Sστόσο για τις 1ητέρες )ου θηλάζουν το σιτάρι δεν α)οτελεί συχνά )ρόβλη1α. Το σιτάρι ε51λέκεται και σε 5ία ακό5α ανολογική διαταραχή αυτοάνοσου τύ1ου (την κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη) 1ου αν και ε51λέκεται το ανοσιακό σύστη5α δεν ανήκει στην ακτηγορία της τροφικής αλλεργίας και διαφέρει η συ51τω5ατολογία α1ό αυτή 5ιας συνηθισ5ένης ά5εσου τύ1ου αντίδρασης. Αξίζει να ση1ειωθεί ότι ο αλλεργιολογικός έλεγχος )ου )ροαναφέρθηκε α)αιτείται τόσο στο αρχικό στάδιο για να τεθεί η διάγνωση όσο και στην )ορεία για να διερευνηθεί η εγκατάσταση ανοχής στο σιτάρι (δηλαδή )οιο )αιδί τελικά είναι έτοι1ο ώστε να λάβει ξανά σιτάρι στη διατροφή του). Αντιμετώπιση αλλεργίας στο σιτάρι Η αντι5ετώ1ιση της τροφικής αλλεργίας στο σιτάρι στηρίζεται στην 1ρόληψη των αλλεργικών αντιδράσεων 5έσω της α1οφυγής έκθεσης στο υ1εύθυνο αλλεργιογόνο (υ1οαλλεργική δίαιτα). Αν το $αιδί ε<φανίσει αντίδραση (ό$ως σε κατά λάθος δοκι<ή), θα )ρέ)ει να αντι1ετω)ίζεται κατά )ερί)τωση σύ1φωνα 1ε συγκεκρι1ένο σχέδιο δράσης )ου θα έχει δοθεί στους γονείς α)ό τον )αιδοαλλεργιολόγο βασισ1ένο στο ιστορικό του Αλλεργία στο σιτάρι 6

ασθενούς ()αράδειγ1α σχέδιο δράσης για την αντι1ετώ)ιση αναφυλαξίας). Τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετηθεί για τα )αιδιά 1ε ά1εσου τύ)ου αντιδράσεις ένα <οντέλο α$ό του στό<ατος ανοσοθερα$είας 1ε ελ)ιδοφόρα α)οτελέσ1ατα. Αφορά ε)ίσης )αιδιά 1ε δυσ1ενέστερη )ρόγνωση ό)ου 1ε διαφορετικό εξατο1ικευ1ένο )ρωτόκολλο εκ)αιδεύου1ε το ανοσιακό σύστη1α του 1ικρού ασθενούς 1έσα α)ό καθη1ερινή έκθεση 1ικρο)οσοτήτων της ένοχης )ρωτεΐνης, σε 1ορφή )ου )οικίλλει ανά )ερί)τωση, να ανεχθεί την τροφή. Αυτό βελτιώνει την )οιότητα ζωής του )αιδιού και της οικογενείας και έχει σαν στόχο να ε)ιταχύνει την εγκατάσταση ανοχής. Βρίσκεται ό1ως σε ε)ί)εδο 1ελετών και α)αιτείται χρόνος για να δείχθεί η α)οτελεσ1ατικότητα του και να 1)ει στη καθη1ερινή κλινική )ράξη. Στην αναφυλαξία α)ό σιτάρι )ου ε)άγεται α)ό την άσκηση α)αγορεύου1ε την άσκηση 1ετά α)ό γεύ1α )ου )εριέχει σιτηρά. Δίαιτα ελεύθερη σιταριού Η δίαιτα ελεύθερη σιταριού δεν θα 1)ορούσε να είναι 1ία κοινή οδηγία για όλα τα )αιδιά. Οι αλλεργικοί ασθενείς δεν είναι όλοι ίδιοι και η αυστηρότητα στην α)οφυγή του σιταριού είναι α)αραίτητο να εξατο1ικεύεται. Παράδειγ1α α)οτελούν τα )αιδιά )ου 1)ορούν να ανεχθούν τα )ροϊόντα σίκαλής ή κριθαριού ή βρώ1ης κλ), )άντα ό1ως 1ετά α)ό έλεγχο )ρος α)οκλεισ1ό διασταυρού1ενης αντίδρασης.οι γονείς θα )ρέ)ει να έχουν αναλυτικές οδηγίες του τι )ρέ)ει να καταναλώνει το βρέφος και το )αιδί και τι να α)οφεύγει. Όσο λάθος είναι η άσκο$η έκθεση του )αιδιού σε κίνδυνο εξίσου λάθος είναι η α)ό υ)ερβολή α)οφυγή χορήγησης της ύ)ο)της τροφής σε 1ορφή )ου το βρέφος ή νή)ιο ανέχεται. Η άσκο)η α)οφυγή ενέχει ε)ι)λέον και κίνδυνο γιατί 1)ορεί να χαθεί η 1ερική ανοχή )ου είχε κατακτήσει το )αιδί. Αλλεργία στο σιτάρι 7

