ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΝΕΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ Εισήγηση ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΥΜΑΝΤΑΚΗ Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Πολυτεχνείου
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ``Πηγή `` Ζωής, ΝΕΡΟ Κανένα έμβιο ον δεν επιβιώνει χωρίς αυτό Δεν νοείται ανάπτυξη χωρίς νερό ΕΛΛΕΙΨΗ ΝΕΡΟΥ ΝΕΡΟ Αποβιώνουν ζώα και φυτά Φυσικός πόρος ανανεούμενος Κοινωνικό αγαθό Σε ανεπάρκεια ΝΕΡΟ Επέρχεται ερημοποίηση (Αττική ιδιαίτερα ευαίσθητη) Ρυπαίνεται και μολύνεται: Ανθρωπογενείς αιτίες Φυσικά αίτια ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ στο χώρο και στο χρόνο: Μεγάλη ζήτηση τους ζεστούς μήνες Μεγάλη έλλειψη ακριβώς τότε Μεγάλη ζήτηση στην Ανατολική Ελλάδα Πλούσιοι υδατικοί πόροι στη Δυτ. Ελλάδα
Κατανάλωση νερού: 80-90% για άρδευση 10-20% όλες οι άλλες χρήσεις Ύδρευση στην Ελλάδα: κυρίως με υπόγεια νερά (Εξαίρεση: ΕΥΔΑΠ,ΕΥΑΘ,Καρδίτσα ) ΕΥΔΑΠ: Λεκανοπέδιο Αθηνών-Μεσόγεια-Λαυρεωτική-ΒΑ Αττική-Θριάσειο Μέγαρα-Σαλαμίνα Ημερήσια κατανάλωση 1,2 1,3 εκατ. m 3 Ποιότητα : άριστη Προέλευση: ταμιευτήρες Μόρνου, Εύηνου, Υλίκης και Μαραθώνα και πολλές γεωτρήσεις στη Βοιωτία Προβλήματα: Υπερκατανάλωση, διαρροές δικτύων, ανοικτά κανάλια μεταφοράς νερού από τους ταμιευτήρες. Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ: o Πλημμύρες καταστροφές πνιγμοί διαβρώσεις εδαφών προσχώσεις ΜΕΓΙΣΤΟ ΘΕΜΑ: Ορθολογική διαχείριση του νερού για να έχουν οι επόμενες γενεές, αλλά και εμείς.
ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Ύδρευση Το νερό παρέχεται από την ΕΥΔΑΠ και διανέμεται στους οικισμούς με τα υφιστάμενα τοπικά δίκτυα των πρώην Κοινοτήτων και Δήμων. Γίνεται ενίσχυση με νερό από περιοδική άντληση κοινοτικών και δημοτικών γεωτρήσεων. Ερωτήματα: Ποια είναι η κατάσταση του εσωτερικού δικτύου (ποιότητα υλικών); Ποιές είναι οι διαρροές και οι ατιμολόγητες ποσότητες νερού; Ποια είναι η ποιότητα του νερού των γεωτρήσεων ύδρευσης; Πόσες τέτοιες γεωτρήσεις υπάρχουν; Ποιό είναι το δυναμικό τους και η χρονική μεταβολή της ποιότητας των νερών τους; Άρδευση Ηζήτησηκαλύπτεταιπλημμελώς με αντλήσεις από πολυάριθμες γεωτρήσεις και πηγάδια. Ερωτήματα: Πόσα τέτοια υδροληπτικά έργα υπάρχουν; Που βρίσκονται; Ποια είναι η ποιότητα των νερών τους; Είναι κατάλληλα για άρδευση;
Λοιπές χρήσεις νερού Πώς καλύπτουν τις ανάγκες οι βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες; Πώς καλύπτεται η κτηνοτροφική ζήτηση νερού; Πώς καλύπτουν την υψηλή ζήτηση νερού οι τουριστικές και ξενοδοχειακές μονάδες; Γενικά ερωτήματα Μας αρκούν οι διαθέσιμες σήμερα ποσότητες νερού; Είναι η ποιότητα των διαθέσιμων νερών κατάλληλη για τις διάφορες χρήσεις; Κάνουμε συνετή κατανάλωση νερού ή το σπαταλούμε; Πόσους τοπικούς υπόγειους υδατικούς πόρους έχει ο Δήμος; Που βρίσκονται; Είναι όλοι αξιοποιημένοι; Υπάρχουν και άλλοι διαθέσιμοι; Τους διαχειριζόμαστε ορθολογικά; Θέλουμε να διατηρήσουμε τους τοπικούς υδατικούς πόρους; ή να έχουμε απόλυτη εξάρτηση από εισαγόμενο από άλλη περιοχή νερό, όπως αυτό της ΕΥΔΑΠ; ΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Να διατηρηθούν, να ενισχυθούν και να βελτιωθούν οι τοπικοί υδατικοί πόροι.
