ΤΟ ΚΑΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΑΙΤΑ ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΛΙΓΟ;

ΤΟ ΚΑΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΑΙΤΑ ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΛΙΓΟ; Το κάλιο είναι θετικά φορτισμένο ιόν (κατιόν) και βρίσκεται κυρίως στο υγρό στο εσωτερικό των κυττάρων ενώ το νάτριο είναι το κυρίαρχο κατιόν στο εξωκυτταρικό υγρό. Οι συγκεντρώσεις του καλίου είναι περίπου 35 φορές μεγαλύτερες στο εσωτερικό από ότι στο εξωτερικό των κυττάρων, ενώ οι συγκεντρώσεις του νατρίου είναι περισσότερο από 10 φορές μικρότερες στο εσωτερικό από ότι στο εξωτερικό. Οι διαφορά της συγκέντρωσης του νατρίου και καλίου κατά μήκος της κυτταρικής μεμβράνης δημιουργεί μια ηλεκτροχημική κλίση γνωστή ως «δυναμικό των μεμβρανών». Το δυναμικό της μεμβράνης ενός κυττάρου διατηρείται από τις ιονικές αντλίες στη μεμβράνη, ειδικά οι αντλίες ΑTPάσης νατρίου/καλίου. Αυτές οι αντλίες χρησιμοποιούν ΑΤΡ (ενέργεια) ώστε να αντλήσουν το νάτριο 1

έξω από το κύτταρο και να το ανταλλάξουν με το κάλιο. Η δραστηριότητά τους έχει υπολογιστεί ότι αποτελεί/καταναλώνει το 20% των συνολικών ενεργειακών δαπανών σε έναν μέσο ενήλικα (μπορεί να φθάσει στο 50% στο Κ.Ν.Σ.). Το μεγάλο ποσοστό της ενέργειας που αφιερώνεται στη διατήρηση αυτής της κλίσης συγκέντρωσης νατρίου/καλίου υπογραμμίζει τη σημασία αυτής της λειτουργίας στη στήριξη της ζωής. Ο αυστηρός έλεγχος του δυναμικού των μεμβρανών των κυττάρων είναι κρίσιμος για τη μετάδοση της νευρικής ώσης (ώθησης) στα νεύρα, στη συστολή των μυών και την καρδιακή λειτουργία, κ.λπ. Μετά από τη μετάδοση ενός νευρικού ερεθίσματος κατά τη διάρκεια του οποίου τα ιόντα νατρίου μετατοπίζονται πέρα από τη συναπτική μεμβράνη του νεύρου, το κάλιο και το νάτριο ανταλλάσσονται από τον προηγουμένως αναφερθέντα μηχανισμό "αντλιών" (ώστε να 2

αποκατασταθεί η αρχική συγκέντρωση νατρίου στην εξωτερική πλευρά της μεμβράνης). Αυτή η "άντληση" του εξωτερικού νατρίου είναι ουσιαστική για την προετοιμασία της επόμενης μετάδοσης νευρικού ερεθίσματος. 3

Μια αφύσικα χαμηλή συγκέντρωση καλίου (< 3,5 mm/l) λέγεται υποκαλιαιμία. Είναι αποτέλεσμα εκτεταμένης απώλειας καλίου, π.χ. από παρατεταμένο εμετό, χρήση διουρητικών, παθήσεις νεφρών ή διαταραχές μεταβολισμού. Τα συμπτώματα συσχετίζονται με μεταβολές του δυναμικού της μεμβράνης και του μεταβολισμού. Περιορισμένη λήψη καλίου από τη διατροφή γενικά δεν προκαλεί υποκαλιαιμία, αλλά μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ενός αριθμού χρόνιων ασθενειών. Αλγόριθμος κλινικού ελέγχου υπο-καλιαιμίας για προαιρετική μελέτη 4