Φυσική ιστορία αλλεργίας στο σιτάρι Η αλλεργία στο σιτάρι έχει ό)ως αναφέρθηκε διαφορετικούς υ)οκεί1ενους 1ηχανισ1ούς. Ο 1ηχανισ1ός καθορίζει αν και όχι α)οκλειστικά τον ανα1ενό1ενο χρόνο εγκατάστασης ανοχής. Τα )αιδιά )ου ε1φανίζουν ά1εσου τύ)ου αντιδράσεις εγκαθιστούν ανοχή στο σιτάρι συνήθως 1έσα στα 3-5 έτη ζωής.υ)άρχει 1ία ο1άδα )αιδιών σε αυτή τη κατηγορία 1ε )ολύ σοβαρότερη αλλεργία στο γάλα 1ε α)οτέλεσ1α να εγκαθίσταται ανοχή σε )ολύ 1εγαλύτερη ηλικία (εφηβική ηλικία) ή και )οτέ. Ένα άλλο θέ1α στην ο1άδα βρεφών και )αιδιών 1ε ά1εσου τύ)ου αντιδράσεις στο σιτάρι αφορά στον αυξη1ένο κίνδυνο συγκριτικά 1ε το γενικό )ληθυσ1ό να ε1φανίσουν έκζε1α ή αλλεργία σε άλλη τροφή ό)ως αβγό, ψάρι, ξηρούς καρ)ούς ή και ανα)νευστική αλλεργία ό)ως άσθ1α και αλλεργική ρινίτιδα. Τα )αιδιά 1ε ηωσινοφιλική γαστρεντερο)άθεια και αλλεργία στα σιτηρά έχουν λιγότερο ευνοϊκή )ρόγνωση 1ε 1ικρότερες )ιθανότητες να ανεχθούν τα σιτηρά στο 1έλλον. Αλλεργία στο σιτάρι 8

Πρόληψη αλλεργίας στο σιτάρι Το ενδιαφέρον στην αλλεργιολογία και στην )αιδιατρική είναι στρα11ένο τα τελευταία χρόνια στην )ρόληψη της τροφικής αλλεργίας. Οι γονείς συχνά έχουν άγχος για τα υ)όλοι)α )αιδιά της οικογένειας. Η ειδική δίαιτα της εγκύου ή της θηλάζουσας 1ε α)οφυγή αβγού ή/και άλλων τροφών δεν έχει α1οδειχθεί ότι βοηθάει στην )ρόληψη της τροφικής αλλεργίας. Η 1εσογειακή δίαιτα 1ε λήψη αυξη1ένης )οσότητας )ολυακόρεστων λι)αρών και ικανών )οσοτήτων βιτα1ίνης D συνεχίζει να )ροκρίνεται ως η καταλληλότερη για την έγκυο και θηλάζουσα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι σημαντικό για τη μελλοντική τροφική αλλεργία του βρέφους τι τρώει η έγκυος γυναίκα, η ποσότητα που καταναλώνει από τη συγκεκριμένη τροφή αλλά και σε ποιο τρίμηνο της εγκυμοσύνης γίνεται αυτό. Αλλά για να μπερδευτούμε ακόμα περισσότερο, φαίνεται ότι κάθε έγκυος και κάθε έμβρυο είναι διαφορετικοί από πλευράς DNA οργανισμοί, με επακόλουθο να προκύπτει ακόμα και με τις ίδια δίαιτα διαφορετικό αποτέλεσμα Ο 5ητρικός θηλασ5ός για 4-6 5ήνες έχει δειχθεί ότι 1ροφυλάσσει α1ό την ε5φάνιση αλλεργίας στο γάλα ό1ως και στην 1ρόληψη εκδήλωσης εκζέ5ατους αλλά όχι για την αλλεργία σε άλλες τροφές. Αλλεργία στο σιτάρι 9