Ας δούμε ένα τοπικό παράδειγμα: ΚΑΜΠΟΣ ΑΝΑΒΥΣΣΟΥ-ΝΕΑΣ ΦΩΚΑΙΑΣ ( Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Πολυτεχνείου με υπεύθυνο τον Καθ. Ι.Κουμαντάκη, 1986 και 2002) Οπληθυσμόςαπότο1981 αυξήθηκε 88% Έντονη τουριστική ανάπτυξη και δεύτερη κατοικία Αλλαγέςχρήσηςγης(οικοπεδοποίηση γεωργικών εκτάσεων, έντονη ανοικοδόμηση, άναρχη οικιστική ανάπτυξη, παρεμβάσεις στα υδατορεύματα) Έκταση λεκάνης απορροής 54 km 2 Κλίμα Μεσογειακό με ανομβρία και υψηλές θερμοκρασίες το θέρος. Μέσο ετήσιο ύψος βροχής 430 mm (στη Δυτ. Ελλάδα πάνω από 1000mm) Κατείσδυση και τροφοδοσία των υπόγειων υδροφόρων περί τα 5 εκατ. m 3. Σήμερα αναμένεται μείωση. Το 2002 απογράψαμε 60 πηγάδια και 20 βαθιές γεωτρήσεις. Σήμερα πόσες είναι;
Οι στάθμες των υπογείων νερών έχουν πέσει έως και 5mκάτω από την επιφάνεια της θάλασσας στην παράκτια ζώνη. Οι υπεραντλήσεις και η γειτνίαση με τη θάλασσα έχουν προκαλέσει υφαλμύρωση των υπόγειων νερών, σε απόσταση από την ακτή που ξεπερνά τα 2km. Η ποιοτική υποβάθμιση κάνει το υπόγειο νερό, κατά θέσεις, πολύ κακό ή και ακατάλληλο για αρδεύσεις. Τα υπόγεια νερά έχουν υποστεί έντονη νιτρορύπανση, λόγω κυρίως υπερλίπανσης, σκουπιδότοπων, βόθρων και διαρροών αποχετευτικών δικτύων. Τα νιτρικά ιόντα έχουν διπλασιαστεί μεταξύ του 1985 και 2001. Είναι ακατάλληλα για ύδρευση, με εξαίρεση τα νερά των γεωτρήσεων που έχουν γίνει στα μάρμαρα του Ολύμπου, τα οποία είναι κακής ποιότητας. όμως στις ανατολικές παρυφές του βουνού βρίσκεται ο παλαιός σκουπιδότοπος της Αναβύσσου (χωρίς καμία στεγανοποίηση του πυθμένα του) από τον οποίο ρυπαίνονται τα υπόγεια νερά. Ποια είναι άραγε η κατάσταση τους σήμερα;
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Να μειωθούν οι υπεραντλήσεις για αρδεύσεις, με σκοπό την ανάσχεση της υφαλμύρωσης των υπόγειων νερών σε όλη την παράκτια ζώνη του Δήμου, από Νέα Φώκαια-Ανάβυσσο έως Αγ. Δημήτριο. Να μελετηθούν οι ορεινοί όγκοι Ολύμπου, Κερατοβουνίου, Μερέντας και οι επεκτάσεις τους, με σκοπό να αξιοποιηθεί η υπόγεια υδροφορία τους, η οποία αναμένεται να είναι αξιόλογη και καλής ποιότητας. Έτσι θα αντιμετωπισθεί, τόσο η προτεινόμενη μείωση των αντλήσεων στην παράκτια ζώνη, όσο και η αύξηση της ζήτησης νερού σ αυτήν. Να μελετηθούν και να κατασκευαστούν, σε επιλεγμένες θέσεις, έργα πολλαπλού σκοπού, δηλαδή αντιπλημμυρικά, αντιδιαβρωτικά-ανασχετικά, που θα λειτουργούν και ως έργα τεχνητού εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων. Να οριοθετηθούν τα υδατορεύματα και να γίνουν σ αυτά αντιπλημμυρικά έργα και έργα τεχνητού εμπλουτισμού των υπογείων νερών. Τέτοια έργα συμβάλλουν στην αύξηση του όγκου των υπόγειων νερών και τη βελτίωση της ποιότητας των. Τέτοια έργα συμβάλλουν στην αύξηση του όγκου των υπογείων νερών και τη βελτίωση της ποιότητας των.
Να αποκατασταθούν κατάλληλα οι χωματερές και τα ανενεργά λατομεία, ώστε να μην ρυπαίνουν τους υδατικούς πόρους και να αποδοθούν ως χώροι αναψυχής. Να λυθεί το αποχετευτικό, που μεταξύ των άλλων, οι διαρροές απ αυτό και από τους πολυάριθμους απορροφητικούς βόθρους, ρυπαίνουν τα υπόγεια νερά. Να κατασκευασθεί ο βιολογικός καθαρισμός των υγρών αποβλήτων με προδιαγραφές τέτοιες που να επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων για άρδευση και άλλες χρήσεις (πλην ύδρευσης). Να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν οι πολίτες για την αποφυγή σπατάλης του νερού, κατά το δυνατόν εξοικονόμηση και προστασία των υδατικών πόρων. Η τοπική αυτοδίοικηση να θέσει ως ένα από τους βασικούς στόχους της, την ορθολογική αξιοποίηση-διαχείριση και προστασία των τοπικών υδατικών πόρων.