Αφύσικα υψηλές συγκεντρώσεις καλίου αναφέρονται ως υπερκαλιαιμία. Η υπερκαλιαιμία συμβαίνει όταν η λήψη καλίου ξεπερνά την ικανότητα των νεφρών να το αποβάλλουν. Αυτό μπορεί να το προκαλέσει κάποια βλάβη στα νεφρά, η χρήση ορισμένων διουρητικών και η ανεπαρκής έκκριση αλδοστερόνης (υποαλδοστερονισμός) μπορεί να οδηγήσουν στη συσσώρευση καλίου λόγω μειωμένης αποβολής ουρίας. Δόσεις συμπληρωμάτων Καλίου που ξεπερνούν τα 18 γραμμάρια σε άτομα που δεν είναι συνηθισμένα σε υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν οξεία υπερκαλιαιμία ακόμα και με κανονική νεφρική λειτουργία. Κόπωση, βραδυκαρδία, υπο-καλιαιμία (υποκείμενη νεφρική νόσος) 5

Η υπερκαλιαιμία μπορεί επίσης να προκληθεί από τη μετακίνηση του ενδοκυτταρικού καλίου στο κυκλοφορικό, από ρήξη των ερυθρών αιμοσφαιρίων (αιμολυσία), ή καταστροφή ιστών (π.χ. τραυματισμό ή σοβαρό έγκαυμα). Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν μούδιασμα των χεριών και των ποδιών, μυϊκή ατονία και προσωρινή παράλυση. Η πιο σοβαρή επιπλοκή είναι η πρόκληση αρρυθμίας της καρδιάς γεγονός το οποίο μπορεί να επιφέρει καρδιακό επεισόδιο. Αλγόριθμος κλινικού ελέγχου υπερ-καλιαιμίας για προαιρετική μελέτη 6

Το κάλιο ενεργεί για να χαλαρώσει τη σύσπαση μυών στην αντίθεση με το ασβέστιο το οποίο συμμετέχει στη σύσπαση. Επιδημιολογικές και κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη καλίου μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στη ρύθμιση της αρτηριακή πίεση στο γενικό πληθυσμό και σε άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση. Η πρόσληψη καλίου μπορεί να έχει και άλλα ευεργετικά αποτελέσματα, π.χ. μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού, πρόληψη της εξέλιξης νεφρικής αγγειακής, σπειραματικής και σωληναριακής βλάβης, φθίνουσα νεφρική απέκκριση ασβεστίου, μείωση σχηματισμού νεφρικών λίθων και μείωση οστικής απομετάλλωσης (οστεοπόρωση). Κίνηση Κ+ στο μυϊκό (και καρδιακό) κύτταρο 7

ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Το κάλιο και τα επίπεδα του, μέσα στο αίμα μας φαίνεται ότι παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων. Γιατροί από τη Βοστόνη ερεύνησαν σε 5.600 άνδρες και γυναίκες άνω των 65 ετών, την ποσότητα καλίου που έπαιρναν μέσω της διατροφής τους και τα επίπεδα καλίου μέσα στο αίμα τους (Serum potassium level and dietary potassium intake as risk factors for stroke, Neurology, 2002, 59: 314-320, 13 Αυγούστου 2002. Παρουσιάζεται αναλυτικά στην Ελληνική γλώσσα στον ιστότοπο http://www.medlook.net.cy/printarticle.asp?item_id=242). Παράλληλα εξέτασαν κατά πόσο τα άτομα αυτά έπαιρναν διουρητικά φάρμακα τα οποία μειώνουν τα επίπεδα του καλίου στο αίμα διότι αυξάνουν την αποβολή του καλίου από τα ούρα. Τα άτομα αυτά έτυχαν παρακολούθησης για ένα χρονικό διάστημα που κυμαινόταν από 4 έως 8 χρόνια. Κατά το χρόνο αυτό καταγράφηκαν τα εγκεφαλικά επεισόδια που συνέβαιναν και συσχετίσθηκαν στη συνέχεια με τα επίπεδα καλίου στο αίμα, την ποσότητα καλίου στη διατροφή όπως επίσης και με τη χρήση των διουρητικών φαρμάκων. Τα αποτελέσματα τους έδειξαν: Τα άτομα που έπαιρναν διουρητικά και είχαν χαμηλό κάλιο (λιγότερο από 4,1 meq/l), είχαν αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα άτομα που δεν έπαιρναν διουρητικά φάρμακα αλλά είχαν διατροφή 8