Η χορήγηση )ροβιοτικών στην έγκυο ή τη θηλάζουσα ή και το 1ικρό βρέφος ίσως 1ειώνει τον κίνδυνο ε1φάνισης εκζέ1ατος αλλά όχι α)οδεδειγ1ένα και τροφικής αλλεργίας. Η )ερι)οίηση των δερ1ατικών βλαβών στο έκζε1α βελτιώνει τη διαταραχή στο δερ1ατικό φραγ1ό και 1ειώνει τον κίνδυνο ευαισθητο)οίησης σε τροφικά αλλεργιογόνα και 1εταξύ αυτών και στο σιτάρι. Η εισαγωγή τέλος στο βρέφος, σταδιακά των στερεών τροφών σε 5ικρές 1οσότητες και ειδικά του σιταριού (α1ό την ηλικία των 4 5ηνών και 1ριν τους 6 5ήνες ζωής) χωρίς καθυστερήσεις και χωρίς τους )αλαιότερους διαχωρισ1ούς και α)οκλεισ1ούς, εξασφαλίζοντας τη 1εγαλύτερη δυνατή )οικιλία συστατικών, θεωρείται σή1ερα ότι 1ειώνει ση1αντικά τον κίνδυνο ευαισθητο)οίησης ή και αλλεργίας στις τροφές αυτές. Α1αιτείται ό5ως να λεί1ουν οι υ1ερβολές α1ό 1λευράς 1οσότητας, γιατί είναι αντικρουό1ενα τα α)οτελέσ1ατα των 1ελετών για τον χρόνο εισαγωγής των δη1ητριακών στο διαιτολόγιο του βρέφους ανφορικά 1ε τον κίνδυνο ε1φάνισης κοιλιοκάκης αν και φαίνεται ό)ως σε όλες τις )ερι)τώσεις να )αίζει ση1αντικό ρόλο η γενετική )ροδιάθεση του )αιδιού. Ακολουθεί κατάλογος τροφών 1ου 1ρέ1ει να α1οφεύγονται σε 1ερί1τωση αλλεργίας στο σιτάρι. Αλλεργία στο σιτάρι 10