με χαμηλή περιεκτικότητα σε κάλιο (λιγότερο από 2,4 γραμμάρια ημερησίως), παρουσίαζαν επίσης αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικά επεισόδια Τα άτομα που είχαν κολπική μαρμαρυγή και έπαιρναν διουρητικά παρουσίαζαν μέχρι και 10 φορές ψηλότερο κίνδυνο για να εκδηλώσουν εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα ευρήματα αυτά είναι σημαντικά εάν λάβει ακόμη κάποιος υπ' όψη του το γεγονός ότι μεταξύ των ασθενών που ήδη εκδήλωσαν εγκεφαλικό επεισόδιο, αυτοί που έχουν χαμηλά επίπεδα καλίου παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας. Παράλληλα άλλοι ερευνητές τονίζουν το γεγονός ότι στη διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου ιδιαίτερα στο Δυτικό κόσμο, υπάρχει πολύ λίγο κάλιο σε σύγκριση με τους προγόνους του και σε σύγκριση με άλλες κοινωνίες όπου υπάρχουν πολύ λιγότερα εγκεφαλικά επεισόδια. Τα διουρητικά φάρμακα δίνονται σε ασθενείς με καρδιακά προβλήματα και παθήσεις που έχουν σχέση με τους νεφρούς και την υπέρταση. Τα φάρμακα αυτά μπορούν να προκαλέσουν μείωση καλίου στο αίμα και γι αυτό θα πρέπει να δίνεται προσοχή στην περιεκτικότητα σε κάλιο της διατροφής. Οι μηχανισμοί με τους οποίους το κάλιο βοηθά στην πρόληψη εγκεφαλικών επεισοδίων δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως. Η διατήρηση κανονικών επιπέδων καλίου, σε ασθενείς που παίρνουν διουρητικά όπως επίσης και σε άτομα που δεν παίρνουν οποιαδήποτε 9

φάρμακα, μπορεί να επιτευχθεί δια μέσου μιας διατροφής πλούσιας σε λαχανικά και φρούτα όπως ο μπανάνες που είναι πλούσιες σε κάλιο. 10

Τρόφιμο Κάλιο ανά μερίδα mg Βάρος grams Ψαρικά (ψημένα) Οστρακοειδή 534 85 Γάδος 439 85 Πλατύψαρα 490 85 Σολωμός 319 85 Πέστροφα 375 85 Tόννος 484 85 Φρούτα Βερίκοκα ξηρά 814 70 Aβοκάδος 540 85 Μπανάνα 467 118 Χουρμάδες 542 83 Ξηρά φρούτα 542 76 Ακτινίδια 252 76 Πεπόνι 494 160 Πορτοκάλι 237 131 Σταφίδες 544 73 Καρπούζι 176 152 Χυμοί Καροτοχυμός 689 236 Χυμός πορτοκάλι 496 248 Tοματοχυμός 535 243 Ζωϊκά Μοσχαρίσιο άπαχο 262 85 Κοτόπουλο 220 85 358 85 Γαλακτοκομικά Άπαχο γάλα 376 245 Γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά 531 227 11

Καρποί Aμύγδαλα 412 57 Βραζιλιάνικα φυστίκια 340 57 Φυστίκια 374 57 Λαχανικά ψημένα Αγκινάρα 595 168 Φασόλια φούρνου 752 254 Φασόλια βραστά 720-900 177 Φασόλια χλωρά 1,189 262 Μπρόκολο 456 156 Καρότα 354-500 156 Ρεβύθια 477 164 Φακές 731 198 Σόγια 886 172 Σπανάκι 839 180 Κολοκύθα χειμερινή 896 205 Πατάτες αναποφλοίωτες 1,081 202 Τομάτες ωμές, ώριμες 400 180 Οι δίαιτες φτωχές σε κάλιο αφορούν κυρίως τους νεφροπαθείς. 12

ΚΑΛΙΟ ΚΑΙ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΣ Το κάλιο είναι ένα χημικό στοιχείο πού χρειάζεται για την καλή λειτουργία των μυών, των νεύρων και άλλων ιστών. Το κάλιο, όταν χαθεί η νεφρική λειτουργία, σωρεύεται (μαζεύεται) στον οργανισμό και δεν μπορεί να αποβληθεί/απομακρυνθεί (μπορεί να αυξηθεί σε επικίνδυνα επίπεδα). Οι μετρήσεις καλίου στο αίμα είναι σημαντικές στη διάγνωση και θεραπεία ασθενών που υποφέρουν από υπέρταση, νεφρική ανεπάρκεια ή βλάβη, καρδιακή δυσφορία, αποπροσανατολισμό, αφυδάτωση, ναυτία και διάρροια. Ορισμένα αίτια αυξημένων τιμών καλίου συμπεριλαμβάνουν νεφρική σπειραματική ασθένεια, φλοιοεπινεφριδιακή ανεπάρκεια, διαβητική κετοξέωση (DKA), σήψη και αιμόλυση in vitro. Ορισμένα αίτια μειωμένων τιμών καλίου συμπεριλαμβάνουν ασθένεια των νεφρικών σωληναρίων, υπεραλδοστερονισμό, θεραπεία διαβητικής κετοξέωσης (DKA), υπερινσουλινισμό, μεταβολική αλκάλωση και διουρητική θεραπεία. Η ρύθμιση του καλίου και ο συχνός του έλεγχος είναι πολύ σημαντικά στους αρρώστους που κάνουν τεχνητό νεφρό. Υπερβολική ποσότητα καλίου μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις καθώς προκαλεί μυϊκή παράλυση (μπορεί να νοιώσετε πάρα πολύ αδύναμοι), ανωμαλίες στους 13

κτύπους της καρδιάς (συνήθως βραδυκαρδία) και σε σοβαρές περιπτώσεις οδηγεί σε ξαφνικό θάνατο. Εάν το Κ + είναι 3,5 5,0 meq/l ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΣ Βρίσκεστε στην ΑΣΦΑΛΗ ζώνη Εάν το Κ + είναι 5,1 6,0 meq/l Βρίσκεστε στη ζώνη ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ Εάν το Κ + υψηλότερο 6,0 meq/l Βρίσκεστε στην ζώνη ΚΙΝΔΥΝΟΥ Η αρχή της αιμοκάθαρσης Μερικοί άρρωστοι που κάνουν τεχνητό νεφρό έχουν την εντύπωση ότι μπορούν να τρώνε τροφές με κάλιο ενώ είναι συνδεδεμένοι με το 14

μηχάνημα επειδή αυτό απομακρύνεται με το φίλτρο. Αυτό μπορεί να αποτελέσει «λάθος» διότι το κάλιο έως ότου απορροφηθεί από το έντερο και μπει στο αίμα περνάνε κάποιες ώρες και ήδη η αποσύνδεση από το μηχάνημα έχει γίνει. Οδηγίες. Μπορείτε να αποτρέψετε τη συγκέντρωση μεγάλων ποσοτήτων καλίου στο αίμα ακολουθώντας συγκεκριμένη δίαιτα. Μερικές από τις τροφές που είναι πλούσιες σε κάλιο είναι: χόρτα, πατάτες, μανιτάρια, ξερά κουκιά, ντομάτα, πράσινα λαχανικά (αρακάς, καρότα, φασολάκια, κολοκυθάκια, παντζάρια, πιπεριές), φρούτα (βερίκοκο, αβοκάντο, μπανάνα, πεπόνι, καρπούζι, ξερά φρούτα, σύκα, γκρέϊπφρουτ, πορτοκάλια, δαμάσκηνα, ροδάκινα, σταφίδα, κίτρα, χουρμάδες), από τα ποτά το κρασί, το λικέρ, η κόκα-κόλα και ο νεσκαφέ. Από τα όσπρια οι φακές τα ρεβίθια αλλά και οι ξηροί καρποί. Μπορείτε να φάτε φυτικά τρόφιμα όπως τις πατάτες, τα καρότα και τον αρακά αν τα αφήσετε καθαρισμένα και κομμένα όλη νύχτα στο νερό και μετά τα βράσετε σε αρκετή ποσότητα νερού, το οποίο στο τέλος θα πετάξετε (δύο φορές). Πώς αποβάλλω το κάλιο από από τα αγαπημένα λαχανικά υψηλού-καλίου ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ Η διαδικασία θα βοηθήσει να «τραβήξει» το κάλιο από μερικά λαχανικά με υψηλό κάλιο. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι δεν θα «τραβήξει» όλο το κάλιο από το λαχανικό. 15