Πίνακας τροφών 1ου 1εριέχουν σιτάρι ή ό1οιο α1ό αυτά τα συστατικά 1ου υ1οδηλώνουν την 1αρουσία σιτάρι και 1ρέ1ει να α1οφεύγονται Αλεύρι για όλες τις χρήσεις Ψω1ί (όλοι οι τύ)οι 1ε λευκό αλεύρι, αλεύρι σίτου, τρι11ένο ψω1ί) Πλιγούρι Εκχύλισ1α δη1ητριακών Κους Κους Κράκερς Μονόκοκκο, δίκοκκο σιτάρι (eincorn, farro, emmer) Φαρίνα Αλεύρι διαφορετικής )ροέλευσης και τύ)ου: (atta, club, common, durum, graham, kamut, maida, semolina, spelt, triticale, triticum, samosa) Αλέυρι: για όλους τους τύ)ους, ψω1ί, κέικ, ε1)λουτισ1ένο, υψηλής γλουτένης, υψηλής )ρωτεΐνης, ολικής άλεσης, 1αλακό, σκληρό, λευκό κ.λ.).) Γλουτένη Βύνη (Malt) Ζυ1αρικά, Noodles Σι1ιγδάλι (Semolina) Τα1)ουλέ Fu, Seitan, Spelt, Matzo, Triticale, Triticum, Kamut Wheatgrass ( σε 1ορφή χυ1όυ ή σκόνης) Σιτάρι (Wheat: ολικής, )ίτουρο:bran, φύτρο:germ, βλαστάρι:sprout, έλαιο φύτρου:germ oil, ά1υλο:starch) Το σιτάρι συναντάται 5ερικές φορές σε: Ψη1ένα )ροΐόντα (1)οσκότα, muffins, τάρτες, βάφλες, pancake, donut) Τεχνητά/ φυσικά αρώ1ατα Χρώ1ατα καρα1έλας Πλαστελίνη (Playdough) Ε)εξεργασ1ένα κρέατα, Υ)οκατάστατα κρέατος /θαλασσινών εξτρίνη, Μαλτοδεξτρίνη Ά1υλο (food starch, gelatinized starch, modified starch, modified food starch) Σιρό)ι ή σκόνη γλυκόζης Υδρολυ1ένη )ρωτεΐνη λαχανικών (φυτικής )ροέλευσης HPV) Γλουτα1ικό 1ονονάτριο (MSG) Αλλεργία στο σιτάρι 11

Βρώ1η Σάλτσα σόγιας, shoyu, tamari, teriyaki sauce, σού)ες Μουστάρδα Μ)ύρα Surimi Texturized vegetable protein ()ροϊόν σόγιας) Vegetable gum ()ρόσθετο τροφών) Τα 1ροϊόντα ελεύθερα γλουτένης είναι κατάλληλα για κατανάλωση α1ό τα 1αιδιά 5ε αλλεργία στο σιτάρι. Η γλουτένη α1οτελεί βασικό συστατικό στο σιτάρι, τη σίκαλη, τη βρώ5η και το κριθάρι. Nστόσο οι 1ερισσότεροι, αν και όχι όλοι, ασθενείς 5ε αλλεργία στο σιτάρι ανέχονται τη βρώ5η. Μετά α1ό συ5βουλή του ειδικού 51ορεί να α1ελευθερωθεί το διαιτολόγιο στη βρώ5η. Το ά5υλο συνήθως όταν δεν 1ροσδιορίζεται η 1ροέλευση του είναι α1ό καλα51όκι. Προτάσεις υ1οκατάστασης: Αντικατάσταση σιταριού Ψω5ί, δη5ητριακά, ζυ5αρικά α1ό αλεύρι σιταριού και κόκκους Χρήση Ψω5ί, αλέυρι, δη5ητριακά, ζυ5αρικά α1ό: Αλεύρι ελεύθερο γλουτένης Ρύζι Millet, Buckwheat, polenta Καλα51όκι Quinoa, Tapioca, Sago, καρύδα Πατάτα, Αρακάς, Ρεβύθια, Φακές, Λού1ινα, α5άρανθος, buckwheat, millet, psyllium Αλλεργία στο σιτάρι 12

Σόγια Κριθάρι, Βρώ5η, Σικάλη 20% των ασθενών 5ε αλλεργία στο σιτάρι αντιδρούν και σε άλλα δη5ητριακά Snacks muesli bars, muffins Crackers/cakes α1ό ρύζι και καλα51όκι, gluten free savoury biscuits, crackers. Μ1ισκότα, σοκολάτα Μ1ύρα Αλατισ5ένα chips ρυζιού, 1ατάτας, καλα51οκιού και 51ισκότα ελεύθερα γλουτένης Μ1ύρα α1ό κριθάρι ή λυκίσκο Αλλεργία στο σιτάρι 13