Για τις πατάτες, τις γλυκές πατάτες, τα καρότα, τα τεύτλα 1. Ξεφλουδιστε και τοποθετείστε το λαχανικό στο κρύο νερό έτσι δεν θα σκουραίνουν. 2. Λαχανικό με φέτες μισό εκατοστό παχιές. 3. Ξέβγαλμα στο θερμό νερό για μερικά δευτερόλεπτα. 4. Ενυδατώστε για τουλάχιστο δύο ώρες στο ζεστό νερό. Χρησιμοποιήστε δέκα φορές νερό απο τη ποσότητα των λαχανικών. Αλλάξτε το νερό κάθε τέσσερις ώρες. 5. Ξέβγαλμα κάτω από το ζεστό νερό πάλι για μερικά δευτερόλεπτα. 6. Μαγειρέψτε με πέντε φορές το ποσό νερού στην ποσότητα λαχανικού. 7. Φάτε στεγνό το φαγητό. Για τα κολοκύθια, τα μανιτάρια, το κουνουπίδι, και τα παγωμένα πράσινα: 1. Ξεπαγώσετε στη θερμοκρασία δωματίου το λαχανικό. 2. Ξεπλύνατε τα φρέσκα ή παγωμένα λαχανικά στο ζεστό νερό για μερικά δευτερόλεπτα. 3. Ενυδατώστε για τουλάχιστο δύο ώρες με ζεστό νερό Χρησιμοποιήστε δέκα φορές ποσότητας νερού στην ποσότητα λαχανικών. Αλλάξτε το ύδωρ κάθε τέσσερις ώρες. 4. Ξέβγαλμα κάτω από το ζεστό νερό πάλι για μερικά δευτερόλεπτα. 5. Μαγειρέψτε το συνηθισμένο τρόπο, αλλά με πενταπλάσιο νερό στο ποσό των λαχανικών. 16

ΜΑΓΝΗΣΙΟ Το μαγνήσιο είναι ένα βασικό μεταλλικό στοιχείο που απαιτείται από το σώμα για τη διατήρηση κανονική λειτουργία μυών και νεύρων, τη διατήρηση της λειτουργίας στο ανοσοποιητικό σύστημα, τη διατήρηση του καρδιακού ρυθμού, και την οικοδόμηση γερών οστών. Το μαγνήσιο συμμετέχει επίσης σε τουλάχιστον 300 βιοχημικές αντιδράσεις στο σώμα. Η ανεπάρκεια σε μαγνήσιο μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκούς σπασμούς, καρδιαγγειακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση, αγχώδεις διαταραχές, ημικρανίες, οστεοπόρωση και εγκεφαλικό έμφρακτο. Αντίθετα, υπερβολική κατανάλωση μαγνησίου προκαλεί συνήθως διάρροια καθώς το σώμα προσπαθεί να αποβάλλει το υπερβάλλον. Η τρέχουσα RDA για μαγνήσιο είναι 450 mg για τους ενήλικους. Ανεπάρκεια μαγνησίου Πως θα αναγνωρίζαμε ανεπάρκεια μαγνησίου; Τα συμπτώματα της ανεπάρκειας σε μαγνήσιο είναι η απώλεια όρεξης, ναυτία, αδυναμία, κόπωση, κράμπες, υπερκινητικότητα, ταχυκαρδία, αρρυθμίες, υπογλυκαιμία. Παρατηρείται πολλές φορές τετανία των μυών παρόμοια με αυτή του ασβεστίου. Συγκεκριμένα ο ενήλικας υποφέρει από μη ελεγχόμενη νευρομυϊκή δραστηριότητα που στην αρχή έχει την μορφή τρεμουλιάσματος το οποίο μετά μπορεί να φτάσει και στο σημείο ολικών σπασμών. Παράδειγμα τρεμουλιάσματος έχουμε στην περίπτωση των αλκοολικών διότι το αλκοόλ αυξάνει τον ρυθμό αποβολής του μαγνησίου από τον οργανισμό. Γενικά οι αιτίες που προκαλούν ανεπάρκεια μαγνησίου ανήκουν σε τρεις κατηγορίες: α) σε μειωμένη πρόσληψη του 17

από τις τροφές β) σε μειωμένη απορρόφηση του και γ) σε αυξημένη αποβολή του από τον οργανισμό. Αναλυτικότερα: Η μειωμένη πρόσληψη του οφείλεται στη πρόσληψη τροφών φτωχών σε μαγνήσιο ή στην πρόσληψη "μαλακού" νερού. Η μειωμένη απορρόφηση του επηρεάζεται από την μεγάλη κατανάλωση ασβεστίου όπως στην αυξημένη κατανάλωση γάλατος, βιταμίνης D ή λιπών. Επίσης στην περίπτωση γαστρεντερικών διαταραχών όπως στη νόσο του Crohn και σε χρόνιες διάρροιες. Η αυξημένη αποβολή του οφείλεται συχνά σε ασθενείς με διαβήτη, καρκίνο, με κίρρωση του ήπατος, παγκρεατίτιδα καθώς και στους αλκοολικούς. Ακόμα η χρήση διαφόρων φαρμάκων αυξάνει την αποβολή του, όπως τα διουρητικά, τα αντισυλληπτικά χάπια, τα αντιβιοτικά. Γενικά, οι υγιείς άνθρωποι σπάνια παρουσιάζουν ανεπάρκεια μαγνησίου. Άτομα υψηλού κινδύνου είναι όσα έχουν νεφρική ανεπάρκεια και όσα είναι εθισμένα στο αλκοόλ. Παράγοντες που αυξάνουν την απορρόφηση του μαγνησίου είναι: Το μαγνήσιο, όπως και το ασβέστιο, υπάρχουν στα τρόφιμα με την μορφή οργανικών και ανόργανων αλάτων. Το ποσοστό απορρόφησης του κυμαίνεται περίπου στα 40% της πρόσληψης. Η βιταμίνη D και συγκεκριμένα η ενεργός μορφή της βιταμίνης D (1,25- διυδροξυχοληκαλσιφερόλη,) μπορεί να αυξήσει την απορρόφηση του μαγνησίου από το έντερο. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D είναι τα λιπαρά ψάρια όπως σολομός, σαρδέλα, θαλασσινά, το γάλα, τα αυγά. 18

Το ασβέστιο παίζει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση του μαγνησίου. Οι επαρκείς προσλήψεις σε ασβέστιο σχετίζονται με την ημερήσια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων. Χρειάζεται όμως προσοχή διότι οι αυξημένες τιμές ασβεστίου (π.χ. σε μεγάλες καταναλώσεις γάλατος) μπορούν να φέρουν αντίθετα αποτελέσματα και να μειώσουν την απορρόφηση του μαγνησίου. Προσοχή χρειάζεται, όπως έχουμε ήδη τονίσει, στην αναλογία μαγνησίου-ασβεστίου. Δίαιτες με πολύ ασβέστιο και λίγο μαγνήσιο αυξάνουν τον ανταγωνισμό των δύο αυτών στοιχείων. Παράγοντες που μειώνουν την απορρόφηση του μαγνησίου είναι: Οι αυξημένες προσλήψεις πρωτεϊνών και λιπαρών μειώνουν την απορρόφηση του. Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση της αυξημένης περιεκτικότητας των κοπράνων σε λίπος (στεατόρροια). Επίσης οι αυξημένες τιμές βιταμίνης D και ασβεστίου ελαττώνουν την πρόσληψη μαγνησίου από τον οργανισμό. Υψηλές δόσεις ψευδαργύρου σε μορφή συμπληρώματος εμφανίζονται να μειώνουν την απορρόφηση του μαγνησίου. Η πολύ έντονη φυσική δραστηριότητα, το έντονο άγχος και οι στερητικές δίαιτες μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση μαγνησίου. Τέλος η συμπληρωματική πρόσληψη λιθίου για αρκετό χρονικό διάστημα μέσω ψυχοτρόπων φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει πάλι σε αρνητικά αποτελέσματα. Συμπληρώματα μαγνησίου Ως συμπληρώματα μαγνησίου χρησιμοποιούνται καθημερινά αρκετές ενώσεις του μαγνησίου ως καθαρτικά, αντιόξινα (π.χ., το γάλα μαγνησίας), και για το νευρικό σύστημα και το σπασμό των αγγείων. 19

Επίσης σε διάφορα στάδια της ζωής όπως στην περίπτωση των εγκύων ή σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες για αντιμετώπιση των συμπτωμάτων νευρικότητας, μελαγχολίας, οστεοπόρωσης κ.α. Απαιτήσεις σε μαγνήσιο Το RDA (προτεινόμενη ημερήσια πρόσληψη) της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον γενικό πληθυσμό έχει τεθεί σε 400 mg/ημέρα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγεία οι απαιτήσεις κυμαίνονται από 50 ως 400 mg την ημέρα για την βρεφική ως την ενήλικη ζωή. Οι απαιτήσεις κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης αυξάνονται και κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο φτάνει στα 45 mg επιπλέον λόγω του μωρού που αναπτύσσεται ενώ για το θηλασμό επιπλέον 65 mg. Υπερβολικές δόσεις μαγνησίου Το κύριο σύμπτωμα υπερβολικής δόσης του μαγνησίου μέσω ενός συμπληρώματος του είναι η διάρροια. Ακόμη μπορεί να παρατηρηθεί δυσκολία στην αναπνοή, μείωση στην αρτηριακή πίεση ή μείωση των αντανακλαστικών. Μέτρηση του μαγνησίου στο ανθρώπινο σώμα. Το μαγνήσιο επειδή βρίσκεται κατά ένα μικρό μόνο ποσοστό στο αίμα (περίπου 1%) και κυρίως στο πλάσμα, δε θεωρείται τόσο ακριβής η μέτρηση του μέσω του αίματος και πολλές φορές δεν είναι εμφανής η έλλειψη του. Είναι σημαντικό να πούμε όμως ότι επειδή το μαγνήσιο είναι μέσα στα ερυθροκύτταρα και όχι στον ορό του πλάσματος, η μέτρηση των επιπέδων μαγνησίου πρέπει να γίνεται στο εσωτερικό των ερυθρών κυττάρων του αίματος και όχι απλά στο αίμα. 20

Tροφές πλούσιες σε μαγνήσιο είναι μεταξύ άλλων το ψωμί ολικής αλέσεως και τα δημητριακά με 100% πίτουρο, βρώμη κ.λπ, το τόφου, φασόλια σόγιας και τα φασόλια, λαχανικά όπως σπανάκι, μπρόκολο, καλαμπόκι, φρούτα όπως σταφύλια, μπανάνες και χουρμάδες και ξηροί καρποί όπως αμύγδαλα, κάσιους, αράπικο φιστίκι και καρύδια. Τρόφιμα πλούσια σε Μαγνήσιο: το σπανάκι, το μπρόκολο, οι κολοκυθόσποροι, το πολύσπορο ψωμί. Η κατανάλωση νερού μπορεί επίσης να αποτελέσει μια πηγή μαγνησίου, με την προϋπόθεση ότι το νερό είναι «σκληρό» και συνεπώς πλούσιο σε μέταλλα. Οι διαφορές ανάμεσα στο σκληρό και το μαλακό νερό μπορεί να είναι μεγάλες. ΤΕΛΟΣ 21